Διοκλητιαν??

Απ? τη Βικιπα?δεια, την ελε?θερη εγκυκλοπα?δεια
Διοκλητιαν??
Περ?οδο? 20 Νοεμβρ?ου 284 - 1 Απριλ?ου 286 (μ?νο? του)
1 Απριλ?ου 286 - 1 Μα?ου 305 (ω? Α?γουστο? στο ανατολικ? τμ?μα, με τον Μαξιμιαν? ω? Α?γουστο στο δυτικ?) [1]
Προκ?τοχο? Νουμεριαν??
Δι?δοχο? Κωνστ?ντιο? Α? Χλωρ?? και Γαλ?ριο?
Γ?ννηση 22 Δεκεμβρ?ου 244
Δι?κλεια (στο σημεριν? Μαυροβο?νιο ) ? Σαλ?να (στη σημεριν? Κροατ?α )
Θ?νατο? 3 Δεκεμβρ?ου 311 (66 ετ?ν) [2]
Παλ?τι του Διοκλητιανο? (στο σημεριν? Σπλιτ τη? Κροατ?α? )
Τ?πο? ταφ?? Καθεδρικ?? του Αγ?ου Δ?μνιου, Σπλιτ , Κροατ?α
Σ?ζυγο? Πρ?σκα
Επ?γονοι Γαλερ?α Βαλερ?α
Commons page  Σχετικ? πολυμ?σα
δεδομ?να ( π   ?   σ   ?   ε )

Ο Διοκλητιαν?? πλ?ρε? ?νομα Γ?ιο? Αυρ?λιο? Βαλ?ριο? Διοκλητιαν?? ? Ι?βιο? ( 242 / 245 - 311 / 312 ) ?ταν Ρωμα?ο? αυτοκρ?τορα? ( 284 - 305 ). [3] Με καταγωγ? απ? οικογ?νεια χαμηλ?? τ?ξη? απ? τη Ρωμα?κ? επαρχ?α τη? Δαλματ?α? το αρχικ? του ?νομα ?ταν "Διοκλ??" , αν?βηκε ταχ?τατα ?λε? τι? στρατιωτικ?? τ?ξει? μ?χρι που ?γινε αρχηγ?? του ιππικο? στον στρατ? του αυτοκρ?τορα Κ?ρου . ?ταν ο Κ?ρο? και ο γιο? του Νουμεριαν?? βρ?καν τον θ?νατο σε εκστρατε?α στην Περσ?α ο Διοκλητιαν?? ανακηρ?χτηκε αυτοκρ?τορα? απ? τα στρατε?ματα. Τον τ?τλο διεκδ?κησε και ο δε?τερο? γιο? του Κ?ρου Καρ?νο? αλλ? ηττ?θηκε απ? τον Διοκλητιαν? στη Μ?χη του ποταμο? Μ?ργου . H κυβ?ρνηση του Διοκλητιανο? σταθεροπο?ησε την αυτοκρατορ?α μετ? την Κρ?ση του 3ου αι?να , ο Μαξιμιαν?? π?ρε τον τ?τλο του Αυγο?στου και διορ?στηκε Συναυτοκρ?τορα? (286). Ο Διοκλητιαν?? κυβ?ρνησε την Ανατολικ?, τη μετ?πειτα Βυζαντιν? αυτοκρατορ?α και ο Μαξιμιαν?? τη Δυτικ? Ρωμα?κ? Αυτοκρατορ?α . Οι μεταρρυθμ?σει? προχ?ρησαν περισσ?τερο ?ταν διορ?στηκαν δ?ο ν?οι Συναυτοκρ?τορε? ο Γαλ?ριο? και ο Κωνστ?ντιο? Α? Χλωρ?? με τον τ?τλο του Κα?σαρα , με την Τετραρχ?α κ?θε Συναυτοκρ?τορα? κατε?χε το 1/4 τη? αυτοκρατορ?α?.

Ο Διοκλητιαν?? εξασφ?λισε τα σ?νορα τη? αυτοκρατορ?α? νικ?ντα? του? εξωτερικο?? εχθρο??, ν?κησε του? Σαρμ?τε? και του? Καπρ? (285-299), του? Αλαμαννο?? (288) και σφετεριστ?? απ? την Α?γυπτο (297-298). Ο Διοκλητιαν?? και ο Γαλ?ριο? προχ?ρησαν σε επιτυχ? εκστρατε?α απ?ναντι στην Αυτοκρατορ?α των Σασσανιδ?ν παραδοσιακ? εχθρ? των Ρωμα?ων, λεηλ?τησαν την πρωτε?ουσα του? Κτησιφ?ν , τελικ? ?κλεισαν ειρ?νη με ευνο?κο?? ?ρου?. Ο Διοκλητιαν?? προχ?ρησε σε σημαντικ?? διοικητικ?? και στρατιωτικ?? μεταρρυθμ?σει? που στηρ?χθηκαν στη Γραφειοκρατ?α , ?δρυσε ν?α κ?ντρα στην Αρχα?α Νικομ?δεια , τα Μεδι?λανα, το Σ?ρμιο και το Τριρ . Η πολιτικ? του στηρ?χτηκε στον Απολυταρχισμ?, στη μεγ?λη ?νοδο τι? εξουσ?α? του αυτοκρ?τορα που θεοποι?θηκε, συνοδε?τηκε με μεγαλοπρεπε?? τελετ?? και αρχιτεκτονικ? κτ?σματα. Η συντ?ρηση τη? Γραφειοκρατ?α? και οι πολλ?? στρατιωτικ?? εκστρατε?ε? αν?βασαν του? φ?ρου?, αυτ? αν?γκασε τον Διοκλητιαν? να μεταρρυθμ?σει το φορολογικ? σ?στημα ?στε να ε?ναι πιο δ?καιο αν και υψηλ?τερο, οι μεταρρυθμ?σει? ολοκληρ?θηκαν το 297. Τα σχ?δια του Διοκλητιανο? δεν ε?χαν ?λα την ?δια επιτυχ?α, με το "?δικτο του ελ?γχου τιμ?ν" ?γιναν προσπ?θειε? να γ?νονται ?λεγχοι τιμ?ν ?στε να ελεγχθε? ο πληθωρισμ?? , σ?ντομα αγνο?θηκε. Οι Εμφ?λιοι π?λεμοι τη? Τετραρχ?α? ?φεραν την κατ?ρρευση απ? τι? κληρονομικ?? απαιτ?σει? του Μαξ?ντιου και του Κωνσταντ?νου γιων του Μαξιμιανο? και του Κωνστ?ντιου του Χλωρο? αντ?στοιχα. Οι δι?ξει? του Διοκλητιανο? απ?ναντι στου? χριστιανο?? (303-312) ?ταν οι τελευτα?ε? και μεγαλ?τερε? που ?γιναν στην αυτοκρατορ?α, στ?χο? να σταματ?σει η εξ?πλωση του?. Οι μεταρρυθμ?σει? του Διοκλητιανο? παρ? τι? ατ?λειε? του? θα δ?σουν ν?α αν?σα στην αυτοκρατορ?α που θα παραμε?νει παν?σχυρη για ?λλου? δ?ο αι?νε?, την εποχ? που ?ταν ν?ο? ?ταν ?τοιμη να καταρρε?σει. Ο Διοκληριαν?? παραιτ?θηκε λ?γω ασθ?νεια? (1 Μα?ου 305), ?ταν ο πρ?το? αυτοκρ?τορα? που ?κανε αυτ? την κ?νηση, αποσ?ρθηκε στο Παλ?τι του Διοκλητιανο? στι? Δαλματικ?? ακτ?? που θα γ?νει ο πυρ?να? για να οικοδομηθε? μετ?πειτα το Σπλιτ στην Κροατ?α .

Βιογραφ?α [ Επεξεργασ?α | επεξεργασ?α κ?δικα ]

?νοδο? στον θρ?νο [ Επεξεργασ?α | επεξεργασ?α κ?δικα ]

Ο Διοκλητιαν?? γενν?θηκε στη Δαλματ?α , πιθαν?τατα στην π?λη Σαλ?να , εκε? αποσ?ρθηκε τα τελευτα?α χρ?νια τη? ζω?? του. Το ?νομα του ?ταν "Διοκλ??" πιθαν?ατατα απ? το ?νομα τη? μητ?ρα? του και απ? το χωρι? που γενν?θηκε. [4] [5] Η ημερομην?α γ?ννηση? του ?χει καταγραφε? η 22η Δεκεμβρ?ου αλλ? το ?το? βρ?σκεται την περ?οδο 242-245 με β?ση την ηλικ?α που π?θανε, τα 68 ?τη. [6] Σ?μφωνα με τον ιστορικ? Ευτρ?πιο "?λλοι συγγραφε?? των αναφ?ρουν σαν γιο εν?? γραφι?, ?λλοι εν?? Υπ?του με το ?νομα Ανουλ?νο?" . Τα πρ?τα σαρ?ντα χρ?νια τη? ζω?? του ?ταν σκοτειν?, χωρ?? πηγ??. [7] Ο Διοκλητιαν?? αν?κε στην ομ?δα των Ιλλυρι?ν αυτοκρατ?ρων , τον ε?χε εκπαιδε?σει ο Αυρηλιαν?? . [8] Ο Βυζαντιν?? χρονικογρ?φο? Ιω?ννη? Ζωναρ?? σημει?νει ?τι ε?χε τον τ?τλο του Δο?κα τη? Μοισ?α?, αρχηγ?? των στρατιωτικ?ν δυν?μεων του Κ?τω Δο?ναβη . [9] [10] Η συχν? αναξι?πιστη Ιστορ?α των Αυγο?στων σημει?νει ?τι υπηρετο?σε στη Γαλατ?α, αυτ? δεν ?χει επιβεβαιωθε? απ? ?λλε? πηγ?? και αγνο?θηκε. [11] Η πρ?τη επιβλητικ? εμφ?νιση του Διοκλητιανο? ?ταν ?ταν ο αυτοκρ?τορα? Κ?ρο? τον δι?ρισε διοικητ? των ιππικ?ν του στρατευμ?των και ?πατο (283), με την ιδι?τητα αυτ? συμμετε?χε στην Περσικ? εκστρατε?α. [12] Ο αυτοκρ?τορα? Κ?ρο? π?θανε σε μια εκστρατε?α του στην Περσ?α κ?τω απ? μυστηρι?δει? συνθ?κε?, ?λλοι πιστε?ουν ?τι χτυπ?θηκε απ? κεραυν? και ?λλοι ?τι δολοφον?θηκε απ? Π?ρση στρατι?τη. [13] [14] Ο Καρ?νο? εγκατ?λειψε γρ?γορα τη θ?ση του στη Ρ?μη , σαν αυτοκρατορικ?? απεσταλμ?νο?, ?φτασε εκε? τον Ιανου?ριο του 284 και ανακυρ?χθηκε αυτοκρ?τορα? στη δ?ση, ο Νουμεριαν?? αντ?στοιχα στην Ανατολ?. [15]

Οι Ρωμα?οι οπισθοχ?ρησαν απ? την Περσ?α αλλ? ο Βαρ?μη? Β? τη? Περσ?α? δεν μπ?ρεσε να του? καταδι?ξει επειδ? ?ταν απασχολημ?νο? με ανταρσ?ε? στο εσωτερικ? τη? χ?ρα? του. [16] Τον Μ?ρτιο του 284 ο Νουμεριαν?? ?φτασε στη Χομ? στη Συρ?α , τον Νο?μβριο του ?διου χρ?νου στη Μικρ? Ασ?α . [17] ?ταν ?φτασε στην ?μεσα ?ταν υγι?στατο? αλλ? εγκαταλε?ποντα? την π?λη υπ?φερε απ? μια σπ?νια π?θηση των ματι?ν, ο ?περ τη χαρακτ?ρισε φλεγμον? των ματι?ν. [18] [19] Σε ?να ταξ?δι στη γειτονικ? ακτ? η ?μαξα του ?φτασε στη Βιθυν?α , οι στρατι?τε? μ?ρισαν μια περ?εργη οσμ? ?νοιξαν την ?μαξα και τον βρ?καν νεκρ?. [20] [21] [22] Ο Ευτρ?πιο? και ο Αυρ?λιο? Β?κτωρ αποδ?δουν τον θ?νατο του Νουμεριανο? σε δολοφον?α. [23] Με την ?φιξη των ν?ων για τον θ?νατο του Νουμεριανο? τον Νο?μβριο στην Αρχα?α Νικομ?δεια σημεριν? Ιζμ?τ οι στρατηγο? του Νουμεριανο? συγκ?λεσαν συμβο?λιο και ανακ?ρηξαν ν?ο αυτοκρ?τορα τον Διοκλητιαν? παρ? τι? αντιδρ?σει? του ?περ να κερδ?σει υποστ?ριξη. [24] [25] Ο στρατ?? συγκεντρ?θηκε σε ?ναν λ?φο 5 χιλι?μετρα ?ξω απ? τη Νικομ?δεια και ?στεψε αυτοκρ?τορα τον Διοκλητιαν? με ?λε? τι? πρ?πουσε? τιμ??. [26] Ο Διοκλητιαν?? ορκ?στηκε ?τι δεν ε?χε καμι? σχ?ση με τον θ?νατο του Νουμεριανο?, κατηγ?ρησε ααν υπε?θυνο τον ?περ, σ?κωσε το σπαθ? του και τον σκ?τωσε. [27] Αμ?σω? μετ? τη στ?ψη του ο "Διοικλ??" ?λλαξε το ?νομα του σε "Διοκλητιαν??" , πλ?ρε? ?νομα "Γ?ιο? Ιο?λιο? Βαλ?ριο? Διοκλητιαν??" . [28]

Η οριστικ? ?ττα του Καρ?νου [ Επεξεργασ?α | επεξεργασ?α κ?δικα ]

Αντωνινιαν?? του Διοκλητιανο?

