Istanbul
?
Turkiyadagi
eng katta shahar, Istanbul Turkiyaning 81 viloyatidan biridir. Aholisi 16 214 000 kishi (2022-yil). Istanbul Marmar (
Marmara
)dengizi va
Bosfor
bo?g?ozining past-baland sohillarida joylashgan. Bo?g?oz shaharni ikkiga ?
Osiyo
va
Yevropa
qismiga bo?lib turadi. Yevropa qismi Oltin Shox (
Halic
) qo?ltig?i sohillarida joylashgan. 1970?72 yillarda Bosfor bo?g?oziga Istanbulning har ikkala qismini birlashtiradigan ko?prik qurilgan. Iqlimi subtropik o?rta dengiz iqdimi, yanvarning o?rtacha harorati 5,2 °C, avgustniki 23,6 °C, o?rtacha yillik yog?in 633 mm.
[3]
Istanbulga mil. av. 660 yilda Vizantii shahri sifatida asos solingan.
330-yildan
Rim imperatori Konstantin nomi bilan atalgan
[4]
[5]
.
395-yilgacha
Rim imperiyasi
tarkibida, 395?1453-yillar Vizantiya poytaxti.
1453-yilda
Istanbul
turklar
tasarrufiga o?tgan va Usmonli turklar saltanatining poytaxtiga aylantirilgan; o?sha vaqtdan shahar Istanbul deb atala boshladi. Usmonli turklar saltanatining kuchsizlanganidan foydalanib, 18-asr oxiridan Yevropa davlatlari shaharni va bo?g?ozlarnivbosib olishga harakat qilib keldilar. Turkiyaning
birinchi jahon urushida
harbiy qudrati kamaygach, Istanbulni Antanta davlatlarining qurolli kuchlari bosib oldi.
1923-yilda
shahar bosqinchilardan ozod qilindi va o?sha yilning oktabrda Turkiya poytaxti Istanbuldan Anqaraga ko?chirildi.
Shahar qulay geografik o?rinda joylashgan. Istanbul ? mamlakatning muhim sanoat, savdo-moliya va madaniyat markazi. Mamlakat sanoatining 60% i Istanbulda joylashgan. To?qimachilik, oziq-ovqat, metallsozlik, yog?ochsozlik, elektrotexnika, kimyo, mashinasozlik, sement, ko?n poyabzal, tikuvchilik, harbiy va boshqa sanoat korxonalari, milliy va’chet el savdo firmalari, kompaniyalar, banklar, birjalar bor. Hunarmandchilik (yog?och, metall, teridan turli buyumlar yasaladi) rivojlangan.
Turkiyadagi
barcha savdo operatsiyalarining yarmi Istanbulga to?g?ri keladi.
Istanbul ? dengiz, quruqlik va havo yo?llarining tuguni. Turkiyaning asosiy porti. Bu yerdan xalqaro kema yo?llari o?tgan. Temir yo?l orqali Yevropadagi ko?pgina poytaxt shaharlar va mamlakatning ichki rayonlari bilan bog?langan. Bosfor bo?g?ozi orqali Istanbulning har ikki tomoniga yo?lovchilar tashuvchi kemalar va yuk paromlari o?tib turadi.
Xalqaro aeroport
bor.
Shaharni, ayniqsa, uning qadimgi qismini 500 ga yaqin masjid, shuningdek, ibodatxonalar, saroylar, favvoralar va o?rta asrlarda qurilgan hamda yangi davrga oid me?moriy inshootlar (mudofaa devorlari, ippodrom, saroylar, Ayo Sofiya ibodatxonasi, o?rta asr masjidlari va 15?16-asr saroy binolari) bezab turadi. Shaharga turistlar ko?p keladi. 3 ta universitet, institutlar, Badiiy akademiya, Iqtisodiyot va savdo akademiyasi, muzeylar, kutubxona, opera va boshqa teatrlar bor.
[6]