Himalaje

	Himalaje
	pohorie
	Himalaje z ISS
?tat	India , ?ina , Bhutan , ; Nepal , Mjanmarsko , ; Pakistan
?as?	Alpsko-himalajska sustava
Najvy??i bod	Mount Everest
- vy?ka	8 848 m n. m.
D??ka	2 500 km , V-Z
?irka	180 - 350 km , S-J
Orogeneza/vrasnenie	Alpinske vrasnenie
	Poh?ad na Himalaje a Tibetsku plo?inu z vesmiru
	Geograficky portal

Himalaje ( sanskritom , po hindsky a nepalsky ?????? - Himalaja, po ?insky 喜?拉雅山? - pchin-jin X?m?l?y? Sh?nmo - slovensky prepis Si-ma-la-ja ?an-mo ) su najvy??i horsky system na planete Zem . Rozprestieraju sa na uzemi ?iny , Indie , Nepalu , Bhutanu a Pakistanu , medzi povodiami hornych tokov riek Indus a Brahmaputra na severe a Indogangskou ni?inou na juhu.

Geografia [ upravi? | upravi? zdroj ]

Vytvaraju na juh vypukly obluk. Na zapade su od pohoria Karakoram oddelene riekou Indus na vychode hrani?ia s pohorim ?iny (Arakan Yoma) barmskeho obluku. Karakoram je v?ak ?asto pova?ovany za su?as? Himalaji ^[1].

System je dlhy asi 2 500 km , ?iroky 180 – 350 km, ?adovce pokryvaju 33 000 km² (8 % horstva), sne?na ?iara je vo vy?ke 4 500 – 6 100 m . Po?asie v pohori ovplyv?uje silne juhozapadne monzunove prudenie. ^[1]

Celkovo 14 ?titov prekra?uje 8 000 m n. m. ( Ka?a?d?unga , Makalu , Dhaulagiri , Nanga Parbat , Annapurna a ine), pri?om ?u-mu-lang-ma ( Mount Everest ; 8 848 m n. m.) je najvy??i vrch na Zemi.

Himalaje pozostavaju z troch hlavnych pozd??nych pasiem, ktore sa stup?ovito zdvihaju od juhu na sever:

Sivalik (stredna vy?ka 900 – 1 200 m)
Male Himalaje (3 000 – 4 000 m)
Ve?ke Himalaje (6 000 m)

Geograficky sa ?leni z vychodu na zapad na 7 (resp. 8 - v pripade, ak je Karakoram chapany ako ich su?as?) oblasti ( Asamske , Bhutanske , Sikkimske , Nepalske , Garhvalske , Pand?abske , Ka?mirske Himalaje a pripadne i Karakoram ) a 32 resp. 47 skupin. ^[1]

Pasmo Ve?kych Himalaji pretina rad prielomovych dolin riek, ktore pramenia na sever od nich. Nachadza sa tu aj najvy??ie polo?ene jazero na svete (5 880 m n. m.). ^{[
chyba zdroj
]}

Himalaje odde?uju indicky subkontinent a Tibetska nahorna plo?ina|Tibetsku nahornu plo?inu.

Geologia [ upravi? | upravi? zdroj ]

Predpolie Himalaji, ktore predstavoval Tibet a ?insky blok bolo konsolidovane v obdobi od konca triasu, kedy sa po po?iato?nom permsko-triasovom riftingu k ju?nemu okraju Laurazie pripojili tethydne mikrokontinenty. Zo severu na juh su to Songpan?Ganzi a Qiantang, pri?lenene v priebehu triasu a jury, mikrokontinent Lhasa (pripojeny v jure a? vrchnej kriede) a nakoniec India , ktorej konvergencia s Euraziou za?ala uzatvaranim Tibetskeho mora v eocene (asi pred 50 milionmi rokov) a trva dodnes. ^[2]

Tektonika [ upravi? | upravi? zdroj ]

Na zaklade litologickej naplne a odli?neho vyvoja je v Himalajoch vy?le?ovanych z juhu na sever 7 tektonickych jednotiek ^[3]^[4]:

Subhimalaje tvori 10 a? 50 km ?iroke pasmo neogennych molasovych sedimentov tvoriacich sivalicku skupinu . Pasmo zah??a star?ie murrejske suvrstvia a ich ekvivalent ozna?ovany dharamshalas. Subhimalajske pasmo je pozd?? hlavneho ?elneho nasunu presuva na juh a sposobuje prehlbovanie predhlbne predstavovanej Indogangskou ni?inou . Na severe Subhimalaje ohrani?uje hlavny hrani?ny zlom .
Male Himalaje su 60 a? 80 km ?iroke pasmo preva?ne proterozoickych nizkostup?ovych metamorfitov, na ktorych su nasunute prikrovy granitoidov a metamorfitov. Male Himalaje su pozd?? hlavneho hrani?neho zlomu nasunute na Subhimalaje. Zo severu ich ohrani?uje hlavny centralny nasun .
Ve?ke Himalaje su 10 a? 15 km ?iroke pasmo preva?ne prekambrickych metamorfitov a mlad?ich granitoidov kenozoickeho veku nasunute na male Himalaje pozd?? hlavneho centralneho nasunu . Su zonou najva??ieho vyzdvihu pohoria.
Transhimalaje alebo tethydne Himalaje su pasmo povodne preva?ne ?elfovych sedimentov neskoroproterozoicko - kriedoveho veku s pomerne hojnymi fosiliami . Obsahuje aj fly?ove pasmo, niekedy vy?le?ovane ako samostatne pasmo.
Induska suturna zona (tie? suturna zona indus-tsangpo - ITSZ) je pomerne uzke pasmo ofiolitov a sedimentov odde?ujuce Tibetsky blok , hlavne jeho ladaksky batolit od Himalaji. Zona nema charakter nasunu .

Referencie [ upravi? | upravi? zdroj ]

↑ ^a ^b ^c I. Die?ka a kol.: Horolezectvo - Encyklopedia. ?port, 1989, s. 115-119
↑ Kearey, P., Klepeis, K.A., Vine, J.F., 2009: Global Tectonics. 3rd Edition, Wiley-Blackwell, Chichester, 496 s.
↑ Le Fort, P., 1997: Himalaya. s. 321-332 in Moores, E.M., Fairbridge, R. W. (Editori): Encyclopedia of European and Asian regional geology. Springer, London, 825 s.
↑ Roy, A.B., 2005: Indian subcontinent. in Selley, R.C., Cocks, L.R.M., Plimer, I.R. (Editors) Encyclopedia of Geology. Volume 3. Elsevier, Amsterdam, s. 285-296

Ine projekty [ upravi? | upravi? zdroj ]

Commons ponuka multimedialne subory na temu Himalaje

[Dieška_a_kol-1] I. Die?ka a kol.: Horolezectvo - Encyklopedia. ?port, 1989, s. 115-119

[2] Kearey, P., Klepeis, K.A., Vine, J.F., 2009: Global Tectonics. 3rd Edition, Wiley-Blackwell, Chichester, 496 s.

[3] Le Fort, P., 1997: Himalaya. s. 321-332 in Moores, E.M., Fairbridge, R. W. (Editori): Encyclopedia of European and Asian regional geology. Springer, London, 825 s.

[4] Roy, A.B., 2005: Indian subcontinent. in Selley, R.C., Cocks, L.R.M., Plimer, I.R. (Editors) Encyclopedia of Geology. Volume 3. Elsevier, Amsterdam, s. 285-296

[1]

[2]

[3]

[4]