Najib Mahfuz
|
---|
![](//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/be/Necip_Mahfuz.jpg/260px-Necip_Mahfuz.jpg)
|
|
Jaiotzako izen-deiturak
| ???? ????? ??? ?????? ??????? ???? ??????
|
---|
Jaiotza
| Kairo
,
1911ko
abenduaren 11
|
---|
Herrialdea
| Egiptoko Kedivatoa
(1911 -
1914)
Egiptoko sultanerria
(1914 -
1922)
Egiptoko Erresuma
(1922 -
1953)
Egiptoko Errepublika
(1953 -
1958)
Arabiar Errepublika Batua
(1958 -
1971)
Egipto
(1971 -
2006ko
abuztuaren 30a
)
|
---|
Lehen hizkuntza
| arabiera
|
---|
Heriotza
| Gizako gobernadore-herria
,
2006ko
abuztuaren 30a
(94 urte)
|
---|
Hobiratze lekua
| Kairo
|
---|
Heriotza modua
| berezko heriotza
:
giltzurrun-gutxiegitasun kronikoa
pneumonia bakterianoa
|
---|
|
Ezkontidea(k)
| Atiyatullah Ibrahim
(en)
(1954 - 2006)
|
---|
|
Heziketa
| Kairoko Unibertsitatea
lizentzia
:
filosofia
|
---|
Hizkuntzak
| arabiera
|
---|
|
Jarduerak
| eleberrigilea
,
gidoilaria
,
itzultzailea
,
antzerkigilea
,
idazlea
,
intelektuala
,
kazetaria
,
ipuingilea
eta
autobiografialaria
|
---|
Lan nabarmenak
| |
---|
Jasotako sariak
| |
---|
Influentziak
| Taha Hussein
,
Salama Musa
(en)
,
James Joyce
eta
Marcel Proust
|
---|
Kidetza
| Arteen eta Zientzien Ameriketako Estatu Batuetako Akademia
Ameriketako Estatu Batuetako Arte eta Letren Akademia
|
---|
Genero artistikoa
| eleberria
kontakizun laburra
|
---|
|
Erlijioa
| islama
|
---|
|
![Edit the value on Wikidata](//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/63/Arbcom_ru_editing.svg/10px-Arbcom_ru_editing.svg.png) |
Naguib Mahfouz Abdelaziz Ibrahim Ahmed Al-Basha
(
egiptoar arabieraz
:
???? ????? ??? ?????? ??????? ???? ??????
,
næ??iːb m?ħ?fuːz?
; ahoskatua;
Kairo
,
Egipto
,
1911ko
abenduaren 11
–
2006ko
abuztuaren 30a
),
Najib Mahfuz
deitua,
Egiptoko
arabierazko
idazlea izan zen. Egile oparoa izan zen, 34
eleberri
, 350 istorio labur baino gehiago, dozenaka pelikula gidoi eta 5 antzezlan plazaratu baitzituen.
1957an
Egiptoko
Literatura Sari Nazionala
irabazi zuen
Bayn al-Qasrayn
(
arabieraz
:
??? ????????
) lanarekin, eta
1968
an Nazio Domina Literatur Merezimenduei.
[1]
1988an
Literaturako Nobel Saria
irabazi zuen, eta bera da, orain artean, sari hori eskuratu duen arabierazko idazle bakarra.
Mahfouz Antzinako Kairoko behe klaseko egiptoar familia musulman batean jaio zen 1911n. Bere izenaren lehen zatia Naguib Pasha Mahfouz obstetra ezagunaren omenez aukeratu zen, hark gainbegiratu baitzuen bere jaiotza zaila
[2]
. Mahfouz zazpigarrena eta txikiena zen, lau anaia eta bi arrebarekin, denak bera baino askoz zaharragoak. (Esperientziaz,
seme bakar
bezala hazi zen). Familia Kairoko bi auzotan bizi izan zen: lehenik, Bayt al-Qadi auzoan, hiri zaharreko Gamaleya auzoan, eta, handik, Abbaseyara joan ziren 1924an (gero Kairoko auzune berri bat hiri zaharretik iparraldera), Mahfouzen geroko idatzi askoren nondik norakoa hornituko zuten lekuak. Bere aita, Abdel-Aziz Ibrahim, (Mahfouzek
modaz pasatua
zela esaten zuen), funtzionarioa zen, eta Mahfouzek bere urratsak jarraitu zituen
1934an
. Mahfouzen ama, Fatimah, Mustafa Qasheesharen alaba zen,
Al-Azhareko
xeke
bat, eta ama analfabetoa izan arren, Mahfouz mutikoa leku kulturaletara eraman zuen, hala nola
Egiptoko Museora
eta
Piramideetara
[3]
.
