Bu maddedeki uslubun, ansiklopedik bir yazıdan beklenen resmi ve ciddi usluba uygun olmadı?ı du?unulmektedir . Maddeyi geli?tirerek ya da konuyla ilgili tartı?maya katılarak Vikipedi'ye katkıda bulunabilirsiniz.

Go ( Japonca : ?碁, igo ; Cince : 圍棋 / ?棋, weiqi ; Korece : 바둑, baduk ), tahta uzerinde oynanan iki ki?ilik cok eski bir strateji oyunudur. Cin kokenli bir oyun olmakla birlikte butun Do?u Asya 'da tanınır ve oynanır. Oyunda siyah ve beyaz renklerdeki kucuk ve yuvarlak ta?lar kullanılır. Oyuna siyah ta?lar ba?lar. Siyah ta?ların kimde olaca?ına karar vermek icinse once beyaz oyuncu eline sayısını bilmeden birkac ta? alır. Siyah oyuncu ise, beyaz oyuncunun elinde bulunan ta?ların sayısının tek mi yoksa cift mi oldu?unu tahmin etmeye calı?ır. E?er do?ru tahmin ederse siyah oyuncu siyah oyuncu olarak kalır. E?er tahmini yanlı? cıkarsa beyaz oyuncu, siyah oyuncu olur ve siyah, oyuna ba?lar. Sırası gelen oyuncunun kendi ta?ını oyun tahtasındaki mumkun olan bir yere yerle?tirmesiyle oyun devam eder. Tahtaya konulan ta?lar, esir alınmadı?ı muddetce oyun sonuna kadar hareket edemezler. Tum ta?lar aynı de?ere sahiptir ancak birbirleri arasındaki stratejik konum oyunun yapısını belirler. Oyun sonunda en cok alana sahip olan oyuncu oyunu kazanmı? olur.

Oyunun Amacı ve Yapısı [ de?i?tir | kayna?ı de?i?tir ]

Oyunun temel amacı ?oyle bir benzetmeyle acıklanabilir: ?ki general bir bolgeyi kontrol altına almak istemektedir. Bunun icin ilk once gozetleme kuleleri dikerler ve sonra da kendileri icin guvenli bir pozisyon kurmaya calı?ırlar. Oyunun amacı rakibi tamamen ortadan kaldırmaktan veya onun ta?larını esir almaktan cok onun kar?ısında avantajlı bir konuma gecerek kendi ta?larınızla mumkun olabildi?ince cok alanı kontrol altında tutmaktır.

Go, kuralları cok basit olmakla birlikte oldukca karma?ık bir oyundur. Go oyununda, ta?ların hareket kabiliyeti satranctaki gibi sınırlı de?ildir. Dolayısıyla bir ta?ı oynayabilece?iniz cok fazla alan vardır. Satranc oyununda ilk yarım hamle icin 20, ikinci yarım hamle icin de 20, tam hamle (bir beyaz bir siyah) icin ise 400 olasılık vardır. Go oyunundaysa ilk ta? (siyah) icin 361 olasılık, ikinci ta? (beyaz) icin 360 olasılık, toplamda ise 129.960 olasılık vardır. Hamle ce?itlili?i o kadar coktur ki bir go oyuncusunun ustala?ma evresi omrunun sonuna kadar surebilir.

Go'da stratejik hareket etmek onemli olsa da, oyunun tek onemli noktası de?ildir. Go, insanı du?unduren yonuyle meditasyona ilham verebilir, hatta insanın ic dunyasına bir ayna tutarcasına kendi ki?ili?ini ve dahası kar?ısındaki rakibin ki?ili?ini de yakından tanımasına imkan tanır. Go bircok atasozunun cıkı? noktası olmu?tur, cunku Go hayatın gerceklerini minyatur halde yansıtmaktadır.

Satrancın Barok kuralları ancak biz insanlar tarafından icat edilebilecekken Go'nun kuralları o kadar nezih, organik ve katı bir ?ekilde mantıklıdır ki e?er evrenin ba?ka yerlerinde akıllı ya?am formları varsa neredeyse kesinlikle Go oynuyorlardır.

