Metro

Metro , genellikle kentsel alanlarda bulunan yuksek kapasiteli toplu ta?ıma turudur. Otobuslerden , funikulerden veya tramvaylardan farklı olarak, genellikle metro sistemleri ozel bir geci? hakkı uzerinde calı?an, yayalar veya di?er araclar tarafından eri?ilemeyen ^[1] ve tunellerde bulunan demiryollarıdır. ^[2]^[3]^[4]

Metro icin yeraltında istasyon olarak metro istasyonu kurulur. Metro sistemlerine ili?kin modern hizmetler, genellikle demiryolu hattında elektrikli coklu birimler kullanılarak istasyonlar arasındaki belirlenmi? hatlarda sa?lanmaktadır. Bazı sistemler gudumlu lastik tekerlekler, manyetik raylı tren (maglev) veya monoray kullanır. ?stasyonlar tipik olarak trenlerin icinde basamak bulunmayan yuksek platformlara sahiptir ve tren ile platform arasındaki bo?lukları en aza indirmek icin ozel yapım trenler gerektirir. Tipik olarak di?er toplu ula?ım araclarıyla entegredirler ve genellikle aynı toplu ta?ıma yetkilileri tarafından i?letilirler. Bazı hızlı toplu ta?ıma sistemlerinde, hızlı bir toplu ta?ıma hattı ile bir yol arasında veya iki hızlı toplu ta?ıma hattı arasında hemzemin kesi?meler bulunur. Ayrıca, metro ile otobusun birle?imi ile ortaya cıkmı? bir toplu ta?ıma olan metrobus de mevcuttur.

Dunyanın ilk hızlı ula?ım sistemi, Metropolitan Demiryolu 'ydu. 1863'te buharlı lokomotifler kullanılarak acıldı ve ?u anda Londra Metrosu 'nun bir parcasını olu?turur, kısmen yer altında bulunur. 1868'de New York, ba?langıcta statik buhar motorları kullanan kablolu bir hat olan yukseltilmi? Batı Yakası ve Yonkers Patent Demiryolunu actı. ^[5]

2021 itibarıyla Cin, dunyada en fazla hızlı ula?ım sistemine sahip ulkedir; sayıları 40'tır ve 4.500 km'den (2.800 mil) fazla yol uzerinde calı?maktadır. ^[6]^[7] ?stasyon sayısına gore (toplamda 472 istasyon) dunyanın en buyuk tek hızlı toplu ta?ıma hizmeti sa?layıcısı New York Metrosu 'dur. Yıllık yolcu sayısına gore dunyanın en yo?un hızlı ula?ım sistemleri ?anghay Metrosu , Tokyo Metrosu , Seul Metrosu ve Moskova Metrosu 'dur.

Turkiyede metro [ de?i?tir | kayna?ı de?i?tir ]

1875 yılında Fransız muhendis Eugene Henri Gavand tarafından ilk kez Karakoy - Beyo?lu istikametinde ilk raylı sistem kuruldu. Bu, ?stanbul'un ve Osmanlı Devleti'nin ilk metro sistemidir. 1980’li yıllarda ?stanbul’un metro altyapısı hızla geli?meye ba?lamı?tır. ^[8] ?u an Turkiyede mevcut olan metro sistemlerine Adana Metrosu , Ankara Metrosu , BursaRay , ?stanbul Metrosu , ?zmir Metrosu , Konya Metrosu , Kocaeli Metrosu , Mersin Metrosu , Gaziantep Metrosu aittir.

Kaynakca [ de?i?tir | kayna?ı de?i?tir ]

