Matka Teresa z Kalkuty

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
?wi?ta
Matka Teresa z Kalkuty
Agnes Gonxha Bojaxhiu
Ilustracja
Data i miejsce urodzenia

26 sierpnia 1910
Skopje , Imperium Osma?skie

Data i miejsce ?mierci

5 wrze?nia 1997
Kalkuta , Indie

Czczona przez

Ko?cioł katolicki

Beatyfikacja

19 pa?dziernika 2003
Plac ?wi?tego Piotra
przez Jana Pawła II

Kanonizacja

4 wrze?nia 2016
Plac ?wi?tego Piotra
przez Franciszka

Wspomnienie

5 wrze?nia

Atrybuty

białe sari

Patronka

Mi?dzynarodowego Dnia Młodzie?y

Szczegolne miejsca kultu

Klasztor Misjonarek Miło?ci w Kalkucie

Faksymile
Odznaczenia
Congressional Gold Medal
Order Zasługi (Wielka Brytania) Order Australii (wojskowy) Order Bharat Ratna (Indie) Order Padma Shri (Indie) Order Uśmiechu
Multimedia w Wikimedia Commons
Cytaty w Wikicytatach

Matka Teresa z Kalkuty MC , wła?c. Agnes Gonxha Bojaxhiu (ur. 26 sierpnia 1910 [a] [b] w Skopje w Imperium Osma?skim , zm. 5 wrze?nia 1997 w Kalkucie w Indiach ) ? alba?ska zakonnica , zało?ycielka zgromadzenia Misjonarek Miło?ci , laureatka Nagrody Templetona oraz Pokojowej Nagrody Nobla w roku 1979, ?wi?ta Ko?cioła katolickiego .

Od 1948 do ?mierci w 1997 prowadziła hospicja dla umieraj?cych, ubogich, chorych i sierot. W 1979 roku otrzymała Pokojow? Nagrod? Nobla, a rok po?niej najwy?sze indyjskie odznaczenie pa?stwowe ? order Bharat Ratna ? za prac? humanitarn?. Misjonarki Miło?ci systematycznie rozwijały si? i w roku jej ?mierci obsługiwały 610 misji w 123 krajach (hospicja, domy dla zaka?onych HIV / AIDS , tr?dem i gru?lic?, jadłodajnie, programy wspieraj?ce dzieci i rodziny, domy dziecka i szkoły).

Pomnik Matki Teresy

Dzieci?stwo [ edytuj | edytuj kod ]

Agnes Gonxha [c] Bojaxhiu urodziła si? 26 sierpnia 1910 roku w Uskub w Imperium osma?skim (obecnie Skopje , stolica Macedonii Połnocnej ). Była najmłodszym dzieckiem w rodzinie ze Szkodry w Albanii . Jej rodzicami byli Nikolle i Drana Bojaxhiu [1] . Jej ojciec uczestniczył w alba?skim ?yciu politycznym. Po jego ?mierci w 1919 roku matka wychowywała j? w wierze katolickiej [2] . Matka w celu utrzymania rodziny podj?ła prac? jako krawcowa. Prowadziła rownocze?nie działalno?? dobroczynn? i cz?sto zabierała Agnes ze sob? w odwiedziny do chorych, samotnych i starszych ludzi [3] . Według biografii Joan Graff Clucas, Agnes od wczesnych lat zafascynowana była ?ywotami misjonarzy i ich posług?. W wieku dwunastu lat postanowiła po?wi?ci? swe ?ycie Bogu [2] . Sze?? lat po?niej opu?ciła dom rodzinny i wst?piła do Instytutu Błogosławionej Dziewicy Maryi i została misjonark?. Nigdy wi?cej nie ujrzała swej matki i siostry [4] .

