Konservativismo
estas
politika ideologio
ekzistanta en multaj kulturoj, kiu celas subtenon de la tradicia
ordo de socio
kaj de ties kulturaj, politikaj kaj religiaj kutimoj. Kompreninde, la precizaj postuloj de konservativuloj varias la? la karakteriza?oj de la unuopa kulturo; kelkaj konservativaj grupoj kaj
politikaj partioj
pledas por
restarigo
de pasintecaj kutimoj kaj kredoj, dum aliaj defendas la nun ekzistantan sistemon.
En
politiko
,
konservativaj partioj
estis kaj plu estas plej ofte
dekstremaj
. Kelkaj el iliaj ?efaj trajtoj estas
naciismo
,
patriotismo
, la subteno de la establita ordo (komune konata kiel "Le?o kaj ordo"). Dum la
19-a
kaj multe de la
20-a jarcentoj
la ekonomia ideologio estas favora al
protektismo
(la doktrino mala al ekonomia
liberalismo
); sed fakte ekde la
1980-aj jaroj
la konservativaj partioj pli kaj pli forte subtenas
novliberalismon
kaj per ties ideologioj kaj la efektivaj politikoj.
La aro de nuntempe ekzistantaj konservativaj partioj konsistas interalie el la
Liberaldemokrata Partio
en
Japanio
, la
Respublikana Partio
en
Usono
, la
Konservativa Partio
en
Britio
, la
Unui?o por Popola Movado
en
Francio
, la
Liberala Partio de A?stralio
en
A?stralio
,
Kuomintango
en
Tajvano
, la
Konservativa Partio
en
Kanado
, kaj la
Bharatiya Janata
en
Barato
. Preska? ?iuj aliaj
demokrataj
landoj anka? havas konservativan partion, kiu sufi?e ofte enpotenci?as.
La komenca pa?oj de la konservativa politiko kaj kultura tradicio bazi?as en la anglia-usona socipolitika tradicio. Tiuj komencoj de konservativismo povas esti trovitaj en la kolektoj de la plej fruaj ankora? restantaj angliaj la?le?aj skriba?oj, kiuj datas al la
12-a jarcento
, kaj povas esti konsiderata kiel la prapatroj de la konservativa tradicio. La unua eminenta pensulo estanta identigita kiel gvidanto de la anglia konservativa tradicio estas siro
John Fortescue
(1394-1479). La statuso de Fortesco en la konservativa anglia-usona tradicio estas iom simila al tiu de
John Locke
en la pli malfrua
liberalisma
tradicio. Kvankam Fortesco ne estas la fondinto de la konservativa tradicio, li estas ?ia unua eminenta desegnisto kaj faris por ?i la modelon la? kiu la pli posta tradicio formi?is. Dum lia restado en
ekzilo
, Fortesco verkis plurajn eseojn pri la
konstitucio de Anglio
(kiuj poste disvolvi?is al la
konstitucio de Unui?inta Re?lando
) kaj ?iaj le?oj. Unu el tiuj estas mallonga eseo titolita
latine
De Laudibus Legum Angliae
(
angle
Commendation of the Laws of England
,
La?do al la le?oj de Anglio
). Kiel la pli malfrua konservativisma tradicio, Fortesco ne kredas ke la
Sanktaj Skriboj
a? la homa
racio
povas disponigi iun
universalan le?on
konvenan al ?iuj nacioj. Oni trovas ke li ofte tiras el la
Le?o de Moseo
kaj de la "kvar libroj de Re?oj" (tiujn oni nomas la librojn: la
1-a
kaj
2-a
libroj de
Samuelo
, kaj la
1-a
kaj
2-a
libroj de la Re?oj) kaj uzas ilin por kompreni la politikan ordon kaj la anglian konstitucion.
Samtempe, Fortesco emfazas, ke en ?iu
regno
, la le?oj reflektas la historian sperton de la
nacio
kaj ?ia
karaktero
, same kiel la angla
kutima juro
respondas al la angla historia sperto. Fortesco argumentas, ekzemple, ke nacio kiu havas memdisciplinon kaj kutimon de libervola obeemo al le?oj (prefere ol devigo) estas nacio kapabla profiti de ?ia re?imo. Tia karaktero, li deklaras, estas de la sia anglia popolo. Tiutempe, dum la 17-a jarcento, okazis granda lukto de la defendantoj de la tradicia anglia konstitucio - kontra? politika
absolutismo
(
solrego
) unuflanke, kaj kontra? la unuaj adeptoj de
universala
raciismo
en la spirito de Locke aliflanke. ?i tiu lukto estas signifa parto de la procezo de la for?ado de konservativa tradicio. Inter la gravaj pensuloj kiuj gvidis tiun ?i lukton estas
John Selden
(1584-1654). Selden - altranga
juristo
de sia generacio de la kutima juro kaj eminenta politika pensulo i?is gvidanto en la
anglia parlamento
kaj ali?is al Edward Cooke en serio de konfliktoj kun la re?o pri liaj potencoj. Dum tiu ?i periodo la parlamento malakceptis kelkajn tielnomitajn re?ajn rajtojn: la rajto malliberigi angliajn ?tatanojn sen esti alportita anta?
tribunalo
; La rajto trudi
impostojn
kaj devigaj pruntedonojn sen parlamenta aprobo; lo?ado de soldatoj en civilaj hejmoj; kaj la rajton trudi
militre?imon
por ke la re?o evitu la le?ojn de la regno. En
1628
Selden havis gvidan rolon en redaktado, kaj alportado al la aprobo de la parlamento, de grava dokumento konata kiel la "
Peticio
de Rajto" - dokumento kiu ser?is restarigi "la diversajn rajtojn kaj liberecojn de ?tatanoj" rekonitajn sub la tradicia anglia konstitucio.
Selden sin konsideris kiel la heredanto de la tradicio en kiu Fortesco funkciigis, kaj e? estis implikita en represo de nova eldono de "La?do al la le?ojn de Anglio" en
1616
. Lia defendo de anglaj naciaj tradicioj estis publikigita en serio de mallongaj eseoj pri la historio de angla juro kaj en serio de plilongaj eseoj, ekzameninte demandojn de le?o (kiujn Selden komencis verki en malliberejo, sub neklara akuzo de
ribelemo
en la parlamento) kaj de politika pensado, en dialogo kun la klasika
judisma
le?a tradicio. La plej fama el tiuj verkoj estas
The Law of Nature and Nations According to the Hebrews
(
La le?o de naturo kaj nacioj la? la hebreoj
, 1640). En tiuj ?i eseoj, Selden klopodis defendi la konservativaj tradicioj - inkluzive de la anglia - ne nur de la absolutismaj instruoj fare de la
Stuartoj
sed anka? de la argumentoj prezentitaj de universala raciismo - ke sufi?as, ke la homoj konsultu sian komunan
prudenton
, tute identan en ?iuj, por determini la plej bonan konstitucion por la tuta homaro. Tiu ?i raciisma vidpunkto komencis kolekti subtenon inter la angliaj dis?iploj de la granda politika pensulo,
Hugo Grotius
, kiu en sia eseo
De jure belli ac pacis
(
La juro de la milito kaj paco
, 1625) sugestis ke la konstitucioj de la diversaj nacioj povus esti forigitaj rezulte de fidante ekskluzive je la sa?o de la individuo.
Tiam kiel nuntempe, konservativuloj ne povis kompreni kiel fido je universala racio povus esti farebla. Sekve, la unuaj pa?oj de "
Natura Juro kaj la Juro de Nacioj
" inkluzivas ampleksan polemikan atakon kontra? tiaj teorioj. Selden argumentas tie ke tra la historio, "senlima uzado de pura kaj simpla racio" kondukis al konkludoj kiuj estas "esence malkonsekvencaj al homoj kaj malsimilaj inter ili." Se ni farus registaron sole bazitan sur pura racio, tiu ?i registaro kondukus - finfine - ne nur al disfalo de politika registaro sed anka? al vasta konfuzo, profunda diskutado kaj konstanta malstabileco (?ar unu registaro estus anstata?igita per alia en momento kiam ?i ?ajnas pli inteligenta elekto). Fakte, malaprobante la ideon ke sistemo de rajtoj, kiu estus universale plenumebla, estus entute ebla, Selden sekvis la pa?ojn de Fortesco. Kiel Selden verkis en siaj notoj al la eldono de "La?do de la le?oj de Anglio" de 1616, "kio estas ebla kaj plej konvena a? justa en unu lando povas esti same maljusta a? malkongrua en alia, kaj tamen, ilia konstitucio kaj registaro estas bonegaj por ili". Koncerne tiuj, kiuj kredas, ke sia propra inteligenteco produktis la universalajn verojn, kiuj supozeble estas memkompreneblaj por ?iuj homoj, Selden avertas ke "
kutimo
ofte portas
maskon
esti la
naturo
mem, kaj ni estas kaptitaj en ?i ?is tiu mezuro, ke agadoj kiujn nacioj adoptis surbaze sole de kutimo, ofte emas aperi kiel homaj, naturaj kaj universalaj le?oj."