Μετ? την ?νοδο του? στον θρ?νο ο Διοκλητιαν?? και ο Λε?κιο? Καισον?νο? Β?σσο? ?γιναν ?πατοι και π?ραν τι? Φ?σκε? απ? τον Καρ?νο και τον Νουμεριαν?. [29] Ο Β?σσο? καταγ?ταν απ? ευγεν? οικογ?νεια τη? Καμπαν?α? , ο Πρ?βο? αναγνωρ?ζοντα? τι? ικαν?τητε? του τον επ?λεξε ?πατο τη? Αφρικ?? . [30] Ε?χε μεγ?λε? ικαν?τητε? διακυβ?ρνηση? ιδια?τερα στου? τομε?? που ο Διοκλητιαν?? δεν ε?χε εμπειρ?α. [31] Η ?νοδο? του Β?σσου στη θ?ση του Υπ?του δε?χνει ?τι ο Διοκλητιαν?? αρν?θηκε τον Καρ?νο, επ?λεξε ?να μ?λο? τη? Γερουσ?α? επειδ? χρειαζ?ταν τη στ?ριξη τη? για την ?νοδο του στον θρ?νο. [32] Την εξουσ?α του Καρ?νου αμφισβ?τησε και ο σφετεριστ?? Ιουλιαν?? τη? Πανον?α? , μετ? την ?νοδο του Διοκλητιανο? κατ?λαβε τη β?ρεια Ιταλ?α και την Παννον?α . [33] Ο Ιουλιαν?? ?κοψε νομ?σματα στο Σ?σακ τη? Κροατ?α , ανακ?ρηξε τον εαυτ? του αυτοκρ?τορα και υποσχ?θηκε ελευθερ?ε?, παρουσ?ασε τον Καρ?νο σαν αιμοσταγ? τ?ραννο. [34] Οι δυν?μει? του Ιουλιανο? ?ταν ωστ?σο εξασθενημ?νε? και συνετρ?βη ?ταν μετακιν?θηκε ο Καρ?νο? απ? τη Βρεταν?α στη β?ρεια Ιταλ?α, ο Διοκλητιαν?? παρ?μεινε η μοναδικ? απειλ?. [35] Τον χειμ?να του 284-285 οι δυν?μει? του Διοκλητιανο? προχ?ρησαν στα Βαλκ?νια , λ?γο πριν τον Μ?ιο συν?ντησαν τον στρατ? του Καρ?νου κατ? μ?κο? του ποταμο? Μεγ?λου Μορ?βα στη Μοισ?α . [36] Η τοποθεσ?α βρισκ?ταν πιθαν?τατα δυτικ? απ? το Σμεντ?ρεβο και το Βιμιν?κιο κοντ? στο σημεριν? Βελιγρ?δι στη Σερβ?α . [37] [38] Παρ? το γεγον?? ?τι ο στρατ?? του Καρ?νου ?ταν ισχυρ?τερο? βρισκ?ταν σε ασθεν?στερη θ?ση, η βασιλε?α του ?ταν αντιδημοφιλ?? ε?χε εξαπατ?σει τη Σ?γκλητο και ε?χε εξαπατ?σει τι? συζ?γου? των Συγκλητικ?ν. [39] Ο κυβερν?τη? τη? Δαλματ?α? Φλ?βιο? Κωνστ?ντιο? στι? αρχ?? τη? ?νοιξη? αποστ?τησε στον Διοκλητιαν?. [40] ?ταν ξεκ?νησε η μ?χη του Μ?ργκου? ο νομ?ρχη? του Καρ?νου Αριστ?βουλο? αποστ?τησε επ?ση? στον Διοκλητιαν?. [41] Ο Καρ?νο? δολοφον?θηκε απ? του? ?διου? του? ?νδρε? του, ο Διοκλητιαν?? ανακηρ?χθηκε κατ?πιν αυτοκρ?τορα? απ? του? στρατο?? τη? ανατολ?? και τη? δ?ση?. [42] Ο Διοκλητιαν?? ?δωσε ?ρκο π?στη? στον ηττημ?νο στρατ? και αναχ?ρησε για την Ιταλ?α. [43]

Συναυτοκρ?τορα? με τον Μαξιμιαν? [ Επεξεργασ?α | επεξεργασ?α κ?δικα ]

Αμ?σω? μετ? τη Μ?χη του Μ?ργου ο Διοκλητιαν?? ξεκ?νησε εκστρατε?ε? απ?ναντι στου? Κουαντ? και του? Μαρκομαννο??, ?ταν π?γε στη ν?τια Ιταλ?α ανακ?ρηξε την αυτοκρατορικ? διακυβ?ρνηση αλλ? δεν ε?ναι γνωστ? αν επισκ?φτηκε τη Ρ?μη. [44] Τα νομ?σματα δε?χνουν ?τι ?γινε μια Αυτοκρατορικ? τελετ? στη Ρ?μη αλλ? οι σ?γχρονοι ιστορικο? τον?ζουν ?τι απ?φευγε να την επισκεφτε?. [45] Η Γερουσ?α ?ταν πλ?ον εξασθενημ?νη αρκετ?, ο Διοκλητιαν?? στηρ?χτηκε περισσ?τερο στον στρατ? ακολουθ?ντα? την τακτικ? του Κ?ρου. [46] Δεν την παραμ?λησε ωστ?σο, διατ?ρησε τον Αριστ?βουλο και του? υπ?λοιπου? Γερουσιαστ??. [47] Σε κ?θε περ?πτωση ο Διοκλητιαν?? ?μεινε στη Ρ?μη πολ? λ?γο, επ?στρεψε στα Βαλκ?νια (2 Νοεμβρ?ου 285) και προχ?ρησε σε εκστρατε?α απ?ναντι στου? Σαρμ?τε? . [48] Ο Διοκλητιαν?? αντικατ?στησε τον Πολ?αρχο τη? Ρ?μη? με τον ?πατο Β?σσο, οι περισσ?τεροι αξιωματο?χοι ωστ?σο που υπηρ?τησαν τον Καρ?νο διατ?ρησαν τα αξι?ματα του?. [49] Οι δολοφον?ε? του Αυρηλιανο? και του Πρ?βου ?δειξαν ?τι ε?ναι επικ?νδυνο να κυβερν?ει ?να? ?νθρωπο? ολ?κληρη την αυτοκρατορ?α. [50] Οι συγκρο?σει? σε ολ?κληρη την αυτοκρατορ?α ?δειξαν ?τι δεν μπορο?σε να ελ?γξει μ?νο? του την κατ?σταση ο Διοκλητιαν?? και ?πρεπε να ορ?σει Συναυτοκρ?τορα, στο Μιλ?νο επ?λεξε τον Μαξιμιαν? με τον τ?τλο του Κα?σαρα (285). [51] [52] Η αποδοχ? τη? διανομ?? τη? εξουσ?α? δεν ?ταν κ?τι που ?γινε για πρ?τη φορ? στη Ρωμα?κ? αυτοκρατορ?α , το ?διο ε?χαν κ?νει παλι?τερα ο Οκταβιαν?? Α?γουστο? και ο Μ?ρκο? Αυρ?λιο? . [53] Ο Κ?ρο? ε?χε συγκυβερν?σει με του? γιου? του αλλ? ο Διοκλητιαν?? βρ?θηκε σε μειονεκτικ? θ?ση επειδ? δεν ε?χε γιου?, ε?χε μ?νο μια κ?ρη τη Βαλ?ρια και ?πρεπε να επιλ?ξει πρ?σωπο που δεν αν?κε στην οικογ?νεια του. [54] Μερικο? ιστορικο? αναφ?ρουν ?τι ο Διοκλητιαν?? υιοθ?τησε τον Μαξιμιαν? αλλ? η ?ποψη αυτ? δεν ?γινε αποδεκτ? καθολικ?. [55] [56] O Μαξιμιαν?? αν?λαβε τη διο?κηση τη? Δ?ση?, εν? ο Διοκλητιαν?? κυβερνο?σε την Ανατολ?. Οι σχ?σει? μεταξ? του Διοκλητιανο? και του Μαξιμιανο? ?γιναν σ?ντομα θρησκευτικ??, ο Διοκλητιαν?? π?ρε τον τ?τλο του Γιο?πιτερ και ο Μαξιμιαν?? του Ρωμα?ου Ηρακλ?. [57] Οι τ?τλοι αυτο? ?δειχναν ?τι ο Διοκλητιαν?? ε?χε τον ρ?λο του σχεδιαστ? και του εντολ?α και ο Μαξιμιαν?? του εκτελεστ?. [58] Ο στ?χο? δεν ?ταν να παρουσι?σουν του? αυτοκρ?τορε? σαν "θεο??" αλλ? σαν εκπροσ?που? του θεο? στη γη. [59] Η μετακ?νηση τη? εξουσ?α? απ? τον στρατιωτικ? στον θρησκευτικ? τομ?α θα μπορο?σε ταυτ?χρονα να μει?σει τον κ?νδυνο των διεκδικητ?ν του θρ?νου απ? τον στρατ?. [60]

Σαρματ?α και Περσ?α [ Επεξεργασ?α | επεξεργασ?α κ?δικα ]

Ν?μισμα του Διοκλητιανο?

