Benvenuto Cellini

Vikipediya, ochiq ensiklopediya

Benvenuto Cellini ( italyancha : Benvenuto Cellini ; 1500-yil 3-noyabrda Florensiyada tug?ilgan, 1571-yil 13-fevralda Florensiya da vafot etgan) ? Uyg?onish davrining italyan haykaltaroshi , zargar, rassomi , jangchisi va musiqachisi .

Biografiyasi [ tahrir | manbasini tahrirlash ]

Cellini 1500-yil 3-noyabrda Florensiyada yer egasi va musiqa asboblari ishlab chiqaruvchisi Jovanni Cellini (g?isht teruvchining o?g?li) va Mariya Lisabetta Grinachining oilasida tug?ilgan. Benvenuto oilada ikkinchi farzand edi.

“Persey”

O?g?lini musiqachi sifatida ko?rishni istagan otasining xohishiga qaramay, 1513-yilda Benvenuto zargar Brandini ustaxonasiga shogird sifatida yollanadi va u yerda metallni ijodiy qayta ishlashni o?rganadi. Shu yillardan boshlab u boshqa zargarlar bilan ko?plab janglarda qatnasha boshladi, shu sababli 1516 va 1523-yillarda u o?z ona shahridan haydaldi. Italiya bo?ylab kezgandan so?ng, u 1524-yilda Rim shahrida yashay boshladi. Shu orqali Vatikan rohiblari bilan yaqin munosabatlarni o?rnatishni boshladi. 1527-yilda Rimni imperator qo?shinlaridan himoya qilishda qatnashgan. Rimliklar mag?lubiyatga uchragach, shaharni tark etdi.1529-yilda u Rimga qaytib, 1534-yilgacha papa zarbxonasi boshlig?i lavozimini egalladi. Uning o?sha davrdagi barcha zargarlik buyumlari (bir nechta medallardan tashqari) saqlanib qolmagan - ular keyinchalik eritilgan.

Akasi uchun qasos olish uchun 1531-1534-yillarda Cellini bir zargarni o?ldirdi, keyin notariusga hujum qildi, shundan so?ng u Neapolga qochib ketdi va u yerda papa sudida Cellini haqida yomon gapirgani uchun yana bir zargarni o?ldirib qo?yadi.

1537-yilda u qirol Frensis I uchun portret medalini yasab, Fransiya xizmatiga qabul qilindi. Rimda yana bir bor Cellini papa taqinchoqlarini o?g?irlashda ayblanib hibsga olindi, ammo u Castel Sant'Anjelodan qochib qutulishga muvaffaq bo?ldi. Usta uzoq vaqt ozodlikda qolmadi: u yana hibsga olindi, lekin keyin qo?yib yuborildi [1] .

1540-yilda Fontanblodagi fransuz qirollik saroyida yashab, u yerda bizgacha etib kelgan, haqiqiyligi shubhasiz bo?lgan zargarlik buyumlarini ishlagan. Fransiyada usta bronza quyish texnikasini puxta egallagan va shu vaqtdan boshlab yirik haykaltaroshlik buyurtmalarini bajara boshlagan. 1545-yildan 1553-yilgacha Cellini Florensiyada gersog Kosimo I de Medichining xizmatida bo?lib, u yerda Medusa Gorgon boshini ushlab turgan Perseusning mashhur haykalini yaratdi. Bu yerda u boshqa bir qator haykaltaroshlarning ishlarini qayta ishladi, qadimiy asarlarni tikladi. Cellinining mahalliy akademik harakatdagi faol ishtiroki alohida e?tiborga loyiqdir. 1545-yildan 1547-yilgacha u Florensiya akademiyasining faoliyatiga qo?shildi, bu hodisa ham lirikasida, ham tarjimai holi va risolalarida o?z aksini topgan (Cellini akademiyani “ajoyib maktab” deb atagan) [2] .

1556-yilda Cellini zargar bilan jang qilgani uchun yana qamoqqa tashlandi. Uning so?nggi muhim monumental asari “Xochga mixlanish” edi. Uy qamog?ida usta o?z ishining marvaridiga aylangan avtobiografiyasini yozishni boshladi. Haykaltarosh 1571-yil 13-fevralda o‘z ona shahri Florensiyada vafot etdi. U Annunciation cherkovida katta hurmat bilan dafn qilindi.

