V??ng t??c

Bach khoa toan th? m? Wikipedia
(đ?i h??ng t? Than v??ng )
Xem cac ngh?a khac t?i V??ng .
Th? b?c Hoang t?c, Quy t?c va Hi?p s?
Hoang đ? & Hoang h?u
N? hoang & Hoang t?
Thai hoang thai h?u
Hoang thai h?u / Thai th??ng hoang h?u
Hoang thai phi & Thai th??ng hoang
Thai h?u / Thai phi
V??ng thai h?u / V??ng đ?i phi
Qu?c v??ng & V??ng h?u
N? v??ng & V??ng phu
Hoang t? & Hoang t? phi
Thai t? & Thai t? phi
Th? t? & Th? t? t?n
Cong chua & Pho ma
đ?i Than v??ng & đ?i V??ng phi
đ?i Cong t??c & đ?i Cong t??c phu nhan
Than v??ng & V??ng phi
Pho v??ng & Pho v??ng phi
Qu?n chua & Qu?n ma
Huy?n chua & Huy?n ma
Cong t??c & Cong t??c phu nhan
H?u t??c & H?u t??c phu nhan
Ba t??c & Ba t??c phu nhan
T? t??c & T? t??c phu nhan
Nam t??c & Nam t??c phu nhan
Hi?p s? & N? T??c s?
H?p nay:

V??ng ( ch? Han : 王; ti?ng Anh : King ho?c Royal Prince ) hay Chua la x?ng v? hay t??c v? c?a ch? đ? phong ki?n đong A , đ?ng đ?u m?t V??ng qu?c , Than v??ng qu?c hay danh cho hoang than nam gi?i c?a Hoang t?c. T? V??ng Cong la cach g?i khac c?a V??ng t??c.

T??c v? nay dung cho ch? đ? t??c v? c?a nam gi?i t?i cac n??c Trung Hoa , Vi?t Nam , Nh?t B?n va Tri?u Tien . T?i Chau Au , c? King va Prince đ?u t??ng đ??ng v?i V??ng ? chuy?n ngh?a ngon ng? đong A, du th?c ch?t đ?a v? c?a hai t??c hi?u nay v? c? b?n la khac nhau hoan toan.

T? nguyen [ s?a | s?a ma ngu?n ]

Tuy giai đo?n ho?c qu?c gia, t??c V??ng co th? co nhi?u y ngh?a, nh?ng nhin chung ? đong A thi thong d?ng nh?t la:

  • Qu?c v??ng (國王), danh cho cac ng??i cai tr? V??ng qu?c đ?c l?p ho?c ch? h?u .
  • Nhi?p chinh v??ng (攝政王), danh cho v??ng t??c n?m quy?n nhi?p chinh ? v??ng qu?c ho?c đ? qu?c, co quy?n l?c chinh tr? khuynh đ?o h? th?ng chinh tr? quan ch?, th?i h?n cai tr? t?m th?i cho đ?n khi nguyen th? đ? kh? n?ng cai tr? qu?c gia va khong th? cho th?a k? cho con chau.
  • Pho qu?c v??ng (副王,viceroy), con g?i la pho v??ng, co đ?a v? chinh tr? cao h?n than v??ng va d??i qu?c v??ng, la ng??i ph? ta nguyen th? trong vi?c cai tr? V??ng qu?c đ?c l?p ho?c ch? h?u , th??ng phong cho v? v??ng t??c kh?ng ch? quy?n l?c chinh tr? c?a h? th?ng chinh tr? quan ch? trong tay. Vi d?: nh?ng v? v??ng t??c n?m quy?n nhi?p chinh nh? chua Tr?nh gi? t??c v? pho qu?c v??ng. Tuy nhien đoi khi ? m?t vai đ? qu?c c?ng co pho v??ng lam ph? ta cho hoang đ? trong vi?c cai tr? đ? qu?c tuy r?ng đo la tr??ng h?p khong g?p nhi?u nh? pho v??ng ? cac v??ng qu?c. T??c v? pho v??ng tuy khong co uy quy?n b?ng t??c v? nhi?p chinh v??ng nh?ng co th? cai tr? lau dai th?m chi cai tr? su?t đ?i va co th? cho th?a k? cho con tr??ng c?a pho v??ng v?i v? c? c?a pho v??ng.
  • Than v??ng (親王), danh cho cac Hoang t? , co đ?t phong c?p ph? trong ph?m vi đ? qu?c.
  • Qu?n v??ng (郡王), danh cho cac Hoang t?, co đ?t phong c?p qu?n trong ph?m vi đ? qu?c.