Selden respondas al asertoj pri universala racio argumentante por pozicio kiu povas esti nomita "historia empirio". La? tiu pozicio, nia pensado en aferoj de ?tato kaj juro devus bazi?i sur la heredo de nacia tradicio. Tio ebligas al
?tatisto
a?
juristo
venki la magran aron de
observado
kaj
sperto
, kiun individuoj kapablas akumuli dum siaj vivoj "Kiel sci-malri?a infana?o kiu nur nia mallonga vivo permesas al ni" kaj profito de "multaj pasintaj generacioj de observado kaj sperto", kiuj permesas al ni "akumuli por ni jarojn, kvaza? ni vivintus ekde la komenco de la tempo".
La moderna konservativismo povas esti identigita ?e la verkado de
Edmund Burke
(1729-1797). Lia kritiko de la
Franca Revolucio
en lia libro
Thoughts on the Revolution in France
(
Pensoj pri la revolucio en Francio
) estas ?erpita de la? li komprenata graveco de ligo inter tradicio kaj religio, kaj ne de la provo mem eliri el la totalismo kiu regis Francio'n tiutempe. Sendube, liaj ideoj estis profunde influitaj de la anglia tradicio kaj la pensado de ?ia defendantoj, inkluzive de Fortesco kaj Selden. Malgra? apartenado al la
?igo
-partio (kiu estis la maldekstra partio en Britio tiutempe), Burke decidis transpasi la limojn kaj defendi la anglian tradicion pro timo ke la ondoj de revolucio atingus anka? Anglion. Lia penso tiutempe estis kiu tiu ka?zis la sukceson de konservativismo en la mondkonscion kaj li estas tial konsiderita la patro de moderna konservativismo. Notu ke tiamaj angliaj pensuloj, kiuj klopodis konservi la anglan tradicion kontra? totalismo unuflanke kaj de raciismo kaj universala racio aliflanke, ne difinis sin kiel konservativulojn, sed iliaj ideoj metis solidan bazon por moderna konservativa pensado.
La
nocion
konservismo
enkondukis en la politikan vortaron
Francois-Rene de Chateaubriand
, en
1819
, kiu elpensis tiun vorton por difini tiujn, kiuj kontra?is la idealojn de la
franca revolucio de 1789
kaj poris
restarigon
de la
Malnova Re?imo
. Tia politika sinteno jam ekzistis anta? la revolucio, sed konsiderinde forti?is post ?i kaj okaze de la sekvaj
napoleonaj militoj
.
En
Britio
konservativaj ideoj (kvankam ankora? ne nomitaj tiele) aperis en la konservativa movado, dum la periodo de
Angla resurtronigo
(1660-1688). Konservativismo subtenis
hierarkian socion
kun
monarko
kiu regis per dia rajto. Konservativuloj kontra?batalis la ideon ke
suvereneco
estis derivita de la homoj, kaj repudiis la a?toritaton de
parlamento
kaj
religian liberecon
. La verko de
Robert Filmer
nome
Patriarcha: or the Natural Power of Kings
, kiu estis verkita anta? la
Angla enlanda milito
, i?is akceptita kiel la deklaro de sia
doktrino
. Tamen, la
Glora Revolucio de 1688
detruis tiun principon certagrade establante
konstitucian registaron
en
Anglio
, kondukante al la hegemonio de la kontra?a
?iga
ideologio. Alfrontita kun malvenko, la konservativuloj reformis sian movadon, tiam dirante ke suvereneco estis transdonita al la
tri statoj
nome La
Krono
,
Lordoj
, kaj
Komunuloj
[1]
prefere ol sole en la krono. Konservativismo i?is mar?enigita dum la longa periodo de
?igo
-potencpreno en la
18-a jarcento
.
Konservativuloj tipe vidas
Richard Hooker
(1554-1600) kiel la fonda patro de konservativismo, kune kun la
Markizo de Halifakso
(1633-1695),
David Hume
(1711-1776) kaj
Edmund Burke
(1729-1797). Halifakso anta?enigis
pragmatismon
en registaro, dum Hume kverelis kontra? politika
raciismo
kaj
utopiismo
.
[2]
Burke estis la privata sekretario de la Markizo de Rockingham kaj oficiala
pamfletisto
al la Rockingham-filio de la ?iga partio.
[3]
Kune kun la
Torioj
, ili estis la konservativuloj en la komenco de la
18-a jarcento
en la
Unui?inta Re?lando
.
[4]
La opinioj de Burke estis miksa?o de liberalulaj kaj konservativaj, rilate al la signifo de tiuj esprimoj en tiu periodo (kiu estis rimarkeble diferenca de iliaj implicoj hodia?). Li apogis la
Usonan Revolucion
de 1765-1783, sed abomenis la perfortemon de la
Franca Revolucio
. Li akceptis la liberalajn idealojn de privatproprieta rajto kaj la
ekonomikon
de
Adam Smith
, sed opiniis ke ekonomiko devus esti konservita mal?efe al la konservativa
socia etiko
, ke
kapitalismo
devus esti mal?efa al la mezepoka socia tradicio kaj ke la komercista klaso devus esti mal?efa al
aristokrataro
.
[5]
Li insistis pri normoj de
honoro
derivita de la mezepoka aristokrata tradicio, kaj vidis la aristokrataron kiel la naturaj gvidantoj de la
nacio
.
[6]
Tio signifis limojn por la potencoj de la krono, ?ar li eltrovis ke la institucioj de
parlamento
estis pli bone informitaj ol
komisionoj
nomumitaj fare de ajna oficulo. Li favoris establitan (?tatan)
eklezion
, sed enkalkulis gradon da
religia toleremo
.
[7]
Burke pravigis la socian ordon surbaze de
tradicio
: tradicio reprezentis la sa?econ de la specio kaj li aprezis komunumon kaj socian harmonion super socialaj reformoj.
[8]
Burke estis plej elstara teoriulo en tiu frua periodo, trovante ekstreman idealisman (a? konservativulo a? ?igo) endan?erigon al pli lar?aj liberecoj, kaj (kiel Hume) malaprobante abstraktan kialon kiel nepruvita gvidisto por politika teorio. Malgra? ilia influo sur estonta konservativa penso, neniu el tiuj fruaj kontribuantoj estis eksplicite implikitaj en konservativula politiko. Hooker vivis en la
16-a jarcento
, longe anta? la apero de konservativismo, dum Hume estis senpolitika filozofo kaj Halifakso simile sa?e sendependa. Burke priskribis sin kiel ?igon.
Balda? post la morto de Burke en 1797, konservativismo estis revivigita kiel ?eftendenca politika forto kiam la ?ig-liberaloj suferis serion de internaj separi?oj. Tiu nova generacio de konservativuloj derivis sian politikon ne de Burke sed de sia anta?ulo, la Vicgrafo Bolingbroke, kiu estis jakobito kaj tradicia konservativulo, malhavante la simpatiojn de Burke por ?igec-politikoj kiaj ekzemple la
katolika emancipi?o
kaj la
usona sendependeco
(fame atakita fare de
Samuel Johnson
en "
Taxation No Tyranny
" (Impostoj, ne tiraneco)). En la unua duono de la 19-a jarcento ekzistis multaj gazetoj, revuoj, kaj ?urnaloj anta?enigantaj obeemajn a? dekstrulajn sintenojn en religio, politiko, kaj internaciaj aferoj. Burke malofte estis menciita sed
William Pitt
(1759-1806) estis evidenta heroo. La plej elstaraj ?urnaloj estis
The Quarterly Review,
La Jarkvarona Revuo, fondita en 1809 kiel kontra?pezilo al
Edinburgh Review
, de la ?ig-liberaloj kaj la e? pli konservativa
Blackwood's Edinburgh Magazine
. Sack trovas ke La Jarkvarona Revuo anta?enigis ekvilibran
kanningitan
konservativismon; estis ne?trala pri katolika emancipi?o kaj nur iom kritika kontra? Nekonformisman
Opozicion
; ?i kontra?batalis
sklavecon
kaj apogis la nunajn pormalri?ajn le?ojn. ?i estis "ofensiva imperiisto." La alta hierarkiularo de la
Eklezio de Anglio
legis la
Orthodox Churchman's Magazine
kiu estis same malamika al
judoj
,
katolikoj
,
jakobenoj
,
metodistoj
, kaj
unitaraj reprezentantoj
. Ankrite ?e la ultraj konservativuloj estis
Blackwood's Edinburgh Magazine
, kiu staris firme kontra? katolika emancipi?o, kaj preferis sklavecon, malmultekostan monon,
merkantilismon
, la navigadajn le?ojn, kaj la
Sanktan Aliancon
.
[9]
En la
19-a jarcento
, konflikto inter ri?aj komercistoj kaj la aristokrataro disfendas la britan konservativan movadon, kie la aristokrataro postulas reveno al mezepokaj ideoj dum la komercistaj klasoj postulis kontra?a?toritatan
kapitalismon
.
[10]
Kvankam konservativuloj kontra?batalis provojn permesi pli grandan reprezentadon de la
bur?a klaso
en parlamento, en 1834 ili koncedis ke elekt-reformo ne povus esti inversigita kaj promesita por apogi plu reformojn tiel longe kiel ili ne eroziu la instituciojn de eklezio kaj ?tato. Tiuj novaj principoj estis prezentitaj en la
Tamworth
Manifesto kiu la?
historiistoj
estas la baza deklaro de la kredoj de la nova
Konservativa Partio
.
[11]
Kelkaj konservativuloj priploris la morton de
pastoraleca
mondo kie la etoso de
nobeleco
devis anta?enigi
respekton
por la malsuperaj klasoj. Ili vidis la
Anglikanan Eklezion
kaj la aristokrataron kiel ekvilibroj kontra? komercista ri?eco.