Μετ? την ανακ?ρυξη του ω? Συναυτοκρ?τορα ο Μαξιμιαν?? κλ?θηκε να αντιμετωπ?σει του? Βαγαυδ?ν, επαναστ?τε? χωρικο?? στη Γαλατ?α. Ο Διοκλητιαν?? επ?στρεψε αργ? στην Ανατολ? και ?φτασε στι? 2 Νοεμβρ?ου στο Πτο?ι τη? Σλοβεν?α? . [61] [62] Το καλοκα?ρι του 285 συν?ντησε Σαρμ?τε? στα Βαλκ?νια, του ζ?τησαν βο?θεια ? παραχ?ρηση γη? αλλ? εκε?νο? το αρν?θηκε, πολ?μησε μαζ? του? αλλ? δεν μπ?ρεσε να του? νικ?σει ολοκληρωτικ?. Η διαφορ? δεν μπορο?σε να λυθε? με ?ναν π?λεμο, οι Σαρμ?τε? προκαλο?σαν συνεχ??, αν?γκασαν τον Διοκλητιαν? να ?ρθει σε ν?ο π?λεμο μαζ? του?. [63] Ο Διοκλητιαν?? π?ρασε τον χειμ?να στην Αρχα?α Νικομ?δεια , αντιμετ?πισε εξ?γερση των ανατολικ?ν επαρχι?ν και τοποθ?τησε μεταν?στε? απ? την Ασ?α σε ?δεια κτ?ματα στη Θρ?κη . [64] Την ?νοιξη επισκ?φτηκε την Παλαιστ?νη με τερ?στια διπλωματικ? επιτυχ?α, ο Π?ρση? βασιλι?? Βαρ?μη? Β? του πρ?σφερε πλο?σια δ?ρα, διακ?ρυξε τη φιλ?α του με την αυτοκρατορ?α και κ?λεσε τον Διοκλητιαν? να τον επισκεφτε? (287). [65] Οι Ρωμα?κ?? πηγ?? αναφ?ρουν ?τι την πρ?ξη αυτ? την ?κανε ο Π?ρση? βασιλι?? οικειοθελ??. [66] Την ?δια εποχ? που η Περσ?α διεκδικο?σε την Αρμεν?α αναγν?ρισε τη Ρωμα?κ? εξουσ?α στο δυτικ? τη? τμ?μα και ν?τια του ποταμο? Τ?γρη , η Δυτικ? Αρμεν?α ?γινε Ρωμα?κ? επαρχε?α. Ο εξ?ριστο? βασιλι?? Τιριδ?τη? Γ? τη? Αρμεν?α? ε?χε καταφ?γει στη Ρωμα?κ? αυλ? ?ταν εκθρον?στηκε απ? του? Π?ρσε? σε βρεφικ? ηλικ?α (252-253), επαν?λθε στον θρ?νο του και κυβ?ρνησε την Ανατολικ? Αρμεν?α χωρ?? αντ?δραση απ? του? Π?ρσε? (287). [67] Τα δ?ρα του Βαρ?μη Β? ?ληξαν τι? συγκρο?σει? που ε?χαν ξεσπ?σει αν?μεσα στου? Ρωμα?ου? και του? Π?ρσε? απ? την εποχ? του βασιλι? Κ?ρου. [68] Ο Διοκλητιαν?? αναδιοργ?νωσε στη συν?χεια τα σ?νορα του με τη Μεσοποταμ?α και εξ?πλισε την π?λη Κιρκ?σιο στον Ευφρ?τη . [69]

Ο Μαξιμιλιαν?? γ?νεται Α?γουστο? [ Επεξεργασ?α | επεξεργασ?α κ?δικα ]

Κεφαλ? του Διοκλητιανο? στο Εθνικ? Μουσε?ο τη? Σερβ?α? .

Οι επιχειρ?σει? του Μαξιμιανο? δεν ε?χαν την ?δια επιτυχ?α, οι Βαγαυδο? υπεστ?λησαν ε?κολα αλλ? ο Καρα?σιο? , ο ?νδρα? που τοποθ?τησε στι? επιχειρ?σει? στι? Σαξονικ?? ακτ?? εναντ?ον των Φρ?γκων και Νορμανδ?ν πειρατ?ν ?κανε κατ?σχεση των αγαθ?ν για τον εαυτ? του. Ο Μαξιμιαν?? δι?ταξε την εκτ?λεση του αλλ? ο Καρα?σιο? δραπ?τευσε στη Μεγ?λη Βρετταν?α και ανακ?ρυξε σε ολ?κληρο το νησ? και τη β?ρεια Γαλλ?α επαν?σταση εναντ?ον του Διοκλητιανο? και του Μαξιμιανο?. [70] Οι αρχαιολογικ?? ?ρευνε? ?δειξαν ?τι ο Καρα?σιο? ε?χε σημαντικ?? στρατιωτικ?? δυν?μει? στη Βρεταν?α, ε?χε ταυτ?χρονα δυο β?σει? σε Βρεταν?α και Νορμανδ?α . Τα νομ?σματα που βρ?θηκαν στη Ρου?ν δε?χνουν ?τι κατε?χε μεγ?λο τμ?μα τη? Ηπειρωτικ?? Γαλλ?α? και κ?ρδισε την ανεξαρτητοπο?ηση του απ? την κεντρικ? Ρωμα?κ? εξουσ?α. [71] Ο Καρα?σιο? προσπ?θησε να συμφιλιωθε? με τον Διοκλητιαν? και να εμφανιστε? σαν αυτοκρ?τορα? υποτελ?? σε αυτ?ν, τα νομ?σματα που ?κοψε παρ?σταναν τον ?διο αν?μεσα στον Διοκλητιαν? και τον Μαξιμιαν? με τι? επιγραφ?? "η ειρ?νη των τρι?ν Αυγο?στων" , "ο Καρα?σιο? και οι αδελφο? του" . [72] [73] Ο Διοκλητιαν?? ?μω? δεν ε?χε καν?ναν στ?χο να δει ?λλον ?ναν σφετεριστ? ?πω? ο Π?στουμο? να αμφισβητ?σει την εξουσ?α του, αποφ?σισε να τον υποτ?ξει με κ?θε μ?σο. [74] Ο Μαξιμιαν?? εκμεταλλε?τηκε την κρ?ση και ανακ?ρυξε τον εαυτ? του Α?γουστο (1 Απριλ?ου 286), ο Διοκλητιαν?? απουσ?αζε απ? την τελετ?. [75] [76] Πολλο? λ?νε ?τι ο Μαξιμιαν?? σφετερ?στηκε τον τ?τλο και τον αναγν?ρισε αργ?τερα ο Διοκλητιαν?? για να αποφ?γει τον εμφ?λιο π?λεμο. [77] Οι απ?ψει? δεν θεωρο?νται τ?σο β?βαιε?, ο Διοκλητιαν?? ε?χε παραχωρ?σει απ? την αρχ? στον Μαξιμιαν? μεγ?λη ανεξαρτησ?α. [78] Ο Διοκλητιαν?? ?θελε επιπλ?ον να διατηρ?σει π?ντα σ?μμαχο του τον Μαξιμιαν? απ? φ?βο μ?πω? συμμαχ?σει με τον Καρα?σιο. [79] Οι περισσ?τερε? πληροφορ?ε? που προ?ρχονται απ? τον Καρα?σιο σχετ?ζονται με τη νομισματοκοπε?α του. [80] Ο Μαξιμιαν?? αναγν?ρισε ?τι δεν μπορο?σε να τον υποτ?ξει και αποφ?σισε (287) να προχωρ?σει σε εκστρατε?α στι? φυλ?? που κατοικο?σαν γ?ρω απ? τον Ρ?νο. [81]

Ο Καρα?σιο? ε?χε συμμαχ?σει με του? Φρ?γκου?, ο στ?χο? του Μαξιμιανο? ?ταν να του? εμποδ?σει να του δ?σουν περισσ?τερε? β?σει? στην ηπειρωτικ? Ευρ?πη. [82] Την επ?μενη ?νοιξη ο Μαξιμιαν?? ετο?μασε τον στ?λο του για εκστρατε?α εναντ?ον του Καρα?σιου. Ο Διοκλητιαν?? επ?στρεψε τ?τε απ? την Ανατολ? και αποφ?σισαν μαζ? κοιν? εκστρατε?α απ?ναντι στου? Αλαμμανο??, ο Διοκλητιαν?? θα ?κανε επ?θεση μ?σω τη? Ρατ?α? και ο Μαξιμιαν?? μ?σω του Μ?ιντ? . Οι δ?ο αυτοκρ?τορε? ?καψαν ?λα τα σπαρτ? στι? γ?ρω περιοχ?? καταστρ?φοντα? τι? προμ?θειε? των Γερμαν?ν. [83] Κατακτ?θηκαν πολλ?? περιοχ?? τη? Γαλατ?α?, αυτ? επ?τρεψε στον Μαξιμιαν? να προετοιμαστε? καλ?τερα στον π?λεμο εναντ?ον του Καρα?σιου. [84] Με την επιστροφ? του στην Ανατολ? ο Διοκλητιαν?? βρ?θηκε ξαν? σε σ?γκρουση με του? Σαρμ?τε? χωρ?? να ?χουν σωθε? πολλ?? λεπτομ?ρειε?, οι επιγραφ?? δε?χνουν ?τι ο Διοκλητιαν?? π?ρε τον τ?τλο του "Σαρματικο? Μ?ξιμου" (289). [85] Στην ανατολ? προσπ?θησε με διπλωματ?α ο Διοκλητιαν?? να κερδ?σει την υποστ?ριξη ?λων των νομαδικ?ν φυλ?ν που κατοικο?σαν αν?μεσα στην αυτοκρατορ?α του και την Περσ?α. Οι προσπ?θειε? αυτ?? αναβ?ωναν τι? παλι?? φιλικ?? σχ?σει? που ε?χε η Ρ?μη με την Παλμυριαν? Αυτοκρατορ?α ? ?ταν μια προσπ?θεια να περιορ?σει τι? επιδρομ?? του?. [86] [87] Δεν υπ?ρχουν πολλ?? λεπτομ?ρειε? για τι? διαπραγματε?σει? αυτ??, ?θελε να του? εξασφαλ?σει ω? συμμ?χου? επειδ? πιθαν?τατα ε?χαν ξεσπ?σει ν?ε? εντ?σει? με του? Σασσαν?δε?. [88] [89] Ο Μαξιμιαν?? ?φτιαξε τη διετ?α 288-289 στ?λο στη δ?ση αλλ? την επ?μενη χρονι? (290) καταστρ?φηκε απ? καταιγ?δα, ?σω? να ?ταν και μια προσπ?θεια να καλ?ψει τη στρατιωτικ? του ?ττα. [90] Ο Διοκλητιαν?? μετ? την περιοδε?α του στην ανατολ? επ?στρεψε στη Χομ? (10 Μ??ου 290) και στο Σ?ρμιο του Δο?ναβη (1 Ιουλ?ου 290). [91] [92] Την ?νοιξη του 290-291 ο Διοκλητιαν?? συν?ντησε τον Μαξιμιαν? στο Μιλ?νο, πιθαν?τατα τον Δεκ?μβριο του 290 ? τον Ιανου?ριο του 291. [93] Η συν?ντηση ?γινε με ?ντονου? πανηγυρισμο?? και μεγαλοπρεπε?? τελετ?? για ?λο το δι?στημα που ?μειναν μαζ?, ?θελαν να επιβεβαι?σουν στον λα? τη συμμαχ?α του?. [94] Μια αντιπροσωπε?α απ? τη Ρωμα?κ? Γερουσ?α συν?ντησε του? αυτοκρ?τορε? και επιβεβα?ωσε τα προν?μια τη?. [95] Η επιλογ? του Μιλ?νου ?φησε μια γε?ση ?ντονη? δυσαρ?σκεια? στου? Ρωμα?ου?, η Ρ?μη ωστ?σο ε?χε παραμε?νει πρωτε?ουσα μ?νο σε θρησκευτικ? θ?ματα, οι υπ?λοιπε? αυτοκρατορικ?? τελετ?? ε?χαν σαν επ?κεντρο τον τ?πο που ζο?σε ο αυτοκρ?τορα?, την ?δια τακτικ? ε?χε ακολουθ?σει παλι?τερα και ο Γαλλιην?? . [96] Το κ?ντρο τη? αυτοκρατορ?α? ?ταν στη θ?ση που ?μενε ο αυτοκρ?τορα?, ο ιστορικ?? του 3ου αι?να Ηρωδιαν?? ?γραψε "η Ρ?μη ε?ναι εκε? που βρ?σκεται ο αυτοκρ?τορα?" . [97] [98] Τα πολιτικ? θ?ματα που συζητ?θηκαν παρ?μειναν κρυφ?, οι δυο Α?γουστοι συναντ?θηκαν μεταξ? του? πολ? αργ?τερα (303). [99]

Τετραρχ?α [ Επεξεργασ?α | επεξεργασ?α κ?δικα ]

?δρυση τη? Τετραρχ?α? [ Επεξεργασ?α | επεξεργασ?α κ?δικα ]

Η διανομ? τη? αυτοκρατορ?α? επ? τη? Τετραρχ?α?