Pocz?tek ?ycia zakonnego [ edytuj | edytuj kod ]

Agnes udała si? najpierw do opactwa Instytutu Błogosławionej Dziewicy Maryi w Rathfarnham w Irlandii , by nauczy? si? j?zyka angielskiego , ktorego Siostry Loreto u?ywały w swych szkołach w Indiach [5] . 12 pa?dziernika 1928 roku rozpocz?ła tam 6-tygodniowy postulat [6] . Do Indii przybyła na pocz?tku 1929 roku i 23 maja rozpocz?ła nowicjat w Dard?ylingu , niedaleko Himalajow [7] . Swe pierwsze czasowe ?luby zakonne zło?yła 24 maja 1931 roku, przyjmuj?c imi? Teresa ? po Teresie z Lisieux , patronce misjonarzy [8] . Zacz?ła wowczas naucza? w szkole przy klasztorze Siostr Loreto w Dard?ylingu. Stamt?d została przeniesiona do szkoły Entally prowadzonej przez Instytut w Kalkucie. W tym samym czasie była te? nauczycielk? w szkole powszechnej im. ?w. Tereski od Dzieci?tka Jezus w Kalkucie [9] . ?luby wieczyste zło?yła 24 maja 1937 roku [10] . Wyznaczono j? na stanowisko dyrektorki szkoły dla Bengalek oraz jako przeło?on? kilku loretanek i grupy corek ?wi?tej Anny [11] .

Mimo osobistego ubostwa matka Teresa miała zwyczaj odwiedza? w niedziele biednych w slumsach Kalkuty. Oddawała im niepotrzebne, zniszczone rzeczy zakonu. W czasie II wojny ?wiatowej wzrosła w tym mie?cie liczba ubogich, a kl?ska głodu w roku 1943 przyniosła ogromn? liczb? ofiar ?miertelnych. Matka Teresa pozostała w Kalkucie, kontynuuj?c nauczanie w szkole [12] .

12 lipca 1944 roku po raz pierwszy spotkała ojca Celestyna Van Exema , belgijskiego jezuit? , znawc? j?zyka arabskiego i islamu , ktory przybył do Kalkuty, aby pracowa? w?rod tamtejszych muzułmanow. Na pro?b? matki Teresy, za zgod? miejscowego arcybiskupa , został jej kierownikiem i ojcem duchowym [13] .

Podczas eskalacji konfliktu hindusko-muzułma?skiego w sierpniu 1946 roku w mie?cie ustały wszelkie dostawy ?ywno?ci. Matka Teresa miała wtedy pod swoj? opiek? szkoł? z internatem w Entally. Przebywało w nim wowczas 300 dziewcz?t [14] .

Misjonarki Miło?ci [ edytuj | edytuj kod ]

Podczas podro?y z Kalkuty do klasztoru w Dard?yling na coroczne rekolekcje 10 wrze?nia 1946 roku usłyszała ?powołanie w powołaniu” ? wezwanie, by opu?ci? klasztor i zało?y? nowe zgromadzenie, oddane pomocy najbiedniejszym z biednych. Wspominała po?niej: ?To był rozkaz. Odmowa byłaby zaparciem si? wiary” [15] . Po powrocie z rekolekcji matka Teresa przekazała swemu kierownikowi duchowemu notatki dotycz?ce powołania. Zgodnie z nimi zasadniczymi zasadami nowego zgromadzenia miały by?:

  • praca w duchu ubostwa i rado?ci na rzecz najbiedniejszych z biednych, mieszkaj?cych w dzielnicach n?dzy;
  • specjalny ?lub miło?ci wobec ubogich;
  • działalno?? bez instytucji, szpitali i du?ych przychodni (praca w?rod porzuconych, samotnych i najubo?szych) [16] .

?Nowe” powołanie matki Teresy zostało jednak wystawione na prob?, poniewa? miejscowy arcybiskup Perier zdecydował, ?e nie zatwierdzi pro?by zakonnicy ?wcze?niej ni? za rok” [17] . W styczniu 1948 roku zezwolono matce Teresie ubiega? si? o pozwolenie opuszczenia zakonu loretanek . Najpierw zwrociła si? z t? pro?b? do matki generalnej zgromadzenia w Rathfarnham w Irlandii. Przeło?ona zgodziła si? i poleciła matce Teresie zwroci? si? o indult eksklaustracji do Kongregacji w Rzymie. Mimo to matka Teresa prosiła Stolic? Apostolsk? o indult sekularyzacji , gdy? nalegał na to arcybiskup Perier. 12 kwietnia 1948 roku Kongregacja ds. Rozkrzewiania Wiary wydała dekret o eksklaustracji matki Teresy, wa?ny przez rok [18] .

