Συντεταγμ?νε? : 41°0′36″N 28°57′37″E  /  41.01000°N 28.96028°E  / 41.01000; 28.96028

Κωνσταντινο?πολη
Κωνσταντινο?πολη 41°0′36″N 28°57′37″E
Χ?ρα	Τουρκ?α [1]
Διοικητικ? υπαγωγ?	Επαρχ?α Κωνσταντινο?πολη?
?δρυση	29  Μα?ου 1453
Διο?κηση
?  Δ?μαρχο? τη? Κωνσταντινο?πολη?	Εκρ?μ Ιμ?μογλου (απ? 2019) [2]
? Μ?λο? του/τη?	Δ?κτυο Δημιουργικ?ν Π?λεων Σ?νδεσμο? Ιστορικ?ν Π?λεων [3] Organization of World Heritage Cities [4]
?κταση	5.343  km²
Υψ?μετρο	100 μ?τρα
Πληθυσμ??	15.462.452 (2020) [5]
Ταχ. κωδ.	34000?34990
Τηλ. κωδ.	212 και 216
Ζ?νη ?ρα?	UTC+03:00
Ιστ?τοπο?	Επ?σημο? ιστ?τοπο?
Σχετικ? πολυμ?σα
δεδομ?να ( π   ?   σ   ?   ε )

Η Κωνσταντινο?πολη ? Κωνσταντινο?πολι? ( τουρκικ? : ?stanbul , μτγ : Ιστανμπο?λ ) ε?ναι η μεγαλ?τερη π?λη τη? Τουρκ?α? , αποτελ?ντα? το οικονομικ?, πολιτιστικ? και ιστορικ? κ?ντρο τη? χ?ρα?. Η Κωνσταντινο?πολη ε?ναι διηπειρωτικ? π?λη στην Ευρασ?α , με το ιστορικ? και εμπορικ? κ?ντρο να βρ?σκεται στην ευρωπα?κ? πλευρ? και περ?που το ?να τρ?το του πληθυσμο? να ζει στην ασιατικ? πλευρ? τη? Ευρασ?α?. Η σ?γχρονη π?λη με πληθυσμ? 15 εκατομμ?ρια κατο?κου? ε?ναι ιδια?τερα πυκνοκατοικημ?νη και πολυπολιτισμικ?, με ανθρ?που? απ? ολ?κληρο τον Ισλαμικ? κ?σμο, εν? ταυτ?χρονα ε?ναι το κυρι?τερο σταυροδρ?μι Ασ?α? και Ευρ?πη? τ?σο για τα εμπορικ? αγαθ? ?σο και για του? ταξιδι?τε?. Συγκαταλ?γεται στι? μεγαλ?τερε? π?λει? του κ?σμου και αποτελε? τον μεγαλ?τερο οικισμ? στην Ευρ?πη και τον μεγαλ?τερο στη Μ?ση Ανατολ? . ^[6] Η π?λη βρ?σκεται εντ?? των ορ?ων του ομ?νυμου μητροπολιτικο? δ?μου .

Η Κωνσταντινο?πολη (Π?λη) ε?ναι κτισμ?νη στη θ?ση τη? αρχα?α? ελληνικ?? π?λη? Βυζ?ντιο , που ονομ?στηκε ?τσι απ? τον Β?ζαντα των Μεγ?ρων , ο οπο?ο? την ?δρυσε κατ? το ?το? 667 π.Χ. . Απ? το 330 μ.Χ., στα χρ?νια τη? Ρωμα?κ?? αυτοκρατορ?α? ονομ?στηκε Ν?α Ρ?μη και αργ?τερα Κωνσταντινο?πολι? διατηρ?ντα? την ονομασ?α τη? και μετ? την κατ?κτησ? τη? απ? του? Το?ρκου? στην Οθωμανικ? Αυτοκρατορ?α , μ?χρι τα χρ?νια τη? Τουρκικ?? Δημοκρατ?α?. Ε?ναι κτισμ?νη στι? δ?ο πλευρ?? του Κερατ?ου Κ?λπου (τουρκ. Halic ) στη ν?τια ε?σοδο του στενο? πορθμο? του Βοσπ?ρου , ο οπο?ο? με μ?κο? περ?που 35 χλμ. συνδ?ει τη Μα?ρη Θ?λασσα (τουρκ. Karadeniz ) στον βορρ? με τη θ?λασσα του Μαρμαρ? στον ν?το. Αποτελε? κατ? αυτ? τον τρ?πο τη μοναδικ? π?λη στον κ?σμο που βρ?σκεται σε δ?ο ηπε?ρου?, την Ευρ?πη ( Ανατολικ? Θρ?κη ) και την Ασ?α ^[7] . Η σ?γχρονη π?λη χωρ?ζεται σε τρει? κ?ριε? ζ?νε? που περιλαμβ?νουν την παλαι? Κωνσταντινο?πολη (τουρκ. Eminonu και Fatih ), την περιοχ? του Μπ?ηογλου (τουρκ. Beyo?lu ) με τη συνοικ?α του Γαλατ? και τον ομ?νυμο π?ργο, καθ?? και το Σκο?ταρι (τουρκ. Uskudar ) μαζ? με ?λλα προ?στια που βρ?σκονται στην απ?ναντι ασιατικ? πλευρ? του Βοσπ?ρου.

Στη μακρα?ωνη ιστορ?α τη? υπ?ρξε πρωτε?ουσα τεσσ?ρων διαδοχικ?ν αυτοκρατορι?ν: τη? Ρωμα?κ?? ( 330 - 395 ), τη? Βυζαντιν?? Αυτοκρατορ?α? ( 395 - 1453 ), τη? βραχ?βια? Λατινικ?? (1204-1261) και τη? Οθωμανικ?? ( 1453 - 1922 ) με συν?πεια την αν?δειξη πολιτισμ?ν σε μια σ?μμεικτη σ?μερα παρουσ?α. Οι ιστορικ?? περιοχ?? τη? π?λη?, με σημαντικ? μνημε?α, αν?κουν απ? το 1985 στον κατ?λογο μνημε?ων παγκ?σμια? κληρονομι?? τη? UNESCO ^[8] . Στα σημαντικ?τερα αξιοθ?ατα τη? π?λη? αν?κουν η Αγ?α Σοφ?α , το Επταπ?ργιο και τα βυζαντιν? τε?χη , ο να?? και η πηγ? τη? Ζωοδ?χου Πηγ?? , το κτ?ριο του Πατριαρχε?ου , το Φαν?ρι καθ?? και το αν?κτορο Τοπ Καπ? , το τζαμ? του Σουλε?μ?ν και το τζαμ? του Σουλτ?νου Αχμ?τ (≪Μπλε τζαμ?≫).

Ονομασ?ε? [ Επεξεργασ?α | επεξεργασ?α κ?δικα ]

Η π?λη ονομαζ?ταν απ? την ?δρυσ? τη? το 658/7 π.Χ. ?ω? και το 330 μ.Χ. Βυζ?ντιο . Το 196 μ.Χ και για σ?ντομο χρονικ? δι?στημα, ?λαβε επ?ση? την ονομασ?α Augusta Antonina απ? τον αυτοκρ?τορα Σεπτ?μιο Σεβ?ρο , προ? τιμ? του γιου του Αντων?ου ^[9] . Ο αυτοκρ?τορα? Κωνσταντ?νο? Α? , στα εγκα?νι? τη? το 330, τη μετον?μασε Nova Roma (ελλ. Ν?α Ρ?μη) ^[10] , ?νομα που ?μω? δεν επικρ?τησε, καθ?? η π?λη ?γινε γρ?γορα γνωστ? ω? Κωνσταντινο?πολη (=π?λη του Κωνσταντ?νου), απ? το ?νομα του ιδρυτ? τη? ^{[11] [12]} . ?πω? παραδ?δει ο ιστορικ?? Σωκρ?τη? , στην Εκκλησιαστικ? Ιστορ?α , η ονομασ?α Ν?α Ρ?μη κατοχυρ?θηκε δια ν?μου ^[13] και φα?νεται πω? απηχο?σε ?να ρητορικ? παραλληλισμ? μεταξ? Ρ?μη? και Κωνσταντινο?πολη? ^[14] . ?λλε? ονομασ?ε? που τη? αποδ?θηκαν ε?ναι ≪Βασιλε?ουσα≫, ≪Βασιλ?? των π?λεων≫, ≪Μεγαλ?πολι?≫ και ≪Επτ?λοφο?≫, εν? αναφορ? γ?νεται και στο ?νομα ≪Ανθο?σα≫ [Florentia] ^[15] .

Η ονομασ?α ≪Π?λι?≫ ? ≪Π?λη≫ αναφ?ρεται ?σω? για πρ?τη φορ? στι? αρχ?? του 5ου αι?να και θα πρ?πει να ?ταν συνηθισμ?νη το αργ?τερο τον 10ο αι?να, ?ταν ο ?ραβα? γεωγρ?φο? Αλ Μασουντ? την αναφ?ρει ω? ≪Μπουλ?ν≫. Ευρ?σκεται επ?ση? στον Μιχα?λ Ακομιν?το . Ο ≪Πολ?τη?≫ με την ?ννοια του κ?τοικου τη? Κωνσταντινο?πολη? εμφαν?ζεται απ? τον 7ο αι?να, που δε?χνει ?τι το ?νομα ≪Π?λι?≫ ?ταν συνηθισμ?νο. ^[16]

Κωνσταντινο?πολη ?ταν η ονομασ?α μ?χρι το 1923 (επ?σημα με το ?νομα Konstantiniyye ^{[17] [18] [19]} ).

Η διεθν?? ονομασ?α τη? π?λη? σ?μερα ε?ναι Ιστ?νμπουλ , ?πω? μετονομ?στηκε επ?σημα απ? την Τουρκικ? Δημοκρατ?α στι? 28 Μαρτ?ου του 1930 . Η ετυμολογ?α του ?ρου δεν ε?ναι γνωστ? με βεβαι?τητα. Περισσ?τερο αποδεκτ? ε?ναι η ?ποψη πω? προ?ρχεται απ? τι? ελληνικ?? λ?ξει? ≪ει? την π?λη≫ ^{[20] [21]} . Θεωρε?ται εξ?λλου πιθαν? πω? με δεδομ?να τη σπουδαι?τητα και το μ?γεθ?? τη?, οι κ?τοικο? τη? την αποκαλο?σαν απλ? ≪Π?λη≫ ^[22] , ?πω? αποκαλε?ται συχν? μ?χρι σ?μερα απ? του? ?λληνε?. Η ονομασ?α Ιστ?νμπουλ, μαζ? με τι? παραλλαγ?? Ιστινμπ?λ [Istinbol] ? Ιστανμπ?λ [Istanbol] χρησιμοποι?θηκαν κατ? την περ?οδο του σουλταν?του των Σελτζο?κων , καθ?? και κατ? την πρ?ιμη οθωμανικ? περ?οδο, εν? η προφορ? τη? ονομασ?α? ω? ει? την π?λη [Istinboli] πιστοποιε?ται σ?μφωνα με πηγ?? απ? τα τ?λη του 14ου αι?να ^[23] . Σ?μφωνα με ?λλη εκδοχ?, ο ?ρο? Ισταμπο?λ πηγ?ζει απ? τη λ?ξη Ισλαμπο?λ [Islambul], δηλαδ? π?λη του Ισλ?μ , αν και αυτ? η υπ?θεση φα?νεται να προσκρο?ει στο γεγον?? τη? χρ?ση? του ον?ματο? πριν ακ?μα γ?νει πρωτε?ουσα τη? οθωμανικ?? αυτοκρατορ?α? ^[22] . Το ελαφρ? παραλλαγμ?νο ?νομα Ισλαμπ?λ [ Islam-bol ], που μεταφρ?ζεται ω? ≪εκε? που το Ισλ?μ αφθονε?≫, φα?νεται πω? δ?θηκε στην π?λη απ? τον Μω?μεθ Β' και συναντ?ται σε ?γγραφα του 15ου αι?να, καθ?? και σε φιρμ?νι του 1760/1 ? που τελικ? δεν εφαρμ?στηκε ? σ?μφωνα με το οπο?ο θα ?πρεπε να αποτελε? επ?σημο ?νομα τη? π?λη? ^{[23] [24]} . Η ονομασ?α Κωνσταντινο?πολη [οθ. τουρκ. ????????? , Konstantiniyye] βρισκ?ταν σε παρ?λληλη χρ?ση, κυρ?ω? σε επ?σημα οθωμανικ? ?γγραφα, λογοτεχνικ? ?ργα, αλλ? και νομισματικ?? κοπ?? ^[23] . ?ταν σε χρ?ση περισσ?τερο σε κ?κλου? λογ?ων, εν? στην καθημεριν? επικοινων?α κυριαρχο?σαν δι?φορε? παραλλαγ?? τη? ονομασ?α? Ιστανμπο?λ ^[25] . Μεταξ? Ελλ?νων χρησιμοποιε?ται εν?οτε η ονομασ?α ≪Π?λη≫, εν? και ?λλε? ιστορικ?? ονομασ?ε?, ?πω? ≪Βασιλε?ουσα≫, ε?ναι επ?ση? σε χρ?ση στον γραπτ? λ?γο, κυρ?ω? με λογοτεχνικ? δι?θεση. ^[26]

Ιστορ?α [ Επεξεργασ?α | επεξεργασ?α κ?δικα ]

Βυζ?ντιο (658 π.Χ.- 46 π.Χ.) [ Επεξεργασ?α | επεξεργασ?α κ?δικα ]

Η Κωνσταντινο?πολη ιδρ?θηκε στη θ?ση τη? αρχα?α? π?λη? Βυζ?ντιο (επ?ση? Βυζαντ?? ), η ονομασ?α τη? οπο?α? παραπ?μπει σε θρακικ? ονοματολογ?α ^[27] . Στα Γεωγραφικ? , ο Στρ?βων εξιστορε? πω? η π?λη ιδρ?θηκε το 658 /7 π.Χ. απ? Μεγαρε?? απο?κου?, με επικεφαλ?? τον Β?ζαντα , απ? τον οπο?ο και π?ρε το ?νομ? τη?. Ο μυθικ?? ?ρωα? Β?ζα? θεωρε?ται γιο? του βασιλι? Ν?σου απ? τα Μ?γαρα ? γιο? του Ποσειδ?να και τη? Κερ?εσσα? ^[28] , κ?ρη? τη? Ιο?? και του Δ?α, την οπο?α η μητ?ρα τη? γ?ννησε στον Κερ?τιο κ?λπο. ?λλη εκδοχ? εμφαν?ζει τον Β?ζαντα ω? γιο τη? ν?μφη? Σεμ?στρα? ^[27] . Ο Β?ζα? αναφ?ρεται μαζ? με του? ?ντε? στο χρονογρ?φημα Παραστ?σει? σ?ντομοι χρονικα? (8ο?-9ο? αι.) και εικ?ζεται ?τι πιθαν?? συνδυασμ?? των δ?ο ονομ?των οδ?γησε στο τοπων?μιο Βυζ?ντιον ^[27] .

