С?рыя

Прав?ць спасылк?
З В?к?педы?, свабоднай энцыклапеды?
С?рыйская Арабская Рэспубл?ка
араб. ???????? ??????? ??????? ‎‎
Герб Сірыі
Сцяг С?ры? Герб С?ры?
Г?мн : ≪Хумат ад-Дыяры≫
Дата незалежнасц? 17 красав?ка 1946 [1] (ад  Францы? )
Аф?цыйныя мовы арабская [2]
Стал?ца Дамаск
Найбуйнейшы горад Алепа , Дамаск , Хомс
Форма к?равання Прэз?дэнцкая рэспубл?ка
Прэз?дэнт
В?цэ-прэз?дэнт
Прэм'ер-м?н?стр 		Башар Асад
Фарук Шараа
Рыяд Х?джаб
Плошча
? Усяго
? % воднай паверхн? 		86-я ? свеце
185 180 [3] км²
0,06
Насельн?цтва
? Ацэнка ( 2010 )
? Шчыльнасць
22 838 000 [4] чал. ( 55-56-я )
103 чал./км²
ВУП ( ППЗ )
  ? Разам ( 2010-2011 )
  ? На душу насельн?цтва
$ 107,400 млрд. [5]   ( 67-ы )
$ 4800
Этнахарон?м с?рыец, с?рыйка
Валюта с?рыйск? фунт
?нтэрнэт-дамены .sy
Код ISO (Alpha-2) SY
Код ISO (Alpha-3) SYR
Код МАК SYR
Тэлефонны код +963
Часавыя паясы +2  [6]

С??рыя , С?ры?йская Ара?бская Рэспу?бл?ка ( араб. : ????????? ??????? ?????????) ? кра?на на Бл?зк?м Усходзе . Мяжуе з Л?ванам ? ?зра?лем на па?днёвым захадзе, з ?ардан?яй на по?дн?, з ?ракам ? Турцыяй на по?начы; мае выхад да М?жземнага мора . Стал?ца С?ры? ? адз?н з самых старажытных гарадо? Усхода ? Дамаск , як? з'я?ляецца самай старажытнай з ус?х сучасных стал?ц ва ?с?м свеце. [10] .

Этымалог?я [ прав?ць | прав?ць зыходн?к ]

Назва С?рыя паходз?ць ад старажытнагрэчаскай назвы калон?й Ас?ры? , утвораных ад сем?цкага слова ≪С?рыён≫.

Геаграф?я [ прав?ць | прав?ць зыходн?к ]

Г?сторыя [ прав?ць | прав?ць зыходн?к ]

Асно?ны артыкул: Г?сторыя С?ры?

С?рыя ? асяродак старажытных цыв?л?зацый. ≪Старажытная С?рыя≫, т.зв. Вял?кая С?рыя, да пачатку XX ст. ?ключал?ся тэрыторы? сучасных С?ры?, Л?вана , ?ардан?? ? ?зра?ля . Так?м чынам, г?сторыя С?ры? да 1920-х гадо? аднос?цца да значна больш шырокай тэрыторы?. Г?сторыя сучаснай С?ры? пачынаецца з 1919 . До?г? час С?рыя ?ваходз?ла ? склад Асманскай ?мперы? , а пасля ? Сусветнай вайны перайшла пад кантроль Францы? .

Старажытная С?рыя. Антычнасць [ прав?ць | прав?ць зыходн?к ]

Асно?ны артыкул: С?рыя, рымская прав?нцыя

У сярэдз?не IV-га тысячагоддзя да н.э. тэрыторыю С?ры? засялял? народы сем?цкага паходжання. Яны заснавал? гарады-дзяржавы. Каля 2000 да н.э. ? па?днёва-заходняй частк? С?ры? пасял?л?ся ханаане?, на ?збярэжжы ? ф?н?к?йцы; каля 1700 да н.э. на тэрыторы? С?ры? з'яв?л?ся амарыты, каля 1500 да н.э. ? араме?, у XII ст. да н.э. ? я?рэ?.

Арабская С?рыя [ прав?ць | прав?ць зыходн?к ]

?слам замацава?ся ? С?ры? ? 661 годзе, кал? Дамаск ста? стал?цай Хал?фата. У гэты час Хал?фат ?жо бы? магутнай дзяржавай, якая распасц?ралась ад П?рэнэйскага па?вострава да Цэнтральнай Аз??. Дамаск ста? культурным ? эканам?чным цэнтрам усяго арабскага свету, а ?жо ? VIII стагоддз? з'я?ля?ся адным з найбуйнейшых гарадо? ва ?с?м свеце.