Ijodi [ tahrir | manbasini tahrirlash ]

“Florensiyalik Maestro Geovanny Cellinining o?g?li Benvenuto hayoti, Florensiyada o?zi tomonidan yozilgan” kitobi XVI asr adabiyotining eng ajoyib asarlaridan biridir. Benvenuto Cellini o?z tarjimai holini 1558-yilda yozishni boshlagan. Paolo Rossining ta?kidlashicha, haykaltaroshning do?stlari va hamkasblariga tarqatish uchun mo?ljallangan. Muallif o?sha paytda nafaqat rassomlar, balki, masalan, savdogarlar tomonidan saqlangan turli xil kundalik yozuvlardan foydalangan. Hayot voqealari yilnomasi 1562-yillarga to?g?ri keladi. XVIII asrda turli sarguzashtlardan so?ng qo?lyozma yo?qoldi. 1805-yilda u Florensiyadagi kitob do?konida topilgan va Laurenzian kutubxonasiga topshirilgan va u yerda hozirgacha saqlanib qolgan. Birinchi bosma nashr 1728-yilda Neapolda paydo bo?lgan. [3]

Kitobining sahifalarida Benvenuto Cellini hech qanday yangi fikr bildirmagan; u o‘zining sarguzashtlari, o‘ylari va his-tuyg‘ularini o‘tgan davrdagi avtobiografik janrga xos bo‘lmagan ochiq-oydin tasvirlab bergan va uni insonning fikr va tajribasini juda ishonarli tarzda yetkazadigan boy so‘zlashuv tiliga aylantirgan. Boshqa tomondan, yozuvchining adabiy-intellektual izlanishlari ko‘lami va teranligidan dalolat beradiki, asarda o?sha davr uchun ilg?or hisoblangan masalalar o?rganib chiqilgan. Cellini avtobiografiyasida Uyg?onish davrining turli ezoterik amaliyotlari haqida noyob tarixiy ma?lumotlar mavjud. Cellini adabiy qahramonining asosiy xususiyatlaridan biri uning g?azab va muhabbat kabi his-tuyg?ularning haddan tashqari namoyon bo?lishida ifodalangan san?at odamining atrofdagi dunyoga o?ziga xos sezgirligini anglatuvchi g?amgin tabiatidir [2] .

Zamondoshlari Cellini hunarmand sifatida yuqori baholagan, ammo uning badiiy iste?dodi haqida fikrlar ikkiga bo?lingan; zamondoshlari uni ajoyib haykaltarosh deb e?tirof etsa, Varci va Vasari uning zargarlik iste?dodini maqtashdi. Masalan, Vasarining yozishicha, Cellini medal san?atining beqiyos ustasi, hatto qadimgi odamlardan ham oshib ketadi va o?z davrining eng buyuk zargaridir, shuningdek, ajoyib haykaltaroshdir. U yaratgan zargarlik buyumlaridan bir nechtasi saqlanib qolgan.

“Salier” (1543)

Cellinining san?at tarixidagi o?rni birinchi navbatda uning haykaltaroshlik sohasidagi faoliyati bilan belgilanadi. Uning ishi mannerizmning rivojlanishiga ta?sir ko?rsatdi. Uning Fransiyada bo?lgan davrida yaratilgan asarlaridan eng muhimi Fontenblo nimfasining bronza relyefidir (1545-yilgacha, Luvr). Florensiyaga qaytganidan so?ng uning saqlanib qolgan asarlaridan: Perseus (1545-1553, Florensiya, Loggia dei Lanzi), Borzai haykalchasi (1545-1546, Florensiya, Bargello); Kosimo de Medici byusti (1545-1548, o?sha yerda); Ganymede (1548-1550); Apollon va Giasint; Narcissus (barchasi Florensiyada); Bindo Altoviti byusti; Xochga mixlanish (taxminan 1562-yil, Eskorial). [4]

Bir kuni Benvenuto uzoq vaqt davomida Vatikandan g?oyib bo?lib, o?zi bilan birga papa omboridan ishlash uchun berilgan oltin va bir nechta qimmatbaho toshlarni olib ketdi. Qolaversa, uning yo?qligi hazratlarining g?azabini qo?zg?atadigan darajada uzayib ketdi. Nihoyat, Cellini qaytib kelganida, uni haqorat bilan kutib olishdi: “Oh, bu rassomlar! Tavernalarga abadiy tashrif buyuruvchilar, buzuq qizlarning hamrohlari, jamiyatning axlatlari, ular butparastdirlar va ulardan aslo yaxshi masihiy chiqmaydi!” ? Uzr o?rniga Cellini jimgina sarv sandiqni qo?ydi, uning ichida rang-barang sardoniks toshlari bor edi. Papa birdan jahldan tushib, uzoq vaqt va ehtiyotkorlik bilan qaradi. [5] Toshda Cellini kanonik Xushxabar hikoyasini, Oxirgi kechki ovqat rivoyatini tasvirlagan edi. Shu bilan birga, ko?p rangli tosh kuchli mahorat bilan ishlangan edi. Bu ishi uchun Benvenuto Cellini kechirildi va cherkovning sevimli o?g?li deb e?lon qilindi. Uning asari tantanali ravishda Havoriy Butrusning soboriga ko?chirildi [6] .

