 | Bu sayfa Vikipedi'nin
resmi politikalarından
biridir.
Sayfanın iceri?i, uygulanması gereken bir standart olarak
kullanıcılar
tarafından benimsenmektedir. Sayfada de?i?iklik yapmadan once, bu de?i?ikliklerin kullanıcılardan
onay
aldı?ına emin olun. Uygun gormedi?iniz bir kısım varsa,
tartı?ma sayfasında
sebepleri ile acıkca belirtin.
|
|
Tam koruma
Yarı koruma
Olu?turma koruması
Ta?ıma koruması
Yukleme koruması
Koruma politikası
, Vikipedi'deki koruma turlerini anlatan ve bir sayfanın hangi ?artlarda korumaya alınabilece?ini acıklayan bir yonergedir.
Hizmetliler
bir sayfayı
korumaya
alarak, sayfa uzerinde de?i?iklik yapılmasını ya da sayfanın ba?ka bir yere ta?ınmasını onleyebilir veya bir sayfadaki korumayı kaldırabilir. Korumaların suresiz olması ya da belirli bir sure sonunda kaldırılması mumkundur. Vikipedi'deki koruma turleri ?unlardır:
- Tam koruma
,
hizmetliler
dı?ındaki tum kullanıcıların de?i?iklik yapmasını onlemektedir. Tam korumaya alınan dosyaların uzerine yeni dosya yuklenmesi de mumkun olmamaktadır.
- Yarı koruma
,
otomatik onaylanmı? kullanıcılar
haricindeki kullanıcı hesap sahiplerinin ve anonim kullanıcıların de?i?iklik yapmasını onlemektedir.
- Olu?turma koruması
, (genellikle daha once
silinen
) bir sayfanın yeniden olu?turulmasını onlemektedir.
- Ta?ıma koruması
, sayfanın
ta?ınmasını
onlemektedir.
- Yukleme koruması
, dosyaların uzerine ba?ka bir
dosya yuklenmesini
onlemektedir. Ancak bu korumayla sayfa uzerinde normal de?i?iklik yapılmasına yonelik bir koruma soz konusu olmamaktadır.
Tum sayfa koruma ve koruma kaldırma talepleri,
Vikipedi:Sayfa koruma talepleri
sayfasına eklenmektedir ve hizmetliler tarafından de?erlendirilmektedir. Korumaya alınmı? bir sayfada yapılacak de?i?iklikler, ilgili
tartı?ma sayfasında
belirtilmeli ve sadece itiraz olu?turmayacak nitelikte olmaları ve konuyla ilgili bir
fikir birli?i
bulunması halinde gercekle?tirilmelidir.
Wikimedia Vakfı
yetkililerinin hukuki onlemler nedeniyle uygulayacakları
ozel korumalar
(
a?a?ıya
bakınız) haricinde, sayfanın korumaya alınma nedeni gecerlili?ini yitirmi?se, makul bir sure geride kalmı?sa ya da korumanın surmesi konusunda bir fikir birli?i yoksa, sayfadaki korumanın hizmetliler tarafından kaldırılması mumkundur. Koruma uygulama ve koruma kaldırma i?lemlerinin kayıtları
Ozel:Kayıt/protect
sayfasında yer almaktadır.
Tam korumaya alınmı? bir sayfa, sadece
hizmetliler
ve
teknisyenler
tarafından de?i?tirilebilir. Koruma, belirli bir sure (orne?in 7 veya 14 gun) ya da suresiz olarak uygulanabilir. Korunan bir sayfada, "de?i?tir" sekmesinin yerine "kayna?ı gor" sekmesi gelmekte, bu durumda kullanıcılar sayfanın viki metnini gorebilmekte ve kopyalayabilmektedir (ancak de?i?tirememektedir). Hizmetlilerde ise "de?i?tir" sekmesi yerini koruyacak, ancak duzenleme yapılanın arka planı
soluk bir kırmızı renge
sahip olacak, sayfanın uzerinde de bir
uyarı
yer alacaktır.
