?ere navxweyi ye Libyaye (dawi)
?ere navxweyi ye Libyaye
, di sale 2011an de bi xwepe?andanen li diji xwermenda
Muemer Qedafi
dest pe kirin. Pi?tre ev xwepe?andan renge ?ere navxweyi standin. Weke dirok 5e re?emiya 2011an destpeka xwepe?andanen ku renge ?ere navxweyi distinin destpe dikin. ?ere navxweyi, weke diroka dawiya we ji diroka 20 kewcere ku di we roje de Muammer Qadafi hat ku?tin, te ni?andan. Di 18e re?emiya 2011an de, li bajare Libya li
Bingaziye
, bi xwepe?andane dest dike u ku bi hin polis u hinek xwepe?anderan re hinek heremen we xistine bin venerana xwe edi ?ere navxweyi dest pe kir. Pi?tre, welat, bi nave "lijneya bilind a netewi" u "Komara Libyaya Civakparez" bu dibe?i. Di 28'e tebaxe de ku Trablus dikeve deste hezen lijneya bilind a netewi ku edi dibe weke hezeke. Le di we navbere de ev lijneya bilind a netewi di asta pe?i de ku welaten ewropi pe?engtiya we kir, ji aliye nezi sed welati ve hat nasin bi nave Libya.
Libya, rejima Muammer Qadafi ji sale 1969´an ve li ser desthilatdariye bu. Bi teybeti, pi?ti xurixina
Yekitiya Sovyet
, welaten ku li rex we bun ji, weke Libya beri hingi, yek bi yek rasti mudahele hatin. Libya ji, di we cercove de mudahele le hat kirin. Pi?ti xwepe?andinen li welet, Amerika u
NATO
, bi operasyonaka ku nave "Operasyona Savaqe" ketina Libya de u mudahele le kirin.
[
cavkani hewce ye
]
Pe?i bi bombardime, operasyone dest pe kir u pi?tre le?keri ketin welet de. Fransa u Italya, di we operasyona NATO'ye de di refe pe?i de cih girtin. Operasyona NATO'ye, di fermandariya
Carter Ham
de bu.
[
cavkani hewce ye
]
Operasyon, di rojaxwe ya pe?i yani di 19 adara 2011´an de bi fuzeyen bi nave
Tomahawke
bombardima li paytext u mala Qadafi bixwe bu. Di bombardimanan de bi bi dehan sivilan de ji jiyane xwe ji dest dan. Ji ber ve yeke, niqa?en li ser ku?tinen sivilan en di bombardimanan de pirr niqa? bun. Welaten weke
Venezuela
,
Cin
u Rusya, li diji operasyonen berteken xwe ni?andan u Rusya, operasyon ?iband seferen xa?iyan en ku di sedsala 11'em de ku bubun.
Cihane ereb, li diji operasyon u ?ere li Libya, zede denge we derneket. Pi?ti ku operasyona NATO'ye ya li Libyaye bi dawi bu, pi?tre bi cend rojan re pevajoya ?ere navxweyi e li Suriye dest pe kir. Li Libya, ?ere ku le dest pe kir, pe?i cend ku bi xwepe?andini bu, pi?tre komen cekdar ava bun u li heremen ku girtin bidest pevcunan kirin bi hezen rejime re. Ji rojava ji, pi?tgiri ji wan re hat dayin, Bi teybeti Ji 11, 17 u 20´en sibate u pe de, xwepe?andinen ku baxte xate teko?ine li libya li diji rejime da destpe kirin bu. Ji van dirokan de li
Tunis
u Misre ji hin bi hin birenge xwepe?andini tevger dibun. Di ve deme de hem pe?vecunen li hereme u hem ji en li welet, bi bandurtir bun.
Dem hata ku hata xwepe?andinen ku bun li ser telewizyonen erebi en weke
Elcezire
u
Elerebiye
re, hatina ser ziman. Li hereme, pe?i, rejime xaten tekiliyen en weke yen internett u hwd birrin. Le pi?tre carek din vekirin. Pi?tre komen cekdar ku te gotin weke en
El-Qaede
u hwd ji edi ji heremen din diherikina bi ber wir de.
Heta ku dem te hefetya pe?i ya adare, edi komen ku li ber hevdu ?er dikin ji rejime u komen ku xwe weke "mixalif" dinasin dikevine berhevdu de u bi hevdu re bidest ?ere cekdari dikin.
Pi?ti ku pevcunan dest pe kir, edi pevajoyaka ku temene oparasyona navnetewi le were kirin hat pe?xistin u gelek welatan balyozen xwe dikariya wan de sekinandin. Di oparasyona ku edi hat destpekirin ji aliye NATO'ye ve, di we de ji hat gotin bi sadan mirov hatina ku?tin. Pi?ti ku Qadafi hat ku?tin, pi?tre, ew ku?tina wi, weke ketina rejima wi u dawi le hatina we hat ser ziman. Pi?tre ji, edi demeke nu li Libya hat dest pe kirin.
Penaberiya di dema ?ere navxweyi e Libyaye de ku bu
[
biguhere
|
cavkaniye biguhere
]
Li gori destni?anen
NY
'e te gotin ku ser 200 000´i re mirov bi
penaberi
cune welaten ciran en weke Tunis u Misre. Di dem u pevajoya ku pevcun bun de behitiri ji, penaberi en ku bun pi?tre bun. Pirsgireka zad u qut ji dest pe kir. Ji neza, pirr peri?an bun. Li welet ji, di we dema ?er de, jiyan bi tememi ji hole rabu.