[12]
Ili laboris direkte al le?aro por plibonigi
laborkondi?ojn
kaj urban lo?igon.
[13]
Tiu vidpunkto poste estus nomita Toria Demokratio.
[14]
Tamen ekde Burke ?iam ekzistos malamikeco inter tradicia aristokrata konservativismo kaj la ri?a komercista klaso.
[15]
En 1835, konservativula ?efministro
Robert Peel
publikigis la Tamworth Manifeston en kiu li promesis aprobi moder-politikan reformon. Tio markis la komencon de la transformo de brita konservativismo de
High Tory
reagismo direkte al pli moderna formo bazita sur "konservado". La partio i?is konata kiel la
Konservativa Partio
kiel rezulto el tio, nomo kiun ?i retenis ?is nune. Peel, aliflanke, anka? estus la radiko de disigo en la partio inter la tradiciaj konservativuloj (gviditaj fare de la Grafo de Derbio kaj
Benjamin Disraeli
) kaj la "Peelitoj" (kondukitaj unue fare de Peel mem, poste de la Grafo de Aberdeen). La disigo okazis en
1846
pro la temo de libera komerco, kiun Peel apogis, kontra? protektismo, apogita de Derbio. La plimulto de la partio helpis al Derbio, dum proksimume trionofordisi?is, poste kunfalante kun la ?ig-liberaloj kaj la radikaluloj por formi la
Liberalan Partion
. Malgra? la disigo, la ?efa Konservativa Partio akceptis la doktrinon de libera komerco en
1852
.
En la dua duono de la jarcento estis la liberaluloj kiuj estis alfrontitaj kun politikaj skismoj, la plej grava pro la irlanda a?tonomeco. Gvidanto
William Gladstone
(mem iama
Peelite
) ser?is doni al
Irlando
gradon da
a?tonomio
, politika movo kiu estis kontra?batalita de elementoj en kaj la maldekstraj kaj dekstraj flankoj de lia partio. Tiuj forfendeti?as por i?i la
Liberalaj Uniistoj
(gvidite de
Joseph Chamberlain
), formante koalicion kun la Konservativuloj anta? kunfalado kun ili en 1912. La liberaluniista influo trenis la partion direkte al la
maldekstro
; kaj tiele konservativulaj registaroj pasis kelkajn progresemajn komence de la 20-a jarcento. Ekde la fino de la 19-a jarcento, la tradiciaj komercistaj subtenantoj de la
britia Liberala Partio
eniris en la Konservativulojn, igante ilin la partio de negoco kaj
komerco
.
[16]
Post periodo de liberala dominado anta? la
Unua Mondmilito
, la Konservativuloj iom post iom i?is pli influaj en registaroj, reakirante plenan kontrolon de la
kabineto
en
1922
. En la
intermilita periodo
konservativismo estis la plej grava ideologio en Britio, kiam la Liberala Partio konkuris kun la
Laborista Partio
pri kontrolo de la maldekstro. Post la
Dua Mondmilito
, la unua laborista registaro sub
Clement Attlee
komencis programon de
?tatigo
de industrio kaj socialsubtena ?tato. La politikoj estis ?enerale akceptitaj fare de la Konservativuloj ?is la
1980-aj jaroj
. Multaj el la programoj de laboro estis inversigitaj en la 1980-aj jaroj fare de la konservativula registaro de
Margaret Thatcher
, kiu estis gvidita per
novliberala ekonomiko
.
Malgrandaj konservativaj partioj (kiaj ekzemple la
United Kingdom Independence Party
(Sendependeca Partio de Unui?inta Re?lando) kaj la
Democratic Unionist Party
(Demokrata Uniisma Partio, fondita en 1971) komencis ekaperi, kvankam ili ankora? havas ajnan signifan impreson ?e
Westminster
(la DUP estas nuntempe parto de reganta koalicio en la
Nord-Irlanda Asembleo
).
Konservativa pensaro formi?is kune kun
naciismo
en
Germanio
, kulminante per la venko de Germanio super
Francio
en la
Francia-Prusia Milito
, la kreado de la
unuigita
Germana Imperiestra Regno
en
1871
, kaj la samtempa ascendo de
Otto von Bismarck
sur la e?ropa politika scenejo. La potenc-ekvilibra modelo de Bismarck konservis pacon en E?ropo dum jardekoj ?e la fino de la 19-a jarcento, kaj lia "revolucia konservativismo" ka?zis signifajn popularajn reformojn en
asekurjuro
, laborokondi?oj, kaj salajroj. Tiuj kaj aliaj politikoj igis
socialismon
?ajni malpli dezirinda al la meznivela germana familio, kaj propulsis Bismarck al alta renomo dum lia vivda?ro.
Kun la plii?o de
Naziismo
je 1933, agrara konservativismo fadis kaj estis anstata?ita per pli komand-bazita ekonomio kaj devigis socian integri?on. Kvankam
Adolf Hitler
sukcesis pri rikoltado de la subteno de multaj germanaj industriuloj, eminentaj tradiciistoj malka?e kaj sekrete kontra?batalis liajn politikojn de
e?tanazio
,
genocido
, kaj atakoj al
organizita religio
, inkluzive de
Claus von Stauffenberg
,
Dietrich Bonhoeffer
,
Henning von Tresckow
, episkopo
Clemens August von Galen
, kaj la monarkisto
Carl Friedrich Goerdeler
.
Pli lastatempe, la laboro de konservativa
CDU
gvidanto
Helmut Kohl
helpis atingi
Germanan Reuniigon
, kune kun la pli proksima
integri?o de E?ropo
en la formo de la
Traktato de Maastricht
. Hodia?, germana konservativismo ofte estas asociita kun kanceliero
Angela Merkel
, kies permanenta ofico estis markita per provoj eviti la forpason de la komuna e?ropa
valuto
(
e?ro
).
En
Usono
, konservativismo estas fiksi?inta en la
Usona Revolucio
kaj ?ia enga?i?o al
respublikanismo
, suvereneco de la homoj, kaj la rajtoj kaj liberecoj disde angloj forpelante la
re?on
kaj liajn subtenantojn. La plej multaj e?ropaj konservativaj verkistoj ne akceptas usonan konservativismon kiel originalan; ili konsideras ?in kiel diverseco de
liberalismo
. Modernaj usonaj liberaluloj en la koalicio
New Deal
ne malkonsentas kun tiu interkonsenta vido, sed konservativuloj foruzas multe pli da emfazon sur la revoluciaj originoj, kaj la
Tea Partio
rekomendas utiligi epizodon de la
1770-aj jaroj
por sia nomo kaj kelkaj e? survestas tiuepokajn kostumojn ?e siaj amaskunvenoj.
Historiisto
Gregory Schneider identigas plurajn konstantojn en usona konservativismo: respekto por tradicio, subteno de
respublikanismo
, "la jur?ateco kaj la kristana religio", kaj defendo de "okcidenta civilizo de la defioj de modernisma kulturo kaj totalismaj registaroj."
[17]
La usona konservatismo kiel reflektita en la respublikana partio estas la partio de "Le?o kaj ordo" kaj de la "malgranda familia entrepreno". En usona politiko ?iam ?eestas tensio inter federacia jurisdikcio (la
usona konstitucio
) kaj ?tataj guberniestroj kaj iliaj lokaj registaroj (tiel nomataj rajtoj de ?tatoj). Tiu tensio reflekti?as en la federala politiko en amba? partioj.
En la komenco de la
21-a jarcento
, usona konservatismo fari?is pli kaj pli kontra?a al
multkulturismo
, la perdo de nacia, blankula, kristana,
hetroseksa
, uson-anglalingva identeco kontra? la
enmigrantoj
kaj
rifu?intoj
, neblankaj, nekristanaj,
aliaseksaj
kaj ne-angla parolantaj. La pinto de tiu sinteno estas en la gvideco de
Donald Trump
.
Alia formo de konservativismo evolui?is en Francio paralele al konservativismo en Britio. ?i estis influita per
kontra?-klerismaj
verkoj de homoj kiaj ekzemple
Joseph de Maistre
kaj
Louis de Bonald
. Latinida konservativismo estis malpli
pragmata
kaj pli da
reakciula
ol la konservativismo de Burke. Multaj kontinentaj a? tradiciistaj konservativuloj ne apogas
apartigon de eklezio kaj ?tato
, kun plej multe de la apoga ?tata rekono de kaj kunlaboro kun la
Romkatolika Eklezio
, kio ekzemple ekzistis en Francio anta? la Revolucio.
Poste konservativuloj aldonis
patriotismon
kaj
naciismon
al la listo de tradiciaj valoroj kiujn ili apogas. Germanaj konservativuloj estis la unuaj se temas pri ampleksi naciismon, kiu anta?e estis asociita kun liberalismo kaj la
Revolucio en Francio
.
[18]
Pro la malfacilo are priskribi ?iajn konservismojn per la samaj trajtoj, oni plurfoje klopodis enkonduki subkategoriojn. Ekzemple, oni ofte apartigas la anglan konservismon disde la (kontinent)e?ropa. Plej detale, eblas distingi inter franca konservismo, itala konservismo, nordamerika konservismo, kaj tiel plu. Fine, oni kelkfoje kontra?starigas moderan kaj malmoderan (ekstreman) konservismon.