Mahfouz familia musulman elizkoiak ziren, eta Mahfouzek heziketa islamiko zorrotza jaso zuen. Elkarrizketa batean, haurtzaroan etxean bizi izandako erlijio giroan sakondu zuen. ≪Inoiz ez zenuen pentsatuko familia horretatik artista bat aterako zenik≫
[3]
.
1919ko
Egiptoko Iraultzak eragin handia izan zuen Mahfouzengan, garai hartan zazpi urte besterik ez zituen arren. Leihotik, soldadu britainiarrak ikusi zituen manifestarien aurka tiro egiten haiek sakabanatzeko ahaleginean
[4]
. Mahfouzen arabera: ≪Esan liteke... nire haurtzaroko segurtasuna gehien astindu zuen gauza 1919ko iraultza izan zela≫ esan zuen geroago.
Bere lehen urteetan, Mahfouzek asko irakurri zuen, eta
Hafiz Najib
,
Taha Hussein
eta
Salama Moussa
Fabian
intelektualen eragina izan zuen
[5]
.
Bigarren mailako ikasketak amaitu ondoren, Mahfouz
Egiptoko Unibertsitatean
onartu zuten
1930ean
(gaur egun Kairoko Unibertsitatea), non
filosofia
ikasi zuen, eta
1934an
graduatu zen.
1936an
, urtebete filosofiako M.A. batean lanean eman ondoren, ikasketak utzi, eta idazle profesional bihurtzea erabaki zuen. Bere lehen lana Al Majalla Al Jadida aldizkarian argitaratu zuen Salama Musak
1929an
argitaratzen hasitako aldizkarian
[6]
. Mahfouz, orduan, Arrissalahko kazetari izan zen, eta kontakizun laburrak eman zizkien Al-Hilal eta
Al-Ahram
aldizkariei.
1934an
Kairoko Unibertsitatean
Filosofian
lizentziatu ondoren, Mahfouz Egiptoko Funtzio Publikoan sartu zen, eta hainbat kargu eta ministeriotan jarraitu zuen lanean 1971n erretiroa hartu zuen arte. Kairoko Unibertsitatean enplegatu gisa aritu zen lehenik, gero,
1938an
, Hornidura Islamikoen Ministerioan (Awqaf), Hornidura Islamikoen Ministroaren idazkari parlamentario gisa.
1945ean
, Al-Ghuri Mausoleum liburutegira lekualdatzea eskatu zuen, non bere haurtzaroko auzoko bizilagunak elkarrizketatu zituen
Mailegu onen proiektua
ren barruan
[7]
.
1950eko hamarkadan
, zentsura-zuzendari aritu zen Arteen Bulegoan, Zinema Laguntzeko Fundazioaren zuzendari, eta, azkenik, Kultura Ministerioaren aholkulari
[8]
.
Mahfouzek 34 eleberri, 350 ipuin labur baino gehiago, dozenaka gidoi, eta bost antzezlan argitaratu zituen 70 urteko ibilbidean. Beharbada bere lanik ospetsuenak,
Kairoko trilogiak
, Kairoko familia ezberdinetako hiru belaunaldiren bizitza irudikatzen du, Lehen Mundu Gerratik
1952ko
kolpe militarraren ondoren
Faruk
erregea agintetik bota zuen arte. Dar el-Ma'aref argitaletxeko zuzendaritzako kide izan zen. Bere leberrietako asko Al-Ahram aldizkarian serializatu ziren, eta bere idazkiak asteroko
Ikuspuntua
zutabean ere agertzen ziren.
Nobel Sariaren
aurretik, bere eleberri batzuk baino ez ziren argitaratuak
Mendebaldean
.
Mahfouz 1960an
Mahfouzen lehen lan gehienak
Kairon
gauzatuak ziren.
Abath al-Aqdar
(
1939
),
Rhadopis
(
1943
) eta
Kifah Tibah
(
1944
) eleberri historikoak izan ziren, bete gabeko 30 eleberriko proiektu handiago baten barruan idatziak.
Sir Walter Scottek
(
1771
?
1832
) inspiratuta, Mahfouzek Egiptoko historia osoa liburu sail batean biltzeko asmoa zuen. Hala ere, hirugarren liburukiaren ondoren, bere interesa egungo esparru eta arazoetara aldatu zen, baita gizarte-aldaketak jende arruntarengan duen eragin psikologikora ere
[9]
.