T??c hi?u V??ng th??ng đ??c dung chuy?n ng? t??ng đ??ng cho nhi?u t??c hi?u khac nhau trong cac ngon ng? chau Au. Khi chuy?n ng? t??ng đ??ng cho cac t??c hi?u trong ti?ng Anh , thu?t ng? "Qu?c v??ng" dung chuy?n ng? cho t??c hi?u King , "Than v??ng" cho Prince , va ? m?c đ? hi?m h?n, "Qu?n v??ng" cho Count (t??ng đ??ng Ba t??c ). Tuy nhien, cach chuy?n ng? nay khong ph?n anh chinh xac hoan toan m?i t??ng quan gi?a cac t??c hi?u nay. Trong h?u h?t ngon ng? chau Au, cac t??c hi?u t??ng đ??ng King va Prince trong ti?ng Anh đ?u co th? ch? đ?n nh?ng v? quan ch? cai tr? lanh th? đ?c l?p v?i nhau. Ngoai ra, c?ng t?n t?i m?t ng? c?nh khac khi thu?t ng? Prince con co th? dung đ? ch? cac h?u du? nam tr?c h? (con va chau n?i) c?a cac v? quan ch? mang t??c hi?u Hoang đ? ( Emperor ), Qu?c v??ng ( King ) ho?c đ?i cong t??c ( Grand duke ) va Cong t??c ( Duke ). đi?u nay co th? gay nh?m l?n trong vi?c chuy?n ng? thu?t ng? Prince c?a m?t s? tai li?u Vi?t ng?, khi khong phan bi?t đ??c ng? c?nh s? khac bi?t gi?a t??c hi?u ( Than v??ng ) v?i danh v? ( Hoang t? , V??ng t?, Cong t? ). Vi d? nh? "Prince Dorgon" đ??c chuy?n ng? t? "Hoang t? đa Nh? C?n ", nh?ng n?u "Dorgon, Prince Rui" thi đ??c chuy?n ng? t? "Du? Than v??ng đa Nh? C?n".

? m?t m?t ngon ng? ngoai ti?ng Anh, V??ng c?ng co th? am ch? Basileus c?a nha n??c Hy L?p c?, Malik c?a ng? t?c Semit , Pharaoh c?a Ai C?p c? đ?i hay Padishah c?a Ba T? v?i t? cach la quan ch? đ?c l?p. Ngoai ra v?i t? cach la thanh vien hoang gia/v??ng th?t thi co Sheikh va Emir c?a ti?ng ? R?p , ?ehzade c?a đ? qu?c Ottoman , Shahzadeh c?a Iran cung Mirza c?a nha n??c ?n đ? H?i giao .

Trung Qu?c [ s?a | s?a ma ngu?n ]

Nh? m?t quan ch? [ s?a | s?a ma ngu?n ]

V??ng la x?ng v? cao nh?t c?a cac v? Thien t? Trung Hoa k? t? đ?i nha Th??ng cho đ?n tr??c th?i T?n Th?y Hoang .

Tr??c đ?i nha Th??ng, cac v? thien t? Trung Hoa đ??c g?i la Hoang (皇) ho?c đ? (帝). Khi Thien t? con s?ng thi g?i la Ba (伯), sau đ?i sang dung H?u (后), khi qua đ?i thi g?i la đ? (帝), t? gi?a nha Th??ng thi đ?t ton x?ng V??ng (王). Cac Thien t? nha Chu đ?u x?ng la V??ng, k? c? khi con s?ng hay đa qua đ?i, do đo trong th?i k? ?y khong co [ "t??c V??ng" ], vi đo am ch? Thien t? r?i.

