| Munduko Osasun Erakundea
|
|---|
|
 |
|
| Izen ofiziala
| World Health Organization
,
Organisation mondiale de la Sante
,
Organizacion Mundial de la Salud
,
Всемирная организация здравоохранения
,
????? ????? ????????
eta
世界?生??
|
|---|
| Izen laburra
| WHO
,
OMS
,
OMS
,
世???
,
世衛組織
,
OMS
,
СУТ
,
ВОЗ
,
世衛
eta
SZO
|
|---|
| Mota
| Nazio Batuen agentzia espezializatua
,
sarbide irekiko argitaletxea
,
nazioarteko erakundea
eta
argitaratzaile akademikoa
|
|---|
| Jarduera sektorea
| human health activities
(en)
 |
|---|
| Herrialdea
| Suitza
,
Filipinak
,
Egipto
,
Ameriketako Estatu Batuak
,
Danimarka
,
India
eta
Kongoko Errepublika
|
|---|
|
| Kidetza
| International Association of Scientific, Technical, and Medical Publishers
(en)
|
|---|
| Eskumendekoak
| |
|---|
| Enplegatuak
| 7.000
(2014)
|
|---|
|
| Zuzendaria
| Tedros Adhanom Ghebreyesus
|
|---|
|
|
|
|
| Egoitza nagusi
|
|
|
|
| Osatuta
| |
|---|
| Jabea
| Ekonomia eta Gizarte Kontseilua
eta
Nazio Batuen Erakundea
|
|---|
| Zeren jabe
| |
|---|
 |
|
| Sorrera
| 1948ko
apirilaren 7a
|
|---|
| Ordezkatzen du
| Office international d'hygiene publique
(en)
|
|---|
| Jasotako sariak
| |
|---|
webgune ofiziala
           |
Munduko Osasun Erakundea
[1]
edo
MOE
[1]
(
frantsesez
:
Organisation mondiale de la sante
edo
OMS
;
ingelesez
:
World Health Organization
edo
WHO
)
Nazio Batuen Erakundearen
osasun-agentzia da, munduan osasunaren arloko
prebentzio
-,
sustapen
- eta esku-hartze politikak kudeatzen espezializatuta dagoena.
1948ko
apirilaren 7an
eratu zen eta gaur egun,
munduko
196 estatu dira MOEko kide eta
Osasunaren Mundu Biltzarra
ren bidez gobernatzen dute Erakundea.
[2]
Erakundearen helburuak nazioartean osasun baldintzak hobetzea eta
eritasunen
kontra borrokatzea dira. Horretarako, ikerketak, garatu gabeko herrialdeetako gaixotasun endemikoen kontrako kanpainak eta sendagaien hedapena bultzatzen ditu, besteak beste. Bi alor nagusi bereizten dira MOEren lanean: teknika eta ikerketak, batetik, eta prestakuntza eta laguntza, bestetik.
Genevan
du egoitza.
[3]
Nazioarteko Osasun Konferentziak
,
1851
ko ekainaren 23an egin zirenak, OMEren lehen aurrekoak izan ziren.
1851
tik
1938
ra iraun zuten 14 hitzalditan, Nazioarteko Osasun Konferentziek gaixotasun askori aurre egiteko lan egin zuten, batez ere
kolera
,
sukar horia
eta
izurri bubonikoa
. Hitzaldiak, neurri handi batean, ez ziren eraginkorrak izan zazpigarrenera arte,
1892
an, koleraz arduratzen zen Nazioarteko Osasun Konbentzio bat onartu zen arte. Handik bost urtera, izurriterako konbentzio bat sinatu zuten
[4]
.
1920
an
Nazioen Elkartea
sortu zenean, Nazioen Elkartearen Osasunaren Erakundea ezarri zuten.
Bigarren Mundu Gerra
ren ondoren, Nazio Batuek gainontzeko osasun erakunde guztiak xurgatu zituzten, MOE osatzeko.
Nazio Batuetako 51 herrialdeek eta beste 10 herrialdek Osasunerako Mundu Erakundearen eraketa sinatu zuten, 1946ko uztailaren 22an. Horrela, Nazio Batuen lehen erakunde espezializatu bihurtu zen, kide guztiak atxiki zitzaizkiona. Haren eraketa 1948ko apirilaren 7an sartu zen indarrean formalki, Osasunaren Mundu Mailako lehen Egunean, 26. estatu kideak berretsi zutenean
[5]
.
Osasunaren Mundu Batzarraren lehen bilera 1948ko uztailaren 24an amaitu zen: 5 milioi
dolar
reko (artean, 1.250.000
libera esterlina
) aurrekontua ziurtatu zen 1949rako.
Andrija Stampar
Batzarreko lehen presidentea izan zen, eta
G. Brock Chisholm
izendatu zuten OMEko zuzendari nagusi, plangintza-etapetan idazkari exekutibo gisa jardun ondoren. Hasierako lehentasunak
paludismoaren
,
tuberkulosia
ren eta
sexu-transmisiozko infekzioen
hedapena kontrolatzea eta amaren eta haurren osasuna,
nutrizioa
eta
ingurumen-higienea
hobetzea izan ziren
[6]
[7]
.
MOEren
Konstituzio
ak dio bere helburua "pertsona guztiek ahalik eta osasun maila gorena lortzea" dela.
[8]
Hain zuzen, bere Konstituzioan zehaztutako funtzioen bidez betetzen du helburu hori:
- Nazioarteko osasun-lana zuzentzeko eta koordinatzeko agintaritza gisa jardutea.
- Nazio Batuekin, erakunde espezializatuekin, gobernuko osasun-administrazioekin, lanbide-taldeekin eta egokitzat jotzen den beste edozein erakunderekin lankidetza eraginkorra ezartzea eta mantentzea.
- Osasun zerbitzuak indartzeko laguntza ematea eskatzen duten gobernuei.
- Gobernuek eskatu edo onartu ondoren, behar den laguntza-tekniko eta larrialdikoa ematea.
- Nazio Batuek hala eskatuta, osasun zerbitzu eta instalazioak ematea talde bereziei, hala nola
fideikomiso
an dauden lurraldeetako herriei.
- Behar diren administrazio eta teknika zerbitzuak ezartzea eta mantentzea, zerbitzu
epidemiologikoak
eta estatistikoak barne
- Gaixotasun epidemiko
ak desagerrarazteko lana sustatu eta bultzatzea.
- Beste erakunde espezializatu batzuekin lankidetzan, beharrezkoa denean, nutrizioa, etxebizitza, saneamendua, aisialdia, baldintza ekonomikoak edo lanekoak eta ingurumenaren higienearen beste alderdi batzun hobekuntza sustatzea.
- Osasunaren aurrerabidean lagunduko duten talde zientifiko eta profesionalen arteko lankidetza sustatzea.
- Konbentzioak, akordioak eta araudiak proposatzea, eta gomendioak egitea.
[8]
2012
tik aurrera, MOEk honela definitu du osasun publikoan duen eginkizuna:
- osasunerako gai kritikoetan lidergoa ematea eta baterako ekintza behar duten elkarteetan parte hartzea,
- ikerketa-agenda eratzea eta ezagutza baliotsuak sortzea, itzultzea eta zabaltzea,
- arauak ezartzea eta horien aplikazioa sustatzea eta gainbegiratzea,
- politika etikoen eta frogetan oinarritutakoen aukerak artikulatzea,
- laguntza teknikoa ematea, eta
- osasun-egoera zaintzea eta osasunaren joerak ebaluatzea.
[9]