Liberala konservativismo estas varia?o de konservativismo kiu kombinas konservativajn valorojn kaj politikojn kun klasikaj liberalaj sintenoj.
[19]
?ar tiuj lastaj du esprimoj havis malsamajn signifojn dum tempo kaj trans landoj, liberala konservativismo anka? havas vastan gamon da signifoj. Historie, la esprimo ofte rilatis al la kombina?o da
ekonomia liberalismo
, kiu pledas por malkontrolemaj merkatoj, kun la klasika konservativisma sinteno por establita tradicio, respekto por a?toritato kaj religiaj valoroj. ?i komparis sin al klasika liberalismo, kiu apogis liberecon por la individuo en kaj la ekonomiaj kaj sociaj sferoj.
Dum tempo, la ?enerala konservativa ideologio en multaj landoj adoptis ekonomiajn liberalajn argumentojn, kaj la esprimon
liberala konservismo
estis anstata?igita per simple
konservismo
. Tio anka? estas la kazo en landoj kie liberalaj ekonomiaj ideoj estis la tradicio, kiel ekzemple en Usono, kaj estas tiel konsideritaj konservativaj. En aliaj landoj kie liberal-konservativaj movadoj i?is la politika ?eftendenco, kiel ekzemple en
Italio
kaj
Hispanio
, la esprimoj liberalaj kaj konservativaj povas esti sinonimaj. La liberal-konservativa tradicio en Usono kombinas la ekonomian individuismon de la klasikaj liberaluloj kun Burkeana formularo de konservativismo (kiu anka? fari?is parto de la usona konservativa tradicio, kiel ekzemple ene de la verkaro de
Russell Kirk
).
Kromsenco por la esprimo
liberala konservativismo
kiu formi?is en E?ropo estas kombina?o de pli modernaj konservativaj (malpli tradiciistaj) vidoj kun tiuj de sociala liberalismo. Tio formi?is kiel opozicio al la pli da kolektivistaj vidoj de
socialismo
. Ofte tio implikas emfazi kio nun estas konservativaj vidoj da libermerkata
ekonomiko
kaj kredo je individua respondeco, kun sociaj liberalaj videbloj en defendo de civitanrajtoj,
ekologiismo
kaj subteno por limigita sociala ?tato. En kontinenta E?ropo, tio foje estas anka? tradukita en la anglan kiel
sociala konservativismo
.
Konservativa liberalismo
estas varia?o de
liberalismo
kiu kombinas liberalajn valorojn kaj politikojn kun konservativaj sintenoj, a?, pli simple, temas pri la dekstra flanko de la liberala movado.
[20]
[21]
[22]
La radikoj de konservativa liberalismo estas trovitaj komence de la historio de liberalismo. ?is la du
Mondmilitoj
, en la plej multaj e?ropaj landoj la politika klaso estis formita fare de konservativaj liberaluloj, de Germanio ?is Italio. La okaza?oj post la
Unua Mondmilito
?an?is la pli radikalan version de klasika liberalismo al pli konservativan (t.e. pli moderan) specon de liberalismo.
[23]
Libervolisma a? Liberecema konservativismo priskribas iajn politikajn ideologiojn ene de Usono kaj
Kanado
kiuj kombinas liberecemajn ekonomiajn temojn kun aspektoj de konservativismo. ?iaj kvin ?efbran?oj estas
konstituciismo
, paleoliberecanismo, novliberecanismo, konservativismo por malgranda registaro kaj kristana liberecanismo. Ili ?enerale devias de paleokonservativuloj, en tio ke ili estas en favoro de pli persona kaj ekonomia libereco.
Agoristoj
kiaj ekzemple
Samuel Edward Konkin la 3-a
etikedis libervolisman konservativismon kiel
dekstra libertarianismo
.
[24]
[25]
Kontraste al paleokonservativuloj, libervolismaj konservativuloj apogas striktajn malkontrolemajn politikojn kiel ekzemple
libera komerco
, opozicio al iu nacia banko kaj opozicio al komercaj regularoj. Ili estas impete malfavoraj al pormediaj regularoj, entreprena sociala bonfarto,
subvencioj
, kaj aliaj areoj de ekonomia interveno.
Imposta konservativismo estas la ekonomia filozofio de prudento en registarelspezoj kaj ?uldo.
[26]
Edmund Burke
, en siaj
Pensoj pri la Revolucio en Francio
(
Reflections on the Revolution in France
), argumentis ke registaro ne havas la rajton prizorgi supren grandajn ?uldojn kaj tiam ?eti la ?ar?on sur la impostopaganto.
Plej konservativuloj kredas, ke la registara agado ne povas solvi la sociajn problemojn, kiaj malri?eco kaj senegaleco. Multaj kredas, ke la registaraj programoj kiuj celas havigi servojn kaj oportunojn por malri?uloj fakte kura?igas dependecon kaj malpliigas memfidon. Plej konservativuloj kontra?as afirmativan agadon ?e politikoj, tio estas, politikoj pri dungado, edukado, kaj aliaj areoj kiuj celas koutra?agadi pasintan
diskriminadon
per speciala helpo al membroj de malavanta?itaj grupoj. Konservativuloj kredas, ke la registaro ne devas doni specialan traktadon al unuopuloj baze sur
grupa identeco
.
Multaj konservativuloj, speciale en Usono, kredas, ke la registaro ne devas ludi ?efan rolon en la regulado de negocoj kaj administrado de la ekonomio. Ili tipe kontra?as klopodojn por trudi altajn impostojn kaj por redistribui la enspezojn por helpi la malri?ulojn. Tiaj klopodoj, ili argumentas, ne ?uste premias la homojn kiuj enspezis sian monon danke al pena laboro.
Verda konservativismo estas esprimo uzita por rilati al konservativuloj kiuj integrigis verdajn
konzernojn
en sia ideologio.
[27]
Unu el la unuaj uzoj de la termino
verda konservativismo
estis fare de iama
respublikana
proparolanto de la
Usona Domo de Reprezentantoj
nome
Newt Gingrich
, en debato en mediaj temoj kun
John Kerry
.
[28]
[29]
?irka? tiu tempo, la verda konservativa movado foje estis prisignita kiel la
crunchy con
(krusteca trompo movado), esprimo popularigita de la
gazeto
National Review
kaj de la verkaro de
Rod Dreher
.
[30]
La grupo
Republicans for Environmental Protection
(Respublikanoj por
Mediprotektado
) ser?as fortigi la sintenon de la Respublikana Partio en mediaj temoj, kaj apogas laborojn por konservi naturresursojn kaj protekti homan kaj median sanon.
Nacikonservatismo estas politika esprimo uzita ?efe en E?ropo por priskribi varia?on de konservativismo kiu koncentri?as pli en naciaj interesoj ol norma konservativismo same kiel klopodas konfirmi kulturan kaj etnan
identecon
,
[31]
dum ne aperas sincere naciisma a? apogas
ekstremdekstran
aliron. En E?ropo, kadre de la
E?ropa Unio
, naciaj konservativuloj estas kutime
e?roskeptikuloj
..
[32]
[33]
Nacikonservatismo estas tre orientita direkte al la tradicia koncepto de
familio
kaj socia stabileco same kiel en favoro de limigado de
enmigrado
. Tiele naciaj konservativuloj povas esti distingitaj de ekonomiaj konservativuloj, por kiuj ekonomiaj politikoj por libera merkato, dereguligo kaj imposta konservativismo estas la ?efaj prioritatoj. Kelkaj komentistoj identigis kreskantan interspacon inter nacia kaj ekonomia konservativismo: "la plej multaj partioj de La Dekstro [hodia?] estas regataj de ekonomiaj konservativuloj kiuj, en ?an?i?antaj gradoj, mar?enigis socialajn, kulturajn, kaj naciajn konservativulojn."
[34]
Nacikonservatismo anka? estas rilatita al tradiciisma konservativismo.
Tradiciisma konservativismo estas politika filozofio emfazanta la bezonon de la principoj de
natura juro
kaj
transcendenta
morala ordo, tradicion,
hierarkion
kaj organikan unuecon, agrikulturismon, klasikismon kaj
altan kulturon
, kaj la
intersekcajn
sferojn de
lojaleco
.
[35]
Kelkaj tradiciistoj akceptis la etikedon de "
reakciulo
" kaj "
kontra?revolucia
", spitante la
socian stigmaton
kiu alkro?is al tiuj esprimoj ekde la
klerismo
. Havante
hierarkian vidon de socio
, multaj tradiciistaj konservativuloj, inkluzive de kelkaj usonanoj, defendas la
monar?an politikan strukturon
kiel la plej natura kaj utila
socia aran?o
.
Kulturaj konservativuloj apogas la konservadon de la
hereda?o
de unu nacio, a? de komuna kulturo kiu ne estas difinita per naciaj limoj.
[36]
La komuna kulturo povas esti same diver?a kiel
okcidenta kulturo
a?
?ina kulturo
. En Usono, la esprimo
kultura konservismo
povas implici konservativan pozicion en la
kulturmilito
. Kulturaj konservativuloj klini?as rapide al tradiciaj pensadoj e? spite al monumentaj ?an?oj. Ili kredas forte je tradiciaj valoroj kaj tradicia politiko, kaj ofte havas admonan senton de
naciismo
.