Σ?μφωνα με τον ιδρυτικ? μ?θο του Βυζαντ?ου, ?πω? παραδ?δεται απ? τον Στρ?βωνα, οι ?ποικοι ακολο?θησαν χρησμ? ? πιθαν?? του Μαντε?ου των Δελφ?ν ? ο οπο?ο? του? προ?τρεπε να κτ?σουν την π?λη του? ?ναντι τη? π?λη? των ≪τυφλ?ν≫. Ω? τυφλο? υπονοο?νταν οι κ?τοικοι τη? Χαλκηδ?να? , οι οπο?οι ε?χαν ιδρ?σει την π?λη του? νωρ?τερα στην απ?ναντι ασιατικ? ακτ? του Βοσπ?ρου δ?χω? να αντιληφθο?ν τα εξαιρετικ? πλεονεκτ?ματα τη? απ?ναντι τοποθεσ?α? ^{[29] [30]} . Το Βυζ?ντιο αναπτ?χθηκε γρ?γορα, περιτειχ?στηκε και κατ?λαβε εδ?φη στα ασιατικ? παρ?λια. Κατ? τον Παυσαν?α , υπ?ρξε μ?α απ? τι? καλ?τερα οχυρωμ?νε? π?λει? τη? αρχαι?τητα? ^[31] . Ιστορικ?? πληροφορ?ε? για το Βυζ?ντιο αντλο?με επ?ση? απ? τον Ηρ?δοτο . Ο τ?ραννο? τη? π?λη?, Αρ?στων, υποστ?ριξε μαζ? με ?λλου? ?λληνε? στρατηγο?? τον Π?ρση βασιλι? Δαρε?ο στην εκστρατε?α του εναντ?ον των Σκυθ?ν . Στη δι?ρκεια τη? Ιωνικ?? επαν?σταση? καταλ?φθηκε απ? τι? ελληνικ?? δυν?μει? και μετ? το τ?λο? τη?, οι κ?τοικο? τη? μετο?κησαν, ιδρ?οντα? τη Μεσηβρ?α στι? δυτικ?? ακτ?? του Ε?ξεινου Π?ντου ^[32] .

Κλασικ? και ελληνιστικ? περ?οδο? [ Επεξεργασ?α | επεξεργασ?α κ?δικα ]

Κατ? του? κλασικο?? χρ?νου?, μετ? τη νικηφ?ρο για του? ?λληνε? ?κβαση των Μηδικ?ν Πολ?μων , το Βυζ?ντιο καταλ?φθηκε απ? τον νικητ? των Πλαται?ν Παυσαν?α ^[33] , ο οπο?ο? μετ? απ? συμφων?α με τον Ξ?ρξη παρ?μεινε διοικητ?? τη? π?λη? πριν εκδιωχθε? απ? του? Αθηνα?ου? ^[34] . Το Βυζ?ντιο υπ?ρξε μ?λο? τη? Δηλιακ?? συμμαχ?α? , εν? κατ? τη δι?ρκεια του Πελοποννησιακο? πολ?μου (431-405 π.Χ.) τ?χθηκε αρχικ? στο πλευρ? των Αθηνα?ων. Το 411 π.Χ. αποστ?τησε απ? τον αθηνα?κ? συνασπισμ? και τον επ?μενο χρ?νο καταλ?φθηκε απ? τον Σπαρτι?τη στρατηγ? Κλ?αρχο, ο οπο?ο? προφασ?στηκε την αν?γκη να εμποδιστε? η αποστολ? σιτηρ?ν προ? την Αθ?να απ? τον Ε?ξεινο Π?ντο ^[35] . Πολιορκ?θηκε εκ ν?ου το 409 π.Χ απ? του? Αθηνα?ου?, με επικεφαλ?? τον Αλκιβι?δη και, ?ταν ο Κλ?αρχο? εγκατ?λειψε την π?λη, ορισμ?νοι Βυζ?ντιοι ?νοιξαν τι? π?λε? στου? Αθηνα?ου? ^[36] , οι οπο?οι, τελικ?, μετ? απ? μ?χη εντ?? των τειχ?ν κατ?λαβαν την π?λη. Μετ? την ?ττα του Αλκιβι?δη στου? Αιγ?? Ποταμο??, οι Αθηνα?οι υπ?γραψαν συνθ?κη ειρ?νη? που του? υποχρ?ωνε, μεταξ? ?λλων, να εγκαταλε?ψουν το Βυζ?ντιο. Παρ?λληλα, οι πολ?τε? του Βυζαντ?ου που ε?χαν προδ?σει την π?λη, παραδ?δοντ?? τη στα χ?ρια του Αλκιβι?δη, εξορ?στηκαν, αποκτ?ντα? ?μω? αργ?τερα τιμητικ? την ιδι?τητα του Αθηνα?ου πολ?τη ^[37] . Η σπαρτιατικ? παρουσ?α στην π?λη ?ληξε περ?που το 390 π.Χ, ?ταν ο Αθηνα?ο? στρατηγ?? Θρασ?βουλο? επαν?φερε το Βυζ?ντιο στην αθηνα?κ? σφα?ρα επιρρο??, ωστ?σο δεν ?λειψαν κρ?σει? στι? σχ?σει? των δ?ο π?λεων, ?πω? το 357 π.Χ, ?ταν το Βυζ?ντιο συντ?χθηκε με τι? δυν?μει? του Μαυσ?λου.

Κατ? την περ?οδο τη? εξ?πλωση? του Φιλ?ππου Β' , το Βυζ?ντιο υπ?γραψε συνθ?κη ειρ?νη? με τον Μακεδ?να βασιλι?, ωστ?σο εκε?νο? πολι?ρκησε την π?λη, το 341 π.Χ, μετ? απ? ?ρνηση των Βυζαντ?ων να στραφο?ν εναντ?ον τη? Αθ?να?. Οι κ?τοικοι τη? π?λη? απ?δωσαν τη σωτηρ?α τη? σε θα?μα τη? θε?? Εκ?τη? , ?πω? μαρτυρε?ται απ? ?γαλμα που ?στησαν προ? τιμ? τη?, αλλ? και σε παραστ?σει? τη? σε νομ?σματα τη? εποχ??. Η ημισ?ληνο? που απεικον?στηκε σε βυζαντιν? νομ?σματα ?γινε σ?μβολο τη? π?λεω?, γεγον?? που θεωρε?ται πω? επιζε? ?ω? σ?μερα με την υιοθ?τησ? τη? στη σημα?α τη? τουρκικ?? δημοκρατ?α? ^[38] . Στην πραγματικ?τητα, το Βυζ?ντιο υποστηρ?χθηκε απ? του? Αθηνα?ου? και αρκετ?? ακ?μα ελληνικ?? π?λει? που συντ?χθηκαν μαζ? του? ^[39] . Στα χρ?νια του Μεγ?λου Αλεξ?νδρου , η π?λη διατ?ρησε ?να προνομιακ? καθεστ?? αυτονομ?α?. Κατ? την εκστρατε?α του Αλεξ?νδρου προ? τον Δο?ναβη , τον υποστ?ριξε στ?λνοντα? πλο?α ^[40] . Μετ? τον θ?νατ? του οι Βυζ?ντιοι, αν και αρχικ? υποστ?ριζαν τον Αντ?γονο Α' , τελικ? διατ?ρησαν ουδ?τερη στ?ση στη μ?χη του με τον Κ?σανδρο και τον Λυσ?μαχο ^[41] . Το 279 π.Χ. , η π?λη αναγκ?στηκε να πληρ?νει βαρ? φ?ρο στου? Γαλ?τε? . Στα χρ?νια που ακολο?θησαν οι Βυζαντινο? επιδ?ωξαν την επ?κταση τη? κυριαρχ?α? του?, κυρ?ω? μ?σω του ελ?γχου του εμπορ?ου.

Ρωμα?κ? περ?οδο? [ Επεξεργασ?α | επεξεργασ?α κ?δικα ]

Κατ? την περ?οδο τη? ρωμα?κ?? κυριαρχ?α?, το Βυζ?ντιο απολ?μβανε αρχικ? προν?μια ελε?θερη? π?λη?, καθ?? διαδραμ?τιζε σημαντικ? ρ?λο στου? αγ?νε? εναντ?ον των Θρακ?ν. Ενδεικτικ?, ο Κλα?διο? εκχ?ρησε πενταετ? ατ?λεια ^[42] , εν? ?πω? παραδ?δεται απ? τι? επιστολ?? του Πλ?νιου του νε?τερου , ο Τρα?αν?? κατ?ργησε στην περ?πτωση του Βυζαντ?ου εισφορ?? για την αυτοκρατορικ? λατρε?α ^[43] . Ωστ?σο, τα προν?μια αυτ? καταργ?θηκαν επ? αυτοκρατορ?α? του Βεσπασιανο? , ο οπο?ο? υποβ?βασε το Βυζ?ντιο στο επ?πεδο μια? κοιν?? ρωμα?κ?? επαρχ?α?. Στα τ?λη του 2ου αι?να, κατ? τη δι?ρκεια του εμφυλ?ου πολ?μου μεταξ? του αυτοκρ?τορα Σεπτ?μιου Σεβ?ρου (β. 193-211) και του διεκδικητ? του θρ?νου Πεσκ?νιου Ν?γηρα , το Βυζ?ντιο τ?χθηκε στο πλευρ? του τελευτα?ου. Ο Σεβ?ρο? προ?βη σε συστηματικ? πολιορκ?α τη? π?λη?, την οπο?α τελικ? κατ?λαβε το 196 . Χρει?στηκε τριετ?? μ?χη που συνοδε?τηκε απ? ολοσχερ? καταστροφ?, σκληρ? τιμωρ?α των κατο?κων, αλλ? και διοικητικ? υποβ?θμιση του Βυζαντ?ου, αφο? παραχωρ?θηκε στην Π?ρινθο ^[44] . Καθ?? η θ?ση του Βυζαντ?ου ?ταν εμφαν?? στρατηγικ?? σημασ?α?, ο Σεβ?ρο? προ?βη αργ?τερα σε εκτεταμ?νη ανοικοδ?μηση τη? π?λη?, η οπο?α ολοκληρ?θηκε απ? τον γιο του Αντων?νο, υψ?νοντα? ν?α τε?χη που διπλασ?ασαν την ?κτασ? τη? ^[45] , εν? εκχ?ρησε επ?ση? προν?μια που ο ?διο? ε?χε παλαι?τερα αφαιρ?σει. Μεταξ? των σημαντικ?τερων κτισμ?των συγκαταλ?γονται τα λουτρ? στο ιερ? του ναο? του Δι??, που ονομ?στηκαν ≪Ζε?ξιππον≫ , θ?ατρο και ιπποδρ?μιο , εν? ανακαιν?στηκε και το λεγ?μενο ≪Στρατ?γιον≫ ^[44] . Την ?δια περ?οδο, η π?λη ?λαβε προσωριν? την ονομασ?α Augusta Antonina [Αυγο?στα Αντον?να], προ? τιμ? του γιου του Σεβ?ρου.

Το Βυζ?ντιο ?ζησε μια ν?α καταστροφ?, ?ταν ο Γαλλιην?? (β. 254-268) κατ?στρεψε τι? οχυρ?σει? τη?, οι οπο?ε? αργ?τερα κτ?στηκαν εκ ν?ου απ? τον Διοκλητιαν? . Την εποχ? αυτ?, οι συχν?? επιδρομ?? φυλ?ν, κυρ?ων των Γ?τθων , ?φεραν το Βυζ?ντιο αρκετ?? φορ?? σε θ?ση ?μυνα?, χωρ?? ωστ?σο να υποστε? σημαντικ? πλ?γμα. Εκε? κατ?φυγε ο Λικ?νιο? μετ? την ?ττα του απ? τον Κωνσταντ?νο Α' στη Χρυσο?πολη . Ο τελευτα?ο? τον καταδ?ωξε αναγκ?ζοντ?? τον τελικ? να παραδοθε?. Προ?βη σε πολιορκ?α τη? π?λη?, την οπο?α κατ?λαβε τον Σεπτ?μβριο του 324 . Φα?νεται πω? ο Κωνσταντ?νο? αντιλ?φθηκε τα σημαντικ? πλεονεκτ?ματα τη? θ?ση? του Βυζαντ?ου, με αποτ?λεσμα να αποφασ?σει να μεταφ?ρει εκε? την πρωτε?ουσα του.

