Ten artykuł dotyczy pa?stwa Wyspy Salomona. Zobacz te?: Archipelag Wysp Salomona .

Wyspy Salomona

Solomon Islands

Flaga Herb
Dewiza : ( ang. ) To Lead is to Serve ( Prowadzi? znaczy słu?y? )
Hymn : God Save Our Solomon Islands ( Bo?e zachowaj nasze Wyspy Salomona )
J?zyk urz?dowy	angielski
Stolica	Honiara
Ustroj polityczny	monarchia parlamentarna
Typ pa?stwa	krolestwo
Głowa pa?stwa	krol Karol III
W jego imieniu	gubernator generalny Sir David Vunagi [1]
Szef rz?du	premier Jeremiah Manele
Powierzchnia  ? całkowita  ? wody ?rodl?dowe	28 450 km² 0%
Liczba ludno?ci (2018)  ? całkowita   ?  g?sto?? zaludnienia	652 857 [2] 23 osob/km²
PKB (2013)  ? całkowite   ? na osob?	1,097 mld [3] USD 1950 [3] USD
PKB ( PSN ) (2013)  ? całkowite   ? na osob?	1,943 mld [3] dolarow mi?dzynar. 3455 [3] dolarow mi?dzynar.
Waluta	dolar Wysp Salomona (SBD)
Niepodległo??	od Wielkiej Brytanii 7 lipca 1978
Strefa czasowa	UTC +11
Kod ISO 3166	SB
Domena internetowa	sb
Kod samochodowy	SOL
Kod samolotowy	H4
Kod telefoniczny	+677
Multimedia w Wikimedia Commons
Informacje w Wikipodro?ach
Hasło w Wikisłowniku

Wyspy Salomona ( ang.   Solomon Islands ) ? pa?stwo wyspiarskie w zachodniej Oceanii , na wschod od Nowej Gwinei , członek Wspolnoty Narodow . Pa?stwo Wysp Salomona obejmuje wschodni? cz??? archipelagu o tej samej nazwie . Nale?? do niego atole Rennell i Ontong Java oraz wyspy Santa Cruz , Duff , Reef i inne.

Geografia [ edytuj | edytuj kod ]

  Osobny artykuł: Geografia Wysp Salomona .

Archipelag Wyspy Salomona stanowi przedłu?enie ku południowemu wschodowi Archipelagu Bismarcka . Do najwi?kszych wysp zalicza si?: Guadalcanal (6470 km²), Santa Isabel (4660 km²), Malaita (4070 km²), San Cristobal (3048 km²), Choiseul (2540 km²), Nowa Georgia (1761 km²). Powierzchnia wysp gorzysta, pochodzenia wulkanicznego. Najwy?szy szczyt ? Popomanaseu , 2381 m n.p.m. (na wyspie Guadalcanal).

Klimat rownikowy, gor?cy i wilgotny, ochładzany przez bryz? morsk?. Wysokie temperatury i ulewne deszcze wyst?puj? w okresie monsunu (od listopada do kwietnia). ?rednia temperatura powietrza i ?rednia suma opadow dla stolicy kraju wynosz?: w styczniu 28,9 °C i 325 mm, w lipcu 27,8 °C i 84 mm. Naturaln? szat? ro?linn? stanowi? lasy rownikowe. ?wiat zwierz?cy reprezentuj? liczne gatunki ptakow i endemiczny legwan.

Historia [ edytuj | edytuj kod ]

  Osobny artykuł: Historia Wysp Salomona .

Wyspy zostały odkryte w 1568 przez hiszpa?skiego ?eglarza Alvaro Mendana de Neyra . Wyspy Salomona podzielone zostały mi?dzy Niemcy (połnocne wyspy, od 1885) oraz Wielk? Brytani? (południowe wyspy, 1893). Cz??? wysp została przekazana Wielkiej Brytanii przez Niemcy w latach 1898?1900, ktora ustanowiła nad wyspami protektorat . Pozostałe w r?kach Niemiec wyspy Bougainville i Buka weszły w skład niemieckiego protektoratu Nowej Gwinei Niemieckiej .