Mahfouzen
prosaren
ezaugarri nagusia bere ideien adierazpen sendoa da. Bere idazlanek gai ugari jorratzen dituzte, besteak beste,
sozialismoa
,
homosexualitatea
eta
Jainkoa
. Egipton debekatu egin zuten gai horietako batzuei buruz idaztea
[9]
.
Mahfouzen lanak
XX. mendeko
Egiptoren bilakaeraz arduratzen dira askotan, eta
Ekialdeko
zein
Mendebaldeko
eragin intelektual eta kulturalak uztartzen zituzten. Gaztetan,
Marcel Proust
,
Franz Kafka
eta
James Joyce
bezalako
idazle modernisten
,
errusiar klasikoen
eta mendebaldeko
detektibeen istorioen
kontsumo sutsuarekin hasi zuen
atzerriko literaturarekiko
bere agerpena. Mahfouzen istorioak Kairoko hirigune jendetsuetan daude girotuta ia beti, non bere pertsonaiak, normalean jende arrunta, gizartearen modernizazioari eta mendebaldeko balioen tentazioei aurre egiten saiatzen diren
[9]
.
Mahfouzen obra nagusia,
50eko hamarkadan
,
Kairoko Trilogia
izan zen, Uztaileko Iraultzaren aurretik osatu zuena. Nobelek
Palace Walk
,
Palace of Desire
eta
Sugar Street
zituzten izenburu. Mahfouzek hazi zen Kairoko inguruetan kokatu zuen istorioa. Nobelek el-Sayyed Ahmed Abdel Gawad patriarkaren eta bere familiaren bizitza irudikatzen dute hiru belaunalditan zehar,
Lehen Mundu Gerratik
50eko hamarkadara
,
Faruk I.a
erregea agintetik bota zutenean. Mahfouzek, urte batzuetan, idazteari utzi zion trilogia amaitu ondoren.
1952an
monarkia eraitsi zuen
Nasserren
erregimenarekin atsekabeturik,
1959an
berriro argitaratzen hasi zen, orain nobelak, kontakizun laburrak, kazetaritza, memoriak, saiakerak eta gidoiak erruz zabalduz
[9]
.
1998ko
elkarrizketa batean adierazi zuenez: ≪aspaldi sentitu nuen Nasser historia modernoko buruzagi politiko handienetako bat zela;
Suezko kanala
nazionalizatu ondoren hasi nintzen estimatzen≫
[10]
. Haren ez-fikzioa, kazetaritza eta saiakerak barne, eta literaturari eta filosofiari buruzko idazkiak lau liburukitan argitaratu ziren
2016tik
aurrera
[11]
.
1966an
idatzi zuen
Tharthara Fawq Al-N?l
(Nora ezean, Nilon) bere lanik ezagunenetako bat da. Geroago,
Chitchat on the Nile
filma egin zen,
Anuar al-Sadaten
agintaldian. Istorioak Nasserren garaiko Egiptoko gizartearen gainbehera kritikatzen du. Sadatek debekatu egin zuen Nasser presidente ohia maite zuten egiptoarrak ez zirikatzeko.
90eko hamarkadaren
amaiera baino lehen, debekatutako liburuaren kopiak aurkitzea zaila zen.
Gebelawiren semeek
(1959, Kalezuloko Haurrak bezala ere ezaguna), Mahfouzen lanik ezagunenetako bat, Gebelaawi patriarka eta bere seme-alabak erretratatu zituzten:
Kain
eta
Abelen
,
Moisesen
,
Jesusen
eta
Mahomaren
bizitzak bizi zituzten batezbesteko egiptoarrak. Gebelawik etxe bat eraikitzen du oasi batean, basamortu idor baten erdian; bere etxaldea belaunaldiz belaunaldi irauten duen familia-disputaren eszenatoki bihurtzen da: ≪Norbait lur jota, sufritzen edo umiliatzen den bakoitzean, basamortura ematen duen kalezuloaren goialdeko etxaldea seinalatzen du, eta tristuraz esaten du: "Hori gure arbasoaren etxea da; denok gara haren seme-alabak, eta eskubidea dugu haren jabetzarako. Zergatik gaude goseak? Zer egin dugu?"≫ Liburua
mundu arabiar
osoan debekatu zen (
Libanon
izan ezik)
2006
. urtera arte, orduan argitaratu baitzen lehen aldiz
Egipton
. Obra, Jainkoaren erretaula
alegorikoaren
bitartez,
judaismoaren
,
kristautasunaren
eta
islamaren
fede
abrahamandar
monoteistei
egindako ustezko
biraoengatik
debekatu zen.