Tam korumaya alınmı? bir sayfa uzerinde gercekle?tirilecek her turlu de?i?iklik,
tartı?ma sayfasında
ya da tartı?manın ba?latıldı?ı di?er uygun bir sayfada teklif edilmelidir.
Fikir birli?i
sa?lanması ya da de?i?ikli?in itiraz do?uracak bir de?i?iklik olmaması halinde, herhangi bir hizmetlinin koruma altındaki sayfada gerekli de?i?iklikleri gercekle?tirmesi mumkundur.
Tum talepler,
Vikipedi:Sayfa koruma talepleri
sayfasına eklenmektedir.
De?i?iklik sava?ı
ya?anan sayfalarda gecici olarak uygulanacak bir tam koruma, tarafların de?i?ikliklerini
fikir birli?ine
varabilecekleri tartı?ma sayfasında tartı?maya acmaya yoneltmektedir. Kullanıcıların ısrarlı de?i?iklik sava?larının
engelleme
ile cozulmesi daha etkili olabilmektedir, zira bu yontemle di?er kullanıcıların sayfada normal ?ekilde de?i?iklik yapmaları da onlenmektedir.
Bir icerik anla?mazlı?ı nedeniyle sayfa korumaya alınırken, hizmetliler mevcut surumu
vandalizm
,
telif hakkı ihlalleri
ve
ya?ayan insanların biyografileri
gibi icerik politikalarının bariz ?ekilde ihlal edilmesi nedeniyle korumaya almaktadır. En yeni surumun korumaya alınması bazen kotu niyetli olarak de?i?iklik yapanları odullendirme anlamına gelebilece?i icin, hizmetlilerin de?i?iklik sava?ının ba?langıcından onceki eski bir surumu geri getirerek korumayı bu surume uygulamaları mumkundur. ?cerik anla?mazlıkları nedeniyle korumaya alınan sayfalar, uzerinde
fikir birli?i
bulunan ya da itiraza neden olmayacak nitelikte olan de?i?ikliklerin yapılması haricinde de?i?tirilmemelidir (yukarıya bakınız).
Hizmetliler, bir icerik tartı?masında ifade ettikleri goru?leri destekleyen bir surumu korumaya almaktan kesinlikle kacınmalı ve bu tur bir i?lemi di?er hizmetlilere bırakmalıdır.
Maddelere onceden tam koruma konması, Vikipedi'nin acık yapısına aykırıdır. Bir maddeye cok sayıda otomatik onaylanmı? kullanıcının vandalizm saldırısı uygulaması halinde, kısa sureli tam koruma uygulanabilir. Surekli vandalizm ya da yuksek trafi?e sahip sayfalarda gelecekte gercekle?ecek vandalizm ihtimali, tam koruma icin nadiren gecerli bir gerekce te?kil etmektedir. A?ır vandalizm tehdidi altındaki maddelerde (ornek: cok unlu devlet ba?kanları ve politikacılar)
yarı koruma
uygulanması mumkundur.
Ofis i?lemleri
sayfasında da ortaya kondu?u uzere,
Wikimedia Vakfı
personelinin telif hakkı ya da iftira gibi sorunlara hızlı mudahale edilebilmesi icin sayfaları korumaya alması mumkundur.
Bu i?lemler, toplulu?un fikir birli?ine gore onceli?e sahiptir
. Hizmetliler, Wikimedia Vakfı personelinin izni olmadan bu sayfalarda de?i?iklik yapmaktan ya da korumayı kaldırmaktan
kesinlikle kacınmalıdır
.
Yarı koruma,
anonim kullanıcıların
(IP adresleri) ve
otomatik onaylanmı?
olmayan (hesabını alalı 4 gun gecmemi? ve 10'dan fazla de?i?iklik yapmamı? kullanıcılar) ya da
onaylanmı?
olmayan kayıtlı kullanıcıların sayfada de?i?iklik yapmasını onlemektedir. Bu kullanıcıların de?i?iklik isteklerini ilgili tartı?ma sayfalarında belirtmeleri gerekmektedir.