Sw? prac? misyjn? z ubogimi ze slumsow rozpocz?ła w sierpniu 1948, zamieniaj?c habit Instytutu Błogosławionej Dziewicy Maryi na białe bawełniane sari z niebiesk? obwodk?. Przyj?ła wtedy obywatelstwo indyjskie [19] . Pocz?tkowo zało?yła szkoł? w Motijhil i wkrotce rozpocz?ła udzielanie pomocy ubogim i głoduj?cym [20] . Szybko została zauwa?ona przez indyjskich urz?dnikow oraz premiera Indii [21] .

Z pami?tnika Matki Teresy z Kalkuty wynika, ?e uwa?ała, ?e pierwszy rok jej działalno?ci był trudny. Nie miała pracy i za ?rodła utrzymania musiały słu?y? jej ?ebranie o jedzenie i zaopatrzenie. Do?wiadczała w?tpliwo?ci, samotno?ci i pokus, by wroci? do Instytutu Błogosławionej Dziewicy Maryi . Napisała w swym pami?tniku [22] :

Nasz Pan chce, bym była woln? zakonnic? z krzy?em ubostwa na ramionach. Dzisiaj odebrałam dobr? lekcj?. Ubostwo ludzi biednych musi by? dla nich bardzo ci??kie. Szukaj?c domu nadaj?cego si? na szpital, chodziłam i chodziłam do czasu, a? zacz?ły mnie bole? nogi. Pomy?lałam wtedy, jak bardzo oni musz? cierpie? na ciele i duszy szukaj?c domu, jedzenia i uzdrowienia. Wowczas komfort ?ycia klasztornego (w ktorym wcze?niej słu?yła) zacz?ł mnie kusi?. Kusiciel powtarzał: ≪Musisz wypowiedzie? tylko słowo, a wszystko b?dzie jak dawniej≫. Z wolnej woli, moj Bo?e, i z miło?ci do Ciebie pragn? pozosta? i czyni? wszystko, co wska?e Twoja ?wi?ta wola. Nie pozwoliłam sobie na uronienie ani jednej łzy.

7 pa?dziernika 1950 roku Matka Teresa otrzymała pozwolenie z Watykanu na zało?enie zgromadzenia diecezjalnego, ktore po?niej stało si? zgromadzeniem Misjonarek Miło?ci [23] . Matka Teresa tak okre?liła cel swojego zgromadzenia:

Głodni, nadzy, bezdomni, sparali?owani, ?lepi, tr?dowaci, wszyscy ci ludzie w całym społecze?stwie czuj? si? niechciani, niekochani i zaniedbani. Ludzie ci stali si? ci??arem dla wszystkich i s? przez wszystkich unikani.

Zgromadzenie rozpocz?ło sw? działalno?? w Kalkucie, posiadaj?c 13 członkow [24] .

W 1952 roku Matka Teresa z Kalkuty otworzyła swoj pierwszy dom dla umieraj?cych w miejscu udost?pnionym przez miasto Kalkuta. Z pomoc? urz?dnikow indyjskich przemieniła opuszczon? ?wi?tyni? hinduistyczn? w Dom dla Umieraj?cych Kalighat ? darmowe hospicjum dla ubogich. Nazwała je Kalighat ? Dom Czystego Serca [25] . Ludzie przyprowadzani do hospicjum otrzymywali pomoc medyczn? i dostawali mo?liwo?? odej?cia zgodnie z rytuałami ich wiary. Muzułmanom czytano Koran , Hindusi otrzymywali wod? z Gangesu , a katolicy otrzymywali sakrament namaszczenia chorych [26] . Wkrotce misjonarka otworzyła dom dla chorych na tr?d i nazwała to miejsce ?Shanti Nagar”, czyli ?Miasto pokoju” [27] . Misjonarki Miło?ci zało?yły w Kalkucie kilka klinik dla tr?dowatych zaopatruj?cych ich w lekarstwa, banda?e i ?ywno??.