60ko hamarkadan
, Mahfouzek, bere nobela
existentzialistetan
, gizateria Jainkoarengandik urruntzen ari den gaia gehiago garatu zuen.
The Thief and the Dogs
(Lapurra eta txakurrak) (1961) lanean, kartzelatik atera eta
mendekua
hartzeko asmoa duen lapur
marxista
baten patua irudikatu zuen
[9]
.
1960ko
eta
1970eko hamarkadetan
, Mahfouz bere eleberriak askatasun handiagoz eraikitzen hasi zen, eta barne bakarrizketak erabili zituen.
Miramarren
(
1967
) lehen pertsonako narrazio ugari erabili zituen. Lau narratzailek, horien artean
sozialista
bat eta
nasserita
oportunista bat, ikuspegi politiko ezberdinak dituzte. Istorioaren erdian, neskame erakargarri bat dago.
Arabian Nights and Days
(
1979
) eta
The Journey of Ibn Fatouma
(
1983
) lanetan, narrazio tradizional arabiarrak hartu zituen azpi-testu gisa.
Akhenaten: Dweller in Truth
(
1985
), egia erlijioso zahar eta berrien arteko gatazkaz dihardu.
Bere eleberrietako asko modu serializatuan argitaratu ziren lehen aldiz, horien artean
Children of Gebelawi
eta
Midaq Alley
, zeina
Salma Hayek
protagonista zuen
El callejon de los milagros
film mexikarrean egokitu zen.
Mahfouzen idazki gehienak politikari buruzkoak dira batez ere, eta aitortu zuen: ≪Nire idazki guztietan aurkituko duzu politika. Maitasunari edo beste edozein gairi jaramonik egiten ez dion istorio bat aurki dezakezu, baina ez politikari, horixe baita gure pentsamenduaren ardatza≫
[12]
.
Egiptoko nazionalismoa azaleratu zuen bere lan askotan, eta elkartasuna adierazi zion Mundu Gerraren osteko Wafd alderdiari
[13]
. Ideal
sozialista
eta
demokratikoek
ere erakarri zuten gaztetan. Ideal sozialisten eragina bere lehen bi eleberrietan islatzen da:
Al-Khalili
eta
New Cairo
, baita bere ondorengo lan askotan ere. Sozialismoarekiko eta demokraziarekiko zuen begikotasunarekin batera,
islamiar
estremismoarekiko zuen antipatia zen
[9]
.
Bere gaztaroan, Mahfouzek pertsonalki ezagutu zuen
Sayyid Qutb
, Qutb
fundamentalismo
islamiarrarekiko baino
literatur kritikarekiko
interes handiagoa erakusten zuenean; Qutb, beranduago,
Anaia Musulmanengan
eragin garrantzitsua izan zuen.
40ko hamarkadaren
erdialdean, Qutb izan zen Mahfouzen talentua ezagutu zuen lehen kritikarietako bat, eta
60ko hamarkadan
, Qutben bizitzaren amaieratik gertu, Mahfouzek ospitalean bisitatu zuen. Baina, geroago,
Mirrors
eleberri erdi autobiografikoan, Mahfouzek Qutben erretratu negatibo bat marraztu zuen.
1952ko
iraultzarekin eta
1967ko Sei Eguneko Gerran
Egiptok jasandako porrotarekin desilusionatu zen.
Iraultzaren
printzipioen alde egin zuen, baina desliluratu egin zen esanez, praktikak ez zirela jatorrizko idealetara iristen.
Mahfouzen idazkiak eragina izan zuten Egiptoko
legelari
belaunaldi berri batean, Nabil Mounir eta Reda Aslan barne
[12]
.
Mahfouzen itzulitako lanek AEBko kritikarien laudorioak jaso zituzten:
≪Kalezuloak, etxeak, jauregiak, meskitak eta haien artean bizi den jendea, Londresko kaleak Dickensek konjuratu zituen bezain bizi gogoratzen dira Mahfouzen obran≫. ?
Newsweek
[9]
.
≪Naguib Mahfouzen fikzioan zehar, metafora-sentsazio sarkorra dago, artista literario batena; bere fikzioa bere herrialdearen egoerari, zuzenean eta zalantzarik gabe, hitz egiteko erabiltzen ari da. Bere obra Egiptori eta bere herriari dion maitasunez betea dago, baina baita guztiz zintzoa eta sentimendurik gabea ere≫. ?