?  Uluslararası Satranc Ustası, Edward Lasker

II. Dunya Sava?ı 'na ABD 'nin sava?a giri? sebebi olan Pearl Harbor Saldırısı 'nın etkisi ve tahribatının temelinde bir Go manevrasının (" yalnız olan ta?a saldır" ) yer aldı?ı bilinmektedir.

Gecmi?i [ de?i?tir | kayna?ı de?i?tir ]

Go bugun dunya uzerinde oynanan en eski oyundur. Cin efsaneleri kokenini kral Yao 'ya dayandırmaktadır. Bu efsanelere gore Yao o?luna astronomiyi o?retmeye calı?maktadır ancak bir turlu o?lu yıldız sistemlerini anlayamamı?tır. Bunun icin bir tahta uzerine ta?ları dizerek acıklamaya calı?ır ve Go oyunu Cin'de bu ?ekilde weiqi (veyci) ismiyle do?ar. Go'nun kokenine ait kesin bulgular ise bundan 2500 yıl oncesine, Cinli kralların birbirleri ile sava?tıkları yıllara dayanır.

Han Hanedanlı?ı zamanında Go gozle gorulur bir ?ekilde halk arasında yayılmaya ba?lamı?tır. Ayrıca elit kesim tarafından da kabul goren bir hobi olmaya ba?lamı?tır. Bu devirde Go ile alakalı du?ulen ilk kayıt MS 127 yılını gostermektedir.

Cin tarihinde ayrı bir oneme sahip olan Tang Hanedanlı?ı zamanında ise Go ilk altın ca?ını ya?amaktadır. Bu hanedanlık doneminde Go oyunu saraya kadar girmi?tir. Bu hanedanlık zamanında Cin kulturu en yuksek seviyeye ula?mı?tır ayrıca geli?mi? bir burokrasi sistemi de kurulmu?tur. Bu burokratik sistem cok sayıda e?itimli burokatı icinde barındırmaktaydı ve bu durum yeni bir elit kesimin do?masına yol acmı?tır. Bunlar da donemin di?er elit kesimleri gibi Go ile yakından ilgilenmekteydiler. Oyuna olan ilgi ileriki hanedanlıklar zamanında da devam etti. Song kralı Huizong ve Ming ba?bakanı Zhang Juzheng Go'yu sıkca oynarlardı. Krallık rejiminin 1911'de yıkılması ile (Cin'in di?er butun toplumsal de?erleri gibi) Go oyunu da toplum icindeki onemini kaybetti. Ancak Kultur Devrimi 'nden sonra tekrar toplumun gozunde haketti?i de?eri kazanmaya ba?ladı.

Go'nun Japonya'daki Tarihi [ de?i?tir | kayna?ı de?i?tir ]

Efsaneye gore Japonya 'ya Go'yu getiren ki?i Cin'in ba?kenti Cang-an'da gorev yapmı? olan Japon buyukelcisi Kibi no Makibi 'dir. 717 ve 735 yılları arasında Cin'de bilim ve sanatla ilgili calı?malar yuruten Kibi no Makibi ulkesine donerken yanında bir adet Go oyunu da goturmu?tur. Sonraları bu oyuna " go " adını verir ve oyun Japonya'da o adla anılmaya ba?lanır. Kibi no Makibi'nin sayesinde oyun kısa surede aristokratlar arasında yayılır... Kibi no Makibi'nin Go'yu Japonlar'a tanıtmasından 100 yıl once de oyunun adı Japon kayıtlarında zikredilmektedir. Zamanla Go Japonlar arasında yayılmaya ba?lar ve ikinci altın ca?ına girer. Oyunun bugun uluslararası arenada Cince adıyla de?il de Japonca adıyla anılmasının sebebi de bu altın ca?a dayanmaktadır.

17. yuzyılın ba?larında, Edo Donemi 'nin ba?laması ile Japonya'nın siyasi dengesi tamamen de?i?mi?tir. Tokugawa ailesinden gelen yeni ?ogun , Go oyununa o kadar meraklıydı ki; Go'nun geli?tirilmesini ve yayılmasını devlet eliyle desteklemeye ba?lamı?tı. Bununla birlikte kendisinin en iyi Go oyuncusunu tespit edebilece?i, Oshirogo adlı turnuvaların yapılmasını emretti. Bu turnuvayı kazananlar odul olarak, o zamanlarda Go oyunu uzerine akademik e?itim vermek uzere in?a edilen dort buyuk Go hanedanı icin burslar elde ediyorlardı. Bu okulların adları ?oyledir: Honinbo Hanedanı , Inoue Hanedanı , Yasui Hanedanı ve Haya?i Hanedanı .