Działalno?? Misjonarki Miło?ci miała coraz wi?kszy zasi?g. W 1955 roku Matka Teresa otworzyła Nirmala Shishu Bhavan, czyli Dom Dzieci Nieskazitelnego Serca jako schronienie dla bezdomnych sierot i bezdomnej młodzie?y [28] .

Zgromadzenie zało?one przez Matk? Teres? z Kalkuty zacz?ło szybko przyci?ga? zarowno kandydatki do ?ycia zakonnego, jak i darczy?cow gotowych wspiera? to przedsi?wzi?cie. W latach sze??dziesi?tych w całych Indiach otwierane były hospicja, domy dziecka i domy dla tr?dowatych. Matka Teresa rozszerzyła nast?pnie zgromadzenie na cały ?wiat. Pierwszy dom poza Indiami został otwarty w Wenezueli w 1965 roku [29] . Nast?pne domy zgromadzenia otwierane były w Rzymie, Tanzanii i w 1968 roku w Austrii . W latach siedemdziesi?tych domy otwierane były w wielu innych krajach Azji , Afryki , Europy oraz w Stanach Zjednoczonych [30] .

Rozwoj zgromadzenia [ edytuj | edytuj kod ]

W 1996 roku działało 517 misji zgromadzenia Misjonarzy Miło?ci w ponad 100 krajach [31] .

Zgromadzenie Braci Misjonarzy Miło?ci zostało zało?one w 1963 roku, a gał?? kontemplacyjna siostr Misjonarek Miło?ci w roku 1976. ?wieccy katolicy i niekatolicy zostali wł?czeni do zgromadzenia jako Wspołpracownicy Matki Teresy. Zostali nazwani Cierpi?cymi Wspołpracownikami i ?wieckimi Misjonarkami Miło?ci. Na pro?b? wielu ksi??y w 1984 roku Matka Teresa zało?yła rownie? Kapła?ski Ruch Corpus Christi przeznaczony dla ksi??y [32] . W tym samym roku wraz z ojcem Josephem Langfordem zało?yła rownie? Zgromadzenie Ojcow Misjonarzy Miło?ci [33] , by poł?czy? cele kształcenia Misjonarek Miło?ci z sakramentaln? posług? duchowie?stwa. Do 2007 roku całe zgromadzenie Misjonarzy Miło?ci liczyło około 450 braci i 5000 zakonnic na całym ?wiecie pracuj?cych na 600 misjach, w szkołach i placowkach opieku?czych w 120 krajach [34] .

Działalno?? mi?dzynarodowa [ edytuj | edytuj kod ]

Podczas obl??enia Bejrutu w 1982 roku Matka Teresa z Kalkuty uratowała 37 dzieci ze szpitala na froncie, po?rednicz?c w chwilowym zawieszeniu broni pomi?dzy izraelsk? armi? i palesty?skimi partyzantami [35] . W towarzystwie pracownikow Czerwonego Krzy?a przeszła przez stref? ognia do zniszczonego szpitala, by ewakuowa? młodych pacjentow [36] .

Matka Teresa z Kalkuty pojechała rownie? do Etiopii , by nie?? pomoc i słu?y? głoduj?cym, do Czarnobyla , by pomoc ofiarom napromieniowania i do Armenii , by ratowa? tamtejsze ofiary trz?sienia ziemi [37] .

?ycie duchowe [ edytuj | edytuj kod ]

Analizuj?c jej czyny, Jan Paweł II zapytał:

Gdzie Matka Teresa znajdowała sił? i wytrwało??, aby odda? si? całkowicie słu?bie innym? Znajdowała j? w modlitwie i w cichej kontemplacji Jezusa Chrystusa , Jego ?wi?tego Oblicza, Jego Naj?wi?tszego Serca [38] .