Washington Post
[9]
.
≪Mahfouzen obra nabardura berria da, baita lirikoa ere. Nobel Sariak bere fikzioaren esanahi unibertsala aitortzen du≫. ?
Los Angeles Times
[9]
.
≪Mahfouz jaunak Kairoko giza-inurritegi ubeldura, zartada eta kaotikoa posible egiten duenaren esentzia gorpuzten du≫. ?
The Economist
[9]
.
1988ko
Literaturako Nobel Saria
eman zioten Mahfouzi, saria irabazi duen idazle arabiar bakarra. Saria irabazi eta gutxira, Mahfouz honela mintzatu zen:
≪
|
Nobel Sariak, nire bizitzan lehen aldiz, nire literatura nazioartean estima daitekeelako sentsazioa eman dit.
Arabiar munduak
Nobel Saria
irabazi zuen nirekin. Nazioarteko ateak ireki direla uste dut, eta, hemendik aurrera, literatura arabiarra ere, aintzat hartuko dutela. Merezi dugu aintzatespen hori
[14]
.
|
≫
|
Suediarrek Mahfouzi bidalitako gutunak haren ≪obra aberats eta konplexua≫ goraipatzen zuen:
≪
|
Bizitzako oinarrizko gauzak berriz aztertzera gonbidatzen gaitu. Denboraren izaera eta maitasuna, gizartea eta arauak, ezagutza eta fedea bezalako gaiak hainbat egoeratan errepikatzen dira, eta modu iradokitzaile, oroitarazle eta argiki ausartetan aurkezten dira. Eta zure prosaren poetikotasuna hizkuntzaren hesiaren gainetik senti daiteke. Saritutako aipuan, arabierazko arte narratiboa, gizadi osoari aplikatzen zaiona, eratu izana aitortzen zaizu
[15]
.
|
≫
|
Mahfouzi, bere adinean, Suediara bidaiatzea zail zitzaionez, ez zen sari banaketara joan.
Mahfouzek ez zion eztabaidari uko egin bere lanaz kanpoko.
1978an
,
Sadatek
Camp Daviden
Israelekin
egindako bake hitzarmenari emandako babesaren ondorioz, bere liburuak debekatuta egon ziren arabiar herrialde askotan, Nobel Saria irabazi zuen arte. Egiptoko idazle eta intelektual asko bezala, Mahfouz
islamiar fundamentalista
heriotz zerrenda
baten zegoen.
Salman Rushdie
idazle britainiar-indiarra defendatu zuen
Ruholah Khomeini
aiatolak
Rushdie hiltzera kondenatu zuenean
1989ko
fatua
batean, baina Rushdieren
The Satanic Verses
eleberria ere kritikatu zuen islamarentzat
iraingarria
zelakoan. Mahfouzek
adierazpen askatasunean
sinesten zuen, eta, Rushdieren lanarekin, zuzenean ados ez bazegoen ere, fatuak heriotzara kondenatzearen aurka mintzatu zen.
1989an
, Khomeini aiatolak Rushdie eta bere editoreak hiltzeko eskatu ondoren, Mahfouzek
terrorista
deitu zion Khomeiniri
[16]
. Handik gutxira, Mahfouz beste 80 intelektualekin elkartu zen esanez: ≪birao bakar batek ere ez diola islamari eta musulmanei kalte egiten idazle bat hiltzeko deiak bezainbeste≫
[17]
.
Bertso satanikoen argitalpenak Mahfouzen
Gebelawiren semeek
eleberriaren inguruko eztabaida berpiztu zuen. Ondoren, Mahfouzen aurkako heriotza-mehatxuak etorri ziren, tartean
xeke itsuaren
Omar Abdul-Rahmanen
bat, egiptoarra jaiotzez. Mahfouzi poliziaren babesa eman zioten, baina,
1994an
, estremista batek 82 urteko nobelagileari eraso egin zion Kairoko bere etxearen kanpoaldean, labankada bat emanez
[18]
.
≪Naguiz Mafuz labankadaz eraso dute. Alak bere eginbehar jainkotiarrarekin jarraitzen du≫, halaxe laburbildu zuen Saramagok, modu bikainean, bere
Cuadernos de Lanzarote
n urriaren 14ko sarreran.
1995eko
martxoan
, Mohamed Nafi Mustafa eta Mohamed Al Mahlaui, atentatuaren ustezko egileak, Kairoko kartzela batean urkatu zituzten.