Πρωτε?ουσα τη? Ανατολικ?? Ρωμα?κ?? Αυτοκρατορ?α? (330-1204) [ Επεξεργασ?α | επεξεργασ?α κ?δικα ]

?δρυση [ Επεξεργασ?α | επεξεργασ?α κ?δικα ]

Το σ?στημα διακυβ?ρνηση? τη? Τετραρχ?α? (π. 293-324) χαρακτηρ?στηκε, μεταξ? ?λλων, απ? την πρακτικ? τη? δημιουργ?α? τ?πων διαμον?? του αυτοκρ?τορα. Οι π?λει? που ιδρ?ονταν, ? επανιδρ?ονταν, ω? αυτοκρατορικο? τ?ποι διαμον?? συν?θω? εξωρα?ζονταν και οικοδομο?νταν σε αυτ?? σημαντικ? κτ?ρια, ?πω? αν?κτορα, μαυσωλε?α ? ιπποδρ?μια. Για παρ?δειγμα, ο αυτοκρ?τορα? Μαξιμιαν?? (β. 285-310) κυβ?ρνησε απ? το Μεδι?λανο (σημ. Μιλ?νο), εν? παρ?λληλα ο Διοκλητιαν?? ε?χε ω? ?δρα τη Νικομ?δεια . Ο Κωνσταντ?νο? επ?λεξε το Βυζ?ντιο, ω? πρωτε?ουσα, προφαν?? αντιλαμβαν?μενο? τη στρατηγικ? θ?ση του ^[46] . Η θεμελ?ωση τη? Κωνσταντινο?πολη? ταυτ?στηκε με την ?ναρξη εν?? πολ? μεγ?λου πολεοδομικο? εγχειρ?ματο?, μεγ?λη? εμβ?λεια?. Η π?λη επεκτ?θηκε, εντ?σσοντα? στο Βυζ?ντιο ?κταση περ?που 5000 στρεμμ?των, σε μεγ?λο βαθμ? μη οικοδομημ?νη ^[47] . Παρ?λληλα, τα ν?α τε?χη που ξεκ?νησαν να κτ?ζονται επ? Κωνσταντ?νου και αποπερατ?θηκαν επ? Κωνστ?ντιου Α' (337-361), προεκτε?νονταν κατ? δεκαπ?ντε στ?δια σε σ?γκριση με τα παλαι?τερα τε?χη του Σεβ?ρου ^[48] . Τα εγκα?νια τη? π?λη? τελ?στηκαν με λαμπρ?τητα στι? 11 Μα?ου του 330 μ.Χ και ονομ?στηκαν γεν?θλια . Επιθυμ?ντα? να πυκν?σουν οι οικισμο? τη? π?λη?, μ?χρι το 361 ?ταν εξασφαλισμ?νη η δωρε?ν παροχ? ?ρτου στου? πολ?τε? που ?χτιζαν την κατοικ?α του? εκε? ( panes aedium ), ^[49] εν? επιπλ?ον μ?τρα πειθαναγκαστικο? χαρακτ?ρα εφαρμ?ζονταν προκειμ?νου να υποχρε?νονται οι αν?δοχοι εδαφ?ν αυτοκρατορικ?? ιδιοκτησ?α? στη Μικρ? Ασ?α να οικοδομ?σουν στην Κωνσταντινο?πολη. Επιπλ?ον, αρκετο? ο?κοι παραχωρ?θηκαν σε αν?τερου? αξιωματο?χου? τη? αυλ?? και χρηματοδοτ?θηκαν απευθε?α? απ? το αυτοκρατορικ? θησαυροφυλ?κιο ^[50] . Σ?ντομα η πληθυσμιακ? αν?πτυξη τη? π?λη? ?φτασε σε τ?τοιο σημε?ο ?στε να καταργηθο?ν τα μ?τρα που την ευνοο?σαν, οδηγ?ντα? παρ?λληλα σε μεγ?λο συνωστισμ? ανθρ?πων ^[51] .

Περιτριγυρισμ?νη απ? επτ? λ?φου? , η Κωνσταντινο?πολη, ?πω? και η Ρ?μη, διαιρ?θηκε σε δεκατ?σσερι? συνοικ?ε? . Το κ?ντρο του παλαιο? Βυζαντ?ου, το Τετρ?στωον, μαζ? με τον κοντιν? ιππ?δρομο, επαναπροσδιορ?στηκε αρχιτεκτονικ? και μετονομ?στηκε σε Αυγουστα?ον , προ? τιμ? τη? μητ?ρα? του Κωνσταντ?νου. Συνδυ?στηκε με τον ν?ο φ?ρο (αγορ?) του Κωνσταντ?νου, κοντ? στον οπο?ο διακλαδων?ταν η Μ?ση οδ??, ο κ?ριο? οδικ?? ?ξονα? τη? π?λη? που οδηγο?σε μ?χρι την πρ?τη Χρυσ? Π?λη. Στη δυτικ? πλευρ? του Αυγουστα?ου βρισκ?ταν ο να?? τη? Θε?α? Σοφ?α?, αφιερωμ?νο? στην Αγ?α Σοφ?α , και στα ανατολικ? ανεγ?ρθηκε το πρ?το μ?γαρο τη? Συγκλ?του. Ανατολικ? του ιπποδρ?μου βρισκ?ταν το αυτοκρατορικ? παλ?τι, το οπο?ο μ?χρι τον 6ο αι?να δεν υπ?στη σημαντικ?? αλλαγ?? και παρ?μενε περιορισμ?νων σχετικ? διαστ?σεων. Η Ν?α Ρ?μη του Κωνσταντ?νου, μ?λι? απ? την ημ?ρα των εγκαιν?ων τη?, ?ταν φαινομενικ? και επισ?μω? μια χριστιανικ? π?λη ^[52] , αν και τα ολιγ?ριθμα χριστιανικ? κτ?ρια που ανεγ?ρθηκαν με την ?δρυσ? τη?, μειοψηφο?σαν σαφ?? σε σχ?ση με του? ιερο?? τ?που? τη? ελληνορωμα?κ?? θρησκε?α? ^[53] .

Στολισμ?νη με μεγαλοπρ?πεια, η Κωνσταντινο?πολη δι?θετε ?λα τα στοιχε?α τη? αστικ?? ευημερ?α?, ευνο?ντα? σε πολιτισμικ? επ?πεδο τη συγχ?νευση των εθ?μων, τη? αρχιτεκτονικ?? και τη? τ?χνη? Δ?ση? και Ανατολ??. Αποτ?λεσε επ?ση? εκκλησιαστικ? κ?ντρο, καθ?? απ? το 381 αποτελο?σε ?δρα του πατρι?ρχη ^[54] .

Επ?κταση [ Επεξεργασ?α | επεξεργασ?α κ?δικα ]

Σημαντικ? επ?κταση τη? π?λη? δρομολογ?θηκε επ? τη? αυτοκρατορ?α? του Θεοδ?σιου Β' (408-450) και υπ? την επ?βλεψη του επ?ρχου των πραιτωρ?ων τη? Ανατολ?? Ανθ?μιου, ο οπο?ο? καθ' υπερβολ? μπορε? να χαρακτηριστε? και δε?τερο? ιδρυτ?? τη? Κωνσταντινο?πολη? ^[55] . Το δυτικ? τμ?μα τη? πρωτε?ουσα? προωθ?θηκε σε απ?σταση εν?? ρωμα?κο? μιλ?ου ^[55] , εν? συνολικ? η εντ?? των τειχ?ν ?κτασ? τη? διπλασι?στηκε ^[56] Η ασφ?λει? τη? ενισχ?θηκε με μεσοπ?ργια που χτ?στηκαν κατ? μ?κο? των θαλ?σσιων μετ?πων, εν? παρ?λληλα υιοθετ?θηκε ?να καινοτ?μο σχ?διο για τα χερσα?α τε?χη, γνωστ? σ?μερα ω? Θεοδοσιαν? ^[57] .

Κατ? την αυτοκρατορ?α του Ιουστινιανο? Α' (527-565), η μεσαιωνικ? Κωνσταντινο?πολη ?φθασε στη μεγαλ?τερη ακμ? τη?, με πληθυσμ? που ?φτανε περ?που του? 500.000 κατο?κου? ^[54] και συνιστο?σε ?να μωσα?κ? κοινοτ?των με διαφορετικ? χαρακτηριστικ?. Σε αυτ? την περ?οδο επιχειρ?θηκε μια ν?α αναδιοργ?νωση του αστικο? τοπ?ου τη? πρωτε?ουσα?, ?πω? ?λλωστε απαιτο?σαν οι συνθ?κε?, με δεδομ?νε? τι? εκτεταμ?νε? καταστροφ?? που επ?φεραν η πυρκαγι? του 532 και τα γεγον?τα τη? στ?ση? του Ν?κα . Στο ν?ο πολεοδομικ? πρ?γραμμα περιλαμβ?νονταν ο επαναπροσδιορισμ?? των θ?σεων και των ?ργων που παρουσ?αζαν το πρ?σωπο τη? εξουσ?α? και η αποτ?πωση αρχιτεκτονικ?ν χαρακτηριστικ?ν που αναδε?κνυαν την π?λη ω? χριστιανικ? πρωτε?ουσα τη? οικουμ?νη? ^[58] . Ξεχωριστ? συνεισφορ? του Ιουστινιανο? A' υπ?ρξε η αν?γερση αρκετ?ν μοναστηρι?ν και εκκλησι?ν, με πιο επιβλητικ? εκε?νη τη? Αγ?α? Σοφ?α? ^[59] . Το 542 στην π?λη εξαπλ?θηκε η ν?σο? τη? παν?λη? που, ?πω? λ?γεται, προκ?λεσε τον θ?νατο των 3/5 του πληθυσμο? και σηματοδ?τησε μια περ?οδο παρακμ?? τη? Κωνσταντινο?πολη? ^[54] . Η περ?οδο? απ? τον 7ο αι?να μ?χρι τον 9ο υπ?ρξε εν γ?νει μια κρ?σιμη φ?ση στην ιστορ?α τη? π?λη?, κατ? την οπο?α πολιορκ?θηκε απ? Π?ρσε? και Αβ?ρου? (626), ?ραβε? (674-78 και 717-18), Βο?λγαρου? (813, 913), Ρ?σου? (860, 941, 1043) και Πετσεν?γου? (1090-91), αντιμετωπ?ζοντα? επ?ση? επιδημ?ε? και εσωτερικ?? συγκρο?σει?.

Λατινοκρατ?α (1204-61) και βυζαντιν? επαν?κτηση [ Επεξεργασ?α | επεξεργασ?α κ?δικα ]

Το 1203, στα πλα?σια τη? Δ' Σταυροφορ?α? , ?λαβε χ?ρα η πρ?τη πολιορκ?α τη? Κωνσταντινο?πολη? απ? του? Σταυροφ?ρου?, με σκοπ? την αποκατ?σταση του Ισα?κιου Β' στον θρ?νο. Στι? 13 Απριλ?ου 1204 , εισ?βαλαν στην π?λη, η λεηλασ?α τη? οπο?α? δι?ρκεσε για αρκετ? χρ?νια. Ν?ο? αυτοκρ?τορα? εκλ?χτηκε ο Βαλδου?νο? τη? Φλ?νδρα? . Η περ?οδο? τη? εφ?μερη? εγκατ?σταση? τη? Λατινικ?? Αυτοκρατορ?α? (1204-61) χαρακτηρ?ζεται ω? η πλ?ον καταστροφικ? στην ιστορ?α τη? Κωνσταντινο?πολη? ^[54] και ειδικ?τερα η λεηλασ?α τη? π?λη? ω? ?νευ προηγουμ?νου ^[60] . Ενδεικτικ?? πληροφορ?ε? για τι? εκτεταμ?νε? καταστροφ??, πυρπολ?σει? και λεηλασ?ε? να?ν, ανακτ?ρων, μνημε?ων και κεντρικ?ν συνοικι?ν αντλο?με απ? το χρονικ? του Γουλι?λμου Βιλλαρδου?νου (π. 1160-1213), καθ?? και απ? το ?ργο του ιστορικο? και αυτ?πτη μ?ρτυρα Νικ?τα Χωνι?τη ^[61] . Πληθ?ρα τ?πων λατρε?α? παραχωρ?θηκαν στο λατινικ? δ?γμα, καθ?? και στον φραγκικ? και ενετικ? κλ?ρο, καθ??, σε ευρε?α κλ?μακα, επιχειρ?θηκε η εγκαθ?δρυση του λατινικο? δ?γματο? στην ?λλοτε μητρ?πολη τη? Ορθοδοξ?α? ^[62] . Λατ?νοι ιερε?? απ? τη Γαλλ?α, τη Φλ?νδρα και την Ιταλ?α, αν?λαβαν τη λειτουργ?α των εκκλησι?ν τη? π?λη?. Την ?δια περ?οδο, η ενετικ? συνοικ?α επεκτ?θηκε, οχυρ?θηκε και ?λαβε τον χαρακτ?ρα ξεχωριστ?? υπερπ?ντια? αποικ?α? ^[62] , εν? ταυτ?χρονα σημει?θηκε μαζικ? ?ξοδο? του ελληνικο? στοιχε?ου. Η γενικ? αρα?ωση του πληθυσμο? δεν εξισορροπ?θηκε απ? τη λατινικ? μεταν?στευση που ξεκ?νησε το 1204 ^[63] . Το 1261, η Κωνσταντινο?πολη επανακτ?θηκε απ? τον Μιχα?λ Η' Παλαιολ?γο (1259-82) και τι? επ?μενε? δεκαετ?ε? επιχειρ?θηκε ?να ν?ο πρ?γραμμα ανοικοδ?μηση?, σηματοδοτ?ντα? μια στροφ? στη διαμ?ρφωση του αστικο? τοπ?ου. Προωθ?θηκαν ειδικ? μ?τρα για την επιστροφ? του πληθυσμο? απ? τα προ?στια και εν γ?νει υποστηρικτικ?? δρ?σει? για την αποκατ?σταση τη? εικ?να? τη? π?λη?. Προωθ?θηκαν επ?ση? αμυντικ? ?ργα, τα οπο?α κρ?νονταν απαρα?τητα, με δεδομ?νη την πολ? κακ? κατ?σταση στην οπο?α περι?λθαν τα τε?χη τη? π?λη?, ω? αποτ?λεσμα τη? ?λλειψη? φροντ?δα? κατ? τα προηγο?μενα ?τη ^[64] . Κατ? τη δυναστε?α των Παλαιολ?γων , το πολιτικ? κ?ντρο τη? Κωνσταντινο?πολη? μετακιν?θηκε στην περιοχ? των Βλαχερν?ν. Στη δι?ρκεια των επ?μενων αι?νων, η ?δη συρρικνωμ?νη Βυζαντιν? Αυτοκρατορ?α βρισκ?ταν σε επισφαλ? θ?ση, γνωρ?ζοντα? απειλ?? τ?σο απ? τη Δ?ση ?σο και απ? τη Μικρ? Ασ?α, με τη σταδιακ? αν?δειξη των Οθωμαν?ν ω? τη? κυρ?αρχη? δ?ναμη? στην περιοχ?. Παρ? την οικοδ?μηση που πραγματοποι?θηκε στα τ?λη του 13ου αι?να και στι? αρχ?? του 14ου, η Κωνσταντινο?πολη παρ?μενε παρηκμασμ?νη, γεμ?τη ερε?πια και μεγ?λε? ερημωμ?νε? εκτ?σει? ^[54] . Ο περιηγητ?? στην π?λη, την περ?οδο 1432-33, Μπερτραντ?ν ντε λα Μπροκι?ρ , αναφ?ρεται στου? ?δειου? χ?ρου? τη? π?λη? οι οπο?οι, ?πω? περιγρ?φει, εκτε?νονταν σε μεγαλ?τερη επιφ?νεια απ? εκε?νου? που ε?χαν κτιστε? ^[65] . Αν?λογη περιγραφ? παραδ?δεται απ? τον Ρου? Γκονζ?λε? ντε Κλαβ?χο , στι? αρχ?? του 15ου αι?να, ο οπο?ο? διακρ?νει επιπλ?ον το τμ?μα τη? θαλ?σσια? ακτ?? ω? πιο πυκνοκατοικημ?νο, εν? συγχρ?νω? σημει?νει τα ερε?πια των ?λλοτε επιβλητικ?ν εκκλησι?ν και μοναστηρι?ν τη? π?λη? ^[66] .