Bu dort hanedan arasındaki buyut rekabet Go oyuncularının seviyesinin yukselmesine sebep oldu. O zamanki Go oyuncularının seviyesine bugune kadar kimse ula?amamı?tır. Ayrıca bu zaman diliminde dovu? sporlarından esinlenilerek rutbe sistemi de geli?tirilmi?tir. Edo Donemi 'nin en iyi Go oyuncusu kendi adıyla anılan acılı?ı bulan Shusaku Kuwahara 'dır. 33 ya?ında koleradan olunceye kadar 19 kez ardı ardına Oshirogo ?ampiyonlu?unu kazanan Shusaku'nun buldu?u Shusaku acılı?ı , 20. yuzyıl 'ın ortalarına kadar yaygın olarak kullanılmı?tır.

Tokugawa ?ogunlu?u 'nun yıkılmasından sonra yonetimin Go okullarına verdi?i destek de son bulmu?tur. Bugun Japonya'da, donemin en guclu oyuncularını yeti?tiren Honinbo Hanedanı onuruna Honinbo Turnuvası duzenlenmektedir.

Go ce?itli sebepler yuzunden uzunca bir sure sadece erkeklerin oynadı?ı bir oyun olmu?tur. Turnuvaların kadınlara acılması ve kadın oyuncuların arasından gittikce daha guclu oyuncular (ozellikle Rui Naiwei ) cıkması, kadın Go oyuncularının da erkek rakipleri kadar yetenekli oldu?unu ispatlamaktadır.

Son 20 yılda Cin ve Kore 'nin Go oyununda yaptı?ı buyuk atılımlar, Japonya'nın uluslararası turnuvalardaki hegemonyasını kaybetmesine yol acmı?tır.

Go, Avrupa'da ve Kuzey Amerika'da 100 yıldır tanınmasına ra?men hala co?unlukla Asyalılar'ın oynadı?ı bir oyun olmayı surdurmektedir. Dunya capında buyuk co?unlu?u Uzak Do?u 'da olmak uzere 100 milyondan fazla Go oyuncusu oldu?u tahmin edilmektedir. Japonya'da 10 milyona yakın Go oyuncusu oldu?u tahmin edilmektedir. Go oyuncularını konu alan Japon anime ve manga serisi " Hikaru no Go ", gonun cocuklar ve gencler arasındaki populeritesini buyuk ?ekilde artırmı?tır. Bugun dunya uzerindeki Go kuluplerinin, Go ?irketlerinin, genc Go oyuncularının sayısı hızla yukselmektedir.

Tarihin derinliklerinden bugune dek, yeryuzunde iki aynı Go oyunu oynanmamı?tır.

?  Anonim

Go ve Felsefe [ de?i?tir | kayna?ı de?i?tir ]

Go'nun felsefi yonunu ve kulturel de?erini acıklayan ce?itli efsaneler vardır. Bu efsanelerden birine gore eski zamanlarda ya?amı? bir Cin kralı o?luna disiplini, konsantrasyonu ve ruhsal dengeyi o?retmek icin bu oyunu icat etmi?tir. Kralın o?lu buyuyunce buyuk bir Go oyuncusu olmakla kalmayıp aynı zamanda dengeli bir ki?ili?e sahip bir kral olmu?tur. Di?er bir efsaneye gore eski Cin generalleri sava? alanını zihinlerinde daha iyi canlandırabilmek icin yanlarında bir adet tahta ve cok sayıda ta? goturuyorlardı ve oyunun kokeni de bu yonteme dayanıyordu. Bu efsanelerde Go'nun iki temel ozelli?ine vurgu yapılmaktadır; kendini, ki?ili?ini geli?tirmek ve iki olgunun carpı?masını resmetmek... Go hakkındaki efsanelerde co?unlukla, Taoizm 'den kaynaklanan ve Go oyununun da temel gucleri olan Yin ve Yang 'a da de?inilmi?tir.