^ "Rapid Transit" . Encyclopædia Britannica . 17 Ekim 2014 tarihinde kayna?ından ar?ivlendi . Eri?im tarihi: 28 Kasım 2014 .
^ "Rapid transit" . Merriam-Webster . 27 Haziran 2013 tarihinde kayna?ından ar?ivlendi . Eri?im tarihi: 31 Temmuz 2013 .
^ UITP (2011). "Recommended basic reference for developing a minimum set of standards for voluntary use in the field of urban rail, according to mandate M/486" (PDF) . 22 ?ubat 2014 tarihinde kayna?ından (PDF) ar?ivlendi . Eri?im tarihi: 16 ?ubat 2014 .
^ "Glossary of Transit Terminology" (PDF) . American Public Transportation Association . 12 Mayıs 2013 tarihinde kayna?ından (PDF) ar?ivlendi . Eri?im tarihi: 31 Temmuz 2013 .
^ Transport for London (1981). London Underground: History . Capital Transport. ISBN 978-0-904711-30-1 . 16 Ocak 2013 tarihinde kayna?ından ar?ivlendi . Eri?im tarihi: 2 Ocak 2013 .
^ "Shanghai now the world's longest metro" . Railway Gazette International . 4 Mayıs 2010. 15 Mayıs 2010 tarihinde kayna?ından ar?ivlendi . Eri?im tarihi: 4 Mayıs 2010 .
^ Smith, Stephen J. (6 Ocak 2014). "New Starts: Shanghai Metro World's Longest, Panama Canal Drama, Japan's Maglev" . Next City . 25 Eylul 2014 tarihinde kayna?ından ar?ivlendi . Eri?im tarihi: 21 Eylul 2014 .
^ "Turkiyede ve dunyada metro" . 3 ?ubat 2023 tarihinde kayna?ından ar?ivlendi . Eri?im tarihi: 12 Nisan 2024 .

Ayrıca bakınız [ de?i?tir | kayna?ı de?i?tir ]

Ula?ım ile ilgili bu madde taslak seviyesindedir. Madde iceri?ini geni?leterek Vikipedi'ye katkı sa?layabilirsiniz.

Metro ile ilgili bu madde taslak seviyesindedir. Madde iceri?ini geni?leterek Vikipedi'ye katkı sa?layabilirsiniz.

[Britannica-1] "Rapid Transit" . Encyclopædia Britannica . 17 Ekim 2014 tarihinde kayna?ından ar?ivlendi . Eri?im tarihi: 28 Kasım 2014 .

[miriamwebster-2] "Rapid transit" . Merriam-Webster . 27 Haziran 2013 tarihinde kayna?ından ar?ivlendi . Eri?im tarihi: 31 Temmuz 2013 .

[IUTPMetro-3] UITP (2011). "Recommended basic reference for developing a minimum set of standards for voluntary use in the field of urban rail, according to mandate M/486" (PDF) . 22 ?ubat 2014 tarihinde kayna?ından (PDF) ar?ivlendi . Eri?im tarihi: 16 ?ubat 2014 .

[aptaglossary-4] "Glossary of Transit Terminology" (PDF) . American Public Transportation Association . 12 Mayıs 2013 tarihinde kayna?ından (PDF) ar?ivlendi . Eri?im tarihi: 31 Temmuz 2013 .

[150Anniv-5] Transport for London (1981). London Underground: History . Capital Transport. ISBN 978-0-904711-30-1 . 16 Ocak 2013 tarihinde kayna?ından ar?ivlendi . Eri?im tarihi: 2 Ocak 2013 .

[6] "Shanghai now the world's longest metro" . Railway Gazette International . 4 Mayıs 2010. 15 Mayıs 2010 tarihinde kayna?ından ar?ivlendi . Eri?im tarihi: 4 Mayıs 2010 .

[7] Smith, Stephen J. (6 Ocak 2014). "New Starts: Shanghai Metro World's Longest, Panama Canal Drama, Japan's Maglev" . Next City . 25 Eylul 2014 tarihinde kayna?ından ar?ivlendi . Eri?im tarihi: 21 Eylul 2014 .

[8] "Turkiyede ve dunyada metro" . 3 ?ubat 2023 tarihinde kayna?ından ar?ivlendi . Eri?im tarihi: 12 Nisan 2024 .