Socia konservativismo estas aparta de kultura konservativismo, kvankam ekzistas kelkaj interkovroj. Sociaj konservativuloj kredas ke la registaro havas rolon en apogado a? devigado de tio kion ili konsideras tradiciaj valoroj a? kondutoj. Socia konservativulo volas konservi tradician
moralon
kaj sociajn
morojn
, ofte tra
civila kodo
a? reguligo. Sociaj ?an?oj estas ?enerale rigarditaj kiel suspektataj.
Dua signifo de la esprimo
socia konservativismo
evolui?is en la nordiaj landoj kaj kontinenta E?ropo. Tie ?i rilatas al liberalaj konservativuloj apogantaj modernajn e?ropajn
socialajn ?tatojn
.
Sociaj konservativuloj (en la unua signifo de la vorto) en multaj landoj ?enerale preferas la
kontra?abortisman
pozicion (tiel nomata
Porviva movado
kontra? la
Porelekta movado
) en la
priaborta
konflikto kaj kontra?batalas homan
pra?elan
esploradon (precipe se publike financite); kontra?batalas kaj
e?genikon
kaj homan pliigon
transhumanismo
) apogante biokonservativismon;
[37]
apogas tradician difinon de
geedzi?o
kiel nur por unu viro kaj unu virino; rigardas la kernan familian modelon kiel la bazan unuon de socio; kontra?batalas vasti?on de
civila geedzi?o
kaj
infan-adoptajn
rajtojn al paroj de
samseksemuloj
(vidu
Infanadoptado de samseksaj paroj
); anta?enigas publikan moralecon kaj tradiciajn familiajn valorojn; kontra?batalas
ateismon
,
[38]
aparte bataleman ateismon (
Antiteismo
),
sekularismon
kaj la
apartigon de eklezio kaj ?tato
;
[39]
[40]
[41]
apogas la malpermeson de kontra?le?aj
drogoj
(
Narkota??akrado
kaj
Narkoterorismo
),
prostituadon
, kaj
e?tanazion
; kaj apogas la
cenzuron
de
pornografio
kaj de tio kion ili pripensas esti
obsceneco
a? maldececo. La plej multaj konservativuloj en Usono apogas la
mortopunon
.
Religiemaj konservativuloj ?efe ser?as apliki la instruon de specialaj religioj al la politika- kaj sekve publika vivo, foje simple proklamante la valoron de tiuj instruoj, en aliaj tempoj havante tiujn instruan influole?ojn.
[42]
En plej modernaj demokratioj, politika konservatismo ser?as elteeni la strukturojn de tradicia familio kaj de sociaj valoroj. Konservativuloj tipe kontra?as abortadon, samseksemajn kutimarojn, droguzadon, kaj
seksajn rilatojn anta? geedzeco
kaj
ekster geedzeco
. Foje, konservismaj valoroj estas enradikitaj sur religiaj
kredoj
, kaj kelkaj konservativuloj klopodas pliigi la rolon de religio en la publika vivo.
Progresema konservativismo (pli ?enerale
kristana demokratio
) asimilas progresemajn politikojn kune kun konservativaj politikoj. Substrekas la gravecon de sociala protekta reto por trakti malri?econ, subtenon de limigita
ri?ecoredistribuo
kune kun registara regulado por reguligi merkatojn je la avanta?oj de kaj
konsumantoj
,
entreprenistoj
kaj
produktantoj
.
[43]
Progresema konservativismo unue ekestis kiel klara ideologio en Britio dum la regado de la ?efministro
Benjamin Disraeli
konita kiel "Ununacia Konservativismo".
[43]
[44]
Okazis gamo da progresemaj konservativaj registaroj. En
Granda Britio
, la ?efministroj Disraeli,
Stanley Baldwin
,
Neville Chamberlain
,
Winston Churchill
,
Harold Macmillan
,
[45]
kaj nuna ?efministro
David Cameron
estas progresemaj konservativuloj.
[46]
[47]
La
encikliko
Rerum Novarum
de la
Romkatolika Eklezio
(1891) rekomendas progreseman konservativan doktrinon konatan kiel
sociala katolikismo
.
[48]
En Usono, la administrado de prezidanto
William H. Taft
estis progreseme konservativa kaj li priskribis sin kiel "kredanton en progresema konservativismo"
[49]
kaj prezidanto
Dwight D. Eisenhower
deklaris sin rekomendanto de "progresema konservativismo".
[50]
En Germanio, kanceliero
Leo von Caprivi
reklamis progreseman konservativan tagordon nomitan la "Nova Fluo".
[51]
En
Kanado
, gamo da konservativaj registaroj estis progreseme konservativaj, kie la konservativa movado de Kanado plej grava estas oficiale nomita la
Progressive Conservative Party of Canada
(Progresema Konservativa Partio de Kanado) de 1942 ?is 2003.
[52]
La ?efministroj
Arthur Meighen
,
R.B. Bennett
,
John Diefenbaker
,
Joe Clark
,
Brian Mulroney
,
Kim Campbell
kaj
Stephen Harper
gvidis progresemajn konservativajn registarojn.
[52]
Anka? ene de la kanada federacio, la provincoj de la
prerio
, nome
Alberto
kaj
Saska?evano
havas la?longan politikaj tradicion de progresemaj konservativaj registaroj.
Historia konservismo ?e diversaj landoj
[
redakti
|
redakti fonton
]
Kun radikoj en la konservativa Katolika Partio, la
Kristana Popola Partio
retenis konservativan sintenon tra la tuta 20-a jarcento, subtenante la
re?on
en la
Re?a Afero
skandalo, subtenante la rolon de la
nuklea familio
kiel la
volbo?tono
de la socio, defendante la kristanan edukon, kaj opozicie al la aprobo de la
e?tanazio
. La Kristana Popola Partio dominis la politikon en la post-milita Belgio. En 1999, la subteno al la partio falis, kaj ?i i?is la kvina plej granda partio de la lando.
[53]
[54]
[55]
Nuntempe, la
Nov-Flandra Alianco
estas la plej granda partio en Belgio.
[56]
La
Skota Konservisma Partio
(
angle
Scottish Conservative Party
, longe
Scottish Conservative and Unionist Party
;
skotgaele
:
Partaidh Toraidheachd na h-Alba
;
skote
Scots Conservative an Unionist Pairty
) estas la skota filio de la
Brita Konservisma Partio
. ?i estas la konservisma
centro
-dekstra politika partio en skotlanda politiko.
La
Konservisma Partio de Kanado
(angle
Conservative Party of Canada
, france
Parti conservateur du Canada
) estas
politika partio
en
Kanado
kiu naski?is la
7-an de decembro
2003
kiel kuni?o de du ?istiamaj partioj, la
Kanada Alianco
kaj la
Progresema Konservisma Partio de Kanado
. ?i estas dekstrema partio.
La Kolombia Konservativa Partio, fondita en 1849, havis originon el la opoziciantoj de la registaro de Generalo
Francisco de Paula Santander
de 1833?1837. Kvankam la termino "liberalo" estis uzita por priskribi ?iujn hegemoniajn politikajn fortojn en Kolombio, la konservativuloj priskribis sin kiel "konservativaj liberaloj" kaj iliaj opoziciantoj estis priskribitaj kiel "ru?aj liberaloj". El la 1860-aj jaroj ?is la nuntempo, la partio subtenis fortajn centrajn registarojn; subtenis la
katolikan eklezion
, speciale sian rolon kiel la protektanto de la familio; kaj opoziciis
separadon de la eklezio kaj la ?tato
. Ties politiko inkludas la
juran egalecon
de ?iuj homoj, la rajton de civitanoj al propra posedrajto kaj teorian
opozicion
al
diktatoreco
. ?i estis kutime la dua plej granda partio de
Kolombio
, dum la Kolombia Liberala Partio estis la plej granda.
[57]
Fondita en 1915, la Konservativa Popola Partio de Danio estis la sukcedanto de
Højre
(la?vorte "
dekstro"
). La konservativa partio estris la registaran koalicion el 1982 ?is 1993. La partio estis frua partnero en koalicio kun la
Liberaloj
el 2001 ?is 2011.
[58]
La partio estis anstata?ita je 11 jaroj fare de Junaj Konservativoj, nuntempe las junulara movado de la partio. La partio suferis fortan malvenkon en la parlamentaj balotadoj de Septembro 2011 en kiuj la partio perdis pli ol duonon de siaj sidlokoj kaj perdis anka? registaran povon. Liberala kultura politiko dominis dum la post-milita periodo. Tamen, ?irka? la 1990-aj jaroj, malkonsentoj pri la enmigrantoj el tute diferencaj kulturoj eksplodigis konservativan malprogreson.
[59]
La konservativa partio en
Finnlando
estas la
Nacia Koalicia Partio
(en finna
Kansallinen Kokoomus
,
Kok
). La partio estis fondita en 1918 kiam kelkaj monarkiismaj partioj unui?is. Kvankam en la pasinto la partio estis dekstrema, nuntempe estas modere liberala konservativa partio. Kvankam la partio defendas ekonomian liberalismon, ?i estas anka? defendanto de la
sociala merkatekonomio
.
[60]
Pli detalaj informoj troveblas en artikolo
Ga?lismo
.
Konservatismo en Francio fokusi?is al malakcepto de la
sekularismo
fare de la
Franca Revolucio
kaj ties sekvoj, subteno por la rolo de la
Katolika Eklezio
kaj la
resta?radon
de la
monarkio
.
[61]
La monarkiisto idearo estis preska? venkontis en la
1870-aj jaroj
, sed tiam malalti?is ?ar la proponita re?o malakceptis svingi la
tri-koloran flagon
.