Go sadece mantıkla kavranabilecek bir oyun de?ildir. Onun karma?ık ve derin yapısını anlamak icin kuvvetli ic guduler ve cok fazla tecrube gereklidir. Bu noktada Go Budizm 'in " Mantı?a dayanan bir aydınlanma sadece aldatıcı bir aydınlanmadır " felsefesiyle de uyu?maktadır.

Go oyununda a?ırı cesaret ile korkaklık, guvenlik ile risk, saldırı ile savunma arasında ( aslında temeli Uzak Do?u dinlerine dayanan ) mukemmel bir denge vardır. Go ile di?er batılı oyunlar arasındaki en belirgin fark ( satrancdaki mat olgusu gibi ) tamamen kazanma veya rakibi tamamen yok etme diye bir durumun olmamasıdır. Kazanan oyuncunun di?er oyuncudan farkı, tahta uzerindeki alanların buyuk miktarına egemen olmasıdır. Kaybeden oyuncu tamamen yok olmu? de?ildir, sadece di?er oyuncudan daha az alan kontrol etmektedir.

Sava?mak, Go oyununda anahtar olarak de?il, sadece en son care olarak kullanılır.

?  Zhong-Pu Liu , 1078 yılı, Song Donemi

Go ve Bilgisayarlar [ de?i?tir | kayna?ı de?i?tir ]

IBM'in geli?tirmi? oldu?u Deep Blue bilgisayar satranc sistemi, en sonunda 1997 yılındaki bir macta Dunya Satranc ?ampiyonu Garry Kasparov 'u yendi. Elbette ki bu durum, Deep Blue her insandan daha "guclu" ?eklinde basitle?tirilebilir; ancak ?unu soyleyebiliriz ki; yeryuzunde ancak bir avuc insan Deep Blue'yu alt edebilecek yetilere sahiptir. Buna kar?ılık, gunumuzde mevcut olan en guclu Go programını yenebilecek insan sayısı milyonlarla ifade edilmektedir ( Bilgisayar dunyası Go oyunu ile 40 yıldan uzun bir zamandır tanı?mı? durumdur ). Madalyonun obur yuzunde ise, gunumuzdeki programcılar en iyi dereceleri olan 10 kyu seviyesini geli?tirmi? olmaları ile ovunebiliyorlar. 10 kyu ile, yani bir amator dan oyuncusu derecesinden neredeyse bir duzine "ta?" daha zayıf seviye ile ( Seviyeler arasındaki her sayı farkı 1 "ta?" olarak kabul edilir. Orne?in 1 den, 2 kyu seviyesinden 2 ta? yuksektir ).

Bilgisayarların oynadı?ı Go'daki geli?imi izlemek, beraberinde bilgisayarlar icin duzenlenen Go turnuvalarının ve yarı?maların ba?lamasını da getirmi?tir. Bunlar arasında en unlusu, 1.600.000 dolarlık Ing Odulu'dur hic ku?kusuz. Bu devasa odul, profesyonel bir Go oyuncusunu yenebilecek programın tasarımcısına Ing Chang-Ki Wei-Chi E?itim Fonu tarafından 1985-2000 yılları arasında vadedilmi?tir. Ancak bu sure zarfında kimse odulu kazanacak tasarımı gercekle?tirememi? ve onceden belirlenen limit sonunda, vadedilen odul de ne yazık ki kaldırılmı?tır. Gunumuzde bu odulun suresinin uzatılması hala umitle beklenmektedir. Cunku, hic ku?ku yok ki bu tip buyuk odullerin varlı?ı ara?tırmalar icin onemli bir itki gorevi gorecektir.

" Bir bilgisayarın insanı Go'da alt etmesi belki yuzyıl alır -belki daha fazlasını " diyor oyunun hayranlarından biri olan astrofizikci Dr. Piet Hut ^[1] ve ekliyor; " Makul bir zekaya sahip birisi Go oynamayı o?rendi?inde birkac ay icinde tum bilgisayar programlarını yenebilir. Bunun icin Kasparov olmak zorunda de?ilsiniz . " Buna paralel olarak, bir emekli kimya profesoru olan Dr. Chen Zhixing ^[2] ise " Go en yuksek duzeydeki entelektuel oyundur. " diyor. Dr. Zhixing, uluslararası yarı?malarda bircok odul sahibi olan Handtalk programının geli?imine altı yılını adamı? biri. Bu konudaki son sozu ona bırakırsak e?er; " Go oyununda tahtada acılan ?ekillerin guzelli?i tam anlamıyla goz kama?tırıcı ve hamle dizileri zihni hipnotize edici bir muzik gibi etki gosterebiliyor. Esas olan da, bilgisayarın bu gorsel muzi?i anlayıp besteleyebilmesini sa?lamak .".