Οθωμανικ? Αυτοκρατορ?α [ Επεξεργασ?α | επεξεργασ?α κ?δικα ]

Τον Απρ?λιο του 1453 ξεκ?νησε η πολιορκ?α τη? Κωνσταντινο?πολη? απ? του? Οθωμανο??, με επικεφαλ?? τον σουλτ?νο Μω?μεθ Β' . Ε?χε προηγηθε? η αποτυχημ?νη απ?πειρα κατ?ληψη? τη? π?λη? το 1422, απ? τον σουλτ?νο Μουρ?τ Β' . Παρ? τι? σημαντικ?? διαφοροποι?σει? που παρατηρο?νται στι? μεσαιωνικ?? πηγ??, ο οθωμανικ?? στρατ?? φα?νεται πω? υπερτερο?σε κατ? πολ? αριθμητικ? ^[67] . Η τελικ? επ?θεση, κατ? την οπο?α σκοτ?θηκε ο τελευτα?ο? βυζαντιν?? αυτοκρ?τορα? Κωνσταντ?νο? ΙΑ' Παλαιολ?γο? , πραγματοποι?θηκε στι? 29 Μα?ου , ?ταν, παρ? την αντ?σταση των αμυν?μενων, οι Οθωμανο? εισ?βαλαν στην π?λη και την κατ?λαβαν. Ε?χαν προηγηθε? συνολικ? 54 ημ?ρε? πολιορκ?α? ^[68] . Μετ? απ? τρι?μερη λεηλασ?α τη? π?λη? ^[69] , ο σουλτ?νο?, επιθυμ?ντα? να περιορ?σει την περαιτ?ρω καταστροφ? τη? μελλοντικ?? πρωτε?ουσ?? του ^[70] , δι?ταξε την πα?ση τη? και πραγματοπο?ησε την εθιμοτυπικ? και μεγαλοπρεπ? ε?σοδ? του στην π?λη. Ο Μω?μεθ Β? επιχε?ρησε να ενισχ?σει τον πληθυσμ? τη? π?λη?, μετακιν?ντα? αναγκαστικ? κατο?κου? απ? ?λλε? περιοχ?? που ε?χε κατακτ?σει, ?πω? την Πελοπ?ννησο , τη Θεσσαλον?κη και ελληνικ? νησι? ^[71] . Πριν την αναχ?ρησ? του απ? την Κωνσταντινο?πολη, εξ?δωσε φιρμ?νια για τη μετακ?νηση στην π?λη μουσουλμανικ?ν, χριστιανικ?ν και εβρα?κ?ν οικογενει?ν, απ? την περιοχ? τη? Ρο?μελη? και τη? Ανατολ?α? ^{[23] [72]} . Η αναγκαστικ? μετο?κηση εξυπηρετο?σε πληθ?ρα κοινωνικ?ν, πολιτικ?ν και οικονομικ?ν αναγκ?ν, ?πω? την αποκατ?σταση τη? ευημερ?α? σε μια προηγουμ?νω? παρηκμασμ?νη π?λη, τη δημιουργ?α πλο?του και την αποτροπ? εξεγ?ρσεων απομονωμ?νων κοινοτ?των. Σ?μφωνα με απογραφ? του 1477, Κωνσταντινο?πολη αριθμο?σε εκε?νη την εποχ? 16.324 νοικοκυρι? ^[73] , με το μουσουλμανικ? και χριστιανικ? στοιχε?ο να αντιστοιχο?ν περ?που στο 60% και 22% του συνολικο? αριθμο? (αρχε?α Topkapi Sarayi, D 9524) ^[23] . Αν και οι εκτιμ?σει? για τον πληθυσμ? τη? π?λη? διαφ?ρουν σημαντικ?, θεωρε?ται σχεδ?ν β?βαιο πω? κατ? τον 16ο αι?να ε?χε αυξηθε? σημαντικ?.

Μ?λημα του σουλτ?νου Μω?μεθ Β? ?ταν επ?ση? η οικοδ?μηση τη? π?λη?, με χαρακτηριστικ? ?ργα την αποκατ?σταση των τειχ?ν, τη δημιουργ?α μια? οχυρωμ?νη? θ?ση? (Yedikule), καθ?? και την αν?γερση παλατιο? στο κ?ντρο τη? π?λη?. Για το ?ργο αυτ? χρησιμοπο?ησε ?λληνε? δο?λου?, ?ναντι σημαντικ?? αμοιβ?? με την οπο?α αργ?τερα ?ταν σε θ?ση να κερδ?σουν την ελευθερ?α του? και να εγκατασταθο?ν στην π?λη ^[74] . Εκτ?? απ? το παλ?τι, το σημαντικ?τερο ?σω? κτ?ριο που ανεγ?ρθηκε απ? του? Οθωμανο?? κατακτητ?? ?ταν το τζαμ? του σουλτ?νου, που κτ?στηκε την περ?οδο 1462-70 αλλ? καταστρ?φηκε απ? σεισμ? το 1766.

Πληθ?ρα μεγαλοπρεπ?ν τζαμι?ν συν?βαλαν σταδιακ? στη διαμ?ρφωση του αρχιτεκτονικο? ?φου? τη? Κωνσταντινο?πολη?. Διοικητικ?, η οθωμανικ? π?λη χωρ?στηκε σε τ?σσερι? εν?τητε?: το κ?ντρο τη? Κωνσταντινο?πολη? (Σταμπο?λ) και τι? τρει? περιοχ?? του Γαλατ?, του Εγιο?π (Χ?σια) και του Ουσκουντ?ρ (Σκο?ταρι). Η αναδι?ρθρωση τη? οθωμανικ?? Κωνσταντινο?πολη? βασ?στηκε, εν γ?νει, στην πεπο?θηση πω? ?πρεπε να διαπν?εται απ? το πνε?μα του Ισλ?μ , αποκτ?ντα? τον χαρακτ?ρα μια? ιερ?? ισλαμικ?? π?λη?. Συνολικ?, τα επ?μενα χρ?νια, η π?λη γν?ρισε μια μακρ? περ?οδο αν?πτυξη?, με μοναδικ?? εξαιρ?σει? τι? φυσικ?? καταστροφ?? ? κατ? κ?ριο λ?γο πυρκαγι?? και σεισμο? ? και τι? επιδημ?ε? που την ?πληξαν στο π?ρασμα του χρ?νου. Το εκτεταμ?νο πρ?γραμμα επανεποικισμο? και οικοδ?μηση? ?θεσε τα θεμ?λια για τη μεταμ?ρφωση τη? ?λλοτε ερημωμ?νη? π?λη? σε μια οικουμενικ? αυτοκρατορικ? πρωτε?ουσα, η οπο?α δι?φερε σε χαρακτ?ρα και εμφ?νιση απ? την αντ?στοιχη βυζαντιν? ^[75] . Κατ? την περ?οδο του Σουλε?μ?ν Α? , ?φθασε στο απ?γειο τη? α?γλη? τη? ^[76] .

Παν?ραμα τη? Κωνσταντινο?πολη?
Μελχι?ρ Λορκ , 1559

1	2	3	4	5	6	7	8	9	10	11	12	13	14	15	16	17	18	19	20	21
Β?σπορο? και Κερ?τιο? κ?λπο? το πλο?ο του Σουλε?μ?ν Α´ στο κ?ντρο Π?ργο? Γαλατ? στο κ?ντρο δεξι?	Βοσπ?ρια ?κρα και Τοπ Kαπ? το πλο?ο του Δανο? πρεσβευτ? στο κ?ντρο	Βοσπ?ρια ?κρα , Τοπ Kαπ? , Ιντσιρλ?	Βοσπ?ρια ?κρα , Τοπ Kαπ?	Βοσπ?ρια ?κρα , Γκιο?λ Χαν? Αγ?α Ειρ?νη στο β?θο?	Αγ?α Σοφ?α Χριστ?? Χαλκ?τη? (πιθαν?)	Βοσπ?ρια ?κρα Ερε?πια Μεγ?λου Παλατ?ου Λιμ?να? Νεωρ?ου (πιθαν?)	Βοσπ?ρια ?κρα Στ?λη του Κωνσταντ?νου Α´ ?νω αριστερ? Τ?μενο? Βαγιαζ?τ ?νω κ?ντρο Π?ργο? τη? Ειρ?νη? κ?τω δεξι?	Τ?μενο? Σουλταναχμ?τ	Τ?μενο? Σουλε?μανιγι? ημικυκλικ? στο? κ?ντρο δεξι?	Τ?μενο? Φατ?χ ?νω αριστερ? Υδραγωγε?ο Ου?λεντο? ?νω δεξι?	Π?ργο? Βαγιαζ?τ Στ?λη του Αρκαδ?ου ?νω αριστερ? Τρο?λοι Μον. Παντοκρ?τ. κ?ντρο	Δυτ. Κερ?τιο? κ?λπο? Τ?μενο? Φατ?χ ?νω δεξι?	Δυτ. Κερ?τιο? κ?λπο? Τ?μενο? Σελιμιγι? ?νω δεξι?	Δυτ. Κερ?τιο? κ?λπο? , Ναυπηγε?ο Κασ?μπασα	Δυτ. Κερ?τιο? κ?λπο?	Δυτ. Κερ?τιο? κ?λπο?	Ανα. Κερ?τιο? κ?λπο? και Κοσμ?διον	Ανα. Κερ?τιο? κ?λπο? και Κοσμ?διον	Κοσμ?διον	Κοσμ?διον

Πανοραμικ? θ?α τη? Κωνσταντινο?πολη? και των περιοχ?ν τη?, φωτογραφ?α του 1880 σε υψηλ? αν?λυση

Στι? αρχ?? του 19ου αι?να χρονολογε?ται μ?α ακ?μα σημαντικ? εξ?λιξη στην ιστορ?α τη? οθωμανικ?? Κωνσταντινο?πολη?, συνυφασμ?νη με την εποχ? του τανζιμ?τ , δηλαδ? τη? αναδιοργ?νωση? τη? οθωμανικ?? αυτοκρατορ?α?, η οπο?α συνοδε?τηκε απ? σοβαρ?? αναταραχ??, ?πω? τη σφαγ? των Γενιτσ?ρων στον Ιππ?δρομο το 1826. Εν? με αφορμ? την Ελληνικ? Επαν?σταση του 1821 για πρ?τη φορ? η οθωμανικ? εξουσ?α δι?ταξε την ?μεση εκτ?λεση προσ?πων που διαδραμ?τιζαν ισχυρ? ρ?λο, ?πω? του Οικουμενικο? Πατρι?ρχη και του Μεγ?λου Διερμην?α, με του? συνεπαγ?μενου? διωγμο?? κατ? τη? ελληνικ?? κοιν?τητα? τη? π?λη?. Ο 19ο? αι?να? χαρακτηρ?ζεται γενικ? ω? η περ?οδο? κατ? την οπο?α επιχειρ?θηκε ο μετασχηματισμ?? τη? π?λη? σε μ?α δυτικο? τ?που πρωτε?ουσα. Το 1870 επεκτ?θηκε ?ω? την Κωνσταντινο?πολη ο ευρωπα?κ?? σιδηρ?δρομο?, εν? και ?λλε? σημαντικ?? δημ?σιε? υποδομ?? ολοκληρ?θηκαν απ? τα τ?λη του 19ου αι?να μ?χρι τι? αρχ?? του 20ο?, ?πω? η υπ?γεια σ?ραγγα μεταξ? Γαλατ? και Π?ραν (1873), σταθμ?? ηλεκτρικ?? εν?ργεια? και τηλεφωνικ? δ?κτυο. Την ?δια περ?που περ?οδο, και μ?χρι το ξ?σπασμα του Α? Παγκοσμ?ου Πολ?μου , ο μουσουλμανικ?? πληθυσμ?? τη? π?λη? σημε?ωσε σημαντικ? α?ξηση απ? 385.000 το 1885 σε 560.000 το 1914 ^[77] .