[62]
Religiaj komplika?oj plialti?is en la epoko de 1890?1910, sed moderi?is la? la spirito de unueco en la luktado de la
Unua Mondmilito
.
[63]
Ekstrema formo de konservatismo karakterizis la
Re?imon de Vichy
de 1940?1944 per forta
antisemitismo
, opozicio al
individuismo
, emfazo al la familia vivo kaj al nacia direktado de ekonomio.
[64]
Post la Dua Mondmilito, konservativuloj en Francio subtenis grupojn de
Ga?listoj
kiuj estis naciismaj kaj emfazis tradicion, ordon kaj regeneradon de Francio.
[65]
Ga?listoj tenis diver?ajn sintenojn pri sociaj aferoj. La nombro de konservativaj grupoj, ilia manko de stabileco kaj ilia tendenco esti identigitaj kun lokaj aferoj malhelpas simplan kategoriigon. Konservatismo estis la ?efa politika forto en Francio ekde la Dua Mondmilito.
[66]
Malkutime, la post-milita franca konservatismo estis formita ?irka? la personaleco de estro, nome
Charles de Gaulle
; kaj ?i ne bazi?is sur la tradicia franca konservatismo, sed sur la tradicio de
Bonapartismo
.
[67]
Ga?lismo en Francio pluas sub
Les Republicains
(iam
Union pour un mouvement populaire
), kiu estis estrita de
Nicolas Sarkozy
, grava konservativa figuro en Francio.
[68]
La vorto "konservativa" mem estas tro uzata termino en Francio.
[69]
La ?efa inter-milita konservativa partio estis la Popola Partio (Laikon Komma), kiu subtenis
konstitucian monarkion
kaj opoziciis al la
respublikisma
Liberala Partio (Komma Filele?teron). Amba? estis subpremataj de la a?toritara, konservativega kaj monarkiisma Re?imo de la 4a de A?gusto de
Ioannis Metaxas
en 1936?1941. La PP kapablis re-grupi?i post la Dua Mondmilito kiel parto de Unuigita Naciisma Fronto kiu enpovi?is per kampanjo de
kontra?komunisma
,
ultranaciisma
platformo
dul
la
Greka Enlanda Milito
(1946?1949). Tamen, la vo?donoj akiritaj de la PP malplii?is dum la nomita "Centrisma Intervalo" en 1950?1952. En 1952, Mar?alo
Aleksandros Papagos
kreis la Grekan Kuni?on (Ell?nikos Synagermos) kiel ombrelo por la dekstremaj fortoj. La Greka Kuni?o enpovi?is en 1952 kaj restis la ?efa partio en Grekio ?is 1963 ? post la morto de Papagos en 1955 reformis ?in kiel Nacia Radikala Unio (Ethnik?? Rizospastik?? En?sis) sub
Konstantinos Karamanlis
. Dekstraj registaroj apogitaj de la re?a palaco kaj de la armeo elpostenigis la registaron de la Centra Unio (Enosis Kentrou) en 1965 kaj regis la landon ?is la establado de la diktatora
Greka junto
(1967?1974). Post la "metapolitefsi" (re?imfalo) en A?gusto 1974, Karamanlis revenis el ekzilo, estris la registaron kaj fundis la partion
Nova Demokratio
. La nova konservativa partio havis kvar celojn: fronti la turkan
ekspansiismon
en
Kipro
, reestabli kaj plifirmigi la demokratian regadon, havigi al la lando fortan registaron kaj konstrui povegan moderan partion kiel grava forto en la greka politiko.
[70]
Anka? la
Sendependaj Grekoj
, nove formita politika partio en
Grekio
, subtenis konservatismon, partikulare
nacian
kaj religian konservatismon. La Fonda Deklaracio de la Sendependaj Grekoj forte emfazis la konservadon de la Grekia ?tato kaj ties
suverenecon
, la
grekan popolon
kaj la hegemonion de la
Greke Ortodoksa Eklezio
.
[71]
Fondita en 1924 kiel
Konservativa Partio
(Ihaldsflokkurinn), la
Sendependecpartio
(Sjalfstæðisflokkurinn) de
Islando
adoptis sian nunan nomon en 1929 post la kuni?o kun la Liberala Partio. Dekomence, ili estis la plej grandaj vo?don-ricevantaj partioj, avera?e ?irka? 40%. Ili kombinis liberalismon kaj konservatismon, subtenis la
?tatigon
de
infrastrukturoj
kaj opoziciis la
klaskonfliktojn
. Kvankam ?efe en la opozicio dum la
1930-aj jaroj
, ili ali?is al la ekonomia
liberalismo
, sed anka? akceptis la
bonfaran ?taton
post la milito kaj partoprenis en registaroj kiuj subtenis la
?tatajn intervenon
kaj protektismon. Malkiel aliaj skandanivaj konservativaj (kaj liberalaj) partioj, tiu ?iam havis grandan sekvantaron de la
laborista klaso
.
[72]
Post la
financa krizo de 2008
, la partio malalti?is al tre malgranda subteno je niveloj de ?irka? 20?25%.
Post la Dua Mondmilito, en
Italio
la konservativaj partioj estis reprezentataj ?efe fare de la
kristan-demokrata partio
(KD), kiu registaris el la fondo de la Respubliko ?is la dissolvo de la partio en 1994. Oficiale, la KD malakceptis ideologion de konservatismo, sed praktike en multaj aspektoj, por ekzemple la defendo de la valoroj de
familio
kaj la arda opozicio al la maldekstraj partioj kaj tendencoj, ?i estis tipa konservativa partio.
En 1994, la
magnato
de
amaskomunikiloj
kaj
entreprenisto
Silvio Berlusconi
fondis liberalkonservativan partion
Forza Italia
(FI). Berlusconi venkis en tri balotoj nome en
1994
,
2001
kaj
2008
, kaj regis la landon dum preska? dek jaroj kiel
?efministro
. Forza Italia formis
koalicion
kun la dekstra regiona partio
Lega Nord
estante en la registaro.
Krom FI, nuntempe la konservativaj ideoj estas esprimitaj anka? fare de novcentra-dekstra partio estrita de
Angelino Alfano
. Berlusconi formis novan partion, kiu estas fakte refondo de Forza Italia (2013), tiel fondante novan konservativan movadon. Alfano servis kiel
Ministro pri eksteraj aferoj
. Post la balotado de
2018
,
Lega Nord
kaj la
MoVado 5 Steloj
formis registaron de dekstra tendenco kun
populismo
.
La
Konservativa Partio de Norvegio
(Norvege: Høyre, la?vorte "
dekstro"
) estis formita de malnovaj altklasaj ?tataj funkciuloj kaj ri?aj komercistoj por lukti kontra? la
populisma
demokratio de la
Liberala Partio
, sed ?i perdis la povon en 1884, kiam la parlamenta registaro estis por la unua fojo praktikata. ?i formis sian unuan registaron en parlamenta re?imo en 1889 kaj plue alternis en povo kun la Liberaloj ?is la 1930-aj jaroj, kiam la Laborpartio i?is la dominanta politika partio. ?i havas elementojn kaj de
paternalismo
, fokuse al la respondeco de la ?tato, kaj de ekonomika liberalismo. ?i por la unua fojo revenis en la povon en la 1960-aj jaroj.
[73]
Kiam estis Kare Willoch
?efministro de Norvegio
en la 1980-aj jaroj, oni emfazis al liberaligo de la
kredito
kaj de la
lo?eja merkato
, kaj al abolo de la
monopolo
de la ?tata radio kaj televido
NRK
, dum oni subtenis la publikan ordon en
krimjustico
kaj la tradiciajn normojn en edukado
[74]
Estas nombraj konservativaj partioj en la parlamento de
Svisio
, nome Federacia Asembleo. Tiuj estas la plej granda, nome
Svisa Popolpartio
(SVP),
[75]
la Kristandemokrata Popolpartio
[76]
kaj la Konservativa Demokrata Partio de Svisio,
[77]
kiu estas disi?o de la SVP kreita post la elekto de
Eveline Widmer-Schlumpf
kiel estro de la Federacia Konsilio.
[77]
La dekstraj partioj havas majoritaton en la
Federacia Asembleo
.
La
Svisa Popolpartio
(SVP) estis formita en 1971 per la kunigo de la Partio de Farmistoj, Komercistoj kaj Civitanoj, formita en 1917 kaj la pli malgranda Svisa Demokrata Partio, formita en 1942. La SVP emfazis agrikulturan politikon kaj estis forta inter farmistoj en la german-parolantaj protestantaj areoj. Kiam Svislando konsideris establi pli fortajn rilatojn kun la
E?ropa Unio
en la
1990-aj jaroj
, la SVP adoptis pli klaran
protektismajn
kaj
izolismajn
tendencojn. Tio ebligis ties etendon al la german-parolantaj katolikaj montaraj areoj.
[78]
La
Konsilio de E?ropo
nomis la SVP "ekstrema dekstro", kvankam kelkaj fakuloj malkonsentas kun tiu klasigo. Ekzemple, Hans-Georg Betz priskribis ?in kiel "populisma radikala dekstro".
[79]
La SVP estas la plej granda partio en Svisio ekde 2003.
La
Adalet ve Kalkınma Partisi
nome
Partio de Justeco kaj Disvolvi?o
, mallongigita al
AKP
a?