Prywatnie Matka Teresa do?wiadczała w?tpliwo?ci i walk na tle wiary, ktore trwały prawie 50 lat, a? do ko?ca jej ?ycia. Jej postulator , ksi?dz Brian Kolodiejchuk , zeznał, ?e podczas swej ?nocy duchowej” ?w ogole nie czuła obecno?ci Boga”, ?ani w swym sercu, ani w Eucharystii ” [39] . Matka Teresa wyra?ała powa?ne w?tpliwo?ci co do istnienia Boga i cierpiała z powodu braku wiary [40] :

Gdzie jest moja wiara? Nawet gł?boko… nie ma niczego procz pustki i ciemno?ci… Je?li jest Bog ? niech mi wybaczy. Kiedy staram si? wznie?? moje my?li do Nieba, napotykam na tak wielk? pustk?, ?e te my?li wracaj? jak ostre no?e i rani? moj? dusz?… Jak wielki jest ten nieznany bol ? nie mam wiary. Odraza, pustka, brak wiary, brak miło?ci, brak zapału… Po co ja pracuj?? Je?li nie ma Boga, nie ma i duszy. Wi?c je?li nie ma duszy, Jezu, Ty te? nie jeste? prawdziwy [40] .

Matka Teresa opisuje, ?e po dziesi?ciu latach walki z w?tpliwo?ciami, miała krotki etap o?ywienia wiary. Jesieni? 1958 roku, w chwili ?mierci papie?a Piusa XII , modl?c si? za niego na mszy ?ałobnej, powiedziała, ?e została uwolniona z ?długiej ciemno?ci: tego dziwnego cierpienia”. Pi?? tygodni po?niej opisuje jednak?e powrot tych samych w?tpliwo?ci dotycz?cych wiary [41] .

Matka Teresa napisała wiele listow do swych spowiednikow i przeło?onych. Poprosiła, by jej listy zostały zniszczone po jej ?mierci, boj?c si?, ?e ?ludzie b?d? bardziej my?leli o mnie ni? o Jezusie” [42] . Pomimo tej pro?by jej korespondencja została zebrana w dzieło zatytułowane Mother Teresa: Come Be My Light [43] .

Wiele serwisow informacyjnych odniosło si? do pism Matki Teresy, wskazuj?c na ?kryzys jej wiary” [44] . Niektorzy krytycy Matki Teresy, jak Christopher Hitchens , uznaj? jej pisma za dowod, ?e jej publiczny wizerunek został stworzony przede wszystkim dla rozgłosu. Hitchens pisze:

Co jest bardziej uderzaj?ce: to, ?e wierni powinni odwa?nie stawi? czoła faktowi, ?e jedna z ich bohaterek straciła swoj? wiar?, czy to, ?e Ko?cioł powinien kontynuowa? szerzenie jej kultu, jako znanej ikony zagubionej starszej pani, ktora dla praktycznych celow przestała wierzy?? [41]

Inni natomiast, jak ksi?dz Brian Kolodiejchuk, redaktor Come By My Light , porownuj? Matk? Teres? z Kalkuty do szesnastowiecznego mistyka ?wi?tego Jana od Krzy?a , ktory stworzył termin ?nocy duszy”, by opisa? konkretny etap w rozwoju duchowym mistrzow duchowo?ci. Watykan stwierdził, ?e jej listy nie wpłyn? na jej proces kanonizacyjny [45] .

Benedykt XVI w swej pierwszej encyklice Deus caritas est wymienił Matk? Teres? z Kalkuty trzy razy. U?ył rownie? przykładu jej ?ycia jako wyja?nienia jednego z głownych punktow encykliki:

Na przykładzie błogosławionej Matki Teresy z Kalkuty mo?emy jasno zobaczy?, ?e czas po?wi?cony Bogu na modlitwie nie tylko nie ogranicza efektywnej i pełnej miło?ci słu?by bli?niemu, lecz jest rownie? niewyczerpalnym ?rodłem tej słu?by [46] .

