Benvenuto Cellini
[benve?nuto t?el?lini] (
3a de novembro
1500
–
13a de februaro
1571
) estis itala
ora?isto
,
skulptisto
,
dezajnisto
,
militisto
kaj
muzikisto
, kiu anka? verkis faman
membiografion
. Li estis unu el plej gravaj artistoj de
Manierismo
.
Statuo de Cellini,
Piazzale degli Uffizi
, Florenco
Benvenuto Cellini naski?is en
Florenco
,
Italio
. Liaj gepatroj estis Giovanni Cellini kaj Maria Lisabetta Granacci. Ili estis estintaj geedzoj dum 18 jaroj anta? la nasko de sia unua filo. Benvenuto estis la dua infano de la familio. Filo de muzikisto kaj konstruisto de muzikaj instrumentoj, Cellini estis pelita al muziko, sed kiam li estis 15jara?a, lia patro sendis lin lerni ?e
ora?isto
, Antonio di Sandro, kromnome Marcone. Kiam li estis 16jara?a, Benvenuto jam estis altirinta atenton en Florenco ?ar li partoprenis en
kverelo
kun aliaj junuloj. Li estis elurbigita dum ses monatoj kaj lo?is en
Sieno
, kie li laboris ?e la
ora?isto
nomita Fracastoro (nerilata al la
tutfakulo
Veronese). El Sieno li transloki?is al
Bolonjo
, kie li i?is pli lerta ludisto de
fluto
kaj progresis kiel ora?isto. Post vizito al
Pisa
kaj du lo?operiodoj en
Florenco
(kie li estis vizitata de la skulptisto
Torrigiano
), li movi?is al
Romo
, kiam li estis 19jara?a.
[1]
Perseo
kun la kapo de Meduzo
.
Liaj unuaj verkoj en Romo estis ar?entaj
kofro
kaj
kandelingo
, krom
vazo
por la
episkopo
de
Salamanko
, kiu atingis aprobon de la papo
Klemento la 7-a
. Alia celebrita verko el
Romo
estas ora medaliono de "
Leda kaj la cigno
" farita por la
gonfaloniero
Gabbriello Cesarino, kaj kiu estas nune en muzeo de
Vieno
. Li pluludis fluton, kaj e? i?is unu el la papkortegaj muzikistoj.
Dum atako al
Romo
fare de Karlo la 3-a, Duko de Burbono, la kura?o de Cellini servis al la papaj interesoj. La? sia propra rakonto, li pafis kaj vundis Filiberton de Chalon, princo de Orange.
[2]
(Supozeble Cellini anka? mortigis Karlon la 3-a, Dukon de Burbono, dum la
Sie?o de Romo
.) Lia kura?o kondukis al reamiki?o kun la Florencaj a?toritatoj,
[3]
kaj li tuj revenis al sia naskoloko
Florenco
. Tie li dedi?is sin al stampo de medaloj, la plej famaj el kiuj estas "
Heraklo
kaj la Nemea Leono", el oro, kaj "
Atlaso
subtananta la Sferon", el oro, tiu lasta poste venis en la posedon de
Francisko la 1-a (Francio)
.
El
Florenco
li venis al la kortego de la duko de
Mantuo
, kaj poste reen al Florenco. Reveninte al Romo, li laboris por
juvelarto
kaj por faro de matricoj por privataj medaloj kaj por la papa trezoro. En 1529 lia frato Cecchino mortigis funkciulon kaj siavice estis mortigita de policano. Sekve Benvenuto murdis la mortiginton de lia frato kiel ago de
Vendetto
sed ne de justo ?ar Cellini konfesis ke la mortiginto de sia frato agis memdefende.
[4]
Cellini foriris al
Napolo
el la juraj persekutoj. Tra influo de kelkaj
kardinaloj
, Cellini akiris pardonon kaj la favoron de la nova papo,
Pa?lo la 3-a
, spite novan murdon dum la interregado tri tagojn post la morto de la papo Klemento la 7-a en septembro 1534. La kvara viktimo estis rivala ora?isto, Pompeo de Milano.
[5]
La politiko de Pier Luigi Farnese kondukis Cellini al retiri?o el
Romo
al
Florenco
kaj al
Venecio
, kie li ricevis honorojn. Kiam li estis 37jara?a, reveninte el vizito al la franca kortego, li estis akuzita (?ajne false) ke li estis fra?dinta la juvelojn de la papa trezoro dum la milito. Li estis emprizonigita en la
Kastelo de Sankta An?elo
, fu?is, estis rekaptita, kaj akre traktita preska? ?is ekzekuto sur
e?afodo
. Interveno de la edzino de Pier Luigi, kaj ?efe de la kardinalo Este de
Ferrara
, poste permesis la liberigon de Cellini, kiu danke donacis al Este splendan kupolon.