Νε?τερη ιστορ?α [ Επεξεργασ?α | επεξεργασ?α κ?δικα ]

Το 1908 η π?λη καταλ?φθηκε απ? τον στρατ? του κιν?ματο? των Νε?τουρκων , και ο σουλτ?νο? Αμπντο?λ Χαμ?τ Β' εκθρον?στηκε. Η Επαν?σταση των Νε?τουρκων επιτ?χυνε τη διαδικασ?α προσαρμογ?? τη? π?λη? στα δυτικ? πρ?τυπα ^[78] , η οπο?α ε?χε ξεκιν?σει ?δη απ? το 1839 και τον σουλτ?νο Αμπντο?λ Μετζ?τ Α? , με τη μεταρρ?θμιση που ονομ?στηκε Τανζιμ?τ . Κατ? τη δι?ρκεια των Βαλκανικ?ν πολ?μων (1912-13), αποτρ?πηκε η κατ?ληψ? τη? απ? τον βουλγαρικ? στρατ?, η πορε?α του οπο?ου ανακ?πηκε στα προ?στια τη? π?λη?. Στο δι?στημα του Α? Παγκοσμ?ου Πολ?μου βρισκ?ταν σε αποκλεισμ? και με το π?ρα? του πολ?μου ετ?θη υπ? βρετανικ?, γαλλικ? και ιταλικ? κατοχ? μ?χρι το 1923 ^[54] . Με την ?νοδο του Κεμ?λ Ατατο?ρκ , ο τελευτα?ο? οθωμαν?? σουλτ?νο?, Μεχμ?τ Στ', εγκατ?λειψε την π?λη το 1922. Παρ?λληλα, η Κωνσταντινο?πολη ?χασε την ηγεμον?α που διατηρο?σε για περισσ?τερο απ? μ?α χιλιετ?α, καθ?? πρωτε?ουσα τη? νεοσ?στατη? Δημοκρατ?α? τη? Τουρκ?α? ανακηρ?χθηκε η ?γκυρα . Μ?χρι τι? αρχ?? τη? δεκαετ?α? του 1920, ο πληθυσμ?? τη? Κωνσταντινο?πολη? ε?χε μειωθε? δραστικ?, φθ?νοντα? στο χαμηλ?τερο επ?πεδο των τελευτα?ων εκατ? ετ?ν ^[79] . Παρ?μεινε αλ?βητη κατ? τη δι?ρκεια του Β? Παγκοσμ?ου Πολ?μου , χωρ?? να υποστε? ζημι??, χ?ρη στην ουδ?τερη στ?ση τη? Τουρκ?α?. Την περ?οδο που ακολο?θησε, ο πληθυσμ?? τη? σημε?ωσε πολ? μεγ?λη α?ξηση, λ?γω τη? μετακ?νηση? μεγ?λου τμ?ματο? αγροτικο? πληθυσμο? στην π?λη προ? ε?ρεση εργασ?α?. Απ? την ?λλη πλευρ? η ελληνικ? κοιν?τητα τη? π?λη? συρρικν?θηκε δραματικ? ?στερα απ? διαδοχικο?? διωγμο??, με πιο αξιοσημε?ωτο απ? αυτο?? τα Σεπτεμβριαν? του 1955. Η Κωνσταντινο?πολη μεταμορφ?θηκε με την κατασκευ? τη? πρ?τη? κρεμαστ?? γ?φυρα? του Βοσπ?ρου (1973), η οπο?α ?νωσε τι? ευρωπα?κ?? με τι? ασιατικ?? συνοικ?ε? τη? π?λη? μ?σα απ? ?να ν?ο δ?κτυο αυτοκινητοδρ?μων, επιτρ?ποντα? παρ?λληλα μεγ?λε? μετακιν?σει? μεταναστ?ν απ? την Ανατολ?α. Η πληθυσμιακ? ?κρηξη που παρατηρ?θηκε κατ? το δε?τερο μισ? του 20ο? αι?να, συνοδε?τηκε απ? προβλ?ματα μ?λυνση?, υπερπληθυσμο? αν? περιοχ??, πολεοδομικ?? αναρχ?α? και ανεπ?ρκεια? υπηρεσι?ν ^[54] .

Γεωγραφ?α [ Επεξεργασ?α | επεξεργασ?α κ?δικα ]

Η Κωνσταντινο?πολη βρ?σκεται στη βορειοδυτικ? Τουρκ?α, στο Διαμ?ρισμα Μαρμαρ? , και ?χει συνολικ? ?κταση 5.343 τετραγωνικ? χιλι?μετρα. ^[80] Ο Β?σπορο? , ο οπο?ο? εν?νει τη θ?λασσα του Μαρμαρ? με τη Μα?ρη Θ?λασσα , χωρ?ζει την π?λη στο ευρωπα?κ? (θρακικ?) τμ?μα, ?που βρ?σκεται το ιστορικ? και οικονομικ? κ?ντρο, και το ασιατικ?. Η π?λη διαιρε?ται ακ?μη περισσ?τερο απ? τον Κερ?τιο κ?λπο , ?να φυσικ? λιμ?νι το οπο?ο σχηματ?ζει τη χερσ?νησο ?που ιδρ?θηκε το Βυζ?ντιο και η Κωνσταντινο?πολη. Η συμβολ? τη? θ?λασσα? του Μαρμαρ?, του Βοσπ?ρου και του Κερ?τιου κ?λπου αποτελο?ν την καρδι? τη? σημεριν?? Κωνσταντινο?πολη? και κ?ριο χαρακτηριστικ? του τοπ?ου τη? π?λη?.

Ακολουθ?ντα? το μοντ?λο τη? Ρ?μη? , η ιστορικ? χερσ?νησο? λ?γεται ?τι διαθ?τει εφτ? λ?φου?, στην κορυφ? του καθεν?? βρ?σκονται τα αυτοκρατορικ? τεμ?νη. Στον ανατολικ?τερο απ? του? λ?φου? βρ?σκεται το παλ?τι Τοπ Καπ? . ^[81] Το Ουσκουντ?ρ στην ασιατικ? πλευρ? ?χει και αυτ? λοφ?δη μορφολογ?α, με μικρ? κλ?ση, εν? στο Σεμσιπασ? και στο Αγιαζμ? ε?ναι πιο απ?τομο, σαν ακρωτ?ριο. Το ψηλ?τερο σημε?ο ε?ναι ο λ?φο? Τσαμλ?σα, με ?ψο? 288 μ?τρα. ^[82] Το β?ρειο μισ? τη? Κωνσταντινο?πολη? ?χει μεγαλ?τερο μ?σο υψ?μετρο σε σ?γκριση με τι? ν?τιε? ακτ??, με υψ?μετρο το οπο?ο αν? τ?που? ξεπερν? τα 200 μ?τρα και ακτ?? με απ?τομου? γκρεμο?? οι οπο?οι σχηματ?ζουν φιορδ, ιδ?ω? κοντ? στο β?ρειο ?κρο του Βοσπ?ρου.

Η Κωνσταντινο?πολη βρ?σκεται κοντ? στο Β?ρειο Ρ?γμα τη? Ανατολ?α? , κοντ? στα σ?νορα τη? Ευρασιατικ?? και τη? Αφρικανικ?? τεκτονικ?? πλ?κα?. Αυτ? το ρ?γμα, το οπο?ο διατρ?χει τη β?ρεια Ανατολ?α μ?χρι το Αιγα?ο Π?λαγο? ευθ?νεται για αρκετο?? θανατηφ?ρου? σεισμο?? στην ιστορ?α τη? π?λη?. Αν?μεσα στου? πιο καταστροφικο?? ?ταν ο σεισμ?? του 1509, ο οπο?ο? προκ?λεσε τσουν?μι το οπο?ο κατ?στρεψε τα τε?χη τη? π?λη? και σκ?τωσε π?νω απ? 10.000 ?τομα. Πιο πρ?σφατα, το 1999, ?να? σεισμ?? με επ?κεντρο κοντ? στο Ιζμ?τ προκ?λεσε 18.000 θαν?του?, απ? του? οπο?ου? οι 1.000 ?ταν στα προ?στια τη? Κωνσταντινο?πολη?. Υπ?ρχει ανησυχ?α ?τι ?να? ακ?μη πιο καταστροφικ?? σεισμ?? μπορε? να συμβε? στο εγγ?? μ?λλον, καθ?? χιλι?δε? απ? τι? κατασκευ?? οι οπο?ε? κτ?στηκαν πρ?σφατα για να στεγ?σουν τον ταχ?ω? αυξαν?μενο πληθυσμ? τη? π?λη? δεν ?χουν κατασκευαστε? σωστ?. ^[83] Οι σεισμολ?γοι το 2000 αν?φεραν ?τι ο κ?νδυνο? για ?να σεισμ? μεγ?θου? 7,6 ρ?χτερ ? μεγαλ?τερο με επ?κεντρο κοντ? στην Κωνσταντινο?πολη μ?χρι το 2030 ε?ναι π?νω απ? 60 %. ^{[84] [85]}

Πολεοδομικ? δι?ρθρωση [ Επεξεργασ?α | επεξεργασ?α κ?δικα ]

Η Κωνσταντινο?πολη ε?ναι η πρ?τη σε πληθυσμ? π?λη τη? Τουρκ?α? με περ?που 12.000.000 κατ. Βρ?σκεται ακριβ?? επ? του 41ου β?ρειου παραλλ?λου και χωρ?ζεται σε τρει? κ?ριε? περιοχ??. Η πρ?τη αποτελε? ουσιαστικ? την παλαι? π?λη ? γνωστ? και ω? Σταμπο?λ [ Stamboul ] ? που εκτε?νεται στην ιστορικ? τριγωνικ? χερσ?νησο του Βυζαντ?ου και περιλαμβ?νει τι? περιοχ?? Εμινονο? (τουρκ. Eminonu ) και Φατ?χ (τουρκ. Fatih ). Βρ?σκεται ν?τια του Κερ?τιου κ?λπου , στη λεγ?μενη ευρωπα?κ? πλευρ?, και αποτελε? το πλ?ον πυκνοκατοικημ?νο τμ?μα τη? π?λη?. Η χερσ?νησο? περιβ?λλεται απ? τη θ?λασσα του Μαρμαρ? στα ν?τια, και απ? τον πορθμ? του Βοσπ?ρου στα ανατολικ?. Κτισμ?νη σε λοφ?δε? ?δαφο?, διαιρε?ται σε πολυ?ριθμε? συνοικ?ε?. Οι επτ? λ?φοι που τη? ?δωσαν και την ονομασ?α Επτ?λοφο? υψ?νονται κλιμακωτ? και χωρ?ζονται με μικρ?? κοιλ?δε?, εν? στι? κορυφ?? του? ξεχωρ?ζουν σπουδα?α τζαμι?.

Η δε?τερη κ?ρια περιοχ? τη? Κωνσταντινο?πολη? βρ?σκεται στα β?ρεια/ανατολικ? του Κερ?τιου κ?λπου, επ?ση? στο ευρωπα?κ? τμ?μα τη? π?λη?, και περιλαμβ?νει τι? ιστορικ?? συνοικ?ε? Μπ?ηογλου και Μπεσικτ?? . Διακρ?νεται για τα σ?γχρονα οικοδομ?ματ? τη? και ειδικ?τερα η περιοχ? του Μπ?ηογλου χαρακτηρ?ζεται ω? η μοντ?ρνα Ισταμπο?λ ^[54] . Οι δ?ο περιοχ??, που χωρ?ζονται απ? τον Κερ?τιο κ?λπο, εν?νονται με δ?ο γ?φυρε?: τη νε?τερη γ?φυρα του Γαλατ? και τη γ?φυρα Ατατο?ρκ. Ο Γαλατ?? υπ?ρξε σημαντικ? εμπορικ? κ?ντρο τη? πρωτε?ουσα?, ?δρα εμπορικ?ν και τραπεζιτικ?ν καταστημ?των, του τελωνε?ου και πρακτορε?ων ατμοπλο?κ?ν και ασφαλιστικ?ν εταιρι?ν ^[86] .

Ω? τρ?τη κ?ρια περιοχ? λογ?ζονται τα προ?στια στην ασιατικ? πλευρ? του Βοσπ?ρου, μεταξ? των οπο?ων ξεχωρ?ζουν οι περιοχ?? Σκο?ταρι (αρχ. Χρυσ?πολι?, τουρκ. Uskudar ) και Χαλκηδ?να (τουρκ. Kadıkoy ). Το Σκο?ταρι διακρ?νεται για τα πολυ?ριθμα τεμ?νη, του? μενδρεσ?δε? και τα ασκητ?ρια των δερβισσ?ν. Στα ευρ?τερα ?ρια του δ?μου τη? Κωνσταντινο?πολη? υπ?γονται επ?ση? τα Πριγκιπον?σια (τουρκ. Adalar ), μια ομ?δα ενν?α μικρ?ν νησι?ν που βρ?σκονται στη θ?λασσα του Μαρμαρ? και σε απ?σταση περ?που 18-25 χλμ. νοτιοανατολικ? του κ?ντρου τη? π?λη?.

Ασ?α

Ευρ?πη

Μα?ρη θ?λασσα

Θ?λασσα του Μαρμαρ?

Πριγκηπον?σια

Αβτσιλ?ρ

Μπαγτσιλ?ρ

Μπαχτσελιεβλ?ρ

Μπακ?ρκιο?

Μπα?ρ?μ Πασ?

Μπεσ?κτα?

Μπ?ηογλου

Μπουγιο?κ Τσεκμετζ?

Μπε?κ?ζ

Τσατ?λτζα

Εμ?νονου

Εγιο?π

Εσενλ?ρ

Φατ?χ

Γκαζιοσμ?ν Πασ?