W okresie II wojny ?wiatowej (w 1942) znajdowały si? pod okupacj? japo?sk? . Na Wyspach toczyły si? jedne z najbardziej zaci?tych walk na Pacyfiku (patrz: kampania na Wyspach Salomona ). W latach 1943/1944 Japo?czycy zostali wyparci z wi?kszo?ci archipelagu przez wojska ameryka?skie .

W 1976 Wyspy otrzymały autonomi? wewn?trzn?, a 7 lipca 1978 uzyskały niepodległo??. Pozostały jednak w brytyjskiej Wspolnocie Narodow . Jako suwerenne pa?stwo Wyspy Salomona popadły w powa?ne kłopoty, wywołane powszechn? korupcj? i rosn?cym deficytem bud?etowym . Wybuch niepokojow społecznych wywołało załamanie normalnego funkcjonowania kraju. W lipcu 2003 gubernator generalny Wysp Salomona poprosił o pomoc mi?dzynarodow?. Miesi?c po?niej na Wyspach wyl?dowało 2200 policjantow z ponad 20 pa?stw Pacyfiku dowodzonych przez Australi? i Now? Zelandi? . 1 kwietnia 2007 roku Wyspy zostały nawiedzone przez podwojne trz?sienie ziemi i tsunami .

Demografia [ edytuj | edytuj kod ]

Ludno?? rdzenna ( Salomo?czycy , odłam Melanezyjczykow ) stanowi 93%, Polinezyjczycy ? 4%, Mikronezyjczycy ? 1,5%; wi?kszo?? wierz?cych to protestanci (75,7%) i katolicy (19,1%). W u?yciu jest ponad 80 ro?nych j?zykow z grupy melanezyjskiej oraz j?zyk neosalomo?ski , ktory pełni funkcj? lingua franca . W latach 1985?1992 ?rednie roczne tempo wzrostu ludno?ci wynosiło 3,5%. Przyrost naturalny 27,6‰ (wska?nik urodze? 31,6‰, zgonow 4‰, dzietno?? 4,2 2004). 42% ogołu ludno?ci stanowi? dzieci , 4,9% jest w wieku ponad 59 lat. Ludno?? miejska ? 19%.

Religia [ edytuj | edytuj kod ]

Według wynikow spisu powszechnego z 2009 roku na Wyspach Salomona ludno?? deklaruje przynale?no?? do nast?puj?cych religii i wyzna? ^[4] :

• Protestantyzm :
  • Anglikanizm ( Ko?cioł Melanezji ): 31,9%
  • South Sea Evangelical Church ( zielono?wi?tkowcy ): 17,1%
  • Ko?cioł Adwentystow Dnia Siodmego : 11,7%
  • Ko?cioł Zjednoczony : 10,1%
  • Christian Fellowship Church : 2,5%
  • Christian Outreach Centre : 1,0%
• Katolicyzm : 19,6%

  •   Osobny artykuł: Archidiecezja Honiara .

• ?wiadkowie Jehowy : 1,8%

  •   Osobny artykuł: ?wiadkowie Jehowy na Wyspach Salomona .

• Animizm : 0,8%
• Bahaizm : 0,5%
• brak religii: 0,1%
• inne: 2,8%

Podział administracyjny [ edytuj | edytuj kod ]

Wyspy Salomona podzielone s? na 9 prowincji:

• 1. Centralna
• 2. Choiseul
• 3. Guadalcanal
• 4. Isabel
• 5. Makira-Ulawa
• 6. Malaita
• 7. Rennell i Bellona
• 8. Temotu
• 9. Zachodnia

Gospodarka [ edytuj | edytuj kod ]

Wyspy Salomona nale?? do krajow rozwijaj?cych si? o gospodarce rynkowej . Du?a pomoc zagraniczna (głownie Australii i Japonii ). Rolnictwo dostarcza 48% produktu krajowego brutto (usługi 40%, przemysł 9%).