Nh?ng khi nha Chu suy y?u ? th?i đong Chu , cac ch? h?u v?n ch? cao nh?t la Cong t??c , nay c?ng t? th?y v? th? c?a minh khong đang ph?i th?n ph?c nha Chu n?a ma b?t đ?u x?ng V??ng, s?m nh?t trong s? đo la S? V? v??ng . đi?u nay d?a tren vi?c khi nay n??c S? đa lam ch? ph??ng Nam, qu?c l?c c??ng th?nh, co th? th?y minh ngang v?i Thien t? ma x?ng lam V??ng, nh?ng v? hi?u [ V??ng ] nay c?a cac Vua S? c?ng ch? la t? x?ng ch? khong ph?i th? phong, va tri?u đinh nha Chu cung nh?ng th? l?c ch?ng pha n??c S? khong cong nh?n vi?c t? x?ng nay. Khi đong Chu b?t đ?u đi vao giai đo?n gi?a, khong ch? S? ma đ?n n??c T?n c?ng x?ng V??ng, đ?n th?i Chi?n Qu?c thi c? 7 n??c ch? h?u l?n đ?u x?ng V??ng.

Sau khi T?n Th?y Hoang th?ng nh?t Trung Qu?c, do ong th?y t??c V??ng đa khong con đ? ton quy danh cho Thien t?, nen quy?t đ?nh l?p t??c v? Hoang đ? , thi V??ng tr? thanh danh hi?u cao th? hai, dung đ? phan phong cho cac Hoang t? đ??c ban đ?t phong, đay la mo ph?ng theo ch? đ? ch? h?u c?a nha Chu.

Nh? m?t hoang than ho?c ch? h?u [ s?a | s?a ma ngu?n ]

Th?i Tao Ng?y va Tay T?n , tri?u đinh Trung Hoa b?t đ?u hinh thanh hai c?p t??c V??ng; l?n nh?t la phong hi?u m?t ch? [ "Nh?t t? v??ng" ; 一字王], t?c l?y ti?u qu?c ma c?p lam đ?t phong, c?ng g?i Than v??ng (親王). Lo?i th? hai la phong hi?u hai ch? c?a qu?n , huy?n lam đ?t phong, t?c [ "Nh? t? V??ng" ; 二字王], c?ng g?i Qu?n v??ng (郡王). T??c Qu?n v??ng khi ?y dung cho con chau k? t? c?a Than v??ng, ho?c c?ng dung đ? phong cho cong th?n. Mo th?c nay keo dai đ?n h?t nha Minh . Sang th?i nha Thanh , cac ten hi?u c?a t??c V??ng đa ph?n ch? con ma m? hi?u ma khong ph?i đ?a danh, t??ng t? Cong chua .

Cac tri?u đ?i sau dung t??c V??ng trong r?t nhi?u tr??ng h?p, t? m? nh? sau:

  1. Phong cho cac Hoang t? , du ng??i nay co th? co đ?t đai c? th? v?i t? cach la ch? h?u ; ho?c ch? la ch?c danh V??ng tren danh ngh?a va h??ng ch? đ? b?ng l?c ch? khong co ?p phong th?c đ?a rieng. Theo đ?u th?i nha Han, di hu?n c?a Han Cao T? L?u Bang co noi ro, khong ph?i h? L?u thi khong phong V??ng.
  2. Phong cho quy?n th?n khac h?. Nhi?u trong s? nh?ng ng??i khac h? v?i hoang t?c đ??c ban t??c V??ng do tac đ?ng, đoi h?i c?a chinh h? v?i vai tro quy?n th?n va Hoang đ? ph?i lam theo đ? ngh? phong v??ng c?a h?, du khong mong mu?n nh? v?y. Tr??ng h?p đi?n hinh c?a cac quy?n th?n ep vua phong V??ng la Tao Thao ep Han Hi?n đ? phong minh lam "Ng?y v??ng" , t? đo c?ng t?o ra ti?n đ? quy?n th?n co t??c V??ng du khong ph?i ng??i trong hoang th?t. Ti?p theo đo, T? Ma Chieu ep Ng?y Nguyen đ? phong minh lam "T?n v??ng" , L?u D? ep T?n An đ? phong lam "T?ng v??ng" ...
  3. Phong cho cong th?n khac h?. H?u h?t cac tr??ng h?p quy?n th?n sau khi đ??c phong V??ng đ?u đa c??p ngoi Hoang đ? ho?c đ? tranh mang ti?ng đa đ? l?i vi?c c??p ngoi đ?n đ?i con m?i th?c hi?n. M?t s? tr??ng h?p it h?n la cac cong th?n đ??c vua ban cho an s?ng nh? cong lao l?n đ?i v?i tri?u đinh, đi?n hinh nh?t trong l?ch s? Trung Qu?c la Quach T? Nghi đ??c Hoang đ? nha đ??ng an phong la "Ph?n D??ng v??ng" vi co cong d?p lo?n An S? .
  4. Trong m?t s? tr??ng h?p khac, vi?c ban t??c V??ng c?a hoang đ? Trung Hoa nh?m đ?i l?y hoa binh, h?n ch? s? ch?ng đ?i c?a cac l?c l??ng cat c?. đi?n hinh la tr??ng h?p t??ng S? T? Minh d??i quy?n An L?c S?n lam ph?n nha đ??ng, sau đo mang 10 v?n quan va 13 qu?n Ha B?c r?ng l?n v? hang. Nha đ??ng phong cho T? Minh lam "Quy Ngh?a v??ng" đ? v? v?.
  5. T??c hi?u Hoang đ? Trung Qu?c ban cho cac quan ch? n??c ch? h?u xung quanh ma Trung Qu?c khong th? xam chi?m đ? tr?c ti?p cai tr? nh? v?i cac qu?n, huy?n t?i n??c minh, hay th?i Trung Qu?c chia thanh nhi?u n??c trong đo co n??c l?n va n??c nh? ma n??c l?n khong th? xam chi?m lanh th? n??c nh? đo (nh? tr??ng h?p th?i Tam qu?c Ng?y đ? Tao Phi phong cho Ton Quy?n lam "Ngo v??ng" la n??c nh? h?n nh?ng khong th? xam chi?m). M?t s? tr??ng h?p khac la Hoang đ? Trung Qu?c phong cho cac Hoang đ? Vi?t Nam lam "Giao Ch? qu?n v??ng" (交?郡王) hay "An Nam qu?c v??ng" (安南國王) - m?t cach th?a nh?n đ?c l?p tren th?c t?, l? thu?c tren danh ngh?a.

đ?c bi?t, trong l?ch s? Trung Hoa co m?t t??c v? cao h?n V??ng nh?ng th?p h?n Hoang đ?. T??c v? nay ch? phong cho con chau c?a Kh?ng T? , g?i la Di?n Thanh Cong (衍聖公). Vao th?i Thanh, đ?a v? c?a Di?n Thanh Cong len đ?n t?t đ?nh. Xa gia c?a Di?n Thanh Cong co th? đi th?ng qua c?ng chinh Ng? Mon , n?i ch? danh rieng cho Hoang đ?.

Vi?t Nam [ s?a | s?a ma ngu?n ]

Trong l?ch s? Vi?t Nam , V??ng la x?ng hi?u c?a Thien t? Vi?t Nam , sau đo khi th? n??c m?nh len, cac Thien t? x?ng Hoang đ? đ? t? ra ngang hang v?i Trung Hoa thi V??ng khong con la t??c cao nh?t.

Cac quan ch? x?ng V??ng:

Trong quan h? ngo?i giao v?i Trung Qu?c, đ? tranh xung đ?t khong c?n thi?t vi cac tri?u đ?i Trung Qu?c quan ni?m th? gi?i ch? co m?t Hoang đ? (xem bai Thien t? va Thien m?nh ); cac Hoang đ? Vi?t Nam th??ng ti?p nh?n va s? d?ng danh hi?u [ An Nam qu?c v??ng ; 安南國王] do tri?u đinh Trung Qu?c ban phong đ? quan h? ngo?i giao v?i h?.