Αμ?σω? μετ? την επιστροφ? του (293) ο Διοκλητιαν?? απ?συρε τον Μαξιμιαν? απ? τον π?λεμο εναντ?ον του Καρα?σιου, αν?λαβε ο Φλ?βιο? Κωνστ?ντιο? ?να? ?νδρα? μεγ?λη? στρατιωτικ?? εμπειρ?α? ?πω? φ?νηκε στι? εκστρατε?ε? του Αυρηλιανο? εναντ?ον τη? Ζηνοβ?α? (272-273). Ο Κωνστ?ντιο? ?ταν νομαρχιακ?? διοικητ?? των Ρωμα?ων στη Γαλατ?α και ε?χε παντρευτε? την κ?ρη του Μαξιμιανο? Φλαβ?α Μαξιμιαν? Θεοδ?ρα . Ο Μαξιμαν?? ?δωσε στο Μιλ?νο τον τ?τλο του Κα?σαρα στον Φλ?βιο Κωνστ?ντιο (1 Μαρτ?ου 293). [100] Την ?νοιξη του 293 ο Διοκλητιαν?? ?κανε την ?δια πρ?ξη στη Φιλιππο?πολη τη? Βουλγαρ?α? ? στο Σ?ρμιο απ?ναντι στον Γαλ?ριο σ?ζυγο? τη? κ?ρη? του Βαλερ?α? που ?ταν επ?ση? διοικητικ?? νομ?ρχη? του. Ο Κωνστ?ντιο? ο Χλωρ?? αν?λαβε τη διο?κηση στη Βρεταν?α και τη Γαλατ?α, ο Γαλ?ριο? τη Συρ?α, την Παλαιστ?νη, την Α?γυπτο και συνοριακ?? περιοχ?? στα ανατολικ?. [101] Το ν?ο καθεστ?? π?ρε το ?νομα "Τετραρχ?α" που μεταφρ?ζεται στην Ελληνικ? γλ?σσα ω? "Κυβ?ρνηση των τεσσ?ρων" . [102] Οι τ?σσερι? Συναυτοκρ?τορε? ε?χαν απ?λυτη εξουσ?α στα εδ?φη του? και ταξ?δευαν συνεχ?? με τι? αυτοκρατορικ?? του? αυλ?? και στρατο??. [103] Ο Διοκλητιαν?? και ο Μαξιμιλιαν?? εν?θηκαν με δεσμο?? α?ματο? σαν "αδελφο?" , εν?θηκαν επ?ση? με δεσμο?? α?ματο? με του? γαμπρο?? του? ω? "υιοθετημ?νοι γιοι" (293). Η σχ?ση του? ε?χε ανταπ?κριση στη διαδοχ?, ο Γαλ?ριο? και ο Κωνστ?ντιο? θα ?παιρναν τον τ?τλο του Αυγο?στου μετ? την αποχ?ρηση των πεθερ?ν του?, ο γιο? του Μαξιμιανο? Μαξ?ντιο? και ο γιο? του Κωνστ?ντιου ο μελλοντικ?? Μ?γα? Κωνσταντ?νο? θα ?παιρναν τον τ?τλο του Κα?σαρα. Ο Κωνσταντ?νο? και ο Μαξ?ντιο? εκπαιδε?τηκαν στην αυλ? του Διοκλητιανο? στη Νικομ?δεια. [104]

?ττα του Καρα?σιου [ Επεξεργασ?α | επεξεργασ?α κ?δικα ]

Ο Κωνστ?ντιο? πριν παραλ?βει τον τ?τλο του Κα?σαρα ?σπευσε να αντιμετωπ?σει τον Καρα?σιο απ? τη β?ση του στη Γαλατ?α, αν?κτησε τη Βουλ?νη μετ? απ? σκληρ? μ?χη, ο Καρα?σιο? ?πεσε και τον διαδ?χθηκε ο ?λεκτο? που μπ?ρεσε να κρατ?σει ?λλα τρια χρ?νια τη Βρεταν?α. Ο Πρα?τορα? του Κωνστ?ντιου Ασκληπι?δοτο? μετ? απ? ν?α σκληρ? μ?χη θαν?τωσε τον ?λεκτο ανο?γοντα? τον δρ?μο για την προσ?ρτηση τη? Βρεταν?α?. Ο Κωνστ?ντιο? ο Χλωρ?? μπ?κε θριαμβευτ?? στο Λονδ?νο και π?ρε τον τ?τλο του ελευθερωτ? τη? Βρεταν?α?. ?να μετ?λλιο που κ?πηκε εκε?νη την εποχ? προ? τιμ? του Κωνστ?ντιου του Χλωρο? τον παρουσι?ζει ?φιππο με την επιγραφ? "επαν?φερε το αι?νιο φω?" . [105] Η λ?ξη τη? Φρ?γκικη? απειλ?? επ?τρεψε στον Κωνστ?ντιο και τον Μαξιμιαν? να επικεντρωθο?ν στην αντιμετ?πιση των ν?ων απειλ?ν. Ο Κωνστ?ντιο? προχ?ρησε σε εκστρατε?α στον Ρ?νο εναντ?ον των Φρ?γκων πειρατ?ν και νομ?δων, ο Μαξιμιαν?? π?γε στην Αφρικ? και ?κανε επιβλητικ? ε?σοδο στην Καρχηδ?να (10 Μαρτ?ου 298). [106] Η αποτυχ?α ωστ?σο του Μαξιμιανο? να αντιμετωπ?σει τον Καρα?σιο και τον ?λεκτο ?ριξαν το κ?ρο? του κ?τι που στο?χισε στον γιο του Μαξ?ντιο, στη θ?ση του Α?γουστου αν?βηκε ο αντ?παλο? διεκδικητ?? ο γιο? του Κωνστ?ντιου Κωνσταντ?νο?. [107]

Συγκρο?σει? σε Βαλκ?νια και Α?γυπτο [ Επεξεργασ?α | επεξεργασ?α κ?δικα ]

Αψ?δα τη? Τετραρχ?α?

Την ?νοιξη του 293 ο Διοκλητιαν?? και ο Γαλ?ριο? ταξ?δευσαν στην Κωνσταντινο?πολη , ο Διοκλητιαν?? επ?στρεψε στο Σ?ρμιο και ?μεινε εκε? τον επ?μενο χειμ?να και την ?νοιξη. Το φθιν?πωρο του 294 προχ?ρησε σε ν?α εκστρατε?α εναντ?ον των Σαρματ?ν, του? ν?κησε, του? ?διωξε μακρι? απ? τον Δο?ναβη και ?κτισε μια μεγ?λη σειρ? απ? κ?στρα β?ρεια του Δο?ναβη. [108] [109] Την ?νοιξη του 296 π?τυχε ν?α ν?κη απ?ναντι στου? Καπρ?. [110] Την περ?οδο 299-302 ο Διοκλητιαν?? ?μεινε στην ανατολ? και ?ταν ο Γαλ?ριο? αυτ? τη φορ? που π?τυχε νικηφ?ρα εκστρατε?α στον Δο?ναβη. [111] Στα τ?λη τη? βασιλε?α? του ο Διοκλητιαν?? ε?χε ?λο τον ?λεγχο των περιοχ?ν κατ? μ?κο? του Δο?ναβη, τοποθ?τησε πολλ?? λεγε?νε?, το κ?στο? ?ταν ψηλ? αλλ? απαρα?τητο για μια περιοχ? που δεν μπορο?σε να ελ?γξει ε?κολα. [112] [113] Ο Γαλ?ριο? ε?χε δυσκολ?ε? στην ?νω Α?γυπτο ?που αντιμετ?πισε εξ?γερση (291-293). [114] Οι προσπ?θειε? του Διοκλητιανο? να καθιερ?σει το Αιγυπτιακ? φορολογικ? σ?στημα στη Ρωμα?κ? αυτοκρατορ?α αντιμετ?πισε εξεγ?ρσει?. [115] Ο σφετεριστ?? Δομ?τιο? Δομιτιαν?? ανακ?ρυξε το καλοκα?ρι του 297 τον εαυτ? του Α?γουστο, τον αναγν?ρισε ολ?κληρη η Α?γυπτο? ιδια?τερα η Αλεξ?νδρεια . [116] Ο Διοκλητιαν?? μετ?βη στην Α?γυπτο να τον καταστε?λει, υπ?ταξε το φθιν?πωρο του 297 τη Θηβα?? και κατ?πιν π?γε να πολιορκ?σει την Αλεξ?νδρεια. [117] Ο Δομητιαν?? π?θανε τον Δεκ?μβριο του 297 σε μια περ?οδο που ο Διοκλητιαν?? ε?χε υπ? τον ?λεγχο του ολ?κληρη την Αιγυπτιακ? ?παιθρο, ο δι?δοχο? του Αυρ?λιο? Αχιλλε?? μπ?ρεσε να κρατ?σει την Αλεξ?νδρεια μ?χρι τον Μ?ρτιο του 298. [118] [119] Ο Διοκλητιαν?? ολοκλ?ρωσε το γραφειοκρατικ? σ?στημα και προχ?ρησε σε απογραφ?, η Αλεξ?νδρεια τιμωρ?θηκε για την εξ?γερση τη? και καταργ?θηκε η ανεξαρτησ?α τη?. [120] [121] Οι μεταρρυθμ?σει? του Διοκλητιανο? συνδυ?στηκαν με αυτ?? που ?κανε ο Σεπτ?μιο? Σευ?ρο? στην Α?γυπτο, οι μορφ?? τη? διο?κηση? στην Α?γυπτο ?γιναν ?μοιε? με τι? Ρωμα?κ??. [122] Το επ?μενο καλοκα?ρι ο Διοκλητιαν?? ταξ?δευσε κατ? μ?κο? του Νε?λου , επισκ?φτηκε την Οξ?ρρυγχο και την Ελεφαντ?νη . [123] ?ταν βρ?θηκε στη Νουβ?α ?κλεισε ειρ?νη με τη Νοβαδ?α και του? Βλ?μμυε?, τα Ρωμα?κ? σ?νορα μετακιν?θηκαν β?ρεια τη? ν?σου Φ?λαι , οι δ?ο φυλ?? δ?χτηκαν ετ?σιο επ?δομα. Τον Σεπτ?μβριο του 298 μετ? την υπογραφ? τη? συνθ?κη? ο Διοκλητιαν?? μετακιν?θηκε στην ?νω Α?γυπτο, τον Φεβρου?ριο του 299 π?γε στη Συρ?α και συν?ντησε τον Γαλ?ριο στη Μεσοποταμ?α. [124]

Π?λεμοι με του? Π?ρσε? [ Επεξεργασ?α | επεξεργασ?α κ?δικα ]

Ο Ναρσ?? μικρ?τερο? γιο? του Σαπ?ρη του Μ?γα αν?βηκε στον θρ?νο τη? Περσ?α? (294), ο ανεψι?? του Βαρ?μη? Β? τη? Περσ?α? ε?χε πεθ?νει την προηγο?μενη χρονι? (293) και ο αν?κανο? γιο? του Βαρ?μη? Γ? τη? Περσ?α? ανατρ?πηκε απ? τον θε?ο του πατ?ρα του. [125] Ο Ναρσ?? ?στειλε τα συνηθισμ?να δ?ρα στη Ρωμα?κ? αυλ? αλλ? οι στ?χοι του δεν ?ταν να συνεχιστε? η ειρ?νη που ε?χε κλε?σει ο Βαρ?μη? Β?, ακολο?θησε την τακτικ? του πολεμοχαρ? παππο? του Αρδασ?ρ Α? τη? Περσ?α? και του πατ?ρα του Σαπ?ρη Α? που ε?χε βασαν?σει τον αυτοκρ?τορα Βαλεριαν? (260). [126] Ο Ναρσ?? κ?ρυξε τον π?λεμο στου? Ρωμα?ου? (295), επιτ?θηκε στην Αρμεν?α και αν?τρεψε τον Τιριδ?τη Γ? που ε?χε τοποθετηθε? βασιλι?? μετ? την ειρ?νη (287). [127] Μετακιν?θηκε κατ?πιν στη Μεσοποταμ?α, συν?ντησε τον Γαλ?ριο στην περιοχ? αν?μεσα στη Χαρρ?ν και στη Ρ?κκα και τον συν?τριψε. [128] [129] Δεν ε?ναι γνωστ? αν συμμετε?χε στη μ?χη ο Διοκλητιαν??, το β?βαιο ε?ναι ?τι ?ριξε ?λε? τι? ευθ?νε? τη? ?ττα? στον Γαλ?ριο και τον υπ?βαλε σε δημ?σιο εξευτελισμ?. [130] [131] Ο Γαλ?ριο? ενισχ?θηκε με ν?ε? δυν?μει? απ? τι? περιοχ?? του Δο?ναβη και αποφ?σισε να αντιμετωπ?σει δυναμικ? του? Π?ρσε?. [132] Δεν ε?ναι γνωστ? αν συμμετε?χε ο Διοκλητιαν?? στην εκστρατε?α, μ?λλον απουσ?αζε, ο Ναρσ?? εκμεταλλε?τηκε το πλεον?κτημα για να ξεκιν?σει την επ?θεση. Το ?δαφο? ωστ?σο ?ταν ακατ?λληλο για το Περσικ? ιππικ?, ευνοο?σε το Ρωμαικ? που συν?τριψε τον Ναρσ? και π?ρε ομ?ρου? ολ?κληρο τον βασιλικ? θησαυρ? του, την οικογ?νεια και το χαρ?μι του. [133] Ο Γαλ?ριο? μετακιν?θηκε κατ?πιν ν?τια του Τ?γρη, κατ?λαβε τη Ρωμα?κ? πρωτε?ουσα Κτησιφ?ντα και επ?στρεψε στη Ρωμα?κ? επικρ?τεια του Ευφρ?τη. [134]