У XII стагоддз? на тэрыторы? С?ры? был? ?твораны дзяржавы крыжако?, як?я пра?снавал? менш за сотню гадо?. З XIII стагоддзя Дамаск ста? прав?нцыйным цэнтрам ?мперы? мамлюка?. У 1400 годзе С?рыя падвергнулася нападу з боку Тамерлана, як? разграм?? атрады мамлюка?, разбуры? Дамаск ? вывез ?се яго багацця ? Самарканд.

С?рыя ? складзе Асманскай ?мперы? [ прав?ць | прав?ць зыходн?к ]

З 1517 года С?рыя на 4 стагоддзя ?вайшла ? склад Асманскай ?мперы?.

С?рыя ? гады Першай сусветнай вайны [ прав?ць | прав?ць зыходн?к ]

Французск? мандат [ прав?ць | прав?ць зыходн?к ]

Хаця ? 1918 годзе прадста?н?к? нацыянальнага руху С?ры? абвясц?л? аб незалежнасц? кра?ны, Л?га Нацый у 1920 годзе перадала Францы? пал?тычны кантроль (мандат) над С?рыяй. [11] Французск?я войск? бязл?тасна задушыл? нацыянальныя выступленн? с?рыйца?. У 1925 годзе падчас па?стання ? Дамаску заг?нула каля 5 тысяч чалавек.

С?рыя ? гады Другой сусветнай вайны. Абвяшчэнне незалежнасц? [ прав?ць | прав?ць зыходн?к ]

Ва ?мовах Другой сусветнай вайны (у чэрвен? 1941 брытанск?я войск? ? частк? ≪Свабоднай Францы?≫ генерала Ш. дэ Голя выб?л? з тэрыторы? С?ры? арм?ю рэжыму ≪В?шы≫), французская адм?н?страцыя 27 верасня 1941 заяв?ла аб прызнанн? незалежнасц? С?ры?, 23 снежня 1943 падп?сана адпаведнае франка-с?рыйскае пагадненне. У жн??н? 1943 выбраны першы прэз?дэнт незалежнай С?ры? ? Ш. Куатл?. Пасля до?гага пал?тычнага змагання С?рыя атрымала дзяржа?ную незалежнасць, аф?цыйна абвешчаную 17 красав?ка 1946 пасля канчатковага вываду з кра?ны французск?х ? англ?йск?х войск. Гэтая дата стала нацыянальным святам ? Днём эвакуацы?.

Найно?шая г?сторыя С?ры? [ прав?ць | прав?ць зыходн?к ]

Слабасць пал?тычных традыцый ? глыбок?я сацыяльныя падзелы спрыял? таму, што пал?тычная с?стэма С?ры? ад самага пачатку ?снавання незалежнай дзяржавы была кволай. Важную ролю ? пал?тыцы мела войска, а адной з форма? пал?тычнай барацьбы стал? ваенныя перавароты, першы з як?х адбы?ся ?з?мку 1948?1949 гадо?. У 1949 годзе мел? месца яшчэ два ваенныя перавароты, была скасавана канстытуцыя, распушчаны парламент , забароненыя дзейнасць партый ? прафсаюза?.

Падчас ≪ халоднай вайны ≫ С?рыя стала саюзн?кам СССР , як? до?га паста?ля? ёй зброю, ? зацята супрац??лялася спробам ЗША кантраляваць Бл?зк? Усход .

У 1958 годзе С?рыя ? Ег?пет падп?сал? дамо?ленасць аб стварэнн? Аб'яднанай Арабскай Рэспубл?к? (ААР), але яна пра?снавала тольк? тры гады. Намаганне ег?пцян к?раваць ус?м? пал?тычным? ? грамадск?м? працэсам? (напрыклад, ег?пецк?я спецслужбы фактычна зн?шчыл? ?се нацыянальныя пал?тычныя парты? С?ры?) стал? прычынай ваеннага перавароту ? С?ры? ? яе выхаду з ААР.

До?г? час С?рыя была ваеннай базай палестынск?х партызана? ? падтрымл?вала ?х змаганне, што што стала прычынай Шасц?дзённай вайны з ?зра?лем у 1967 годзе ? акупацы? апошн?м т. зв. Галанск?х вышыня?.