Eraso horrek ondorio larriak utzi zizkion, eta, ondorioz, begiak eta belarriak kaltetu zizkion, baita eskuineko besoaren paralisia ere. Ondorioz, ezin izan zuen normaltasunez idazten jarraitu. Hala eta guztiz ere, fisioterapia-prozesu luze baten ondoren, Mahfuzek kontakizun oso labur batzuk idaztea lortu zuen,
japoniar
haikuen
antzera, eta horietako batzuk Egiptoko
Misfildunia
aldizkarian (Munduaren erdia) argitaratu ziren
Eriondoko ametsak
izenburupean. Azkenik,
2006ko
hasieran, idazten ari zen eleberria argitaratu zen Egipton,
Ahmad Kamal Aboul-Magdek
idatzitako hitzaurre batekin. Mehatxuen ondoren, Mahfouz Kairon geratu zen
Nabil Mounir Habib
abokatuarekin. Mahfouz eta Mounirrek, hala, Mounirren bulegoan igaroko zuten denbora gehiena; Mahfouzek Mounirren liburutegia erabiltzen zuen bere liburu gehienen erreferentzia gisa. Mahfouz Mounirrekin egon zen hil arte
[19]
.
1996an
, talde erradikal islamikoek
heretiko
gisa katalogatu zuten, eta heriotz-zigorra ezarri zioten. Orduz geroztik, etxean gelditu zen; noizean behin ateratzen zen poliziaren babespean. Hala ere, Mahfuzek, ahal zuen neurrian, bizitza literario aktiboarekin jarraitu zuen, Kairoko zentro literarioetako bileretan parte hartuz eta, ostegunero,
Al-Ahram Weekly
astekarian elkarrizketa formako zutabe bat argitaratuz, non gaurkotasun politiko eta sozialeko gaiak jorratu ohi zituen.
Mahfouz ezkongai izan zen 43 urte bete arte, uste baitzuen (bere murrizketa eta muga ugariekin) ezkontzak zaildu egingo ziola etorkizun literarioa. ≪Ezkontzaren beldur nintzen... batez ere nire neba-arrebak zein lanpetuta zeuden beren lagunarteko eginbeharrekin ikusten nuenean. Honako hau jendea bisitatzera joaten zen; beste hark jendea gonbidatzen zuen. Ezkon-bizitzak denbora guztia hartuko zidala uste nuen. Bisita eta festetan itotzen ikusten nuen neure burua. Askatasunik gabe≫
[20]
.
1954an
, ordea, lasai asko ezkondu zen
Alexandriako
emakume
ortodoxo
kopto
batekin,
Atiyyatallah Ibrahimekin
[21]
, eta bi alaba izan zituzten, Fatima eta Umm Kalthum. Hasiera batean, bikotea
Kairoko
Agouzan ur gaineko etxe batean bizi zen,
Niloren
mendebaldeko ertzean, eta, ondoren, ibaiaren ondoko apartamentu batera joan ziren, eremu berean. Mahfouz ez zen jendaurrean azaltzen, batez ere bere bizitza pribatuari buruzko ikerketak egiten ari zirenen aurrean, zeina, hark esan bezala, ≪aldizkari eta irratsaioetan gai ergel bat≫ bihur zitekeen
[9]
.
Mahfouzi, argi eta garbi, ez zitzaion bidaiatzea gustatzen.
Belgrad
izan zen pozik joan zen hiri bakarrenetako bat, eta begirune handia adierazi zion
Serbiari
[22]
.
2006ko
uztailaren 19an
, 94 urte zituela, Kairoko ospitale batean sartu zuten buruan bost jostura-puntu emateko, etxean alfonbra batekin estropezu egin eta min hartu ondoren. Geroago, arnas konplikazio batzuk izan zituen, eta, beraz, arnasgailu artifizial baten laguntza behar izan zuen.
Abuztuaren 23an
, bi ordu eta erdiko ebakuntza egin zioten berriro
koloneko
ultzera baten ondorioz.
Ultzera
odoletan hasi zen, eta
2006ko
abuztuaren 30ean
hil zen arte egon zen ospitalean. Bitartean, familiak ukatu egin zuen telebistaz emandako informazioa, hau da, Estatu Batuetan zegoela eta aurreko gaitz baten ondorioz
[23]
.
1996az geroztik eta urtero abenduaren 11n, idazlearen jaiotzaren urteurrenean, Literaturako Naguib Mahfuz Domina ematen da
[24]
. Hizkuntza horretan idatzitako eleberri garaikide onenaren arabiar literaturako lehiaketa da. Liburu irabazlea ingelesera itzuli, eta
American University in Cairo Press
ek argitaratzen du
[24]
.