Benvenuto Cellini avtobiografiyasi Alexander Dumasning Benvenuto Cellinining Fransiyadagi hayotini tasvirlaydigan “Askanio” romanini yaratishga ilhomlantirdi, unda Duma Cellini shogirdi ? Askanioning parijlik prevost qizi ? Kolombaga bo?lgan sevgi hikoyasini mohirlik bilan to?qiydi. 1877-yilda bastakor Emilio Bozzano xuddi shu avtobiografiya asosida Juzeppe Perosio librettosi asosida “Benvenuto Cellini” operasini yozdi. [7]

Benvenuto Cellini portretlari [ tahrir | manbasini tahrirlash ]

Benvenuto Cellini (1500-1570) yuzining biometrik xususiyatlari hozirda uning intravital tasvirlarini tahlil qilish asosida aniq aniqlangan. Biroq, XVII-XX asr rassomlari tomonidan tashqi qiyofasining adabiy tavsiflari asosida yaratilgan Benvenuto Cellinining bir nechta psevdoportretlari hali ham Cellinini tasviriy san?at asarlari qahramonlari orasida aniqlashni qiyinlashtiradi. [8]

Film personajlarida [ tahrir | manbasini tahrirlash ]

  • 1963-yilda Benvenuto Cellini hayotiga bag?ishlangan “ Ajoyib sarguzasht” filmida uni Bratt Halsey ijro etgan.
  • Benvenuto Cellini hayoti “ Cellini: Jinoyat hayoti” (1990) biografik filmida tasvirlangan.
  • 1992-yilda “Oltin” filmida Cellini komik rolda taqdim etilgan. Charles Burbon armiyasi Rimni qamal qilganda, u to?p bilan Charlesning boshiga uradi, lekin papa unga rahmat aytmaydi, balki tanbeh beradi.

Manbalar [ tahrir | manbasini tahrirlash ]

  1. ↑ Голощапов С. Галлюцинации и религиозные видения. Репринтное переиздание статьи из журнала ≪Вера и разум≫ (Харьков, 1915 г.). ? Andoza:Каз. : Тан, 1992. ? 38 с. (Человек соприкасается с запредельным. Вып. 3. с. 6). [ sayt ishlamaydi ]
  2. ↑ 2,0 2,1 Rudnev Yu. . Senses and Passions in Benvenuto Cellini's Vita: The Life of a Neoplatonic Mannerist , Master's Thesis, Budapest: Central European University, 2017.  
  3. ↑ Cellini, B. The Autobiography // Gutenberg.org., Vol. II Ch. LXIII, as translated by John Addington Symonds, (URL: http://www.gutenberg.org/ebooks/4028 date of request January 6, 2015). .  
  4. ↑ Шкловский В. Б. . ≪Гамбургский счёт≫: Статьи ? воспоминания ? эссе (1914?1933) . М.: Советский писатель , 1990. ISBN  978-5-265-00951-7 .  
  5. ↑ For a graphic restitution of the Golden Gate, see Thomas Clouet, "Fontainebleau de 1541 a 1547. Pour une relecture des Comptes des Batiments du roi", Bulletin monumental 170 (2012), pp. 214?215 (english summary). .  
  6. ↑ С. Ахметов . ≪Беседы о геммологии≫ . М.: Молодая гвардия , 1989. ISBN  5-235-00499-X .  
  7. ↑ Leuchtmann, Horst (2001). "Benvenuto Cellini". In Sadie, Stanley; Tyrrell, John (eds.). The New Grove Dictionary of Music and Musicians. Vol. 14 (2 ed.). London: Macmillan. p. 96. .  
  8. ↑ Andreas Beyer: "Benvenuto Cellini: VITA/Mein Leben", in Markus Krajewski/Harun Maye (Ed.): Bose Bucher. Inkoharente Texte von der Renaissance bis zur Gegenwart, Wagenbach Verlag, Berlin 2019, pp. 29?38. ISBN 978-3-8031-3678-7 .   
"
https://uz.wikipedia.org/w/index.php?title=Benvenuto_Cellini&oldid=4048301
" dan olindi