Rolnictwo [ edytuj | edytuj kod ]

Najwa?niejsze uprawy: palma kokosowa (2018: 386 258 ton kokosow), kakaowiec , bataty , taro (2020: 44 862 tony ^[5] ), Jams (2020: 46 029 ton ^[6] ), ry? (2020: 2 745 ton ^[7] ), palma oleista , oraz maniok , warzywa, drzewa owocowe. Zbiory głownie ziemiopłodow (2000): ro?liny bulwiaste 105, orzechy kokosowe 230, nasiona olejowca 5, kakao 3. Połowy morskie to głownie tu?czyk i bonito . Pozyskuje si? rownie? drewno (głownie hebanowe i sandałowe ).

Turystyka [ edytuj | edytuj kod ]

Wyspy Salomona s? rzadko odwiedzane. Według danych ?wiatowej Organizacji Turystyki w 2017 roku kraj odwiedziło około 26 tysi?cy turystow ^[8] (głownie z Australii, Wysp Marshalla i Nowej Zelandii).

Transport [ edytuj | edytuj kod ]

Długo?? drog około 1300 km, prywatnych (obsługuj?cych plantacje) 800 kilometrow. Głownie porty morskie: Honiara , Yandina i Gizo . W budowie nowy port gł?bokowodny Noro (na Nowej Georgii). Mi?dzynarodowy Port Lotniczy ? Henderson, 25 lotnisk krajowych. Od 1979 czynna naziemna stacja satelitarna.

  Osobny artykuł: Transport kolejowy na Wyspach Salomona .

W przeszło?ci na wyspach funkcjonowało kilka linii kolejowych.

Emisja gazow cieplarnianych [ edytuj | edytuj kod ]

Emisja rownowa?nika dwutlenku w?gla z Wysp Salomona wyniosła w 1990 roku 0,234 Mt, z czego 0,133 Mt stanowił dwutlenek w?gla. W przeliczeniu na mieszka?ca emisja wyniosła wowczas 0,428 t dwutlenku w?gla, a w przeliczeniu na 1000 dolarow PKB 227 kg. Nast?pnie emisje wahały si?, osi?gaj?c maksymalne warto?ci w 2012. Wzrost emisji wynikał głownie z jej zwi?kszenia przez transport. W 2018 emisja dwutlenku w?gla pochodzenia kopalnego wyniosła 0,133 Mt, a w przeliczeniu na mieszka?ca 0,213 t i w przeliczeniu na 1000 dolarow PKB 95 kg. Udział emisji metanu i dwutlenku w?gla przez wi?kszo?? okresu był podobny. Na trzecim miejscu jest podtlenek azotu ^[9] .

Galeria [ edytuj | edytuj kod ]

Przypisy [ edytuj | edytuj kod ]

