Ristit
(
latin
.:
Homo sapiens
) om
Ristitud-sugun
erik (Homo)
Gominidad
-sugukundaspai
Primatad
-heimkundas, uks'jaine elab nugudlai?en aigan. Han om kundaline olii
melenke
da
tuntkenke
, istori?en tohi?ton da
kul'turan
subjekt. Ristit sundui Mal
evolucijan processan
rezul'tataks ?
antropogenezas
, sen tedoiduz jatkustub.
Ristitkund
om ristitli?iden individoiden uhtmuz.
Vepsan
≪ristit≫-sana tuleb ≪
rist
≫- i ≪ristta≫-vaihi?pai, sik? ende ristituik? sai kucta vai?e
valatadud
mehid. Sid' nece nimituz leviganzi kaikile mehile.
Ristitun erigoi?ijad papirdad oma pu?toiged kavund, ?ingotadud paaivod, meletandan olend i
kelenmahtod
. Han voib meletada, sekoida, tehta joudjali?t
vali?endad
, otta vastusenpidandad tegos, pidada moralid meles. Ristit om kuvazumatoi londusen olendale, hanen organad da palad ei voigoi elada kai?endata avoinudes umbri?tos ?ivatoiden erineden. Vastkarin, mehed mahttas sata i kavutada
lamoid
, azegid da tokaluid.
Ristitun hibj
erineb
oblezjanaspai
:
- jaugad pit'kemb kazid
- sel'grodan S-vuitte form
- lapak rindstai
- bembel'vuitte laba surenke barbhanke, toi?ed barbhad penemb, kaik barbhad oma luhudad
- peiglon olend kazivardel
- vall' karvkate
- jaredad paaivod, 3..4 kerdad suremb
- sor'miden korva??ed polused
Erased mu?tati?ed oma ottud ≪Mi meles, se i keles≫-kogodusespai.
[1]
- Ala usko nikelle, kuni i?e ed nage.
- Ei rad ristitud riko, a hol'.
- Gora ei kavele puidme, a kaveleb ristituidme.
- Hebod taganpai, koirad edespai, ristitud kaiki? poli?pai tarbi? varaita.
- Hill' hotkan sabutab.
- Han jumalkodas om rott'ud.
(dro?ejan ristitun polhe)
- I?esaz kitand nikuna ei ko?u.
- Jared da ared, pen' da mahtav.
- Kana eile lind, ak eile ristit.
- Ken emagaks rodi?e, ka se ei ole ristit.
(nai?en jugedan ozan polhe)
- Kenel om ai, ka tarbi? vol enamb.
- Kesknahkaspai om vil'dud.
(koverikaz ristit)
- Kus roditoi, siga i ristituks tegetoi.
- Karedan ristitun sormed om harotadud.
- Nece ristit huvalaz ? ka huva, a hubalaz ? ka ala osudi.
- Nece ristit om kuti must magr.
(karedanhimoi?ii)
- Ni kulas kundai, ni lidnas lendai.
(nimihe ei sattu ristitun polhe)
- Om paremb kacta nagrajan suhu, mi itkijan.
- Pahal ristitul mugomad i paginad.
- Pen' da tark, sur' da ?labak.
- Penemb om da hotkemb, a suremb ? da hillemb.
- Ristit koleb, a ?ivat kadob.
- Ristitun naged, a ozad ed nage.
- Sogedale kulub, a kurdhele nagub.
- Uradoid ei semekoi, ei rahngoi, i?e kazdas.
- Vanhemb norel ei kuzu?kande.
- Vari? huppib, a kuksta ei voi.
(ristitus, ken tahtoib tehta pahut, no ei voi)
- Ai om huvid, da vaha om armhid.
- ↑
Mi meles, se i keles. Vepslai?ed mu?tati?ed (ladii om O. J. ?ukova). ? Petroskoi: ≪Periodika≫, 2018. ? 96 lp.
ISBN 978-5-88170-307-3
(veps.)
(ven.)