2011
. urtean, Egiptoko iraultzaren ondorioz, ezohikoa izan zen lehiaketarako. Kairoko Unibertsitate Amerikarraren campusean eragina izan zuen operatiboki, eta, saria aurkeztu beharrean, erakundeak 2011ko urtarrilaren 25ean hasi zen Egiptoko herriaren sormen iraultzaileari eta herri-altxamenduari eman zion saria
[25]
.
Egileak
Literaturako Nobel Saria
jaso zuen
1988an
.
1972an
, Egiptoko Letren Sari Nazionala jaso zuen, eta, horrekin batera, Aberriaren ohorerik handiena: Errepublikako Lepokoa.
1995ean
, Jorge Fons zuzendari mexikarrak
El callejon de los milagros
lana zinemara eraman zuen, baina
Mexikon
girotuta.
Asturiasko Printzea sarirako
hautagaia izan zen
2000
. urtean.
Hogeita hamahiru
nobela
eta hamalau
ipuin
bilduma argitaratu zituen.
Bere obran etapa nagusi hauek azaltzen dira:
- Lehenengo etapa'
,
[13]
1939tik
1944ra
, nobela historikoena. Egiptoko Antzinako Historiari buruzko lanak. Bere lehen nobela historikoa
1939
argitaratu zuen:
Abath al-aqdar
(
arabieraz
: ??? ????????,
Patuaren josketak
),
Radobis
(
arabieraz
: ????????)
1942an
.
- Bigarren etapa
errealista
[13]
1945etik
(
Jan al-Jalili
nobela argitaratu zenetik)
1957ra
arte luzatu zen. Urte hauetako Egiptoko gizartearen gorabeherez idazten du eta maila baxuenetakoak dira batez ere bere
heroiak
. Garai honetakoak dira
Mirarien kalezuloa
(
1947
) eta
Thulathiat alqahr
(
arabieraz
: ?????? ????????) (
1956
-
1957
).
- Eleberri horiek dira idazlea eleberrigile arabiar onena izendatu zutenak. Hirugarren etapa
Kairoko Trilogi
arekin amaituko da. Trilogia horren barruan, 1956 eta 1957 artean argitaratutako
Bi jauregi artean
(??????? ???),
Desiraren jauregia
(????? ???) eta
Gozogilea
(???????) izenburuak daude.
- Gure auzoko semeak
(????? ?????),
1959an
argitaratu bazen ere, Mahfuzen ekoizpenaren hirugarren fasea iragartzen du. Eleberria Kairon girotuta dago, baina,
Pentalogia errealistatik
kanpo, askoz espiritualagoa eta erlijiosoagoa da.
- Hirugarren etapa
:
sinbolismoa
eta
filosofia
.
1961etik
1967ra
.
[13]
.
1959an
Awlad haratina
(
arabieraz
: ????? ???????) idatzi zuen,
errealismoaren
eta
sinbolismoen
arteko zubi den nobela. Hurrengo lanetan gogoeta metafisikoak agertuko dira: ongia, amodioa, zoriontasuna, askatasunaren bilaketan izandako ezintasuna erakusten du. Aipatzekoak dira
Al-Liss wa-l-kilab
(
arabieraz
: ???? ????????) (
1961
) eta
Alhabu taht almatar
(
arabieraz
: ???? ??? ??????) (
1973
), Protagonistak bakartiak eta ulertezinak dira.
- Laugarren etapa
1968tik
1972ra
“
absurdoaren
” garaia da
[13]
, ipuin oniriko eta surrealistak idatziko ditu. Narrazioak elkarrizketari uzten dio leku. Gizartearen ezkortasuna nabaritzen da bere lanetan:
1967an
Israelen
aurkako gerra galdu dute arabiar nazioek.
Khamarat alqati al'aswad
(
arabieraz
: ????? ???? ???????) (
1969
) aldi honetakoa da.
- 1972tik
aurrera, bere lanetan nahastu egingo dira aurreko ezaugarri desberdinak.
- ↑
(Gaztelaniaz)
El mundo de Naguib Mahfuz.
Madrid, Instituto Egipcio de estudios Islamicos, 218 or.
ISBN
84-505-8895-2
.
.
- ↑
???? ???? ?????
Archived 22 July 2015 at the
Wayback Machine
- ↑
a
b
(Ingelesez)
El-Enany, Rasheed. (2003-12-17).
Naguib Mahfouz: The Pursuit of Meaning.