• p
• d
• e

Kolonie, protektoraty i terytoria zale?ne Wielkiej Brytanii

Europa	Wolne Pa?stwo Irlandzkie Akrotiri Dhekelia Cypr Gibraltar Guernsey Jersey Wyspa Man Helgoland Zjednoczone Kraje Wysp Jo?skich Malta Minorka
Afryka	Basuto Beczuana Brytyjska Afryka Zachodnia Eswatini Gambia Sierra Leone Złote Wybrze?e Togo Brytyjskie Nigeria Południowa Nigeria Połnocna Nigeria Kamerun Brytyjski Protektorat Afryki Wschodniej Protektorat Zatoki Ambas Brytyjska Afryka Wschodnia Kenia Uganda Tanganika Zanzibar Somali Brytyjskie Libia Egipt Sudan Anglo-Egipski Brytyjska Afryka Centralna Niasa Rodezja Rodezja Południowa Rodezja Połnocna Kolonia Przyl?dkowa Kolonia Rzeki Oranje Natal Transwal Zwi?zek Południowej Afryki Walvis Bay Afryka Południowo-Zachodnia Zululand
Ameryka Połnocna	Stany Zjednoczone Kolonia Plymouth Floryda Zachodnia Floryda Wschodnia Trzyna?cie kolonii New Hampshire Massachusetts Bay Rhode Island i Plantacje Providence Connecticut Nowy Jork New Jersey Pensylwania Delaware Maryland Wirginia Karolina Połnocna Karolina Południowa Georgia Kanada Prowincja Kanada Quebec Dolna Kanada Gorna Kanada Nowa Szkocja Cape Breton Nowy Brunszwik Wyspa Ksi?cia Edwarda Kolonia Nowej Fundlandii Dominium Nowej Fundlandii Labrador Terytoria Połnocno-Zachodnie Ziemia Ruperta Kolumbia Brytyjska Terytorium Stikine Vancouver
Ameryka Łaci?ska i Karaiby	Antigua i Barbuda Bahamy Barbados Honduras Brytyjski Brytyjskie Wyspy Dziewicze Kajmany Dominika Grenada Jamajka Brytyjskie Wyspy Podwietrzne Brytyjskie Wyspy Zawietrzne Montserrat Wybrze?e Moskitow Saint Christopher-Nevis-Anguilla Saint Lucia Saint Vincent i Grenadyny Trynidad i Tobago Turks i Caicos Federacja Indii Zachodnich Gujana Brytyjska
Antarktyda i Ocean Atlantycki	Brytyjskie Terytorium Antarktyczne Bermudy Falklandy Wyspa ?wi?tej Heleny, Wyspa Wniebowst?pienia i Tristan da Cunha ( Wyspa ?wi?tej Heleny , Wyspa Wniebowst?pienia , Tristan da Cunha ) Georgia Południowa i Sandwich Południowy
Azja	Aden Protektorat Ade?ski Oman Traktatowy Oman Katar Bahrajn Palestyna Irak Kuwejt Afganistan Indie Birma Hongkong Straits Settlements Malaje Borneo Połnocne Sarawak Brunei Singapur Weihai
Ocean Indyjski	Andamany Nikobary Wyspy Ashmore i Cartiera Brytyjskie Terytorium Oceanu Indyjskiego Cejlon Wyspa Bo?ego Narodzenia Wyspy Kokosowe Wyspy Heard i McDonalda Malediwy Mauritius Seszele
Australia i Oceania	Australia Nowa Południowa Walia Australia Południowa Queensland Wiktoria Kolonia Rzeki Swan Australia Zachodnia Ziemia van Diemena Tasmania Oceania Nowa Gwinea Brytyjska Brytyjskie Terytoria Zachodniego Pacyfiku Wyspy Salomona Wyspy Cooka Fid?i Tonga Wyspy Gilberta i Lagunowe Nauru Nowe Hebrydy Nowa Zelandia Niue Pitcairn Samoa Hawaje Tokelau

• Imperium brytyjskie
• Brytyjskie terytoria zale?ne

• p
• d
• e

Monarchie na ?wiecie

Absolutne	Arabia Saudyjska Brunei Eswatini Watykan Oman
Konstytucyjne	Andora Bahrajn Belgia Bhutan Dania Hiszpania Holandia Japonia Jordania Kambod?a Katar Kuwejt Lesotho Liechtenstein Luksemburg Malezja Maroko Monako Norwegia Szwecja Tajlandia Tonga Zjednoczone Emiraty Arabskie Commonwealth realms Antigua i Barbuda Australia Bahamy Belize Grenada Jamajka Nowa Zelandia Papua-Nowa Gwinea Saint Kitts i Nevis Saint Lucia Saint Vincent i Grenadyny Kanada Tuvalu Wielka Brytania Wyspy Salomona
Elekcyjne	Afganistan Kambod?a Malezja Samoa Watykan Zakon Malta?ski Zjednoczone Emiraty Arabskie
Plemienne	Ghana Aszanti Dagomba Nigeria Benin Oyo Sokoto Uganda Ankole Buganda Bunyoro Busoga Rwenzururu Toro Wallis i Futuna Alo Sigave Uvea Inne Maorysi ( Nowa Zelandia ) Jogjakarta ( Indonezja ) Zululand ( RPA )