Metroo

?i tiu artikolo temas pri sistemo de publika transporto. Por unu de longo rigardu la pa?on Metro .

Metroo , a? longe metropoliteno , a? subtrajno estas formo de publika amasa vetursistemo, kie kutime parto de la fervojo estas en tuneloj sub la tereno de la urbo .

Metrooj estas forta ilo en urboplanado . ?irka? metrostacioj, la grundprezoj kreskas pro la facilaj ating- kaj voja?ebloj.

Tradicie, metroaj vagonaroj havas homajn kondukistojn, sed lastatempe estas anka? uzataj a?tomataj trajnoj, ekzemple en Singapuro kaj Londono .

Konstruado de subteraj tuneloj estas multekostega projekto, ofte plenumata dum multaj jaroj. Ekzistas kelkaj metodoj fari tunelojn. Unu kutima metodo estas meti la fervojon rekte sub la urbaj stratoj, subtenante la stratojn per betonaj a? ?talaj pilieroj. Tiu metodo nomi?as "tran?i kaj kovri", kaj partoj de la metroo en Novjorko estis konstruitaj tiel. Alia malpli kutima metodo estas fosi tunelojn sub jam okupitaj subteraj spacoj, sub fundamentoj, kaj hermetikigi per betono la tunelojn kontra? terakvo.

Preska? ?iuj metrosistemoj funkcias per elektro; plej ofte per kontaktrelo , sed fojfoje anka? per supertraka kontakta lineo . Tamen ofte ekzistas anka? dizelaj veturiloj por specialaj veturoj, ekzemple kiam la elektro ne funkcias.

Historio [ redakti | redakti fonton ]

La unua metrolinio en la mondo reali?is en 1863 en Londono , kaj funkciis unue per vapora potenco. Sekvaj sistemoj uzis elektron . La unua metroo sur la e?ropa kontinento kompleti?is en 1896 en Budape?to , kaj la unua en Ameriko en Bostono en 1897 . La metropoliteno de Parizo sekvis en la jaro 1900. Novjorko , kies unua (supertera) metroeca fervojo malfermi?is en 1868, kompletis sian unuan subteran linion en 1904.

La vorto "Metroo" devenas de la Metropolitan -Linio de la Londona metroo, kiu sekve inspiris la nomon de la tuta sistemo en Parizo.

Distingo de aliaj relaj veturiloj [ redakti | redakti fonton ]

Krom la lokigo en urbo a? urba regiono esenca trajto de metroo estas ?ia apartigo de ?iu alia trafiko. ?i ne nur ne uzas vojon komune kun normalaj person- a? var-trajnoj nek kun strataj veturiloj, sed anka? ne krucas ilin samnivele (eble kun malmultaj bone sekurigitaj esceptoj?). Ofte oni atingas tiun celon per tuneloj, sed anka? fosoj, digoj, viaduktoj.

?ar por distingo disde ordinara regiona fervojo tio estas la sola klare difinita distingo, ekzistas dubaj kazoj, kiel la S-Bahn en Berlino kaj Hamburgo ( Germanio ), kiuj internacie estas traktataj kiel metroo, sed funkcias tute la? regularo de fervojo, ene de la konzerno de la germana ?tata fervojkompanio, kaj krom la elektra sistemo estas tute kongruaj al la fervoja reto.

Krome metrooj kutime (sed ne nepre) estas malpli lar?aj, malpli altaj kaj uzas flankan elektran relon. ?io ?i malpligrandigas la necesan diametron por tuneloj. Aliflanke ili kutime estas pli lar?aj ol tramoj, sed anka? tie ne ekzistas minimuma / maksimuma mezuro.

El la jam menciita apartigo de alia trafiko rezultas kelkaj trajtoj, kiuj povas esti uzataj kiel aldona distingilo disde tramo:

uzo de fervojaj semaforoj a? a?tomataj sistemoj kontra?e al trafiklumoj kaj strataj prioritato-reguloj
uzo de altaj kajoj
parta veturo en tunelo
eblo uzi pli longajn vagonarojn ol ordinare ?e tramoj

Ekzistas transportsistemoj, kiuj havas kelkajn el tiuj trajtoj (precipe, sed ne nepre, tunelojn), sed krucas stratojn samnivele a? e? veturas parte surstrate. Tiuj ofte estas prezentataj kaj perceptataj kiel metrooj, sed ne fake tiel nomataj. Oni povus uzi la esprimon tram-metroo .

Listo de metroaj retoj [ redakti | redakti fonton ]

Pli detalaj informoj troveblas en artikolo Listo de metrooj en la mondo .

Jarmila Subtera malnova fazo ?e Placo de Herooj en Budape?to, Hungario (1896)
La Metroo de Glasgovo (anka? sciata kiel la Subtero) estas unu de la monda plej malnovaj subterfervojaj sistemoj.
Budape?to
Metroo en la centro de Port-Luiso , Ma?ricio