Omrumuz yeter de yapay zeka da ya?amımızda yerini alırsa, o zaman oyundaki geli?imin nerelere varaca?ı mutlak bir merak konusu haline gelir. Kim bilir, belki de bir bilgisayarın Dunya Go ?ampiyonu'nu yenmesi yapay zeka devriminin gercekle?ti?ine dair en buyuk i?aretlerden biri olacaktır. ^[3]

Deep Mind tarafından geli?tirilen yapay zeka temelli Go oyuncusu AlphaGo'nun Lee Sedol ile yaptı?ı 5 serilik mac AlphaGo'nun 4-1'lik zaferiyle sonuclandı. Dunyanın 2. numaralı Go oyuncusu konumundaki Sedol, buyuk rekabet oncesinde 4-1 veya 5-0 kazanaca?ını du?unuyordu. 5 set oynanan mac 9 Mart tarihinde ba?layıp 15 Mart 2016 tarihinde sonuclanmı?tır. ^{[ kaynak belirtilmeli ]}

Turkiye'de Go Oyunu [ de?i?tir | kayna?ı de?i?tir ]

Batı'nın Go ile tanı?ması nispeten yeni olmu?tur. Klasik anlamdaki Batı'nın bu tanı?ma sureci yuzyıllarla ifade edilmektedir. Turkiye ise sure ba?lamında emekleme donemini ya?ıyor denilebilir. Buna ra?men ozellikle son yıllarda buyuk bir ivme kazanan oyuncular Turkiye Go Oyuncuları Derne?i (TGOD) etrafında orgutlenmektedirler.

Turkiye'de Go'nun -bilinen- geli?imi Turkiye Go Oyuncuları Derne?i resmi sitesinde ?u ?ekilde aktarılmaktadır: ^[4]

Turkiye'de duzenlenen Go turnuvaları ?unlardır:

• Alpar Kılınc Go Turnuvası: TGOD kurucu uyelerinden Alpar Kılınc'ın anısına duzenlenen ulusal duzeyde bir turnuvadır. Yılda bir kez Aralık ayında Ankara’da duzenlenir. Herkese acıktır.
• Bursa Go Turnuvası: Yılda bir kez Haziran ayında duzenlenir. Herkese acıktır.
• ?stanbul Uluslararası Go Turnuvası: Yılda bir kez sonbaharda ?stanbul'da duzenlenen uluslararası duzeyde bir turnuvadır. Herkese acıktır. ?GOD - "?stanbul Go Oyuncuları Derne?i" tarafından duzenlenir.
• Hacettepe Universitesi Go Turnuvası: Yılda bir kez ilkbaharda Ankara'da duzenlenir. Herkese acıktır.
• Ege Go Turnuvası: Karabiber Go Oyuncuları Derne?i tarafından duzenlenir. Herkese acıktır.
• ?zmir Go Turnuvası: Yılda bir kez Temmuz ayında duzenlenir. Herkese acıktır. Goizm - "?zmir Go Oyuncuları Derne?i" tarafından duzenlenir
• Efes Go Turnuvası: Yılda bir kez A?ustos ayında Karabiber Go Oyuncuları Derne?i tarafından duzenlenir. Herkese acıktır.
• ?yonya Go Turnuvası: Yılda bir kez Temmuz ayında Karabiber Go Oyuncuları Derne?i tarafından duzenlenir. Herkese acıktır.
• Eski?ehir Go Turnuvası: Yılda bir kez Kasım ayında duzenlenir. Herkese acıktır.
• Play-off turnuvası: Yılda bir kez kı? aylarında duzenlenir. Turkiye'yi, Japonya'da duzenlenen Dunya Amator Go ?ampiyonası 'nda temsil edecek oyuncuyu belirlemek icin yapılır. Yıl boyunca turnuvalara katılarak puan toplayan oyuncular katılır.
• Turkiye E?li Go ?ampiyonası: Duzenlenme sıklı?ı de?i?iklik gosterebilir, geleneksel olarak iki yılda birdir. Go oyununu yaygınla?tırmak amacıyla duzenlenir. Cift tabir edilen iki ki?ilik takımlar halinde katılma ve ciftlerin kar?ı cinsiyetli (kadın-erkek) olma zorunlulu?u vardır.
• Turkiye Go ?ampiyonası: Yılda bir kez Mayıs ayında Ankara’da duzenlenen ulusal duzeyde bir turnuvadır. Kazanan oyuncu Turkiye ?ampiyonu unvanını alır. Herkese acıktır.