Hizmetlilerin a?ır ve surekli
vandalizm
ya da
ya?ayan insanların biyografileri
ve
tarafsız bakı? acısı
gibi icerik politikalarının ihlaline konu olan sayfalarda
surekli
yarı koruma uygulaması mumkundur. Yarı koruma, henuz gercekle?memi? vandalizme kar?ı onlem olmamalı ya da tek amacı anonim ve yeni kayıt olmu? kullanıcıların de?i?ikli?ini onlemek olmamalıdır.
Ek olarak, hizmetlilerin a?a?ıdaki turdeki sayfaları
gecici
yarı korumaya alması mumkundur:
- Tek tek
engelleme
uygulamanın i?levsiz oldu?u, onemli, ancak gecici vandalizm durumları (orne?in
medya ilgisi
nedeniyle).
- Tum
tarafların anonim ya da yeni kullanıcı oldu?u
de?i?iklik sava?ı
durumları (aksi durumda tam koruma uygulamasına gidilmelidir). Otomatik onaylanmı? kullanıcılar da ya?anan de?i?iklik sava?ına dahil oldu?unda, bu durum gecerlili?ini yitirmektedir.
- Kotu niyetli de?i?ikliklerin sık olarak gercekle?tirildi?i tartı?ma sayfaları. Bu tur bir koruma cok kısıtlı tutulmalıdır, zira anonim ve yeni kayıt olan kullanıcıların tartı?malara katılmasını onlemektedir.
- Surekli olarak uygunsuz de?i?iklikler icin kullanılan engellenmi? IP adreslerinin mesaj sayfaları. Koruma, verilen engelden daha uzun sureli olmamalıdır.
Haftanın seckin maddesi
,
Anasayfa
dahilinde kullanıldı?ı icin ciddi durumlarda yarı korumaya alınmaktadır.
MediaWiki
yazılımının bazı bolumleri, surekli olarak korumaya alınmı?tır. Site arayuzunun bile?enlerini iceren MedyaViki isim alanı tam koruma altındadır ve hizmetlilerin bu korumayı kaldırması mumkun de?ildir. Ayrıca kullanıcıların ozel CSS ve JavaScript betik sayfaları da (ornek:
Kullanıcı:Ornek/monobook.css
ve
Kullanıcı:Ornek/monobook.js
) otomatik olarak tam korumadadır. Sadece ilgili kullanıcı adının sahibi ve hizmetlilerin bu sayfalar uzerinde de?i?iklik yapması mumkundur. ?lgili bir MediaWiki gorunumu olsun ya da olmasın, soz konusu koruma .css ve .js uzantılı tum sayfalar icin gecerlidir. Hizmetliler, uygunsuz bir ?ekilde kullanılan bir kullanıcı beti?ini cıkarmak gibi amaclarla bu sayfalarda de?i?iklik yapabilir.
Bu standart korumalara ek olarak, a?a?ıdaki sayfalar da genellikle suresiz korumaya alınmaktadır:
Hizmetliler, koruma arabirimi uzerinden bir sayfanın olu?turulmasını onleme imkanına sahiptir.
Silinmesine
ra?men ısrarla olu?turulan sayfalar icin yararlı olan bu korumada buyuk-kucuk harf farkı gozetilmemektedir. Bu korumanın uygulandı?ı sayfaların listesi
korunan ba?lıklar
sayfasından gorulebilir.
Yeni madde ba?lıklarının onceden korumaya alınması
ba?lık kara listesi
sistemi ile gercekle?tirilmekte ve boylelikle kurallı ifade ve alt dizi deste?iyle daha esnek bir koruma sa?lanmaktadır.
Ta?ıma korumasına alınan sayfalar, hizmetliler dı?ında herhangi bir kullanıcı tarafından ba?ka bir isme ta?ınamaz. Ta?ıma koruması, genellikle a?a?ıdaki durumlarda kullanılmaktadır:
- Surekli olarak sayfa ta?ıma
vandalizmine
konu olan sayfalar.
- Sayfa ismi anla?mazlı?ının gecerli oldu?u sayfalar.
- Ta?ınması icin hicbir neden olmayan yuksek trafi?e sahip sayfalar (ornek:
Vikipedi:Seckin icerik
).