AK Parti
en la
turka
, estas socia konservativa
politika partio
en
Turkujo
. ?i evoluadis el
islamismo
, sed oficiale anstata?is tiun ideologion per “konservativa demokratio”
[80]
. La partio estas la plej granda en Turkujo, kaj havas plimulton en parlamento kun 316 membroj. La partiestro,
Binali Yıldırım
, estas la landa
ministroprezidento
; iama estro,
Recep Tayyip Erdo?an
, estas
prezidanto
de Turkujo, kiu establis
a?toritatisman
kaj konservatisman politikon, speciale por la
subpremado de opozicio
, partikulare de
kurdoj
en sudoriento de la lando, por la uzado de la amasa trairado de elmigrantoj el
Azio
al E?ropo, pere de kio atingis favorojn el la
E?ropa Unio
, kaj por militinterveno en la
siria enlanda milito
per invado de siriaj nordaj areoj.
La
Konservisma Partio de Sud-Afriko
(afrikanse
Konserwatiewe Party van Suid-Afrika
) estis konservisma kaj
apartisma
politika partio en
Sud-Afriko
, aktiva ekde 1982 ?is 2004.
- Prakonservismo
,
prakonservativismo
a?
paleokonservativismo
estas
konservisma
kaj
reakciema
politika filozofio, trovita ?efe en
Usono
, kiu emfazas
tradicion
kaj
civilan socion
kune kun
religia
,
regiona
,
nacia
identecoj. La? Michael Foley, klerulo pri internaciaj rilatoj, "prakonservistoj agitadas por pli striktajn kvotojn kaj limigojn de enmigrado, malfaron de
multkulturismaj
programoj, malcentrigon de la federacia registaro (la?
konfederacia
modelo), la relimigon de internacia komerco, pli grandan emfazon je ekonomia naciismo kaj
izolismo
en usona internacia politiko, kaj ?enerale
ven?eman
vidpunkton pri socia ordo kiu, la? ili, bezonas repreni la tradiciajn liniojn distingajn kaj precipe la asignadon de roloj la? la kategorioj
sekso
,
etno
, kaj
raso
." ?enerale ili rigardas Usonon kiel
?taton por blankaj e?ropanoj
kaj kontra?as miksadon inter kulturoj kaj
rasoj
.
Nov-konservatismo
a?
Novkonservatismo
(mallongita
neocon
en la angla, novkuloj) estas politika movado kiu aperis en Usono dum la 1960-aj jaroj. La novkuloj influis, notinde la politikon de
George W Bush
por la
invado de Irako en 2003
. Gravaj novkuloj en la administracio de George W. Bush inkludis
Paul Wolfowitz
,
Elliott Abrams
,
Richard Perle
kaj
Paul Bremer
. La novkula influo manifesti?is kun la doktrino de
Reagan
kontra?
komunismo
kaj
Sovetio
. Sed ?i apogi?is sur la
Bush doktrino
. Por
Norman Podhoretz
, la esenco de tia pensado asertis ke Usono ludis la rolon de la potenco de la Bono.
- ↑
Eccleshall, pp. ix, 21
- ↑
Jerry Z. Muller, eld.
Conservatism: an anthology of social and political thought from David Hume to the present
(Princeton University Press, 1997); Sheldon Wolin, 'Hume and Conservatism',
American Political Science Review
48 (1954), 999-1016.
- ↑
Stanlis, Peter J.
Edmund Burke: selected writings and speeches
. New York: Transaction Publishers (2009), p. 18
- ↑
M. Morton Auerbach.
The Conservative Illusion
. Columbia University Press (1959),
p. 33
.
- ↑
Auerbach,
The Conservative Illusion.
(1959), p. 40
- ↑
Auerbach,
The Conservative Illusion
. (1959), p. 37
- ↑
Auerbach,
The Conservative Illusion
(1959), pp. 52?54
- ↑
Auerbach,
The Conservative Illusion,
(1959), p. 41
- ↑
J.J. Sack, "The Memory of Burke and the Memory of Pitt: English Conservatism Confronts Its Past, 1806-1829,"
Historical Journal
(1987) 30#3 pp. 623-640;
in JSTOR
; quote on p 627
- ↑
Auerbach, M. Morton
The Conservative Illusion.
Columbia University Press (1959), pp. 39?40
- ↑
Eccleshall, pp. 79?80
- ↑
Eccleshall, p. 83
- ↑
Eccleshall, p. 90
- ↑
Eccleshall, p. 121
- ↑
Eccleshall, pp. 6?7
- ↑
Feuchtwanger, p. 273
- ↑
Gregory Schneider,
The Conservative Century: From Reaction to Revolution
(Rowman & Littlefield. 2009) p. xii
- ↑
ams, Ian Political Ideology Today (2nd edition), Manchester University Press, 2002, p. 46
- ↑
Analyzing Politics: An Introduction to Political Science
Ellen Grigsby, Cengage Learning, 2008
ISBN 978-0-495-50112-1
,
ISBN 978-0-495-50112-1
pp. 108, 109, 112, 347
- ↑
france
Ipolitique.fr
Arkivigite je
2009-03-19 per la retarkivo
Wayback Machine
- ↑
Parties-and-elections.de
- ↑
Michael Gallagher, M. Laver kaj Peter Mair,
Representative Government in Europe
, p. 221.
- ↑
Allen R.T.,
Beyond Liberalism
, p. 13.
- ↑
New Libertarian Manifesto
. Arkivita el
la originalo
je 2009-03-18. Alirita 2014-08-30.
Arkivita kopio
. Arkivita el
la originalo
je 2012-02-23. Alirita 2022-01-02.
- ↑
Interview With Samuel Edward Konkin III
.
- ↑
Freeman, Robert M.. (1999)
Correctional Organization and Management: Public Policy Challenges, Behavior, and Structure
. Elsevier,
p. 109
.
ISBN 978-0-7506-9897-9
.
- ↑
Gray, John. (1995)
Beyond the New Right
. Routledge,
p. 124
.
ISBN 978-0-415-10706-8
.
- ↑
We Can Have Green Conservatism ? And We Should ? HUMAN EVENTS
. Alirita la
20an de februaro
2010.
- ↑
The Case for Green Conservatism ? Redstate
. Alirita la 20an de Februaro, 2010.
- ↑
Dreher, Rod. (2006)
Crunchy Cons: The New Conservative Counterculture and Its Return to Roots
. Random House.
ISBN 1-4000-5065-0
.
- ↑
Mandal, V.C.. (2007)
Dictionary Of Public Administration
. Sarup & Sons,
p. 306
.
ISBN 978-81-7625-784-8
.
- ↑
http://www.parties-and-elections.de/content.html
- ↑
Traynor, Ian,
The EU's weary travellers
The Guardian
, 4a de Aprilo, 2006
- ↑
National questions - conservatives fragmenting as liberals unite
,
National Review
, 30an de Junio, 1997
- ↑
Frohnen, Bruce, Jeremy Beer, kaj Jeffrey O. Nelson, ed. (2006)
American Conservatism: An Encyclopedia
Wilmington, DE: ISI Books, pp. 870?75.
- ↑
Seaton, James. (1996)
Cultural Conservatism, Political Liberalism: From Criticism to Cultural Studies
. University of Michigan Press.
ISBN 978-0-472-10645-5
.
- ↑
The Next Digital Divide
Arkivigite je
2011-06-06 per la retarkivo
Wayback Machine
(utne article)
- ↑
"No, I don't know that atheists should be considered as citizens, nor should they be considered patriots. This is one nation under God." Prezidento
George H. W. Bush
,
http://www.positiveatheism.org/writ/ghwbush.htm
Arkivigite je
2009-02-28 per la retarkivo
Wayback Machine
- ↑
The World & I.: Volume 1, Issue 5. (1986)
The World & I.: Volume 1, Issue 5
. Washington Times Corp.. “militant atheism was incompatible with conservatism”.
- ↑
Peter Davies; Derek Lynch. (2002)
The Routledge Companion to Fascism and the Far Right
. Psychology Press.
ISBN 978-0-415-21494-0
. “In addition, conservative Chrsitians often endorsed far-right remines as the lesser of two evils, especially when confronted with militant atheism in the USSR.”.
- ↑
Peter L. Berger; Grace Davie; Effie Fokas. (2008)
Religious America, Secular Europe?: A Theme and Variations
. Ashgate Publishing.
ISBN 978-0-7546-6011-8
. “If anything the reverse is true: moral conservatives continue to oppose secular liberals on a wide range of issues.”.
- ↑
Andersen, Margaret L., Taylor, Howard Francis.
Sociology: Understanding a Diverse Society
Cengage Learning, 4th Ed. (2005), pp. 469?70.
ISBN 978-0-534-61716-5
- ↑
43,0
43,1
Patrick Dunleavy, Paul Joseph Kelly, Michael Moran.
British Political Science: Fifty Years of Political Studies
. Oxford, England, UK; Malden, Massachusetts, USA: Wiley-Blackwell, 2000. pp. 107?08.
- ↑
Robert Blake. Disraeli. Second Edition. London, England, UK: Eyre & Spottiswoode (Publishers) Ltd, 1967. p. 524.
- ↑
Trevor Russel. The Tory Party: its policies, divisions and future. Penguin, 1978. p. 167.