Γκιουνγκ?ρεν

Καντ?κιο?

Καγο?τχανε

Καρτ?λ

Κιουτσο?κ Τσεκμετζ?

Μ?λτεπε

Πεντ?κ

Σαριγ?ρ

Σιλ?βρι

Σουλτ?νμπε?λι

Χηλ?

Σισλ?

Το?ζλα (Κωνσταντινο?πολη)

Ουμρ?νιε

Σκο?ταρι

Ζε?τ?νμπουρνου

Κλ?μα [ Επεξεργασ?α | επεξεργασ?α κ?δικα ]

Το κλ?μα τη? Κωνσταντινο?πολη? ε?ναι τ?που Cfb , Cfa , Csa και Csb στην ταξιν?μηση κατ? Κ?ππεν και χαρακτηρ?ζεται γενικ? ω? ?πιο, με υψηλ? υγρασ?α. Ε?ναι ε?κρατο κλ?μα που διαμορφ?νεται σε ωκε?νιο στα βορειοδυτικ?. Η μ?ση θερμοκρασ?α ε?ναι 5,5 °C τον μ?να Ιανου?ριο, 22 °C τον Ιο?λιο και 13,6 °C ετησ?ω? ^{[87] [88]} . Η μ?ση ατμοσφαιρικ? κατακρ?μνιση ε?ναι αντ?στοιχα 124, 34 και 844 mm ^[89] . Οι βροχοπτ?σει? ε?ναι συχν?? καθ' ?λη τη δι?ρκεια του χρ?νου εν? απ? τον Δεκ?μβριο ω? και τον Μ?ρτιο καταγρ?φεται επ?ση? περιστασιακ? χιον?πτωση, αλλ? γενικ? η κ?λυψη χιονιο? ε?ναι πρ?σκαιρη ^[90] . Λ?γω τη? μεγ?λη? ?κτασ?? τη?, η Κωνσταντινο?πολη χαρακτηρ?ζεται απ? κλιματικ? ποικιλομορφ?α. Η χαμηλ?τερη θερμοκρασ?α που ?χει ποτ? καταγραφε? στην π?λη ε?ναι -16.1 °C ( 9 Φεβρουαρ?ου 1927 ) και η υψηλ?τερη 40,5 °C ( 12 Ιουλ?ου 2000 ) ^[91] .

Οικονομ?α [ Επεξεργασ?α | επεξεργασ?α κ?δικα ]

Ευνοημ?νη απ? ποικ?λου? παρ?γοντε?, ?πω? η γεωγραφικ? θ?ση τη?, η ιστορ?α τη? και η ολο?να μεγαλ?τερη σ?νδεσ? τη? με τι? αγορ?? τη? Ευρ?πη?, τη? Ασ?α? και των Βαλκαν?ων, η Κωνσταντινο?πολη ?χει καθιερωθε? ω? βιομηχανικ? και οικονομικ? κ?ντρο τη? Τουρκ?α?. Παρ?γει το 27% του ΑΕΠ , το 38% επ? τη? συνολικ?? βιομηχανικ?? παραγωγ?? και περισσ?τερο απ? 50% των υπηρεσι?ν, αντιπροσωπε?οντα? το 40% των φορολογικ?ν εσ?δων ^[93] . Το 2004 η συμμετοχ? τη? Κωνσταντινο?πολη? επ? του συν?λου των τουρκικ?ν εξαγωγ?ν και εισαγωγ?ν ?ταν περ?που 50% και 40% αντ?στοιχα, αναδεικν?οντα? τον σημαντικ? οικονομικ? ρ?λο τη? π?λη? ^[94] .

Απ? τη δεκαετ?α του 1980, η Κωνσταντινο?πολη υπ?ρξε ?δρα μεγ?λων εταιρει?ν του εξωτερικο?, κυρ?ω? στον τομ?α των υπηρεσι?ν, με το ποσοστ? του? να αυξ?νει απ? 8,49% (1980) σε 28,91% (1990), και συμβ?λλοντα? ?τσι με ποσοστ? 80% επ? των ?μεσων ξ?νων επενδ?σεων στην Τουρκ?α ^[95] . Την περ?οδο 1987-2004, σημε?ωσε μ?ση ετ?σια αν?πτυξη σε ποσοστ? 3,7%, ?ναντι 3,2% τη? Τουρκ?α?. Η οικονομ?α τη? Κωνσταντινο?πολη? παραμ?νει ωστ?σο ευ?λωτη σε οικονομικο?? κ?κλου?, με αυξομει?σει? και κατ? περι?δου? αρνητικο?? ρυθμο?? αν?πτυξη? (1994, 1999, 2001) ^[96] . Τα υφαντ? , το αλε?ρι , ο καπν?? , το τσιμ?ντο και το γυαλ? ε?ναι μεταξ? των κ?ριων προ??ντων που παρ?γονται. Οι σημαντικ?τερε? βιομηχαν?ε? ε?ναι τα ενδ?ματα, δερμ?τινα ε?δη, προ??ντα γυαλιο?, ηλεκτρονικ?, προ??ντα χ?ρτου, μηχανολογικ?? εξοπλισμ??, τρ?φιμα και χημικ?. Σημαντικ? πηγ? εισοδ?ματο? αποτελε? συγχρ?νω? ο τουρισμ?? .

Εκπα?δευση [ Επεξεργασ?α | επεξεργασ?α κ?δικα ]

Στην Κωνσταντινο?πολη εδρε?ουν ορισμ?να απ? τα κορυφα?α ιδρ?ματα αν?τατη? και μ?ση? εκπα?δευση? τη? Τουρκ?α?, δημ?σια και ιδιωτικ?. Το Πανεπιστ?μιο τη? Κωνσταντινο?πολη? , με ?το? ?δρυση? το 1453, ε?ναι το παλαι?τερο εκπαιδευτικ? ?δρυμα τη? Τουρκ?α? και ?να απ? τα παλαι?τερα στον κ?σμο, εν? υπ?ρξε και το μοναδικ? κ?ντρο αν?τερη? εκπα?δευση? κατ? τη θεμελ?ωση τη? Δημοκρατ?α? τη? Τουρκ?α? ^[97] . Φημισμ?νο ε?ναι επ?ση? το Τεχνικ? Πανεπιστ?μιο Κωνσταντινο?πολη? (τουρκ. ?stanbul Teknik Universitesi ), προσανατολισμ?νο στι? πολυτεχνικ?? επιστ?με? . ?λλα επιφαν? δημ?σια πανεπιστ?μια ε?ναι το Πανεπιστ?μιο του Βοσπ?ρου (τουρκ. Bo?azici Universitesi ), η Σχολ? Καλ?ν Τεχν?ν Μιμ?ρ Σιν?ν , το Τεχνικ? Πανεπιστ?μιο Γιλντ?ζ και το Πανεπιστ?μιο του Μαρμαρ? . Στα σημαντικ?τερα ιδιωτικ? συγκαταλ?γονται τα πανεπιστ?μια Κοτ? ( Koc University ), Σαμπ?ντζι ( Sabancı Universitesi ) και Μπιλγκ? ( ?stanbul Bilgi Universitesi ). Στην πλειοψηφ?α των ιδιωτικ?ν σχολε?ων μ?ση? εκπα?δευση? και πανεπιστημ?ων, η διδασκαλ?α γ?νεται στην αγγλικ? , γαλλικ? ? γερμανικ? γλ?σσα. Επιφαν? ιδρ?ματα τη? μ?ση? εκπα?δευση? ε?ναι το δημ?σιο Λ?κειο Γαλατασαρ?ι (τουρκ. Galatasaray Lisesi ), που ιδρ?θηκε το 1481 και αποτελε? τον δε?τερο αρχαι?τερο εκπαιδευτικ? θεσμ? τη? χ?ρα?, το διεθν?? αναγνωρισμ?νο δημ?σιο λ?κειο Ισταμπο?λ Ερκ?κ (τουρκ. ?stanbul Erkek Lisesi ), καθ?? και το ιδιωτικ? κολ?γιο Ρ?μπερτ . Στην π?λη εδρε?ει επ?ση? η στρατιωτικ? σχολ? Κουλελ?. Οι ?λληνε? μαθητ?? φτ?νουν περ?που του? 300, και συντηρο?ν 9 σχολε?α (3 Λ?κεια, 2 Γυμν?σια και 4 Δημοτικ?) ^{[ εκκρεμε? παραπομπ? ]} : το Ζαππε?ο Δημοτικ?, Γυμν?σιο και Λ?κειο (περ?που 130 μαθητ??), το Ζωγρ?φειο Γυμν?σιο και Λ?κειο (περ?που 60 μαθητ??), τη Μεγ?λη του Γ?νου? Σχολ? (τμ?μα Λυκε?ου-Γυμνασ?ου με περ?που 70 μαθητ??), το Δημοτικ? Σχολε?ο Βλ?γκα? (15 μαθητ??), το Μαρ?σλειο Δημοτικ? (10 μαθητ??), το Δημοτικ? Σχολε?ο Πριγκ?που (7 μαθητ??), το Δημοτικ? Σχολε?ο Μεγ?λου Ρε?ματο? (0 μαθητ??) και το Νηπιαγωγε?ο Γαλατ? (20 μαθητ??) ^{[ εκκρεμε? παραπομπ? ]} .

Πολιτισμ?? [ Επεξεργασ?α | επεξεργασ?α κ?δικα ]

Η Κωνσταντινο?πολη ε?ναι το σημαντικ?τερο πολιτιστικ? και καλλιτεχνικ? κ?ντρο τη? Τουρκ?α?. Η ιδ?α τη? συλλογ?? και διατ?ρηση? αρχαιοτ?των αναπτ?χθηκε στην π?λη κατ? τα μ?σα του 19ου αι?να, με την ?δρυση των πρ?των αν?λογων μουσε?ων, που ακολο?θησαν τα ευρωπα?κ? πρ?τυπα. Το 1876, ο οικ?σκο? Τσινιλ? (τουρκ. Cinili Ko?k ) στο αν?κτορο του Τοπκαπ? μετατρ?πηκε σε αρχαιολογικ? μουσε?ο, υπ? τη διε?θυνση του Φιλ?π Αντον Ντετι?ρ. Τον διαδ?χτηκε ο Οζμ?ν Χαμντ? μπ?η? , ο οπο?ο? οργ?νωσε και τι? πρ?τε? αρχαιολογικ?? ανασκαφ?? στην π?λη ^[98] . Το σημεριν? Αρχαιολογικ? Μουσε?ο τη? Ισταμπο?λ, που περιλαμβ?νει επ?ση? συλλογ?? ισλαμικ?? τ?χνη? , ε?ναι ?να απ? τα μεγαλ?τερα μουσε?α του ε?δου? στον κ?σμο, και διαθ?τει περισσ?τερα απ? 1.000.000 εκθ?ματα ^[99] , απ? τον γεωγραφικ? χ?ρο τη? Μεσογε?ου , των Βαλκαν?ων , τη? Μ?ση? Ανατολ?? , τη? Β?ρεια? Αφρικ?? και τη? Κεντρικ?? Ασ?α? . Στη νε?τερη ιστορ?α τη?, η καλλιτεχνικ? ζω? τη? Ισταμπο?λ δ?χθηκε σημαντικ?? ευρωπα?κ?? επιρρο??, με ορ?σημο τη μεταρρ?θμιση του Τανζιμ?τ . Οι ευρωπα?κ?? αντιλ?ψει? για την τ?χνη και τη διδασκαλ?α τη? ξεκ?νησαν να υιοθετο?νται το 1883, με την ?δρυση τη? Αυτοκρατορικ?? Ακαδημ?α? Καλ?ν Τεχν?ν απ? τον Χαμντ?, κατ? τα πρ?τυπα ?λλων ευρωπα?κ?ν ιδρυμ?των ?πω? η σχολ? καλ?ν τεχν?ν του Παρισιο?. Η Αυτοκρατορικ? Ακαδημ?α υπ?ρξε το επ?κεντρο τη? καλλιτεχνικ?? ζω?? τη? π?λη?, εν? μ?χρι το 1932 αποτελο?σε το μοναδικ? καλλιτεχνικ? κ?ντρο με ευρωπα?κ? προσανατολισμ? στην Τουρκ?α ^[98] .

Στον 20? αι?να, αυξ?θηκε ο αριθμ?? των Το?ρκων ζωγρ?φων και γλυπτ?ν που εκπαιδε?τηκαν στην Ευρ?πη , εν? παρ?λληλα ευρωπα?οι καλλιτ?χνε? συν?χισαν να επισκ?πτονται την Ισταμπο?λ και να αναλαμβ?νουν την οργ?νωση και διε?θυνση τμημ?των σε ακαδημ?ε?. Την ?δια περ?οδο, η ευρωπα?κ? τ?χνη προωθ?θηκε σε εθνικ? επ?πεδο περισσ?τερο απ? παραδοσιακ?? μορφ?? τ?χνη?, ?πω? η αραβικ? καλλιγραφ?α , η οπο?α δ?χθηκε πλ?γμα με την υιοθ?τηση του λατινικο? αλφαβ?του το 1928. Τα μνημε?α και οι συλλογ?? τη? π?λη? αναζωογον?θηκαν ?ταν πρωτε?ουσα τη? Τουρκ?α? ανακηρ?χθηκε η ?γκυρα. Το 1924, οι πλο?σιε? συλλογ?? του Τοπκαπ? ?γιναν προσβ?σιμε? στο ευρ? κοιν?, εν? το 1935 η Αγ?α Σοφ?α μετατρ?πηκε σε μουσε?ο. ?να φιλ?δοξο πρ?γραμμα αναστ?λωση? τη? Μον?? τη? Χ?ρα? , με αποκατ?σταση των περ?φημων ψηφιδωτ?ν τη?, δι?ρκεσε απ? το 1948 μ?χρι το 1958, ?ταν και μετατρ?πηκε επ?ση? σε μουσε?ο.