Σ?ναψη ειρ?νη? [ Επεξεργασ?α | επεξεργασ?α κ?δικα ]

Ο Ναρσ?? ?στειλε αντιπροσ?που? στον Γαλ?ριο, τον παρακ?λεσε να του επιστρ?ψει τη γυνα?κα του και τα παιδι? του αλλ? εκε?νο? τον αγν?ησε. [135] Οι πρ?τε? ειρηνικ?? διαπραγματε?σει? ξεκ?νησαν την ?νοιξη του 299 ?ταν οι αντιπρ?σωποι του Βαλ?ριου και του Διοκλητιανο? π?γαν στον Ναρσ? να του παραδ?σουν τη Συνθ?κη του Ν?σιβι?. [136] Οι ?ροι ?ταν πολ? σκληρο?, η Αρμεν?α θα επ?στρεφε στη Ρ?μη, το Βασ?λειο τη? Ιβηρ?α? θα ?ταν υποτελ?? στου? Ρωμα?ου? και το Ν?σιβι? θα γιν?ταν Ρωμα?κ?, θα ?ταν το μοναδικ? σημε?ο εμπορ?ου αν?μεσα στη Ρ?μη και την Περσ?α. [137] Οι π?ντε επαρχ?ε? αν?μεσα στον Τ?γρη και την Αρμεν?α θα γιν?ντουσαν Ρωμα?κ??, περιε?χαν τα ?ρη του Αντ?ταυρου και τα στεν? του Μπιτλ?? . [138] Με τι? κατοχ?? αυτ?? η Ρωμα?κ? αυτοκρατορ?α θα μπορο?σε να ελ?γξει ?λου? του? σταθμο?? β?ρεια απ? την Κτησιφ?ντα και να εμποδ?σει την Περσικ? προ?λαση. [139] Ο Τιριδ?τη? Γ? αν?κτησε ξαν? τον θρ?νο και τα κληρονομικ? του δικαι?ματα, ξεκ?νησε ο εκχριστιανισμ?? τη? Αρμεν?α?. [140] [141] Ο Διοκλητιαν?? θα ξεκιν?σει την κατασκευ? εν?? δρ?μου που ?νωσε τη Ρωμα?κ? αυτοκρατορ?α με του? ?ραβε? (300), θα ε?ναι αρκετ? χρ?σιμο? στην αρχ? αλλ? σταδιακ? θα αποδειχτε? αναποτελεσματικ??. [142]

Θρησκευτικ? πολιτικ? [ Επεξεργασ?α | επεξεργασ?α κ?δικα ]

Δι?ξει? των Μανιχα?στ?ν [ Επεξεργασ?α | επεξεργασ?α κ?δικα ]

Μετ? τη σ?ναψη τη? Ειρ?νη? του Ν?σιβι? ο Διοκλητιαν?? και ο Γαλ?ριο? επ?στρεψαν στην Συριακ? Αντι?χεια . [143] Την ?δια εποχ? οι δυο αυτοκρ?τορε? προχ?ρησαν σε μια τελετ? Θυσ?α? στου? θεο?? σε μια προσπ?θεια του? να προβλ?ψουν το μ?λλον. Οι ιερε?? δεν μπορο?σαν να προβλ?ψουν το μ?λλον απ? τα εντ?σθια των θυσιασμ?νων ζ?ων, κατηγ?ρησαν στον αυτοκρ?τορα του? χριστιανο??. Οι αυτοκρ?τορε? δι?ταξαν τα νοικοκυρι? του? και ?λου? του? στρατηγο?? τη? αυτοκρατορ?α? να τελ?σουν θυσ?ε? στου? θεο?? για να του? εξευμεν?σουν. [144] Ο Διοκλητιαν?? ?ταν ?να? ?νθρωπο? βαθι? θρησκευ?μενο? και πιστ?? στο παλι? Ρωμα?κ? Π?νθεον, ?ταν αποφασισμ?νο? να σταματ?σει την αποστασ?α στην παραδοσιακ? θρησκε?α με κ?θε μ?σο. [145] Ο Ευσ?βιο? τη? Καισαρε?α? ωστ?σο, ο Λακτ?ντιο? και ο Μ?γα? Κωνσταντ?νο? ?γραψαν ?τι ο σκληρ?τερο? δι?κτη? των χριστιαν?ν ?ταν ο Γαλ?ριο? και ?χι ο Διοκλητιαν??. [146] Ο Γαλ?ριο? ?ταν πραγματικ? περισσ?τερο φανατικ?? απ? τον Διοκλητιαν?, ε?δε μεγ?λο πολιτικ? πλεον?κτημα με τι? δι?ξει? και αποφ?σισε να τι? ξεκιν?σει. [147] Την περ?οδο 299-302 ο Διοκλητιαν?? χρησιμοποιο?σε σαν κ?ρια κατοικ?α την Αντι?χεια, ο Γαλ?ριο? βρισκ?ταν σε μετακιν?σει? αν?μεσα στον ?νω και τον Κ?τω Δο?ναβη. [148] Τον χειμ?να του 301-302 ο Διοκλητιαν?? επισκ?φτηκε την Αλεξ?νδρεια, μετ? απ? μερικ?? συγκρο?σει? με του? Μανιχα?στ?? δι?ταξε οι αρχηγο? τη? θρησκε?α? των οπαδ?ν του Μ?νη να καο?ν ζωντανο?. Ο Διοκλητιαν?? κ?ρυξε κατ?πιν γενικ? διωγμ? στου? οπαδο?? του Μανιχα?σμο?, ?σοι αν?καν στι? χαμηλ?? τ?ξει? θα σφ?ζονταν, στι? υψηλ?? θα στ?λνονταν στην Προκ?ννησο για καταναγκαστικ? ?ργα. Οι περιουσ?ε? του? θα κατ?σχονταν και θα τι? ?παιρνε το αυτοκρατορικ? ταμε?ο για να ενισχυθε?. [149] Ο Μανιχα?σμ?? σ?μφωνα με τον Διοκλητιαν? ?ταν μια θρησκε?α με ξ?νη καταγωγ? και ξ?νη στα Ρωμα?κ? ?θιμα που ?φερνε τη διαφθορ? και την οργ? των θε?ν αλλ? δεν θα παραμε?νει η μοναδικ? θρησκε?α, επ?μενο? στ?χο? του ο Χριστιανισμ?? . [150] [151]

Δι?ξει? των Χριστιαν?ν [ Επεξεργασ?α | επεξεργασ?α κ?δικα ]

Το φθιν?πωρο του 302 ο Διοκλητιαν?? επ?στρεψε στην Αντι?χεια, δι?ταξε να κ?ψουν τη γλ?σσα στον δι?κονο Ρωμαν? τη? Καισ?ρεια?, τον ?ριξαν φυλακ? και στη συν?χεια τον εκτ?λεσαν (17 Νοεμβρ?ου 303). Ο Διοκλητιαν?? π?στευε ?τι ο Ρωμαν?? τη? Καισ?ρεια? ?ταν ?να? αλαζ?να?, ε?χε εγκαταλε?ψει τον χειμ?να τη Νικομ?δεια για να συνοδε?σει τον Γαλ?ριο. [152] Ο Λακτ?ντιο? γρ?φει ?τι ο Διοκλητιαν?? και ο Γαλ?ριο? συναντ?θηκαν στη Νικομ?δεια, αποφ?σισαν τη δ?ωξη των χριστιαν?ν αλλ? ε?χαν σημαντικ?? διαφων?ε? σχετικ? με τον βαθμ? τη? δ?ωξη?. Ο Διοκλητιαν?? ?θελε τον αποκλεισμ? των χριστιαν?ν απ? ολ?κληρο το γραφειοκρατικ? σ?στημα και τον στρατ?, ο Γαλ?ριο? ?θελε τη θαν?τωση ?λων. Οι δ?ο ?ντρε? π?γαν στο Μαντε?ο του Απ?λλων στα Δ?δυμα Μιλ?του για να ζητ?σουν συμβουλ??. [153] Το Μαντε?ο του? ?δωσε να καταλ?βουν ?τι ο Απ?λλων δεν μπορο?σε να ελ?γξει την κατ?σταση στον κ?σμο χ?ρη στην ασ?βεια, ο ρ?τωρ Ευσ?βιο? ?γραψε "ο ?ρχων τη? γη? ..." . [154] Μετ? την προφητε?α λ?θηκε η δυσπιστ?α του Διοκλητιανο? και αποφ?σισε γενικ? δ?ωξη ?λων των χριστιαν?ν ?πω? πρ?τεινε ο Γαλ?ριο?. [155] [156] Ο Διοκλητιαν?? δι?ταξε να κατεδαφιστε? η ν?α εκκλησ?α που ανηγ?ρθη στη Νικομ?δεια (23 Φεβρουαρ?ου 303), δι?ταξε να καο?ν ?λε? οι χριστιανικ?? κατασκευ?? και να κατασχεθε? η περιουσ?α του? για το θησαυροφυλ?κιο. [157] Την επ?μενη μ?ρα ο Διοκλητιαν?? δημοσιοπο?ησε επ?σημα το πρ?το "?δικτο εναντ?ον των χριστιαν?ν" . [158] Το ?δικτο καθ?ριζε ?τι ?λοι οι τ?ποι λατρε?α? των χριστιαν?ν θα ?πρεπε να καταστραφο?ν και την απαγ?ρευση τη? χριστιανικ?? λατρε?α?. [159] Στα τ?λη του Φεβρουαρ?ου μια πυρκαγι? κατ?στρεψε τα αυτοκρατορικ? αν?κτορα. [160] Ο Γαλ?ριο? ?πεισε ξαν? τον Διοκλητιαν? ?τι οι εμπρηστ?? ?ταν οι χριστιανο? που συνεργ?στηκαν με του? Ευνο?χου? των ανακτ?ρων αλλ? δεν βρ?θηκε καμι? απ?δειξη. Οι εκτελ?σει? ξεκ?νησαν, οι ευνο?χοι Δωρ?θεο? και Γοργ?νιο? θανατ?θηκαν, ο Π?τρο? ο Κουβικουλ?ριο? , γδ?θηκε, σηκ?θηκε ψηλ?, μαστιγ?θηκε, στο τ?λο? ?βαλαν ξ?δι και αλ?τι στι? πληγ?? του και τον ?καψαν. Οι εκτελ?σει? συνεχ?στηκαν μ?χρι τι? 24 Απριλ?ου 303, ?ξι επιφανε?? χριστιανικ?? προσωπικ?τητε? αν?μεσα του? και ο ?νθιμο? Α? Νικομηδε?α? Αποκεφαλ?στηκαν . [161] Σε 16 μ?ρε? μετ? την πρ?τη φωτι? ξ?σπασε δε?τερη φωτι? στα αν?κτορα, ο Γαλ?ριο? δραπ?τευσε στη Ρ?μη διαλαλ?ντα? ?τι η Νικομ?δεια ε?ναι ανασφαλ??, τον ακολο?θησε και ο Διοκλητιαν??. [162] [163]

Λ?ξη των διωγμ?ν [ Επεξεργασ?α | επεξεργασ?α κ?δικα ]