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

g t d Toplu ula?ım
Ozel ula?ım ?nsan gucuyle ula?ım At arabaları
Toplu ta?ıma hizmeti	Dolmu? Otobus surucu liste Metrobus Charabanc Kılavuzlu otobus ?ehirlerarası otobus servisi Ekspres otobus Kılavuzlu otobus ?ehirlerarası otobus Mar?rutka Ustu acık otobus Pesero I?ıklı otobus Demiryolu de?i?tirme otobusu Taksiyi/Taksiyi payla? Servis otobusu ?ehir otobusu Troleybus
Demiryolu ula?ımı	Yolcu demiryolu terminolojisi sozluk Havaalanı demiryolu ba?lantısı Teleferik Banliyo treni ?ehirlerarası rota Yukseltilmi? demiryolu Funikuler A?ır ray Nostaljik demiryolu Nostaljik tramvay Yuksek hızlı demiryolu Yuksek standartlı demiryolu At arabası ?ehirlerarası demiryolu Interurban Hafif raylı sistem Maglev Treni Orta kapasiteli raylı sistem Monoray Dar hat acıklı?ı ?nsan ta?ıma sistemi Platform ekran kapıları Raybus Metro/Hızlı Toplu Ta?ıma Lastik tekerlekli metro Bolgesel tren Sokak treni Asma demiryolu Tramvay Tramvay-tren
Kiralık araclar	Otomatik cekcek taksisi Boda boda Kombine otobus Dongu Cekcek Talebe duyarlı ta?ıma Mikrotransit Paratransit Dolar minibusu Dolmu? Gondol Hackney arabası Jeepney Limuzin Motosiklet taksisi Mar?rutka Dadı minibusu Ki?isel hızlı ula?ım Pesero I?ıklı otobus Cekilmi? cekcek Taksi payla?ımı Songthaew Taksi Tuk-Tuk
Su aracları	Deniz otobusu Deniz taksisi Hava yastıklı tekne Okyanus gemisi Transatlantik Vapur Yuk gemisi Kablolu feribot Feribot Vaporetto
Yolculuk payla?ımı	Araba jokeyi Esnek arac payla?ımı Gercek zamanlı arac payla?ımı Slugging Vanpool
Kablo	Hava tramvayı Kablolu feribot Kablolu demiryolu Asansor Funikuler Gondol lifti iki kablolu uc kablolu E?imli asansor
Bina ula?ımı	Asansor Yuruyen merdiven Yuruyen bant E?imli asansor
Di?er ula?ım aracları	Havayolu Yolcu uca?ı Arac payla?ımı Bisiklet payla?ımı Scooter payla?ımı Asansor Yuruyen merdiven Atlı arac Hyperloop E?imli asansor Hareketli gecit Ki?isel ta?ıyıcı Robotaksi Shweeb E?imli araba Traktor treni Basıncsız tren At arabası Atlı tramvay Carabanc Cekcek Fayton Posta arabası Telesiyej Teleferik
Konumlar	Havaalanı Otobus ampulu Otobus garajı Otobus ?eridi Otobus sehpası Otobus dura?ı Otobus katılımı (otobus bolmesi) Kuru havuz Feribot terminali Hangar Havan De?i?im istasyonu Kassel kaldırımı Layover Metro istasyonu Park and ride Liman Taksi dura?ı Tren istasyonu Tramvay dura?ı Transit alı?veri? merkezi Ta?ıma merkezi
Biletleme	Otomatik ucret toplama Otobus reklamı Ta?ıma kontratı Olu kilometre Cıkı? ucreti Ucretten kacınma Ucret sınırı Ucret kacırma Farebox kurtarma oranı Ucretsiz toplu ta?ıma Ucretsiz seyahat kartı Entegre biletleme Manuel ucret toplama Para treni Ucretli alan Ceza ucreti Odeme belgesi ?ndirimli ucret programı Akıllı kartlar ( CIPURSE , Calypso ) Bilet makinesi Transfer Transit geci?i
Yonlendirme	?ehirlerarası rota A? uzunlu?u Gelir dı?ı yol Radyal rota Ula?ım a?ı
Tesisler	Kayıtlı bagaj Birinci sınıf Yataklı vagon Ayakta duran yolcu Seyahat sınıfları
Planlama	Veri yolu gruplama Saat kadranı planlama Gece (bayku?) servisi Toplu ta?ıma tarifesi Kısa donu?
Politika	Havaalanı guvenli?i Sokakların tamamlanması Ye?il aktarım hiyerar?isi Demiryolu subvansiyonları Guvenlik Sokak hiyerar?isi Transit bolgesi Transit polisi Transit odaklı geli?tirme (TOD) Ula?ım yetkilisi Ula?ım talep yonetimi Ula?ım planlaması
Teknoloji ve tabelalar	Varı? i?areti Yolcu bilgilendirme sistemi Platform ekranı Tarife
Di?er konular	Bini? Otobus hızlı transit kayması Ezilme yuku Varı? i?areti Bekleme suresi Selam ve suru? Kara ula?ımı Ta?ımanın ana hatları Yolcu yuk faktoru Kamu yararı Durdurma iste Hizmet Surdurulebilir ula?ım Zamanlama noktası Toplu ta?ıma haritası Ula?tırma ekonomisi Mikromobilite Lojistik Gitgel Yarı paletli arac Yaya gecidi Ula?ım planlaması Trafik kazası Supersonik ta?ıma Yol turleri Trafik i?aretleri Yurume