Bunların haricinde Turkiye'de kurumsal/bireysel cabalarla daha farklı turnuvalar da duzenlenmektedir. Bu etkinliklerin birco?una dernek resmi sitesinden ula?ılabilir.

Seviyelendirme [ de?i?tir | kayna?ı de?i?tir ]

Go oyununda karate ve judo gibi dovu? sanatlarındaki seviyelendirme sistemine benzer bir sistem kullanılır. Seviyelendirme sistemi uc ana eksende yurumektedir: O?renci (kyu), usta (dan) ve profesyonel (pro veya dan pro).

Oyuna yeni ba?layan birinin seviyesi 25 kyu (Queron) olarak kabul edilir (Nihon Ki-in). En yuksek o?renci seviyesi ise 1 kyu dur. Oyunda yetkinlik kazandıkca seviye yukselir. 1 kyu seviyesini geride bırakan oyuncu 1 dan olmu?tur ve artık 'oyunu biliyorum' diyebilir.

Pro olmak icinse bir takım e?itim periyotlarından gecip Uzak Do?u 'daki secmelere katılmak gerekmektedir. Bu sureci ba?arıyla gecen oyuncular profesyonel oyuncu olur ve pro unvanını alırlar. Bu sureci gecmemi? olan dan seviyelerindeki oyuncular amator dan olarak isimlendirilirler. Go oyununda bir profesyonel tarafından ula?ılabilecek en yuksek seviye 9 dan dır. Geleneksel olarak amatorler icin seviye 7 dan ile sınırlandırılmı?tır ve Japonya'da 8 dan ce?itli amator turnuvaların birincilerine onursal bir unvan olarak verilir. ^[5] Ancak ulkeden ulkeye ve internet uzerinde sunucudan sunucuya seviye sistemleri de?i?iklik gostermektedir. ^[6]

Profesyonellik unvanı yalnızca Uzakdo?u'daki profesyonel Go dernekleri tarafından verilebilir. Profesyonel olmak isteyen batılı oyuncular da Uzakdo?u'ya giderek oradaki sınavlardan gecmek zorundadırlar. Japonya 'da Nihon Ki-in ve Kansai Ki-in , Kore 'de Hankuk Kiwon , Cin 'de Zh?ngguo Weiqi Xiehui bu i?lemleri yuruten profesyonel Go dernekleridir.

Ayrıca bakınız [ de?i?tir | kayna?ı de?i?tir ]

Wikimedia Commons 'ta Go ile ilgili coklu ortam belgeleri bulunur.

• Fangqi
• Go terimleri listesi
• Turkiye Go Oyuncuları Derne?i

Dipnot ve kaynakca [ de?i?tir | kayna?ı de?i?tir ]

• Mehmet Dardeniz, Go Kitabı, Dharma Yayınları , 2005

Dı? ba?lantılar [ de?i?tir | kayna?ı de?i?tir ]

• Turkiye Go Oyuncuları Derne?i, TGOD 1 Eylul 2006 tarihinde Wayback Machine sitesinde ar?ivlendi .
• ?stanbul Go Oyuncuları Derne?i ?GOD 9 Temmuz 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde ar?ivlendi .
• ?zmir Go Oyuncuları Derne?i, GO?ZM 1 Aralık 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde ar?ivlendi .
• Eski?ehir Go Toplulu?u 15 ?ubat 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde ar?ivlendi .
• (en) Avrupa Go Federasyonu, EGF 30 A?ustos 2006 tarihinde Wayback Machine sitesinde ar?ivlendi .
• (en) Uluslararası Go Federasyonu, IGF