Khi x?ng la Hoang đ? , thi "V??ng" la m?t t??c hi?u cho thanh vien hoang th?t. Cac tr??ng h?p phong v??ng ap d?ng trong l?ch s? Vi?t Nam c?ng t??ng t? nh? trong l?ch s? Trung Qu?c:

  1. V??ng co th? la t??c phong cho Hoang t? , t??c phong cho cong th?n hoang t?c. Nh?ng ng??i nay co th? co th?c ?p ho?c ch? co danh v? khong, tuy vao tinh th? th?i đ?i va quy ch? luc b?y gi?. Cac v? V??ng c?a nha Tri?u [1] , nha Ly va nha Tr?n đ?u co th?c ?p, đ?t phong va l?c l??ng rieng đ? gay d?ng c? nghi?p, luc nay V??ng c?ng nh? cac ch? h?u th?i nha Chu va nha Han, nh? m?t ti?u quan ch?. đ?n khi H?u Le ph?c qu?c, đ?u ap d?ng chinh sach b?ng l?c, h?n ch? đ?t phong va binh quy?n, t??c V??ng khi ?y ch? la danh v? cao quy ma khong con nh? m?t ti?u quan ch? n?a. Ten hi?u c?a t??c V??ng th?i Ly-Tr?n đa ph?n la m? hi?u, r?i nhom cac đ?t phong l?i lam th?c ?p rieng.
  2. đ?i nha Tr?n them quy ch? đ?c bi?t, theo đo, cac t??c V??ng vao lam T? t??ng đ?u x?ng la "Cong" (公), ch? co Than v??ng thi đ??c ph?c l?i t??c "V??ng" .
  3. Theo quan ch? nha Le s? , t??c V??ng ch? phong cho Hoang t? ho?c con c? c?a Hoang t? đo. Hoang t? đ??c phong l?y 1 ch? trong ten ph? lam hi?u, vi nh? Than v??ng ? ph? Ki?n H?ng thi đ??c g?i la "Ki?n v??ng" . Con c? c?a Than v??ng, t?c la "T? Than v??ng" (嗣親王) thi đ??c phong thi l?y toan b? ten huy?n lam hi?u; vi nh? T? Than v??ng ? huy?n H?i L?ng thi g?i la "H?i L?ng v??ng" .
  4. Th?i nha Nguy?n , V??ng la t??c v? cao nh?t trong 20 b?c ton t??c phong cho hoang t?c, va ch? khi co cong tr?ng m?i đ??c phong, g?m cac b?c "Than v??ng" va "Qu?n v??ng" . Binh th??ng k? c? cac Hoang t? đ?u ch? phong Cong t??c v?i nhi?u c?p b?c, nh? Than cong (親公), Qu?c cong (國公) va Qu?n cong (郡公). C?ng nh? tri?u Le, ten c?a V??ng, cong tri?u Nguy?n c?ng đ?u la ten đ?a danh, cao nh?t la ph? r?i huy?n. Vi d? nh? Th? Xuan V??ng Mien đ?nh, phong hi?u "Th? Xuan" la ten huy?n.
  5. Phong V??ng nh?m bi?u d??ng cong th?n. Nh? tr??ng h?p n?m ?t Mui ( 1175 ), Ly Anh Tong d? m?nh ban To Hi?n Thanh quy?n Nhi?p chinh qu?c s?, gia them t??c V??ng [2] . Hay nh? n?m Giap Ng? ( 1234 ), Tr?n Thai Tong gia phong Thai pho tri?u Ly la Phung Ta Chu la "H?ng Nhan v??ng" . Hay nh? cu?i th?i Le s? , M?c đ?ng Dung ch? đ?ng t?m lui v? que nha C? Trai thu?c x? đong khi đang ? đ?nh cao quy?n l?c (giai đo?n 1525-1527) đ? quan sat tinh hinh va tranh nh?ng l?i giem pha chuyen quy?n sau khi lien t?c đ??c vua nha Le gia t?ng ch?c t??c b?i cong lao d?p lo?n, gi? ?n đ?nh chinh s? trong nhi?u n?m. Thang 4 n?m 1527 , Le Cung Hoang sai đinh th?n c?m c? ti?t đem kim sach, ao mao theu r?ng đen, đai dat ng?c, ki?u tia, qu?t v?, l?ng tia đ?n C? Trai, t?n phong M?c đ?ng Dung lam An H?ng v??ng, gia them c?u tich.
  6. Tr??ng h?p l?y long ng??i cat c? đ? tranh chi?n tranh, đi?n hinh trong l?ch s? Vi?t Nam la vi?c dung t??c V??ng phong cho t?n quan [3] . Nh? vao n?m M?u Ty ( 1228 ), Tr?n Thai Tong đa gia phong cho s? quan Nguy?n N?n lam "Hoai đ?o Hi?u V? v??ng" .