- ↑
David Marr. "Power Trip: The Political Journey of Kevin Rudd",
Issue 38 of Quarterly Essay Series
. Black Inc., 2010. p. 126. (British Conservative Party leader
David Cameron
launched the Progressive Conservatism Project at Demos.)
- ↑
Ruth Lister.
Understanding Theories and Concepts in Social Policy
. Bristol, England, UK; Portland, Oregon, USA: The Policy Press, 2010. p. 53.
- ↑
Emile F. Sahliyeh.
Religious resurgence and politics in the contemporary world
. Albany, New York, USA: State University of New York Press, 1990. p. 185.
- ↑
Jonathan Lurie. William Howard Taft: The Travails of a Progressive Conservative. New York, New York, USA: Cambridge University Press, 2012. p. ix.
- ↑
Gunter Bischof. "Eisenhower, the Judiciary, and Desegregation" de Stanley I. Kutler,
Eisenhower: a centenary assessment
. p. 98.
- ↑
John Alden Nichols.
Germany after Bismarck, the Caprivi era, 1890?1894: Issue 5
. Harvard University Press, 1958. p. 260.
- ↑
52,0
52,1
Hugh Segal. The Right Balance. Victoria, British Columbia, Canada: Douglas & McIntyre, 2011. pp. 113?48.
- ↑
Annesley, Claire.
A political and economic dictionary of Western Europe
. London: Routledge, 2005.
(
ISBN 978-1-85743-214-5
)
, p. 124
- ↑
Zig Layton-Henry, eld.
Conservative Politics in Western Europe
(St. Martin's Press, 1982)
- ↑
Paul Lucardie kaj Hans-Martien Ten Napel, "
Between confessionalism and liberal conservatism: the Christian Democratic parties of Belgium and the Netherlands
." en David Hanley, eld.
Christian Democracy in Europe: A Comparative Perspective
(London: Pinter 1994) pp. 51?70
- ↑
Philippe Siuberski. "
Belgium gets new government with Michel as PM
", 7a de Oktobro 2014.
- ↑
Osterling, p. 180
- ↑
Annesley, Claire.
A political and economic dictionary of Western Europe
. London: Routledge, 2005.
(
ISBN 978-1-85743-214-5
)
, p. 68.
- ↑
Kasper Støvring, "The Turn from Cultural Radicalism to National Conservatism: Cultural Policy in Denmark."
Telos
2009.148 (2009) pp. 54?72
- ↑
Siaroff, Alan.
Comparative European party systems: an analysis of parliamentary elections since 1945
. New York and London: Garland Publishing Inc., 2000.
(
ISBN 978-0-8153-2930-5
)
, p. 243
- ↑
E.L. Woodward,
Three Studies In European Conservatism. Mettenich: Guizot: The Catholic Church In The Nineteenth Century
(1923)
online
- ↑
Roger Price. (2005)
A Concise History of France
. Cambridge UP,
p. 225
.
ISBN 978-0-521-84480-2
.
- ↑
Maurice Larkin,
Religion, politics and preferment in France since 1890: La Belle Epoque and its legacy
(Cambridge University Press, 2002)
- ↑
Stanley Hoffmann, "The Vichy Circle of French Conservatives" in Hoffmann,
Decline or Renewal? France since 1930s
(1974) pp. 3?25
- ↑
Richard Vinen, "The Parti republicain de la Liberte and the Reconstruction of French Conservatism, 1944?1951",
French History
(1993) 7#2 pp. 183?204
- ↑
Viereck, Peter kaj Ryn, Claes G. New Brunswick, NJ: Transaction Publishers, 2005.
(
ISBN 978-0-7658-0576-8
)
p. 205
- ↑
Ware, Alan.
Political Parties and Party Systems
. Oxford: Oxford University Press, 1996.
(
ISBN 978-0-19-878076-2
)
, p. 32
- ↑
Hauss, Charles.
Comparative Politics: Domestic Responses to Global Challenges
. Belmont, CA: Cengage Learning, 2008.
(
ISBN 978-0-495-50109-1
)
p. 116
- ↑
Knapp, Andrew kaj Wright, Vincent.
The government and politics of France
. New York: Routledge, 2006.
(
ISBN 978-0-415-35733-3
)
p. 211
- ↑
Penniman, Howard Rae.
Greece at the polls: the national elections of 1974 and 1977
. Washington: American Enterprise Institute, 1981.
(
ISBN 978-0-8447-3434-7
)
pp. 49?59
- ↑
Ανεξ?ρτητοι ?λληνε? - 404 error
.
- ↑
Grofman, Bernard kaj Lijpart, Arend, editors.
The evolution of electoral and party systems in the Nordic countries
. New York: Agathon Press, 2002. "The Icelandic electoral system 1844?1999" de Olafur Th. Hardarson
(
ISBN 978-0-87586-138-8
)
, pp. 107?108
- ↑
Heidar, Knut.
Norway: elites on trial
. Boulder Westview Press, 2001.
(
ISBN 978-0-8133-3200-0
)
, pp. 66?67
- ↑
Francis Sejersted
Høyrebølgen
Store norske leksikon. Alirita en la 18a de Decembro 2013.
- ↑
Ziebertz, Hans-Georg. (2011)
How Teachers in Europe Teach Religion: An International Empirical Study: An International Empirical Study in 16 Countries
. Lit Verlag,
p. 237
.
ISBN 978-3-643-10043-6
.
- ↑
Juravich, Tom. (2000)
Ravenswood: The Steelworkers' Victory and the Revival of American Labor
. Cornell University Press,
p. 133
.
ISBN 978-0-8014-8666-1
.
- ↑
77,0
77,1
Schwok, Rene. (2009)
Switzerland ? European Union: An Impossible Membership?
. Peter Lang,
p. 143
.
ISBN 978-90-5201-576-7
.
- ↑
Siaroff, Alan
Comparative European Party Systems
. New York: Garland, 2000.
(
ISBN 0-8153-2930-X
)
p. 446
- ↑
Hainsworth, pp. 44, 74
- ↑
(
en
)
Duran, Burhanettin,
Secular and Islamic politics in Turkey: the Making of the Justice and Development Party
,
,
p.
80?106
- Blee, Kathleen M., kaj Sandra McGee Deutsch, eld. Women of the Right: Comparisons and Interplay Across Borders (Penn State University Press; 2012) 312 pa?oj.
- Theodore Dalrymple. Our Culture, What's Left of It: the Mandarins and the masses /, 2005
- Blinkhorn, Martin. Fascists and conservatives : the radical right and the establishment in twentieth-century Europe / 1990
- The Superfluous Men: Critics of American Culture, 1900?1945 / Robert Crunden., 1999
- Recent conservative political thought : American perspectives / Russell G. Fryer., 1979
- The Conservative Movement / Paul E. Gottfried., 1993
- The British Right : Conservative and right wing politics in Britain / Neill Nugent., 1977
- America alone: the neo-conservatives and the global order / Stefan A. Halper., 2004
- Conservatism / Ted Honderich.
- The Conservative Mind / Russell Kirk., 2001
- The Politics of Prudence / Russell Kirk., 1993
- The conservative press in twentieth-century America / Ronald Lora., 1999
- From the New Deal to the New Right: race and the southern origins of modern conservatism / Joseph E. Lowndes., 2008
- Conservatism / Jerry Z. Muller.
- Right-wing women: from conservatives to extremists around the world / P. Bacchetta., 2002
- Unmaking law: the Conservative campaign to roll back the common law / Jay M. Feinman., 2004
- Radicals or conservatives?: the contemporary American right / James McEvoy., 1971
- Conservatism: Dream and Reality / Robert Nisbet., 2001
- Ought the Neo-Cons be Considered Conservatives?: a philosophical response / AQ: Journal of Contemporary Analysis. 75(6):32?33/40. 2003
- Conservatism in America since 1930: a reader / Gregory L. Schneider., 2003
- Conservatism / Noel O'Sullivan.
- The new racism : conservatives and the ideology of the tribe / Martin Barker., 1982
- A time for choosing: the rise of modern American conservatism / Jonathan M. Schoenwald., 2001
- The Meaning of Conservatism / Roger Scruton.
- Facing fascism: the conservative party and the European dictators, 1935?1940 / N. J. Crowson., 1997
- The End of Politics: triangulation, realignment and the battle for the center ground / Alexander Lee kaj Timothy Stanley., 2006
- Liberty, Equality, Fraternity / James Fitzjames Stephen.
- The Graphic Guide to Conservatism: a visual primer on the conservative worldview / Olivier Ballou.
[1]
. 2011
- Conservatism
/ Kieron O'Hara / Reaktion Books, 2011 (Reviewed in The Montreal Review ?e
The Montreal Review
)
- Carey, George (2008). "Conservatism". In Hamowy, Ronald. The Encyclopedia of Libertarianism. Thousand Oaks, CA: SAGE;
Cato Institute
. pp. 93?5.
ISBN 978-1-4129-6580-4
. LCCN 2008009151. OCLC 750831024.
[2]
[
rompita ligilo
]
Politikaj ideologioj
|
---|
Anarkiismo
|
|
---|
Socialismo
|
|
---|
Liberalismo
|
|
---|
Fa?ismo
|
|
---|
Pri religio
|
|
---|
Pri naturo
|
|
---|
Pri sekso
|
|
---|
Kontra?e
|
|
---|
Cetere
|
|
---|
|
- En tiu ?i artikolo estas uzita traduko de teksto el la artikolo
Conservatism
en la angla Vikipedio.