Taylor & Francis
ISBN
978-0-203-41680-8
.
(Noiz kontsultatua: 2023-04-12)
.
- ↑
Stock, A Mummy Awakens: The Pharaonic Fiction of Naguib Mahfouz, 13-14. or.
- ↑
(Ingelesez)
The Art of Fiction No. 129.
1992
ISSN
0031-2037
.
(Noiz kontsultatua: 2023-04-12)
.
- ↑
Hafez, Sabry; ????, ????. (2017).
≪Cultural Journals and Modern Arabic Literature: A Historical Overview / ??????? ???????? ?????? ?????? ?????? : ??? ??????≫
Alif: Journal of Comparative Poetics
(37): 9?49.
ISSN
1110-8673
.
(Noiz kontsultatua: 2023-04-12)
.
- ↑
El-Enany, Rasheed. "Naguib Mahfouz: His Life and Times".
Cairo
:AUC Press, 2007. 170?174 or.
- ↑
(Ingelesez)
Fr?ngsmyr, Tore; All?n, Sture. (1993).
Literature: 1981-1990.
World Scientific
ISBN
978-981-02-1177-6
.
(Noiz kontsultatua: 2023-04-12)
.
- ↑
a
b
c
d
e
f
g
h
i
j
k
≪About Naguib Mahfouz≫
web.archive.org
2017-06-02
(Noiz kontsultatua: 2023-04-12)
.
- ↑
Hamad, Mahmoud. (2008)
When the Gavel Speaks: Judicial Politics in Modern Egypt
Archived 22 May 2016 at the
Wayback Machine
. p. 96 (Hamad cites an interview of Mahfouz by
Al-Ahram Weekly
in September 1998.)
- ↑
Mahfouz, Naguib (2020).
The Non-Fiction Writing of Mahfouz 1930?1994
. London: Gingko Library.
ISBN 9781909942523
- ↑
a
b
Rasheed El-Enany,
Naguib Mahfouz: The Pursuit of Meaning
, Routledge, 1992, 23. or.
- ↑
a
b
c
d
e
(Gaztelaniaz)
Maria Luisa Prieto, Nuria Nuin,. (1999).
Introduccion de: Espejos, Naguib Mahfuz..
Madrid, Catedra, 44,49,62,74 or.
ISBN
84-376-1724-3
.
.
- ↑
≪Saudi Aramco World : A Nobel for the Arab Nation≫
archive.aramcoworld.com
(Noiz kontsultatua: 2023-04-13)
.
- ↑
(Ingelesez)
≪The Nobel Prize in Literature 1988≫
NobelPrize.org
(Noiz kontsultatua: 2023-04-13)
.
- ↑
Deseret Morning News editorial (7 September 2006). "
The legacy of a laureate
".
Deseret News
. Archived from the original on 28 June 2009. Retrieved 20 September 2007
- ↑
Le Monde
, 8 March 1989
- ↑
(Ingelesez)
President pays tribute to Mahfouz.
2006-08-30
(Noiz kontsultatua: 2023-04-13)
.
- ↑
(Ingelesez)
≪The Nobel Prize in Literature 1988≫
NobelPrize.org
(Noiz kontsultatua: 2023-04-13)
.
- ↑
(Ingelesez)
The Art of Fiction No. 129.
1992
ISSN
0031-2037
.
(Noiz kontsultatua: 2023-04-13)
.
- ↑
El-Enany, Rasheed. "Naguib Mahfouz: His Life and Times".
Cairo
:AUC Press, 2007. 172. or.
- ↑
(Serbieraz)
≪Магазин≫
РТС
(Noiz kontsultatua: 2023-04-13)
.
- ↑
adnmundo.com: Muere el Nobel egipcio Naguib Mafhuz. Publicado el 30 de agosto de 2006. Consultado el 23 de diciembre de 2010.
≫. Archivado desde el original el 9 de agosto de 2011. Consultado el 23 de diciembre de 2010.
- ↑
a
b
Naguib Mahfouz Medal for Literature
, official website
- ↑
"This year’s Naguib Mahfouz Medal award goes to … you"
, M. Lynx Qualey,
Almasry Alyoum
, 12 desembre 2011.
- ↑
≪NorDaNor | EIZIE≫
nordanor.eus
(Noiz kontsultatua: 2018-11-13)
.
|
---|
1901?1925
| | |
---|
1926?1950
| |
---|
1951?1975
| |
---|
1976?2000
| |
---|
2001?egun
| |
---|
1: Ez zuten eman
|