Τα ?δικτα δ?ωξη? των χριστιαν?ν συνεχ?στηκαν, δι?ταζαν τη σ?λληψη ?λου του χριστιανικο? κλ?ρου και των πιστ?ν που τελο?σαν τη λατρε?α, ο διωγμ?? ωστ?σο ?ταν αποτυχ??, οι περισσ?τεροι χριστιανο? παρ?μειναν πιστο? αφο? η θρησκε?α ?γινε συμπαθ?? λ?γω τη? δ?ωξη?. Τα βασανιστ?ρια των μαρτ?ρων εν?σχυσαν περισσ?τερο το χριστιανικ? φρ?νημα. [164] Ο Μαξιμιαν?? και ο Κωνστ?ντιο? ο Χλωρ?? ωστ?σο στη δ?ση δεν θα ακολουθ?σουν την ?δια τακτικ?, δεν θα δι?ξουν του? χριστιανο??. [165] Ο Γαλ?ριο? αναγν?ρισε ?τι οι διωγμο? δεν ?φεραν καν?να αποτ?λεσμα και με ?δικτο (311) καθ?ριζε τη διακοπ? του? λ?γω αποτυχ?α?. Οι λ?γοι χριστιανο? που αναγκ?στηκαν απ? φ?βο να αλλαξοπιστ?σουν θα ?χουν σημαντικ? ρ?λο αργ?τερα στη δημιουργ?α του Δονατισμο? . [166] Σε 15 χρ?νια ο γιο? του Κωνστ?ντιου του Χλωρο? Κωνσταντ?νο? ο Μ?γα? θα κυρ?ξει την ανεξιθρησκε?α, επ?στρεψε ?λε? τι? χριστιανικ?? περιουσ?ε? που ε?χαν κατασχεθε? στου? ιδιοκτ?τε? του?. [167] Με τον Μ?γα Κωνσταντ?νο ο χριστιανισμ?? ?γινε η επ?σημη θρησκε?α τη? Ρωμα?κ?? αυτοκρατορ?α?. [168] Ο Διοκλητιαν?? δαιμονοποι?θηκε απ? του? χριστιανο?? αργ?τερα σαν κ?τι το απ?λυτο κακ?, καταγρ?φεται τ?σο στην Αποκ?λυψη ?πω? αναφ?ρει ο Λ?κταμο? ?σο και στη Σ?ρβικη μυθολογ?α ω? "Διοκλ??, ο εχθρ?? του θεο?" . [169]

Τελευτα?α χρ?νια [ Επεξεργασ?α | επεξεργασ?α κ?δικα ]

Παρα?τηση [ Επεξεργασ?α | επεξεργασ?α κ?δικα ]

Ο Διοκλητιαν?? εισ?λθε στη Ρ?μη στι? αρχ?? του φθινοπ?ρου του 303, γι?ρτασε με τον Μαξιμιαν? τα 20 χρ?νια τη? βασιλε?α? του?, τα 10 χρ?νια τη? Τετραρχ?α? και τον θρ?αμβο απ?ναντι στου? Π?ρσε? (20 Νοεμβρ?ου 303). Ο Διοκλητιαν?? σ?ντομα βαρ?θηκε την π?λη, ο ?ντουαρντ Γκ?μπον στηριζ?μενο? στον Λακτ?ντιο περιγρ?φει την κατ?σταση ω? "εκφυλισμ?νη οικει?τητα" . [170] Ο Ρωμα?κ?? λα?? τον ?βλεπε περισσ?τερο σαν μ?λο? τη? αν?τερη? αριστοκρατ?α? παρ? σαν μον?ρχη. Ο Διοκλητιαν?? ?στερα απ? μια σ?ντομη παραμον? στη Ρ?μη αναχ?ρησε για τον βορρ? (20 Δεκεμβρ?ου 303). [171] Οι προγραμματισμ?νε? τελετ?? ?γιναν τελικ? στη Ραβ?να αντ? για τη Ρ?μη (1 Ιανουαρ?ου 304). [172] Πολλ?? πηγ?? αναφ?ρουν ?τι ο Διοκλητιαν?? ε?χε στ?χο να μεταφ?ρει την πρωτε?ουσα απ? τη Ρ?μη, σ?μφωνα με τι? ?διε? πηγ?? ο Μαξιμιαν?? ορκ?στηκε στον να? του Δ?α να ακολουθ?σει τα σχ?δια του Διοκλητιανο?. [173] Απ? τη Ραβ?να ο Διοκλητιαν?? μετ?βη στον Δο?ναβη ?που π?τυχε ?λλη μια ν?κη απ?ναντι στου? Καπρ?. [174] Στη δι?ρκεια τη? μ?χη? αρρ?στησε, με τι? μ?ρε? η κατ?σταση τη? υγε?α? του χειροτ?ρευσε ?ντονα και αποφ?σισε να επιστρ?ψει επειγ?ντω? στη Νικομ?δεια. Ο Διοκλητιαν?? εμφαν?στηκε σε δημ?σια τελετ? στα εγκα?νια του τσ?ρκου τη? Νικομ?δεια? (20 Νοεμβρ?ου 304), στη δι?ρκεια τη? τελετ?? κατ?ρρευσε. Τον χειμ?να του 304-305 δεν εμφαν?στηκε ξαν? στο κοιν?, φ?με? ?λεγαν ?τι ε?χε πεθ?νει και ε?χαν σκοπ? να κρατ?σουν μυστικ? τον θ?νατο του μ?χρι την επιστροφ? του Γαλ?ριου, στα τ?λη του χρ?νου (13 Δεκεμβρ?ου 304) ανακοιν?θηκε ψευδ?? φ?μη ?τι αυτοκτ?νησε. Ο λα?? τη? Νικομ?δεια? θρηνο?σε τον θ?νατο του αυτοκρ?τορα μ?χρι που ανακοιν?θηκε ?τι ε?ναι ζωνταν??, εμφαν?στηκε σε δημ?σια τελετ? (1 Μαρτ?ου 305) αλλ? αρκετ? εξασθενημ?νο? και αγν?ριστο?. [175]

Ο Γαλ?ριο? ?φτασε στην π?λη τον Μ?ρτιο, σ?μφωνα με τον Λακτ?ντιο ?ταν αποφασισμ?νο? να διαλ?σει την Τετραρχ?α και να πι?σει τον Διοκλητιαν? σε παρα?τηση με πρ?σχημα την υγε?α του, τελικ? αναγκ?στηκε να συμφων?σει. Ο Λακτ?ντιο? αναφ?ρει ?τι ο Γαλ?ριο? ?κανε το ?διο στον Μαξιμιαν? ?ταν βρισκ?ντουσαν στο Σ?ρμιο. [176] Ο Διοκλητιαν?? συγκ?λεσε Συν?λευση των στρατηγ?ν του (1 Μ??ου 305) σε ?να χιλι?μετρο ?ξω απ? το Σ?ρμιο, στο ?διο σημε?ο που ανακηρ?χτηκε αυτοκρ?τορα?. Με κλ?ματα μπροστ? στο ?γαλμα του Ζο?πιτερ εξ?γησε στον λα? την αδυναμ?α του να κυβερν?σει λ?γω τη? κακ?? κατ?σταση? τη? υγε?α? του και ?ταν αν?γκη να π?ρει την εξουσ?α του ?να? υγι?στερο? και ισχυρ?τερο?. Ο Διοκλητιαν?? ?γινε με αυτ?ν τον τρ?πο ο πρ?το? αυτοκρ?τορα? που παραιτ?θηκε οικειοθελ?? απ? τον τ?τλο του. [177] Ο λα?? ε?χε αναγνωρ?σει ?τι οι δι?δοχοι του ?ταν ο Μαξ?ντιο? και ο Κωνσταντ?νο? γιοι των δ?ο αυτοκρατ?ρων, ?πρεπε να προετοιμαστο?ν εντατικ? για τον ρ?λο του? στον θρ?νο, π?ραν τον τ?τλο του Κα?σαρα. Ο Κωνσταντ?νο? ταξ?δευσε στην Παλαιστ?νη για να βρεθε? στο πλευρ? του Διοκλητιανο?, τον συν?ντησε στη Νικομ?δεια (303, 305), ο Μαξ?ντιο? ?κανε το ?διο. [178] Σ?μφωνα με τον Λακτ?ντιο ?ταν ανακο?νωσε την παρα?τηση του ο Διοκλητιαν?? στρ?φηκε το πλ?θο? στον Κωνσταντ?νο. [179] Ο Φλ?βιο? Βαλ?ριο? Σεβ?ρο? και ο Μαξιμ?νο? ?ταν ωστ?σο αυτο? που ανακηρ?χτηκαν Κα?σαρε?, ο Μαξιμ?νο? φ?ρεσε το ?νδυμα του Διοκλητιανο? και ο Σεβ?ρο? ?κανε το ?διο πρ?γμα στο Μιλ?νο. Ο Κωνστ?ντιο? ο Χλωρ?? διαδ?χθηκε τον Μαξιμιαν? ω? Α?γουστο? στη δ?ση αλλ? ο Κωνσταντ?νο? και ο Μαξιμ?νο? αγνο?θηκαν. Οι πρ?ξει? αυτ?? δεν προβλ?πονταν ευνο?κ?? για το μ?λλον τη? Τετραρχ?α?. [180]

Ιδιωτικ? ζω? στα αν?κτορα [ Επεξεργασ?α | επεξεργασ?α κ?δικα ]

Ο Διοκλητιαν?? αποσ?ρθηκε στα αν?κτορα του που ?ταν ισχυρ? εξοπλισμ?να στι? ακτ?? τη? Αδριατικ?? κοντ? στα Σ?λωνα, ε?ναι καλοδιατηρημ?νο στι? μ?ρε? μα? και ο πηρ?να? στον οπο?ο δημιουργ?θηκε η μετ?πειτα π?λη Σπλιτ στην Κροατ?α. Ο Μαξιμιαν?? αποσ?ρθηκε στα κτ?ματα του στην Καμπαν?α και τη Λουκαν?α. [181] Οι δ?ο πρ?ην αυτοκρ?τορε? παρακολουθο?σαν συνεχ?? τι? πολιτικ?? εξελ?ξει? με επεμβ?σει? ?ταν χρειαζ?ταν και βρισκ?ντουσαν μεταξ? του? σε επικοινων?α. [182] Ο Γαλ?ριο? φ?ρεσε τι? Φ?σκε? μαζ? με τον Διοκλητιαν? (308), τον Οκτ?βριο του ?διου ?του? συναντ?θηκαν ξαν? στο Καρνου?. Ο Διοκλητιαν?? και ο Μαξιμιαν?? ?ταν παρ?ντε? ?ταν διορ?στηκε ο Λικ?νιο? Α?γουστο? στη θ?ση του Σεβ?ρου που δολοφον?θηκε απ? τον Μαξ?ντιο (11 Νοεμβρ?ου 308). Μ?λι? ε?δε ?τι ο Μαξιμιαν?? ?ταν ?τοιμο? να επιστρ?ψει ο Διοκλητιαν?? τον δι?ταξε να μην το κ?νει. Ο λα?? του Καρνου? παρακ?λεσε τον Διοκλητιαν? να επιστρ?ψει στον θρ?νο για να λ?σει τι? διαφορ?? που ε?χαν ξεσπ?σει αν?μεσα στον Κωνσταντ?νο και τον σφετεριστ? Μαξ?ντιο. [183] Ο Διοκλητιαν?? απ?ντησε "αν σα? δε?ξω το λ?χανο που ?χω φυτ?ψει στον κ?πο με τα χ?ρια μου δεν θα θ?λατε να αντικαταστ?στε την ηρεμ?α και την ειρ?νη με τι? ταραχ?? τη? εξουσ?α?" . [184] Ο Διοκλητιαν?? ?ζησε ειρηνικ? στην αυλ? του περισσ?τερο απ? τ?σσερα χρ?νια, πι?στηκε για τρ?τη φορ? να επαν?λθει στην εξουσ?α αλλ? αρν?θηκε. Π?θανε μετ? απ? ασθ?νεια απ? φυσικ? α?τια ? σ?μφωνα με μερικ?? πηγ?? αυτοκτ?νησε. [185] [186]


Οικογ?νεια [ Επεξεργασ?α | επεξεργασ?α κ?δικα ]

Νυμφε?τηκε την Πρ?σκα και ε?χε τ?κνο:

Παραπομπ?? [ Επεξεργασ?α | επεξεργασ?α κ?δικα ]

  1. ↑ Timothy D. Barnes, The New Empire of Diocletian and Constantine , σελ. 4, Cambridge, MA: Harvard University Press (1982) ISBN 0-7837-2221-4
  2. ↑ Timothy D. Barnes, "Lactantius and Constantine", σελ. 32-35, The Journal of Roman Studies 63 (1973)
  3. ↑ Williams, 58?59
  4. ↑ Cambi, Nenad (2012). "Tetrarchic Practice in Name Giving". In A. Demandt; A. Goltz; H. Schlange-Schoningen (eds.). Diokletian und die Tetrarchie. Vol. 98. De Gruyter. σσ. 38?45
  5. ↑ Barnes 1982, p. 31; Williams, σσ. 22, 237
  6. ↑ Barnes 1982, σσ. 30?31; Williams, σσ. 22, 238
  7. ↑ Eutropius, Breviarium, 9.19; Barnes, Constantine and Eusebius, 4; Bowman, "Diocletian and the First Tetrarchy" (CAH), 68; Potter, 280; Williams, 22?23
  8. ↑ Wilkes, John J. (1992). The Illyrians. Oxford, United Kingdom: Blackwell Publishing. σ. 263
  9. ↑ Zonaras, 12.31; Southern, 331; Williams, 26
  10. ↑ Mathisen, "Diocletian"; Williams, 26
  11. ↑ SHA, Vita Carini 14?15; Williams, 26
  12. ↑ Williams, 33
  13. ↑ Williams, 36
  14. ↑ Theodor Mommsen, A History of Rome Under the Emperors. London: Routledge, 1999, σ. 348
  15. ↑ Barnes, Constantine and Eusebius, 4
  16. ↑ Southern, 133
  17. ↑ Barnes, Constantine and Eusebius, 4; Leadbetter, "Numerianus."
  18. ↑ Codex Justinianeus 5.52.2; Leadbetter, "Numerianus"; Potter, 279
  19. ↑ Williams, 34
  20. ↑ Southern, 133
  21. ↑ Leadbetter, "Numerianus."
  22. ↑ Barnes, Constantine and Eusebius, 4; Leadbetter, "Numerianus"; Odahl, 39; Williams, 35
  23. ↑ Eutropius, Breviarium, 9.19; Aurelius Victor, 39.1
  24. ↑ Potter, 280
  25. ↑ Barnes, Constantine and Eusebius, 4; Bowman, "Diocletian and the First Tetrarchy" (CAH), 68; Williams, 35?36
  26. ↑ Barnes, Constantine and Eusebius, 4?5; Odahl, 39?40; Williams, 36?37
  27. ↑ Barnes, Constantine and Eusebius, 4?5; Leadbetter, "Numerian"; Odahl, 39?40; Williams, 37
  28. ↑ Corcoran, "Before Constantine", 39
  29. ↑ Barnes, Constantine and Eusebius, 5; Bowman, "Diocletian and the First Tetrarchy" (CAH), 69; Potter, 280; Southern, 134
  30. ↑ Barnes, Constantine and Eusebius, 5
  31. ↑ Potter, 280
  32. ↑ Barnes, Constantine and Eusebius, 5
  33. ↑ Barnes, Constantine and Eusebius, 5; Bowman, "Diocletian and the First Tetrarchy" (CAH), 69; Leadbetter, "Carinus"; Southern, 134?35; Williams, 38. See also Banchich
  34. ↑ Southern, 134?35; Williams, 38
  35. ↑ Barnes, Constantine and Eusebius, 5; Bowman, "Diocletian and the First Tetrarchy" (CAH), 69; Leadbetter, "Carinus."
  36. ↑ Bowman, "Diocletian and the First Tetrarchy" (CAH), 69; Potter, 280
  37. ↑ Barnes, Constantine and Eusebius, 5
  38. ↑ Barnes, Constantine and Eusebius, 5; Odahl, 40; Southern, 135
  39. ↑ Barnes, Constantine and Eusebius, 5; Williams, 37?38
  40. ↑ Potter, 280; Williams, 37
  41. ↑ Potter, 280
  42. ↑ Barnes, Constantine and Eusebius, 5; Bowman, "Diocletian and the First Tetrarchy" (CAH), 69; Odahl, 40; Williams, 38
  43. ↑ Southern, 135; Williams, 38
  44. ↑ Barnes, Constantine and Eusebius, 5; Bowman, "Diocletian and the First Tetrarchy" (CAH), 69
  45. ↑ Roman Imperial Coinage 5.2.241 no. 203?04; Barnes, Constantine and Eusebius, 5, 287; Barnes, New Empire, 50
  46. ↑ Williams, 41
  47. ↑ Aurelius Victor, De Cesaribus, 37.5, quoted in Carrie & Rousselle, L'Empire Romain, 654
  48. ↑ Potter, 281
  49. ↑ Barnes, Constantine and Eusebius, 5?6; Bowman, "Diocletian and the First Tetrarchy" (CAH), 69; Barnes, New Empire, 113; Williams, 41?42
  50. ↑ Potter, 280
  51. ↑ Barnes, Constantine and Eusebius, 6; Southern, 136
  52. ↑ Barnes, Constantine and Eusebius, 6; Barnes, New Empire, 4; Bowman, "Diocletian and the First Tetrarchy" (CAH), 69; Bleckmann; Corcoran, "Before Constantine", 40; Potter, 280?81; Williams, 43?45
  53. ↑ Corcoran, "Before Constantine", 40. See also: Williams, 48?49
  54. ↑ Potter, 280; Southern, 136; Williams, 43
  55. ↑ Bowman, "Diocletian and the First Tetrarchy" (CAH), 69; Odahl, 42?43; Southern, 136; Williams, 45
  56. ↑ Bowman, "Diocletian and the First Tetrarchy" (CAH), 69; Southern, 136
  57. ↑ Bowman, "Diocletian and the First Tetrarchy" (CAH), 70?71; Corcoran, "Before Constantine", 40; Liebeschuetz, 235?52, 240?43; Odahl, 43?44; Williams, 58?59
  58. ↑ Barnes, Constantine and Eusebius, 11?12; Bowman, "Diocletian and the First Tetrarchy" (CAH), 70?71; Corcoran, "Before Constantine", 40; Odahl, 43; Southern, 136?37; Williams, 58
  59. ↑ Barnes, Constantine and Eusebius, 11; Cascio, "The New State of Diocletian and Constantine" (CAH), 172
  60. ↑ Williams, 58?59. See also: Cascio, "The New State of Diocletian and Constantine" (CAH), 171
  61. ↑ Barnes, Constantine and Eusebius, 6; Southern, 137
  62. ↑ Codex Justinianeus 4.48.5; Fragmenta Vaticana 297; Barnes, Constantine and Eusebius, 6; Barnes, New Empire, 50; Potter, 281
  63. ↑ Southern, 143; Williams, 52
  64. ↑ Panegyrici Latini 8(5)21.1; Barnes, Constantine and Eusebius, 6
  65. ↑ Barnes, Constantine and Eusebius, 6; Millar, 177
  66. ↑ Southern, 242
  67. ↑ Barnes, Constantine and Eusebius, 6; Bowman, "Diocletian and the First Tetrarchy" (CAH), 73; Potter, 292, 651; Southern, 143; Williams, 52
  68. ↑ Southern, 242, 360?61
  69. ↑ Bowman, "Diocletian and the First Tetrarchy" (CAH), 73; Millar, 180?81; Southern, 143; Williams, 52
  70. ↑ Barnes, Constantine and Eusebius, 6?7; Bowman, "Diocletian and the First Tetrarchy" (CAH), 70?71; Potter, 283?84; Southern, 137?41; Williams, 45?47
  71. ↑ Potter, 284
  72. ↑ Southern, 138 & 140
  73. ↑ http://www.dot-domesday.me.uk/empires2.htm
  74. ↑ Williams, 61/62
  75. ↑ Barnes, Constantine and Eusebius, 6?7; Bowman, "Diocletian and the First Tetrarchy" (CAH), 69; Potter, 282; Southern, 141?42; Williams, 47?48
  76. ↑ Barnes, Constantine and Eusebius, 7; Bleckmann; Corcoran, "Before Constantine", 40; Potter, 282; Southern, 141?42; Williams, 48
  77. ↑ Potter, 649
  78. ↑ Potter, 282; Williams, 49
  79. ↑ Southern, 141
  80. ↑ Southern, 140
  81. ↑ Barnes, Constantine and Eusebius, 7; Bowman, "Diocletian and the First Tetrarchy" (CAH), 71; Corcoran, "Before Constantine", 40
  82. ↑ Williams, 62
  83. ↑ Rees, Layers of Loyalty, 31; Southern, 142?43; Williams, 50
  84. ↑ Barnes, Constantine and Eusebius, 7; Corcoran, "Before Constantine", 40; Southern, 143
  85. ↑ Barnes, New Empire, 255; Southern, 144
  86. ↑ Potter, 285
  87. ↑ Williams, 63
  88. ↑ Southern, 144
  89. ↑ Williams, 78
  90. ↑ Southern, 143; Williams, 55
  91. ↑ Codex Justinianeus 9.41.9; Barnes, New Empire, 51; Potter, 285, 650
  92. ↑ Codex Justinianeus 6.30.6; Barnes, New Empire, 52; Potter, 285, 650
  93. ↑ Barnes, Constantine and Eusebius, 8; Barnes, New Empire, 52; Potter, 285
  94. ↑ Potter, 285
  95. ↑ Panegyrici Latini 11(3)2.4, 8.1, 11.3?4, 12.2; Barnes, Constantine and Eusebius, 8, 288; Potter, 285, 650; Williams, 56
  96. ↑ Elsner, Imperial Rome, 73
  97. ↑ Elsner, Imperial Rome, 73
  98. ↑ Panegyrici Latini 11(3)12, qtd. in Williams, 57
  99. ↑ Potter, 285
  100. ↑ Barnes, Constantine and Eusebius, 8?9; Barnes, New Empire, 4, 36?37; Potter, 288; Southern, 146; Williams, 64?65
  101. ↑ Barnes, Constantine and Eusebius, 8?9; Williams, 67
  102. ↑ Southern, 145
  103. ↑ Corcoran, "Before Constantine", 45?46; Williams, 67
  104. ↑ Barnes, Constantine and Eusebius, 8?9
  105. ↑ Williams, 74
  106. ↑ Williams, 75
  107. ↑ Jill Harris, "Imperial Rome"
  108. ↑ Odahl, 59
  109. ↑ Barnes, Constantine and Eusebius, 17; Williams, 76?77
  110. ↑ Barnes, Constantine and Eusebius, 17; Odahl, 59; Southern, 149?50
  111. ↑ Carrie & Rousselle, L'Empire Romain, 163?164
  112. ↑ Carrie & Rousselle, L'Empire Romain, 164
  113. ↑ Williams, 77
  114. ↑ Carrie & Rousselle, L'Empire Romain, 163
  115. ↑ Barnes, Constantine and Eusebius, 17. See also Southern, 160, 338
  116. ↑ Barnes, Constantine and Eusebius, 17
  117. ↑ Odahl, 59
  118. ↑ DiMaio, "Domitius"
  119. ↑ Barnes, Constantine and Eusebius, 17; DiMaio, "Domitius"
  120. ↑ Barnes, Constantine and Eusebius, 17?18; Southern, 150
  121. ↑ Southern, 150
  122. ↑ Harries, 173
  123. ↑ Southern, 150
  124. ↑ Barnes, Constantine and Eusebius, 17?18
  125. ↑ Potter, 292; Williams, 69
  126. ↑ Williams, 69?70
  127. ↑ Ammianus Marcellinus 23.5.11; Barnes, Constantine and Eusebius, 17; Bowman, "Diocletian and the First Tetrarchy" (CAH), 81; " Potter, 292; Southern, 149
  128. ↑ Eutropius 9.24?25; Barnes, Constantine and Eusebius, 17; Bowman, "Diocletian and the First Tetrarchy" (CAH), 81; Millar, 177?78
  129. ↑ Millar, 177?78
  130. ↑ Potter, 652
  131. ↑ Eutropius 9.24?25; Theophanes, anno 5793; Barnes, Constantine and Eusebius, 17; Bowman, "Diocletian and the First Tetrarchy" (CAH), 81; Potter, 292?93
  132. ↑ Barnes, Constantine and Eusebius, 18; Bowman, "Diocletian and the First Tetrarchy" (CAH), 81; Millar, 178
  133. ↑ Barnes, Constantine and Eusebius, 18; Potter, 293
  134. ↑ Barnes, Constantine and Eusebius, 18; Millar, 178
  135. ↑ Barnes, Constantine and Eusebius, 18
  136. ↑ Barnes, Constantine and Eusebius, 18
  137. ↑ Potter, 293
  138. ↑ Millar, 178?79; Potter, Roman Empire at Bay, 293
  139. ↑ Potter, 293
  140. ↑ Barnes, Constantine and Eusebius, 18
  141. ↑ Potter, 293
  142. ↑ Heather, P. J. (Peter J.) (2018). Rome resurgent: war and empire in the age of Justinian. New York
  143. ↑ Southern, 151
  144. ↑ Lactantius, De Mortibus Persecutorum 10.1?5; Barnes, "Sossianus Hierocles", 245; Barnes, Constantine and Eusebius, 18?19; Burgess, "Date of the Persecution", 157?58; Helgeland, "Christians and the Roman Army", 159; Liebeschuetz, 246?8; Odahl, 65
  145. ↑ Barnes, Constantine and Eusebius, 20; Corcoran, "Before Constantine", 51; Odahl, 54?56, 62
  146. ↑ Lactantius, De Mortibus Persecutorum 10.6, 31.1; Eusebius, Historia Ecclesiastica 8, a1, 3; Constantine, Oratio ad Coetum Sanctum 22; Barnes, Constantine and Eusebius, 19, 294
  147. ↑ Barnes, Constantine and Eusebius, 19
  148. ↑ Barnes, New Empire, 49; Carrie & Roussele, L'Empire Romain, 163?164
  149. ↑ Inscriptiones Latinae Selectae 660; Barnes, Constantine and Eusebius, 20
  150. ↑ Lactantius, De Mortibus Persecutorum 33.1; Barnes, Constantine and Eusebius, 20; Williams, 83?84
  151. ↑ Barnes, Constantine and Eusebius, 20
  152. ↑ Barnes, Constantine and Eusebius, 20?21
  153. ↑ Lactantius, De Mortibus Persecutorum 10.6?11; Barnes, Constantine and Eusebius, 21; Odahl, 67
  154. ↑ Eusebius, Vita Constantini 2.50
  155. ↑ Barnes, Constantine and Eusebius, 21; Odahl, 67; Potter, 338
  156. ↑ The Persecution of Diocletian: A Historical Essay by Arthur James Mason M.A.; Deighton Bell and Co publishers, Cambridge, 1876; σ. 63
  157. ↑ Barnes, Constantine and Eusebius, 22; Odahl, 67?69; Potter, 337; Southern, 168
  158. ↑ Barnes, Constantine and Eusebius, 22; Williams, 176
  159. ↑ Barnes, Constantine and Eusebius, 22; Liebeschuetz, 249?50
  160. ↑ Barnes, Constantine and Eusebius, 24; Southern, 168
  161. ↑ Barnes, Constantine and Eusebius, 24
  162. ↑ Barnes, Constantine and Eusebius, 24; Southern, 168
  163. ↑ Barnes, Constantine and Eusebius, 24
  164. ↑ Treadgold, 25
  165. ↑ Southern, 168
  166. ↑ Tilley, 11
  167. ↑ Barnes, Constantine and Eusebius, 48?49, 208?213
  168. ↑ Barnes, Constantine and Eusebius, 208?213
  169. ↑ ?. Kuli?i?, P. ?. Petrovi?, and N. Panteli?, Српски митолошки речник (Belgrade: Nolit, 1970), 111?12
  170. ↑ Gibbon, Decline and Fall, I, 153 and 712, note 92
  171. ↑ Potter, 341
  172. ↑ Barnes, Constantine and Eusebius, 24?25
  173. ↑ Panegyrici Latini 7(6)15.16; Lactantius, De Mortibus Persecutorum 20.4; Southern, 152, 336
  174. ↑ Potter, 341
  175. ↑ Barnes, Constantine and Eusebius, 25; Southern, 152
  176. ↑ Lactantius, De Mortibus Persecutorum 18.1?7; Barnes, Constantine and Eusebius, 25; Southern, 152
  177. ↑ Barnes, Constantine and Eusebius, 25?27; Lenski, "Reign of Constantine," 60; Odahl, 69?72; Potter, 341?42
  178. ↑ Barnes, Constantine and Eusebius, 25?26
  179. ↑ Lactantius, De Mortibus Persecutorum 19.2?6; Barnes, Constantine and Eusebius, 26; Potter, 342
  180. ↑ Lenski, "Reign of Constantine," 60?61; Odahl, 72?74; Southern, 152?53
  181. ↑ Barnes, Constantine and Eusebius, 27; Southern, 152
  182. ↑ Southern, 152
  183. ↑ Barnes, Constantine and Eusebius, 31?32; Lenski, 65; Odahl, 90
  184. ↑ Aurelius Victor, Epitome de Caesaribus 39.6
  185. ↑ Nakamura, Byron J. (July 2003). "When Did Diocletian Die? New Evidence for an Old Problem". Classical Philology. 98 (3): 283?89
  186. ↑ Barnes, Constantine and Eusebius, 41