Новы ваенны пераварот 1963 года бы? абвешчаны ≪рэвалюцыяй 8 сакав?ка≫. Да ?лады ? кра?не прыйшла партыя БААС (Партыя арабскага сацыял?стычнага адраджэння). Новым была праведзена нацыянал?зацыя банка?, прадпрыемства? ? буйных земле?ладання?.

У 1970 годзе адбы?ся чарговы ваенны пераварот, у вын?ку якога да ?лады прыйшло ваеннае крыло парты? БААС на чале з генералам Хафезам Асадам. Асад займа? пасаду прэз?дэнта да сваёй смерц? ? 2000 годзе. Аф?цыйна кандыдатуру прэз?дэнта прапануе Народная рада (заканада?чы орган), а пасля яго аб?раюць на ?сеагульным рэферэндуме тэрм?нам на 7 гадо?. Пасля смерц? Хафеза Асада прэз?дэнтам кра?ны ста? яго сын Башар Асад, як? атрыма? на рэферэндуме 97,3 % галасо?.

Грамадзянская вайна [ прав?ць | прав?ць зыходн?к ]

Асно?ны артыкул: Грамадзянская вайна ? С?ры?

У ходзе т.зв. ≪Арабскай вясны≫ па ?с?м Бл?жн?м Усходзе пракац?лася хваля па?стання? ? рэвалюцый, як?я перак?нул?ся ? на С?рыю.

Супрацьстаянне пам?ж прых?льн?кам? ? прац??н?кам? прэз?дэнта Башара Асада ? С?ры? працягваецца з сярэдз?ны сакав?ка 2011 года. Яно пачалося з масавых выступа? з патрабаванням? пал?тычных свабод, як?я першапачаткова, па большай частцы, был? м?рным?, аднак жорстка пада?лял?ся ?ладам?. Праз некальк? месяца? апаз?цыянеры перайшл? да адкрытай узброенай барацьбы супраць урада ? пастав?л? сваёй мэтай звяржэнне рэжыму. ААН аф?цыйна прызнала тое, што адбываецца ? кра?не грамадзянскай вайной летам 2012 года. [12]

Да л?пеня 2013 года с?рыйск? ?рад кантралява? прыбл?зна 30-40% тэрыторы? кра?ны ? 60% насельн?цтва С?ры?. У канцы 2012 года Арган?зацыя Аб’яднаных Нацый апубл?кавала даклад, у як?м ап?сала канфл?кт як "адкрыта сяктанцк?" пам?ж алав?цк?м? ?радавым? войскам?, м?л?цыянтам? ? ?ншым? шы?тск?м? групам? з аднаго боку ? сун?цк?м? па?станцк?м? групам? з другога, але ? с?рыйск? ?рад ? с?рыйская апаз?цыя абвергл? гэтае сцвярджэнне.

Дзяржа?ны лад ? пал?тыка [ прав?ць | прав?ць зыходн?к ]

Асно?ны артыкул: Дзяржа?ны лад ? пал?тыка С?ры?

Знешняя пал?тыка [ прав?ць | прав?ць зыходн?к ]

Дачыненн? з Беларуссю [ прав?ць | прав?ць зыходн?к ]

Дыпламатычныя аднос?ны ?рады ?станав?л? 26 жн??ня 1993 года [13] .

Адм?н?страцыйны падзел [ прав?ць | прав?ць зыходн?к ]

Кра?на дзел?цца на 14 прав?нцый ( мухафазата? ), к?ра?н?к? як?х прызначаюцца м?н?страм унутраных спра?, пасля зацвярджэння каб?нетам м?н?стра?. У кожнай прав?нцы? ёсць парламент .