Tam korumaya alınmı? sayfalar, aynı zamanda ta?ıma koruması altındadır.
Tam korumada oldu?u gibi, hizmetliler bir ismi di?erine tercih etmekten kacınmalı ve uygulanan koruma mevcut ismin desteklenmesi olarak yorumlanmamalıdır. Bu durumun istisnası, sayfa ta?ıma vandalizmi nedeniyle korumaya alınan sayfalardır.
Yukleme korumasına alınmı? dosyaların yerine, hizmetliler dı?ındaki kullanıcıların yeni dosya yuklemesi mumkun de?ildir. Yukleme koruması bir hizmetli tarafından a?a?ıdaki durumlarda koyulabilir:
- Surekli yukleme
vandalizmine
u?rayan dosyalar.
- Kullanıcılar arasındaki bir anla?mazlı?a konu olan dosyalar.
- Arayuzde kullanılan ya da anasayfada goruntulenen dosyalar gibi, de?i?tirilmemesi gereken dosyalar.
Tam korumada oldu?u gibi, hizmetlilerin bir dosyayı di?erine tercih etmekten kacınması ve uygulanan korumanın mevcut dosya surumunun desteklenmesi olarak yorumlanmaması gerekmektedir. Bu durumun istisnası, yukleme vandalizmi nedeniyle dosyaların korumaya alınmı? olmasıdır.
?ablonlar da koruma soz konusu oldu?unda di?er sayfalar gibidir ve ozel bir neden olmadı?ı surece korumaya alınmaları soz konusu de?ildir. Genellikle bircok sayfada kullanılan ?ablonlar korumaya alınmaktadır. Koruma, trafik seviyesi, icerik ve di?er faktorlere ba?lı olarak yarı ya da tam koruma olabilir. Bu nedenle kullanıcıların ?ablonlar uzerinde calı?ırken otomatik olarak bir koruma ?ablonu eklemekten kacınmaları gerekir.
Koruma ?ablonunun, ?ablonun kendi sayfası yerine belgeleme sayfasına (varsa) konması tercih edilmektedir.
Kademeli koruma, bir sayfayı tam korumaya almakta ve tam korumayı bu korumaya alınan sayfada direkt veya dolaylı olarak goruntulenen tum sayfalara da
otomatik olarak
uygulamaktadır. Turkce Vikipedi'de barındırılan dosya ve ?ablonlar soz konusu kapsama dahildir.
Wikimedia Commons
uzerinde barındırılan dosyalar kademeli koruma kapsamına dahil olmamaktadır. Bu sayfaların ya Commons uzerinden korumaya alınması ya da gecici olarak Turkce Vikipedi'ye yuklenip burada korumaya alınması gerekmektedir.
Kademeli koruma, sadece
Anasayfa
gibi a?ırı trafi?e sahip sayfalarda
vandalizmi
onlemek icin kullanılmaktadır.
Kademeli koruma, sadece tam korumaya alınan sayfalarda gecerli olan bir secenektir ve bir guvenlik problemi nedeniyle yarı korumalı sayfalarda devre dı?ı bırakılmı?tır. Daha fazla bilgi icin
hata raporuna
bakabilirsiniz.
Kademeli koruma anında gecerli olan bir i?lem de?ildir ve etkili olması icin birkac saat gecmesi gerekebilir. Daha fazla bilgi icin
hata raporuna
bakabilirsiniz.
A?a?ıdaki ?ablonlar, sayfanın korumada oldu?unu belirtmek icin sayfanın en ustune (korunan ?ablonlar icin
noinclude
etiketi ile sayfanın en altına ekleme yapılması tercih edilir) eklenmektedir:
|
|---|
|
| ?cerik?
(?)
| |
|---|
| Davranı??
(?)
| |
|---|
| Silme?
(?)
| |
|---|
| Uygulama?
(?)
| |
|---|
| De?i?iklik?
(?)
| |
|---|
| Proje?
(?)
| |
|---|
| WMF
(?)
| |
|---|
- Politika ve yonergelerin listesi
|