Πηγ?? [ Επεξεργασ?α | επεξεργασ?α κ?δικα ]

  • Banchich, Thomas M. "Iulianus (ca. 286?293 A.D.)". De Imperatoribus Romanis (1997). Accessed 8 March 2008.
  • Barnes, Timothy D. "Lactantius and Constantine." The Journal of Roman Studies 63 (1973): 29?46.
  • Barnes, Timothy D. "Two Senators under Constantine." The Journal of Roman Studies 65 (1975): 40?49.
  • Barnes, Timothy D. Constantine and Eusebius. Cambridge, Massachusetts: Harvard University Press, 1981.
  • Barnes, Timothy D. (1982). The New Empire of Diocletian and Constantine. Cambridge, MA: Harvard University Press.
  • Bleckmann, Bruno. "Diocletianus." In Brill's New Pauly, Volume 4, edited by Hubert Cancik and Helmut Schneider, 429?38. Leiden: Brill, 2002.
  • Bowman, Alan, Averil Cameron, and Peter Garnsey, eds. The Cambridge Ancient History, Volume XII: The Crisis of Empire. New York: Cambridge University Press, 2005.
  • Brown, Peter (1989). The World of Late Antiquity: AD 150?750. New York and London: W.W. Norton and Co.
  • Brown, Peter. The Rise of Western Christendom. Oxford: Blackwell Publishing, 2003.
  • Burgess, R. W. "The Date of the Persecution of Christians in the Army". Journal of Theological Studies 47:1 (1996): 157?58.
  • Carrie, Jean-Michel & Rousselle, Aline. L'Empire Romain en mutation- des Severes a Constantin, 192?337. Paris: Seuil, 1999.
  • Corcoran, Simon. The Empire of the Tetrarchs, Imperial Pronouncements and Government AD 284?324. Oxford: Clarendon Press, 1996.
  • Christol, Michel & Nony, Daniel."Rome et son empire".Paris: Hachette, 2003.
  • Corcoran, Simon. "Before Constantine." In The Cambridge Companion to the Age of Constantine, edited by Noel Lenski, 35?58. New York: Cambridge University Press, 2006.
  • Digeser, Elizabeth DePalma. Lactantius and Rome: The Making of a Christian Empire. Ithaca: Cornell University Press, 1999.
  • DiMaio, Jr., Michael. "L. Domitius Domitianus and Aurelius Achilleus (ca. 296/297?ca. 297/298)." De Imperatoribus Romanis (1996c). Accessed 8 March 2008.
  • Elliott, T. G. The Christianity of Constantine the Great. Scranton, PA: University of Scranton Press, 1996.
  • Elsner, Jas. Imperial Rome and Christian Triumph. Oxford & New York: Oxford University Press, 1998.
  • Gibbon, Edward. Decline and Fall of the Roman Empire. Chicago, London & Toronto: Encyclopædia Britannica, Inc., 1952 (Great Books of the Western World coll.). In two volumes.
  • Harries, Jill. Law and Empire in Late Antiquity. Cambridge: Cambridge University Press, 1999.
  • Helgeland, John. "Christians and the Roman Army A.D. 173?337." Church History 43:2 (1974): 149?163, 200.
  • Jones, A.H.M. The Later Roman Empire, 284?602: A Social, Economic and Administrative Survey. Oxford: Basil Blackwell, 1964.
  • Leadbetter, William. "Carus (282?283 A.D.)." De Imperatoribus Romanis (2001a). Accessed 16 February 2008.
  • Leadbetter, William. "Numerianus (283?284 A.D.)." De Imperatoribus Romanis (2001b). Accessed 16 February 2008.
  • Leadbetter, William. "Carinus (283?285 A.D.)." De Imperatoribus Romanis (2001c). Accessed 16 February 2008.
  • Lewis, Naphtali, and Meyer Reinhold. Roman Civilization: Volume 2, The Roman Empire. New York: Columbia University Press, 1990.
  • Liebeschuetz, J. H. W. G. Continuity and Change in Roman Religion. Oxford: Oxford University Press, 1979.
  • Mackay, Christopher S. "Lactantius and the Succession to Diocletian." Classical Philology 94:2 (1999): 198?209.
  • Mathisen, Ralph W. "Diocletian (284?305 A.D.)." De Imperatoribus Romanis (1997). Accessed 16 February 2008.
  • Millar, Fergus. The Roman Near East, 31 B.C.?A.D. 337. Cambridge, Massachusetts: Harvard University Press, 1993.
  • Nakamura, Byron J. "When Did Diocletian Die? New Evidence for an Old Problem." Classical Philology 98:3 (2003): 283?289.
  • Odahl, Charles Matson. Constantine and the Christian Empire. New York: Routledge, 2004.
  • Potter, David S. The Roman Empire at Bay: AD 180?395. New York: Routledge, 2005.
  • Rees, Roger. Layers of Loyalty in Latin Panegyric: AD 289?307. New York: Oxford University Press, 2002.
  • Rees, Roger. Diocletian and the Tetrarchy. Edinburgh: Edinburgh University Press, 2004.
  • Rostovtzeff, Michael. The Social and Economic History of the Roman Empire. Oxford: Oxford University Press, 1966.
  • Southern, Pat. The Roman Empire from Severus to Constantine. New York: Routledge, 2001.
  • Tilley, Maureen A. Donatist Martyr Stories: The Church in Conflict in Roman North Africa. Liverpool: Liverpool University Press, 1996.
  • Treadgold, Warren. A History of the Byzantine State and Society. Stanford: Stanford University Press, 1997.
  • Williams, Stephen (1985). Diocletian and the Roman Recovery. London: B.T. Batsford.
  • Arnheim, M. T. W. (1972). The senatorial aristocracy in the later Roman empire. Oxford: Clarendon Press.
  • Brauer, George C. (1975). The age of the soldier emperors: Imperial Rome, A.D. 244?284. Park Ridge, N.J.: Noyes Press.
  • Cameron, Averil (1993). The later Roman empire: AD 284?430. Cambridge, Massachusetts: Harvard University Press.
  • Sutherland, C. H. V. (1935). "The State of the Imperial Treasury at the Death of Diocletian". Journal of Roman Studies. 25 (2): 150?62.
  • Sutherland, C. H. V. (1955). "Diocletian's Reform of the Coinage". Journal of Roman Studies. 45: 116?18.
  • Sutherland, C. H. V. (1961). "The Denarius and Sestertius in Diocletian's Coinage Reform". Journal of Roman Studies. 51 (1?2): 94?97.
Καθιερωμ?νοι ?ροι
Προκ?τοχο?:
Νουμεριαν?? & Καρ?νο? 		Αυτοκρ?τορα? τη? Ρ?μη?
Συναυτοκρ?τορα?: 284 - 305 		Δι?δοχο?:
Κωνστ?ντιο? Χλωρ?? & Γαλ?ριο?


Καθιερωμ?νοι ?ροι
Ανακτ?θηκε απ? " https://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Διοκλητιαν??&oldid=10251147 "