Сп?с с?рыйск?х прав?нцый:

Правінцыі Сірыі
Прав?нцы? С?ры?
  1. Дамаск (насельн?цтва 4 500 000, стал?ца Дамаск )
  2. Прав?нцыя Рыф Дамаск (насельн?цтва 2 235 000, стал?ца Дамаск )
  3. Кунтэйра (насельн?цтва 69 000, стал?ца Кунейтра )
  4. Дара (насельн?цтва 858 000, стал?ца Дара )
  5. Эс-Сувейда (насельн?цтва 304 000, стал?ца Эс-Сувейда )
  6. Хомс (насельн?цтва 1 561 000, стал?ца Хомс ) (у тым л?ку ? Пальм?ра )
  7. Тартус (насельн?цтва 720 000, стал?ца Тартус )
  8. Латак?я (насельн?цтва 891 000, стал?ца Латак?я )
  9. Хама (насельн?цтва 1 416 000, стал?ца Хама )
  10. ?дл?б (насельн?цтва 1 288 000, стал?ца ?дл?б )
  11. Алепа (насельн?цтва 4 120 000 стал?ца Алепа )
  12. Эр-Рака (насельн?цтва 811 000, стал?ца Эр-Рака )
  13. Дэйр-эз-Зор (насельн?цтва 1 040 000, стал?ца Дэйр-эз-Зор )
  14. Эль-Хасеке (насельн?цтва 1 256 000, стал?ца Хасеке ).

Эканом?ка [ прав?ць | прав?ць зыходн?к ]

Асно?ны артыкул: Эканом?ка С?ры?

Насельн?цтва [ прав?ць | прав?ць зыходн?к ]

Асно?ны артыкул: Насельн?цтва С?ры?

Культура [ прав?ць | прав?ць зыходн?к ]

Будучы адной з самых старажытных дзяржа? свету, С?рыя стала калыскай мног?х цыв?л?зацый ? культур. У С?ры? зарадз?лася угарыцкая кл?нап?с ? адна з першых форма? п?сьменства ? ф?н?к?йская (XIV стагоддзе да н. э.). С?рыйск?я дзеячы навук? ? мастацтва ?несл? вял?к? ?клад у разв?ццё сусветнай культуры ? межах эл?н?стычнай, рымскай, в?зантыйскай ? арабскай культур. Дамаск ? стал?ца С?ры? ? адз?н з найстарэйшых гарадо? свету; першыя згадк? пра яго ставяцца да 2500 году да нашай эры. Акрамя гэтага, Дамаск ? гэта яшчэ ? самая старажытная з ус?х сучасных стал?ц у свеце [10] .

Гл. таксама [ прав?ць | прав?ць зыходн?к ]

Зноск?

  1. ↑ Абвешчана ?першыню ? верасн? 1936 , потым - 1 студзеня 1944 ; прызнана 17 красав?ка 1946 .
  2. ↑ С?ра-месапатамская група дыялекта?.
  3. ↑ з ?х 11703 км² акупаваныя ?зра?лем ? анексаваныя ? 1980 г.
  4. ↑ З ?х каля 40 тыс. пражываюць на акупаваных тэрыторыях у Галанск?х вышынях ? ? гарах Хермон .
  5. ↑ Syria . International Monetary Fund. Праверана 22 красав?ка 2012.
  6. ↑ На тэрыторы? С?ры? прымяняецца пераход на летн? час.
  7. ↑ https://www.enabbaladi.net/607812/%D8%B3%D9%88%D8%B1%D9%8A%D8%A7-%D8%A7%D8%B9%D8%AA%D9%85%D8%A7%D8%AF-%D8%A7%D9%84%D8%AA%D9%88%D9%82%D9%8A%D8%AA-%D8%A7%D9%84%D8%B5%D9%8A%D9%81%D9%8A-%D8%B9%D9%84%D9%89-%D9%85%D8%AF%D8%A7%D8%B1-%D8%A7/
  8. ↑ https://time.is/time_zone_news/permanent_daylight_saving_time_in_syria
  9. ↑ https://data.iana.org/time-zones/tzdb-2021e/asia
  10. ↑ а б http://www.aif.ru/archive/1696555
  11. ↑ Informe de la comision encomendada por el consejo para el estudio de la frontera entre Siria e Irak . World Digital Library (24 мая 1932). Праверана 8 л?пеня 2013.
  12. ↑ http://nashaniva.by/?c=ar&i=104855
  13. ↑ Аляксандр Лукашэнка пав?ншава? Прэз?дэнта С?ры? Башара Асада з нагоды 15-й гадав?ны ?стана?лення дыпламатычных аднос?н пам?ж дзвюма кра?нам? // Аф?цыйны ?нтэрнэт-партал Прэз?дэнта Рэспубл?к? Беларусь. 26 жн??ня 2008

Спасылк? [ прав?ць | прав?ць зыходн?к ]

Узята з " https://be.wikipedia.org/w/index.php?title=С?рыя&oldid=4460382 "