Trong đa s? tr??ng h?p khac, phong V??ng cho ng??i ngoai hoang t?c la vi?c lam b? quy?n th?n b?t bu?c c?a Hoang đ?. đoi phong V??ng đ? chu?n b? c??p ngoi nh? H? Quy Ly ; ho?c ng?i tranh mang ti?ng c??p ngoi thi lam t??c th? t?p nhi?u đ?i nh? cac chua Tr?nh . Vi?c x?ng V??ng c?a cac chua Nguy?n v?n khong ph?i la đ??c phong ma th?c ch?t la l?p l?i qua trinh th?ng ti?n d?n đ?n đich c?a m?t vung lanh th? tr? thanh qu?c gia đ?c l?p t?i Nam Ha, du tren danh ngh?a ng??i đ?ng đ?u no v?n la th?n t? nha Le.

Theo giai tho?i dan gian Vi?t Nam, vao th?i Nguy?n , đa t?ng co m?t cau đ?i đ??c đ?a ra co lien quan đ?n ch? V??ng, cau đ?i do m?t ng??i Phap đ?a ra: ' V??ng la vua, rut ru?t vua phan chia ba đo?n" . Gi?i ngh?a la: ch? V??ng (vi?t b?ng ch? Han : 王) n?u b? g?ch ? chinh gi?a s? thanh ch? Tam (三) va co ngh?a la ba (3). Y c?a ng??i ra v? đ?i la co y che vua khong co tai, đ? cho đ?t n??c b? chia c?t lam ba mi?n. Va cau đ?i nay đa đ??c m?t nho sinh Vi?t Nam đ?i l?i kha ch?nh: " Tay la tay, ch?t đ?u tay phanh thay b?n m?nh" , trong đo Tay vi?t b?ng ch? Han la 西, b? đ?u thi thanh 四, t?c la t? (4). [ c?n d?n ngu?n ] Con co m?t cau đ?i Vi?t Nam khac n?a la " D?u v??ng c? đ? ". [ c?n d?n ngu?n ]

Chau Au [ s?a | s?a ma ngu?n ]

Nh? m?t King [ s?a | s?a ma ngu?n ]

V??ng mi?n Thanh Edward, dung cho m?t v? King hay Queen c?a Anh.

T??c hi?u [ V??ng ] ? ti?ng Anh co th? d?ch thanh [ King ], t??ng đ??ng "Qu?c v??ng" l?n [ Prince ], t??ng đ??ng v?i "Than v??ng" , c? hai đ?u la t??c hi?u c?a m?t v? Vua noi chung c?a th? ch? Chau Au, trong đo [ Prince ] l?i thien v? nh?ng ng??i con c?a Vua, t?c ki?u g?i Hoang t? , V??ng t? n?u noi theo ngon ng? đong A.

Danh v? [ King ] bi?u th? quan ch? c?a m?t V??ng qu?c , va trai v?i Prince , thi King luon luon bi?u th? m?t quan ch? nh?t đ?nh va khong bao gi? bi?u th? v? th? "con c?a Vua" nh? Prince th??ng bi?u th?. Danh x?ng nay b?t ngu?n t? [ cyning ] c?a ti?ng Anh c? th?i Anglo-Saxon , đ??c d?ch l?i va chuy?n ng? đ? t??ng đ??ng v?i Rex c?a ti?ng Latinh . Sau s? tan ra c?a đ? ch? Byzantine , Chau Au r?i vao s? hinh thanh [ Nh?ng chinh quy?n V??ng qu?c man di ; Barbarian kingdoms ], r?i hinh thanh nen đ? ch? Carolingian c?a ng??i Frank cung V??ng qu?c Anh c?a ng??i Anglo-Saxon. S? tan ra c?a Carolingian ti?p t?c d?n đ?n nh?ng n?n quan ch? phong ki?n khi chia chac lanh th? c? đ?nh b?i cac ch? h?u ho?c th? l?c đ?a ph??ng, hinh thanh nen V??ng qu?c Phap ? Trung Au, m?t trong nh?ng Kingdom hung m?nh nh?t l?ch s?. Va đ?n th?i k? c?n đ?i , Chau Au đa hinh thanh nh?ng [ Kingdom ] co ?nh h??ng toan l?ch s?, ngoai Anh va Phap con co B? đao Nha , Castilla va Aragon c?a ban đ?o Iberia ; Sicily , Sardinia va Serbia ? Nam Chau Au, va Hungary , Ba Lan , Bohemia , Th?y đi?n , đan M?ch , ... ? phia đong va B?c Au.