Το Μουσε?ο Μοντ?ρνα? Τ?χνη? τη? Κωνσταντινο?πολη? (τουρκ. ?stanbul Modern Sanat Muzesi ) εγκαινι?στηκε το 2004 και φιλοξενε? σ?μερα σημαντικ? ?ργα μοντ?ρνα? τ?χνη? , στη ζωγραφικ?, στη γλυπτικ? και στη φωτογραφ?α. Το κ?νημα του μοντερνισμο? ενισχ?θηκε αρχικ? το 1937 με την ?δρυση του Μουσε?ου Ζωγραφικ?? και Γλυπτικ?? στο παλ?τι Ντολμ?μπαχτσε . Η τ?χνη τη? φωτογραφ?α? ?κανε την εμφ?νισ? τη? στην Ισταμπο?λ κατ? τι? αρχ?? τη? δεκαετ?α? του 1840, με τη λειτουργ?α των πρ?των εργαστηρ?ων φωτογραφ?α? απ? τον Καργ?πουλο (1850) και τον γαλλικ?? καταγωγ?? Πασκ?λ Σεμπ? (1857) ^[98] .

Ω? το πρ?το πραγματικ? οθωμανικ? θ?ατρο ^[100] , καταγρ?φεται το Γαλλικ? Θ?ατρο (τουρκ. Franciz Tiyatrosu ), που χτ?στηκε το 1840 στην περιοχ? Μπ?ηογλου απ? τον ιταλικ?? καταγωγ?? Τζουστινι?νι, τη διε?θυνση του οπο?ου αν?λαβε αργ?τερα ο ιταλ?? ταχυδακτυλουργ?? Μπ?σκο. Την ?δια περ?οδο, στο θ?ατρο εκτελ?στηκαν γαλλικ?? παραγωγ?? και ?ργα ?περα? για μικτ? κοιν?, αποτελο?μενο τ?σο απ? οθωμανο?? ?σο και ξ?νου? ^[101] . Το 1844, τη διε?θυνσ? του αν?λαβε ο συριαν?? καταγωγ?? ηθοποι?? και επιχειρηματ?α? Μιχ?ιλ Ναο?μ και μετονομ?στηκε σε Θ?ατρο Ναο?μ. Καταστρ?φηκε απ? φωτι? το 1846 και αποκαταστ?θηκε με συνεισφορ? του σουλτ?νου ^[102] Θεατρικ?? παραστ?σει?, ?περε? και ?λλα ?ργα συν?χισαν να πα?ζονται στο ?διο θ?ατρο μ?χρι το 1870, ?ταν καταστρ?φηκε για δε?τερη φορ? απ? φωτι?. Με τη μεταρρ?θμιση του Τανζιμ?τ, αρκετο? ακ?μα θεατρικο? χ?ροι ?καναν την εμφ?νισ? του?. Το πρ?το θ?ατρο με παραστ?σει? στην οθωμανικ? τουρκικ? γλ?σσα , που ονομ?στηκε Οθωμανικ? Θ?ατρο (τουρκ. Tiyatro-i Osmani ), ιδρ?θηκε το 1867 και λειτο?ργησε μ?χρι το 1885, ?ταν κ?ηκε ολοσχερ?? ^[101] . Ιδιωτικ? ?περα λειτο?ργησε επ?ση? στο παλ?τι Ντολμ?μπαχτσε του σουλτ?νου, με ?ργα κυρ?ω? του ιταλικο? ρεπερτορ?ου, μ?χρι το 1864. Οπερατικ?? παραγωγ?? παρουσι?στηκαν ακ?μα, απ? το 1889 μ?χρι το 1908, σε θ?ατρο που ?δρυσε ο Αμπντο?λ Χαμ?τ Β? στο αν?κτορο Γιλντ?ζ. Η νε?τερη δημοτικ? ?περα ?ρχισε να λειτουργε? το 1968 ω? τμ?μα του Παλατιο? Πολιτισμο? τη? Ισταμπο?λ (τουρκ. Istanbul Kultur Sarayi ), ωστ?σο καταστρ?φηκε απ? φωτι? δ?ο χρ?νια αργ?τερα. Το θ?ατρο λειτο?ργησε ξαν? το 1977, ω? Πολιτιστικ? Κ?ντρο Ατατο?ρκ (τουρκ. Ataturk Kultur Merkezi ). Στο ετ?σιο πρ?γραμμα τη? σ?γχρονη? δημοτικ?? συμφωνικ?? ορχ?στρα? τη? Ισταμπο?λ περιλαμβ?νεται τουλ?χιστον μ?α τουρκικ? ?περα ^[102] .

Η π?λη διοργαν?νει ορισμ?νε? αξιοσημε?ωτε? διεθνε?? εκθ?σει? και φεστιβ?λ, ?πω? ε?ναι η Μπιεν?λε τη? Κωνσταντινο?πολη? , το διεθν?? Φεστιβ?λ Κινηματογρ?φου Κωνσταντινο?πολη? , το διεθν?? Φεστιβ?λ Μουσικ?? και το διεθν?? Φεστιβ?λ Τζαζ. Το 2010 ?γινε Πολιτιστικ? Πρωτε?ουσα τη? Ευρ?πη? , απ? κοινο? με το Πεκ? τη? Ουγγαρ?α? και το ?σσεν τη? Γερμαν?α?.

Σημαντικ?τερα αξιοθ?ατα [ Επεξεργασ?α | επεξεργασ?α κ?δικα ]

Επ? τη? παλαι?? π?λη? και τη? περιοχ?? Εμινονο? (τουρκ. Eminonu) βρ?σκεται το πολυτελ?στατο αν?κτορο Τοπ Καπ? , που υπ?ρξε επ?σημη κατοικ?α σουλτ?νων τη? οθωμανικ?? αυτοκρατορ?α?. Βορει?τερα βρ?σκεται το Αρχαιολογικ? Μουσε?ο και ανατολικ? το Τσινιλ? Κιοσκ που στεγ?ζει σ?μερα μουσε?ο κεραμικ??.

Σε μικρ? απ?σταση απ? το Τοπ Καπ? δεσπ?ζει η Αγ?α Σοφ?α (τουρ. Ayasofya Muzesi ) με του? τ?σσερει? μιναρ?δε?, δ?πλα απ? την περιοχ? του παλαιο? ιπποδρ?μου τη? Κωνσταντινο?πολη? (At Meydanı) που σ?μερα αποτελε? δημ?σιο π?ρκο και ονομ?ζεται επ?ση? πλατε?α Σουλτ?ν Αχμ?τ. Στον χ?ρο ξεχωρ?ζουν ο οβελ?σκο? του Θεοδ?σιου Α´ και ο οβελ?σκο? του Κωνσταντ?νου Ζ´ , καθ?? και η Στ?λη των ?φεων . Στη β?ρεια ε?σοδο του ιπποδρ?μου ε?ναι κτισμ?νο το λεγ?μενο Γερμανικ? Συντριβ?νι, με στοιχε?α νεοβυζαντιν?? αρχιτεκτονικ??, που υπ?ρξε ?ργο τη? γερμανικ?? κυβ?ρνηση? για τον εορτασμ? τη? επ?σκεψη? του αυτοκρ?τορα Β?λχελμ Β' στην π?λη. ?ναντι του συντριβανιο?, και νοτιοδυτικ? τη? Αγ?α? Σοφ?α?, βρ?σκεται το τζαμ? του Σουλτ?νου Αχμ?τ, κοιν?? γνωστ? ω? Μπλε Τζαμ? , που συγκαταλ?γεται στα αριστουργ?ματα τη? ισλαμικ?? αρχιτεκτονικ??. Οικοδομ?θηκε το 1610 απ? τον Σουλτ?ν Αχμ?τ τον Α?, και για την κατασκευ? του ξοδε?τηκαν τ?σο πολλ? χρ?ματα, που ο Αχμ?τ κατ?φυγε μετ? σε βαρι? φορολ?γηση του λαο? για να ξαναγεμ?σει το κρατικ? ταμε?ο. Ε?χε ασχοληθε? προσωπικ? με το οικοδ?μημα και π?γαινε κ?θε Παρασκευ? και πλ?ρωνε του? εργ?τε?. Τα πιο πολ?τιμα υλικ? για το τ?μενο? μεταφ?ρθηκαν εκε? απ? τη λεηλατημ?νη Αλεξ?νδρεια τη? Τρω?δα? . Εκε? οι Το?ρκοι ?ψωσαν το 1828 τη ν?α σημα?α του? συμβολικ?, για να επισφραγ?σουν την κατ?ργηση τη? παντοδυναμ?α? των Γενιτσ?ρων.

Στο Τσεμπερλ? Τα? υπ?ρχει η κεκαυμ?νη στ?λη . Αυτ? αποτελε?ται απ? οκτ? μεγ?λα τεμ?χια λ?θων απ? πορφυρ?τη και ε?χε ?ψο? 40 μ?τρων. Ε?χε πρωτοαφιερωθε? στου? Δελφο?? και επ?νω ?φερε ?γαλμα του Απ?λλωνα , ?μω? μεταφ?ρθηκε στη Ρ?μη κι απ? εκε? στην Κωνσταντινο?πολη. Επ?νω τη? τοποθετ?θηκε ?γαλμα του Μεγ?λου Κωνσταντ?νου που καταστρ?φηκε απ? κεραυν? την εποχ? του Αλεξιου του Κομνηνο? .

Σημαντικ? αξιοθ?ατο ε?ναι επ?ση? το τ?μενο? του Σουλε?μ?ν , αφιερωμ?νο στον Σουλε?μ?ν Α' τον Μεγαλοπρεπ? . Χτ?στηκε στο δι?στημα 1550-1557 και θεωρε?ται αριστο?ργημα του τ?τε σημαντικο? αρχιτ?κτονα Σιν?ν. Τα υλικ? για αυτ? ε?χαν μεταφερθε? απ? την Ελλ?δα και την Α?γυπτο. Οι κ?ονε? και μεγ?λο μ?ρο? του υλικο? π?ρθηκαν απ? το να? τη? Αγ?α? Ευφημ?α? στη Χαλκηδ?να και απ? το Παλι? Παλ?τι.

Β?ρεια τη? Αγ?α? Σοφ?α? συναντ?ται ο να?? τη? Αγ?α? Ειρ?νη? , με τυπικ? χαρακτηριστικ? ρωμα?κ?? βασιλικ?? , που λειτουργε? επ?ση? ω? μουσε?ο. Χτ?στηκε απ? τον Μεγ?λο Κωνσταντ?νο στη θ?ση παλιο? αρχα?ου ναο? που ?ταν αφιερωμ?νο? στη θε? Ειρ?νη και αρχικ? ο χριστιανικ?? να?? αφιερ?θηκε "στην του Θεο? Ειρ?νη" και ?χι στην Αγ?α Ειρ?νη (μεγαλομ?ρτυ?) που μαρτ?ρησε πιθαν?ν στην Περσ?α ?σω? το 315). Η εκκλησ?α για κ?ποια χρ?νια λειτο?ργησε ω? Πατριαρχε?ο . Εκε? ?γινε το 482 μ.Χ. η Β? Οικουμενικ? Σ?νοδο? . Η εκκλησ?α ?ταν μεταξ? των κτισμ?των που πυρπολ?θηκαν κατ? τη Στ?ση του Ν?κα το 532. μ.Χ. και ξανακτ?σθηκε απ? τον Ιουστινιαν? . Μετ? την κατ?ληψη τη? Π?λη? απ? τα οθωμανικ? στρατε?ματα ο να?? μετεβλ?θη σε οπλαποθ?κη και μετ? λειτο?ργησε ω? μουσε?ο, διακοσμημ?νο με ξ?φη γενιτσ?ρων. Στη συν?χεια αυτ? μεταφ?ρθηκαν στην ?γκυρα και απ? εκε? στο Μ?γαρο Αθλητισμο?.

?ξια αναφορ?? ε?ναι επ?ση? τα κ?στρα κατ? μ?κο? του Βοσπ?ρου, ?που κυριαρχο?ν το Ρο?μελι Χισ?ρ στην ευρωπα?κ? Τουρκ?α, και το Κ?στρο τη? Ανατολ?α? ? Αν?ντολου Χισ?ρ στην ασιατικ? ακτ?.

Επ?ση? ?χουν ενδιαφ?ρον τα παρ?λια τε?χη (απ? την π?λη του Επταπυργ?ου μ?χρι το Σαρ?ι Μπουρνο?) καθ?? και τα χερσα?α τε?χη.

Στο Μπαλουκλ? αξ?ζει κανε?? να επισκεφθε? επ?ση? την εκκλησ?α τη? Ζωοδ?χου Πηγ?? που το νερ? τη? θεωρε?ται θαυματουργ?, ?που ?ταν ?θιμο ο αυτοκρ?τορα? να γνωρ?ζει τη μ?λλουσα βασ?λισσα.

Στη συνοικ?α Εντιρν? Καπο? (τουρκ. Edirnekapı ), σε απ?σταση περ?που 150 μ. απ? το Θεοδοσιαν? τε?χο? , βρ?σκεται η Μον? τη? Χ?ρα? (Καριγι? Τζαμ?), που αν?κει στα σημαντικ?τερα μνημε?α βυζαντιν?? τ?χνη? , τη? μ?ση? και ?στερη? περι?δου τη?. ?λλοι αξιοσημε?ωτοι ναο? ε?ναι η Μον? Παμμακ?ριστου (Φετιγι? Τζαμ? - σ?μερα μ?ρο? του μνημε?ου ε?ναι και μουσε?ο με σημαντικ? ψηφιδωτ?), πλησ?ον του Οικουμενικο? Πατριαρχε?ου , και η Μον? των Αγ?ων Σεργ?ου και Β?κχου ( Τζαμ? Κιουτσο?κ Αγιασ?φια ). Ιδια?τερο ενδιαφ?ρον παρουσι?ζουν επ?ση? οι δ?ο αγορ??: η αιγυπτιακ? Μισ?ρ τσαρσ? (τουρκ. Mısır Car?ısı ) και η σκεπαστ? Καπαλ? τσαρσ? (τουρκ. Kapalıcar?ı ) που με ?κταση περ?που 200.000 τετραγωνικ?ν μ?τρων αποτελε? μ?α απ? τι? μεγαλ?τερε? αγορ?? του κ?σμου ^[103] .