[6]
Cellini poste laboris en la kortego de
Francisko la 1-a (Francio)
?e
Fontainebleau
kaj
Parizo
. Tamen li konsideris la
dukinon d'Etampes
malamikino kaj malakceptis amiki?i kun la re?aj favoritulinoj. Li jam ne plu povis silentigi siajn malamikojn perglave, kiel estis silentigintaj tiujn de
Romo
. Rezulte, post kvin jaroj de laboro sed anka? de da?raj ?aluzado kaj perforto, Cellini revenis al
Florenco
, kie li pluestis
ora?isto
kaj nun rivalo de la skulptisto Baccio Bandinelli
[7]
kiu morti?is post kelkaj jaroj en 1560.
Dum milito kontra?
Sieno
, Cellini plifortigis la defendejojn de sia naskurbo, kaj ricevis honorojn de siaj kuncivitanoj. Li estis anka? nomumita membro (
Accademico
) de la presti?a
Accademia delle Arti del Disegno
de
Florenco
, fondita de la Duko Kosimo la 1-a de Medici, la
13an de januaro
1563
, la? influo de la arkitekto
Giorgio Vasari
.
Li mortis en
Florenco
la
13an de majo
1571
kaj estis entombigita solene en la pre?ejo
Santissima Annunziata
. En
Florenco
li estis vivteninta vidvinan fratinon kaj ?iajn ses filinojn.
Salujo
de Cellini, farita en Parizo, 1540?1543; oro, parte emajlo, kun ebura tenilo.
Cellini havis kelkajn el siaj modelulinoj kiel amatinoj, kaj havis kontra?le?an filinon en 1544 kun unu el tiuj dum li lo?is en
Francio
, kiun li nomigis Costanza.
[8]
Post mallonga klopodo pastri?i, en 1562 li edzi?is al servistino, Piera Parigi, kun kiu li aertis esti havinta kvin gefilojn, el kiuj nur filo kaj du filinoj survivis lin.
Post sia
geedzeco
, Cellini estis oficiale akuzita pro
sodomio
unufoje kun virino kaj almena? trifoje kun viroj, kio montris liajn tendencojn al
amba?seksemo
:
[9]
[10]
- La
14an de januaro
1523
li estis kondamnita al punpago pro rilatoj kun knabo nome Domenico di ser Giuliano da Ripa.
[11]
- En Parizo, iama modelino kaj amantino akuzis lin esti uzanta ?in "la? la itala modo." (tio estas sodomio)
[11]
- En
Florenco
en 1548, Cellini estis akuzita de iu virino nome Margherita, pro esti havinta familiarecojn kun ?ia filo, Vincenzo.
[12]
- La
26an de februaro
1556
lia metilernanto Fernando di Giovanni di Montepulciano akusis siajn instruiston pro havi sodomiiginta lin multajn fojojn.
[13]
Tiam estis monpuno kaj kvar jaroj de mallibereco kiu rezultis en kvar jaroj de
hejmaresto
danke al interveno de la familio
Medici
.
[11]
- ↑
Cellini,
Vita
, Book 1, Ch XIII
- ↑
Cellini,
Vita
, Libro 1, ? XXXVIII
- ↑
Cellini,
Vita
, Libro 1, ? XXXIX
- ↑
Cellini,
Vita
, Libro 1, ? LI
- ↑
Cellini,
Vita
, Libro 1, ? LXXIII
- ↑
Cellini,
Vita
, Libro 2, ? II
- ↑
Cellini,
Vita
, Libro 2, ? III
- ↑
Cellini,
Vita
, Libro 2, ? XXXVII
- ↑
Rocke, Michael. (1996)
Forbidden Friendships: Homosexuality and Male Culture in Renaissance Florence
. Oxford University Press.
- ↑
Smalls, James. (2012)
Temptis: Homosexuality in Art
. Parkstone Press.
- ↑
11,0
11,1
11,2
I. Arnaldi,
La vita violenta di Benvenuto Cellini
, Bari, 1986
- ↑
L. Greci, 'Benventuto Cellini nei delitti e nei processi fiorentini' Archivio di anthroplogia criminale, 50 (1930)
- ↑
"Cinque anni ha tenuto per suo ragazzo Fernando di Giovanni di Montepulciano, giovanetto con el quale ha usato carnalmente moltissime volte col nefando vitio della soddomia, tenendolo in letto come sua moglie" (Dum kvin jaroj li havis kiel sia knabo Fernando di Giovanni di Montepulciano, junulon kun kiu li amoris per malvirto sodomio nombrajn fojojn, havante lin en sia lito kiel edzino.)