S? hinh thanh nha n??c Chau Au th??ng đi theo la cac chinh ph? nh? Ngh? vi?n , d?n đ?n ? m?t vai tr??ng h?p thi m?t v? King co th? cai qu?n nhi?u h?n m?t V??ng qu?c. đi?n hinh la nha Stuart tr??c khi h?p nh?t n?m 1707 , đa qu?n c? 3 v??ng qu?c la Anh, Scotland cung Ireland. Va tuy King c?ng th??ng xem la "m?t b?c th?p h?n" n?u so v?i [ Emperor ], t??ng t? Ch? h?u V??ng so v?i Hoang đ? ? đong A, song s? t? ch? va quy?n h?n c?a m?t King v?n r?t l?n m?nh va đ? kh? n?ng đ?i ch?i v?i m?t Emperor , đi?n hinh la vi?c V??ng qu?c Phap luon c?nh tranh v?i Thanh ch? La Ma .

Nh? m?t Prince [ s?a | s?a ma ngu?n ]

M? mi?n c?a m?t Prince t?i Anh.

Con danh x?ng [ Prince ] la m?t t? đ??c l?y t? ti?ng Latinh la [ princeps ], co ngh?a la "b?c đ?ng đ?u t?t c?, chua t? va ng??i cai tr?" [4] . T? nay đ??c dung đ? ch? cac lanh đ?o c?a Vi?n nguyen lao La Ma , t?c Princeps senatus . T?i cac n??c noi ti?ng Anh, s? n?i ti?ng nh?t v? t??c hi?u nay chinh la am ch? Than v??ng x? Wales , t??c v? danh cho m?t Tr? quan theo truy?n th?ng c?a n??c Anh, v? Prince nay cai tr? Than v??ng qu?c Wales , m?t qu?c gia n?m ? ria Tay c?a Anh, noi ti?ng Wales va n?m trong quy?n s? h?u lanh đ?a c?a V??ng qu?c Anh.

Sau đo, Prince tr? thanh m?t lo?i t??c hi?u th??ng la cao nh?t trong h? th?ng t??c phong c?a m?t V??ng qu?c , ho?c la m?t ng??i th? l?nh c?a m?t Than v??ng qu?c . T? th?i k? đ? qu?c Byzantine , cac Prince s? h?u nh?ng lanh đ?a t? ch? rieng nh?ng n?m trong m?t kh?i đ? qu?c Hoang quy?n th?ng nh?t (gi?ng tinh tr?ng Ch? h?u V??ng c?a cac tri?u đ?i đong A), đ?n tr??c th? k? 13 thi ngay c? m?t lanh chua c?ng co th? t? x?ng Prince đ? bi?u th? quy?n uy ch? d??i Hoang đ? ( Emperor ) va Qu?c v??ng ( King ). Sau th?i Trung C? đ?n tr??c Cach m?ng cong nghi?p di?n ra, kh?p Chau Au co g?n 200 x? s? ma Prince tr? vi v?i t? cach la m?t v? vua , n?m r?i rac ch? y?u ? Y va đ?c .

Su?t th?i k? nay, Prince g?n nh? la m?t t? nghe hoanh trang h?n monarch đ? ch? vua chua noi chung, ma khong k? t??c hi?u c? th? c?a v? vua chua ?y la gi, đi?u nay co th? ch?ng minh qua cu?n [ Il Principe ] c?a Niccolo Machiavelli [5] .