Σημαντικ? αξιοθ?ατα συναντ?νται επ?ση? στη μοντ?ρνα π?λη, που οριοθετε?ται απ? την περιοχ? του Μπ?ηογλου (παλαι? συνοικ?α Π?ρα). Η γ?φυρα του Γαλατ? συνδ?ει την περιοχ? αυτ? με την παλαι? π?λη, εν? στη συνοικ?α του Γαλατ? δεσπ?ζει ο ομ?νυμο? π?ργο? (τουρκ. Galata Kulesi ), ?ψου? περ?που 70 μ?τρων. Επ?κεντρο τη? μοντ?ρνα? π?λη? ε?ναι η πλατε?α Ταξ?μ , ? Πλατε?α Ανεξαρτησ?α?, που αποτελε? συγκοινωνιακ? κ?μβο με πολυ?ριθμα κ?ντρα διασκ?δαση?. Στην περιοχ? βρ?σκονται ο μεγ?λο? ορθ?δοξο? να?? τη? Αγ?α? Τρι?δο? Σταυροδρομ?ου , ?ργο του αρχιτ?κτονα Βασιλ?κη Ιωανν?δη Εφ?νδη, το Ζ?ππειο Παρθεναγωγε?ο και το Ζωγρ?φειο Λ?κειο , ?ργο του αρχιτ?κτονα Περικλ? Φωτι?δη. Απ? την πλατε?α Ταξ?μ ξεκιν? η Μεγ?λη Οδ?? του Π?ραν (τουρκ. Ιστικλ?λ ?stiklal Caddesi ) κατ? μ?κο? τη? οπο?α? βρ?σκονται πολλ? ιστορικ? κτ?ρια . Μεταξ? αυτ?ν το κτ?ριο διαμερισμ?των ≪Λ. Αδαμ?πουλο?≫, κατασκευασμ?νο απ? τον αρχιτ?κτονα Γ. Κο?λουθρο το 1906. Στην Πλατε?α Σ?σχανε στον Γαλατ? η Πολυκατοικ?α Φρεζ, απ? του? αρχιτ?κτονε? Κωνσταντ?νο Κυριακ?δη και Αλ?ξανδρο Γεν?ντουνια το1905-1906. Στη συνοικ?α Χαρμιγι? (τουρκ. Harbiye ), σε σχετικ? μικρ? απ?σταση απ? την πλατε?α Ταξ?μ, βρ?σκεται το Στρατιωτικ? Μουσε?ο (τουρκ. Askeri Muze ), με εκθ?ματα απ? ?λε? τι? περι?δου? τη? στρατιωτικ?? ιστορ?α? τη? Τουρκ?α?. Στην περιοχ? Μπ?ιογλου βρ?σκεται το σ?μπλεγμα του Κιλ?τ? Αλ? Πασ? (τουρκ. Kılıc Ali Pa?a Kulliyesi ), που περιλαμβ?νει τζαμ?, μεντρεσ? , χαμ?μ , μικρ? μαυσωλε?ο και συντριβ?νι, χτισμ?νο κατ' εντολ? του Κιλ?τζ Αλ? Πασ? . Σημαντικ?τερο ?σω? αξιοθ?ατο τη? περιοχ?? ε?ναι το παλ?τι Ντολμ?μπαχτσε , μαζ? με το ομ?νυμο τζαμ? και τον μπαρ?κ ρυθμο? Π?ργο του Ρολογιο?. Αξι?λογα αν?κτορα ε?ναι επ?ση? το Μπεηλ?ρμπεη , στην ομ?νυμη συνοικ?α, και το Κιουτσιουκσο? στη συνοικ?α Μπε?κ?ζ, που βρ?σκονται επ? τη? ασιατικ?? πλευρ?? του Βοσπ?ρου, ?πω? και τα παλ?τια Γιλντ?ζ , στην περιοχ? Μπεσικτ?? , και Σιραγ?ν , μεταξ? τη? Μπεσικτ?? και τη? συνοικ?α? Ορτ?κιο? .

Πανοραμικ? εικ?να τη? Κωνσταντινο?πολη?

Αθλητισμ?? [ Επεξεργασ?α | επεξεργασ?α κ?δικα ]

Στη σ?γχρονη Κωνσταντινο?πολη, το ποδ?σφαιρο , η καλαθοσφα?ριση και το β?λε? ε?ναι τα πλ?ον δημοφιλ? αθλ?ματα. Στου? κυρι?τερου? αθλητικο?? συλλ?γου? τη? π?λη? αν?κουν ο Μπεσ?κτα? Τζιμναστ?κ Κουλουμπο? , η Γαλατασαρ?ι και η Φεν?ρμπαχτσε , σωματε?α που διατηρο?ν τμ?ματα σε δι?φορα αθλ?ματα. Στην καλαθοσφα?ριση, επιτυχ?ε? ?χουν να επιδε?ξουν σ?λλογοι ?πω? η Εφ?? Π?λσεν και η Φενερμπαχτσ? Ο?λκερ , εν? στο β?λε? διακρ?νονται σ?λλογοι Eczacıba?ı , Vakıfbank και Φενερμπαχτσ?.

Μεγαλ?τερο σε χωρητικ?τητα στ?διο τη? π?λη? ε?ναι το Ολυμπιακ? Στ?διο Ατατο?ρκ και εξυπηρετε? αθλ?ματα του στ?βου και ποδοσφαιρικο?? αγ?νε?, ?χοντα? χαρακτηριστε? ω? γ?πεδο π?ντε αστ?ρων κατ? τα πρ?τυπα τη? UEFA . Εκε? φιλοξεν?θηκε το 2005 ο τελικ?? του UEFA Champions League , εν? στην ?δρα τη? Φενερμπαχτσ?, το στ?διο Σουκρο? Σαρ?τζογλου , ?λαβε χ?ρα το 2009 ο τελευτα?ο? τελικ?? του UEFA Cup, πριν αντικατασταθε? απ? τη διοργ?νωση του UEFA Europa League. Σημαντικο? αθλητικο? χ?ροι ε?ναι ακ?μα το γ?πεδο Σιν?ν Ερντ?μ (τουρκ. Sinan Erdem Olimpik Spor Salonu ), ?που φιλοξενο?νται αγ?νε? καλαθοσφα?ριση? αλλ? και συναυλ?ε?, καθ?? και η Αρ?να Αμπντ? Ιπεκτσ? που φιλοξ?νησε τον τελικ? του Ευρωπα?κο? Πρωταθλ?ματο? Μπ?σκετ το 2001.

Στην π?λη φιλοξενο?νται επ?ση? διοργαν?σει? του μηχανοκ?νητου αθλητισμο?, ?πω? το πρωτ?θλημα Φ?ρμουλα 1 , το πρωτ?θλημα MotoGP, το Παγκ?σμιο Πρωτ?θλημα Αυτοκιν?των Τουρισμο? (WTCC), κ.α., στην π?στα Ιστ?νμπουλ Παρκ που εγκαινι?στηκε το 2005. Ορισμ?νοι αγ?νε? ιστιοπλο?α? διεξ?γονται ακ?μα στον Β?σπορο και τη θ?λασσα του Μαρμαρ?. Ιπποδρομ?ε? πραγματοποιο?νται στον ιππ?δρομο που βρ?σκεται στη συνοικ?α Ζε?τ?νμπουρνο?, εν? ετησ?ω? λαμβ?νει χ?ρα στην π?λη ο διεθν?? Μαραθ?νιο? τη? Ευρασ?α?.

Δε?τε επ?ση? [ Επεξεργασ?α | επεξεργασ?α κ?δικα ]

• Κατ?λογο? πολιορκι?ν τη? Κωνσταντινο?πολη?
• Ονομασ?ε? τη? Κωνσταντινο?πολη?

Παραπομπ?? [ Επεξεργασ?α | επεξεργασ?α κ?δικα ]

Επιπλ?ον βιβλιογραφ?α [ Επεξεργασ?α | επεξεργασ?α κ?δικα ]

• Celik, Zeynep. The Remaking of Istanbul: portrait of an Ottoman city in the nineteenth century , University of California Press, 1986
• Concina, Ennio. Η Βυζαντιν? Π?λη [La citta bizantina], Βιβλιοπωλε?ον τη? Εστ?α?, Αθ?να, 2009
• Dagron, Gilbert. Η γ?ννηση μια? πρωτε?ουσα?: η Κωνσταντινο?πολη και οι θεσμο? τη? απ? το 330 ω? το 451 [Naissance d' une capitale: Constantinople et ses institutions de 330 a 451], Μορφωτικ? ?δρυμα Εθνικ?? Τραπ?ζη?, Αθ?να 2000
• Freely, John. The Companion Guide to Istanbul and Around the Marmara, Vol. I, Companion Guides,Boydell & Brewer Ltd, 2000
• Gilles, Pierre [Petrus Gyllius]. The antiquities of Constantinople [De topographia Constantinopoleos] (μτφρ. John Ball), London: 1729
• Lewis, Bernard. Istanbul and the Civilization of the Ottoman Empire Centers of Civilization , University of Oklahoma Press, 1972
• Necipo?lu, Nevra (ed.). Byzantine Constantinople: Monuments, Topography and Everyday Life , Brill Academic Publishers, 2001
• Shaw, Ezel Kural. History of the Ottoman Empire and modern Turkey , Cambridge University Press, 1977
• Βασ?λειο? Κυδων?πουλο?, ≪Η τ?χη των κτιρ?ων τη? Κωνσταντινο?πολη? στο δι?στημα 1203/4-1261≫, Βυζαντιακ? τομ.22 (2002), σελ.115-123
• Ιω?ννη? Α. Μελισσε?δη?, "Η Επιβ?ωση, Οδοιπορικ? σε χρ?νου? μετ? την ?λωση τη? Βασιλε?ουσα? (1453-1605 περ?που)", επιμ?λεια:Πουλχερ?α Ζαβολ?α Μελισσε?δη, ?κδ.1η, Εκδ?σει? Βεργ?να, Αθ?να 2010. ISBN 9608280079 (ΒΙΒΛΙΟΝΕΤ, Ελληνικ? Εθνικ? Βιβλιογραφ?α 9217/10, Regesta Imperii)

Εξωτερικο? σ?νδεσμοι [ Επεξεργασ?α | επεξεργασ?α κ?δικα ]

Το Βικιλεξικ? ?χει σχετικ? λ?μμα:    Κωνσταντινο?πολη

Τα Wikimedia Commons ?χουν πολυμ?σα σχετικ? με το θ?μα    Κωνσταντινο?πολη

• Κωνσταντινο?πολη στο Curlie
• Επ?σημη ιστοσελ?δα τη? Κωνσταντινο?πολη? Αρχειοθετ?θηκε 2019-09-06 στο Wayback Machine .

π   ?   σ   ?   ε Τουρκικ?? π?λει? β?σει πληθυσμο? Κατ?λογο? π?λεων 10.000.000+ Κωνσταντινο?πολη 1.000.000+ ?γκυρα Σμ?ρνη Προ?σα ?δανα Γκαζιαντ?π Ικ?νιο Αττ?λεια Ντιγι?ρμπακιρ 500.000+ Μερσ?νη Καισ?ρεια Εσκισεχ?ρ Γκ?μπτζε Ντενιζλ? Σαμψο?ντα Σανλιο?ρφα Καχραμ?νμαρα? Ανταπαζαρ? 100.000+ Βαν Μαλ?τεια Μπατμ?ν Ερζερο?μ Μαν?σα ?λαζιγ Σεβ?στεια Αντ?κια (Αντι?χεια) Ιζμ?τ Μπαλ?κεσιρ Τσ?ρλου Τραπεζο?ντα Τσορο?μ Ταρσ?? Αντιγιαμ?ν Κιουτ?χεια Α?δ?νιο Ισπ?ρτα Αφι?ν Καραχισ?ρ Οσμαν?γιε Ακσαρ?ι Ουσ?κ Ινεγκι?λ Κιρ?καλε Αλεξανδρ?ττα Κιζ?λτεπε Σηλυβρ?α Ντο?ζτζε Τεκιρντ?γ Μπολο? Τ?ρμπαλι Αδριανο?πολη Αλ?νια Καρ?κοπρου Καραμ?ν Κ?ρφεζ Μενεμ?νη Γκιολτζο?κ Τοκ?τ Σι?ρτ Ταλ?? Ορντο? Μαν?βγκατ Σ?βερεκ Τουργκουτλο? Ν?γδη Κ?ρσεχιρ Ντερ?ντζε Τσαν?κκαλε Π?νορμο? Κυζ?κου (Μπαντιρμ?) Ερζιντζ?ν Γι?λοβα Ακχισ?ρ Τζ?ζρε Τσερκ?ζκιο? Ναζιλ? Καραμπο?κ Κασταμον? Μαρντ?ν Λουλ? Μπουργκ?? (Αρκαδιο?πολη) Μπινγκι?λ Καραντεν?ζ Ερεγλ? Αδραμ?ττιο ?γρι Κερασο?ντα Τζε?χ?ν Αμ?σεια Νιζ?π Νεβσεχ?ρ Βιρ?νσεχιρ Κ?ρτεπε Κ?πακλι Μπ?ντρουμ (Αλικαρνασσ??) Ερεγλ? Σαλιχλ? Ζονγκουλντ?κ Γκ?μλικ Μου? Ρ?ζε Ελμπιστ?ν Φετ?γιε (Μ?κρη) Κιλ?? Π?λατλι Κατηγορ?α Κοιν?