Tr??c n?m 1714 , cac V??ng t? va V??ng n? - con trai va con gai c?a quan ch? Anh khong co b?t k? danh x?ng c? th? nao tr? t??c hi?u ma minh đ??c t?n phong, va Prince duy nh?t vao th?i đi?m ?y đ??c bi?t đ?n la Than v??ng x? Wales. Cach dung Prince va Princess trong th?i k? nay ch? la m?t cach xac đ?nh vi von bi?u th? đ?a v? c?a V??ng t? ho?c V??ng n? ?y, đo v?n khong ph?i la t??c x?ng chinh th?c. Sau khi Qu?c v??ng George I c?a nha Hanover len ngoi, v??ng th?t Anh b?t đ?u dung "Prince" đ? am ch? cac con trai cung chau trai c?a quan ch? đang tr? vi, do v?y co th? th?y t? th?i k? nay tr? đi, cho du la t??c phong quy t?c Cong t??c hay H?u t??c , Ba t??c thi cac V??ng t? ho?c V??ng ton đ?u co t??c x?ng Prince ngay tr??c ten thanh c?a minh. Kem theo đo, h? co đ??c dung kinh ng? His Royal Highness (g?i t?t la HRH).

D??i s? ?nh h??ng c?a ti?ng Anh cung s? lan t?a c?a V??ng th?t Anh d??i th?i N? v??ng Victoria va Qu?c v??ng Christian IX , cach dung Prince am ch? V??ng t?, Hoang t? va Princess am ch? V??ng n?, Hoang n? ngay cang ph? bi?n. V? y ngh?a th?c s?, c?ng nh? Infante c?a Tay Ban Nha va B? đao Nha , t??c x?ng Prince co s? ph?c t?p đang k?, do v?y cach t?t nh?t v?n la xem xet vai v? ma d?ch thu?t, ho?c la gi? nguyen nh? t??c hi?u Infante v?y. Vi d? Prince Philip, Cong t??c x? Edinburgh - ch?ng c?a N? v??ng Elizabeth II , ong đ??c g?i la [ HRH The Prince Philip, Duke of Edinburgh ], [6] nh?ng khong th? d?ch thanh "V??ng t?" , ma th??ng la "V??ng phu" ho?c ph? bi?n la "V??ng t?/ Hoang t?" . Trong khi đo, Prince George x? Wales - chau đich t?ng ton c?a N? v??ng, hi?n la chau n?i c?a Qu?c v??ng Charles III đ??c g?i la [ HRH Prince George of Wales ], c?ng khong th? d?ch thanh "Hoang t?" hay "V??ng t?" theo ngh?a thong th??ng do George khong ph?i la con c?a quan ch?, ma la chau n?i c?a quan ch? (t?c "V??ng ton" ). Vi v?y, trong cac tai li?u Vi?t ng? th??ng dung chung danh x?ng Hoang than cho cac tr??ng h?p t??c x?ng la Prince va danh x?ng Than v??ng cho cac tr??ng h?p t??c v? la Prince .

Xem them [ s?a | s?a ma ngu?n ]

Chu thich [ s?a | s?a ma ngu?n ]

  1. ^ bao g?m Tay Vu V??ng va Th??ng Ngo V??ng
  2. ^ đ?i Vi?t s? ky toan th? - "Ly Anh Tong hoang đ? b?n k?" : ?t Mui, [Thien C?m Chi B?o] n?m th? 2 [1175], (T?ng Thu?n Hy n?m th? 2). mua xan, thang gieng, sach l?p long Trat lam Hoang thai t?, ? đong cung. Bai To Hi?n Thanh lam Nh?p n?i ki?m hi?u Thai pho, Binh ch??ng quan qu?c tr?ng s?, t??c V??ng, giup đ? đong cung.
  3. ^ T?n quan la quan ch? co ham, khong co ch?c
  4. ^ Cassell's Latin Dictionary, ed. Marchant & Charles, 260th thousand
  5. ^ "Furst - Origins and cognates of the title", 2006, webpage: EFest-Frst L?u tr? 2011-08-28 t?i Wayback Machine .
  6. ^ “ " No. 41009 " ” . The London Gazette . 22 thang 2 n?m 1957.

Tham kh?o [ s?a | s?a ma ngu?n ]

  • T? đi?n ch?c quan Vi?t Nam , tac gi? đ? V?n Ninh, Nha xu?t b?n Thanh nien, xu?t b?n n?m 2006
L?y t? “ https://vi.wikipedia.org/w/index.php?title=V??ng_t??c&oldid=71128980 ”