Matka Teresa stwierdziła, ?e ?tylko modlitw? i czytaniem duchowym mo?emy rozwija? umiej?tno?? modlitwy” [47] . Sama Matka Teresa sp?dzała codziennie kilka godzin na modlitwie przed Naj?wi?tszym Sakramentem .

Mimo ?e nie ma bezpo?redniego zwi?zku mi?dzy zgromadzeniem Matki Teresy a zakonem franciszka?skim, podziwiała ona zawsze ?wi?tego Franciszka z Asy?u [48] . W jej ?yciu mo?na rownie? zauwa?y? wpływy duchowo?ci franciszka?skiej . Misjonarki Miło?ci odmawiaj? codzienne rano po przyj?ciu Komunii ?wi?tej modlitw? ?wi?tego Franciszka o pokoj. ?luby i reguły w obu zakonach s? rownie? podobne [48] .

Utrata zdrowia i ?mier? [ edytuj | edytuj kod ]

Sarkofag ?w. Matki Teresy z Kalkuty

Matka Teresa z Kalkuty w 1983 roku w czasie wizyty u papie?a Jana Pawła II [49] w Watykanie miała atak serca [49] . Po drugim ataku w roku 1989 otrzymała rozrusznik serca [49] . W 1991 roku po walce z zapaleniem płuc [50] podczas pobytu w Meksyku miała kolejny atak serca [50] . Zaproponowała sw? rezygnacj? ze stanowiska przewodnicz?cej Misjonarek Miło?ci, lecz zakonnice ze zgromadzenia w tajnym głosowaniu wyraziły wol?, by nadal im przewodziła. Matka Teresa zgodziła si? kontynuowa? swoj? prac? jako przewodnicz?ca zgromadzenia.

W kwietniu 1996 roku upadła i złamała obojczyk [49] . W sierpniu tego samego roku chorowała na malari? i niewydolno?? [49] lewej komory serca. Miała kolejn? operacj? serca [49] , lecz było wida?, ?e jej zdrowie si? pogarsza. Arcybiskup Kalkuty, Henry Sebastian D’Souza , powiedział, ?e gdy Matka Teresa po raz pierwszy była hospitalizowana z powodu kłopotow z sercem, polecił ksi?dzu egzorcy?cie, by odprawił na niej egzorcyzm , poniewa? my?lał, ?e mo?e by? atakowana przez diabła [51] .

13 marca 1997 roku ust?piła ze stanowiska przewodnicz?cej zgromadzenia Misjonarek Miło?ci. Zmarła 5 wrze?nia 1997 roku [49] . W hołdzie Nawaz Sharif , premier Pakistanu , powiedział, ?e była ?wyj?tkowym człowiekiem, ktory ?ył długo dla wy?szych celow. Jej cało?yciowe oddanie opiece nad biednymi, chorymi i upo?ledzonymi było jednym z najwy?szych przykładow po?wi?cenia si? ludzko?ci”. Były sekretarz ONZ, Javier Perez de Cuellar , powiedział: ?Ona jest Organizacj? Narodow Zjednoczonych . Ona jest pokojem na ?wiecie” [52] .

W chwili jej ?mierci zgromadzenie Misjonarek Miło?ci Matki Teresy z Kalkuty liczyło ponad 5000 siostr, a zwi?zane z nim braterstwa 300 członkow. Zgromadzenie posiada aktualnie 610 misji w 123 krajach. Misjonarki Miło?ci s? rownie? wspomagane przez wspołpracownikow, ktorych liczba w latach dziewi??dziesi?tych wynosiła ponad milion [53] .

We wrze?niu 1997 roku, na tydzie? przed jej pogrzebem, ciało Matki Teresy z Kalkuty zostało wystawione na widok publiczny w ko?ciele ?wi?tego Tomasza w Kalkucie. Została uhonorowana przez rz?d indyjski pogrzebem pa?stwowym w podzi?kowaniu za zasługi na rzecz ubogich wszystkich religii w Indiach [54] .

Beatyfikacja i kanonizacja Matki Teresy [ edytuj | edytuj kod ]

Figura Matki Teresy w Madrycie

W 1997 roku po ?mierci Matki Teresy z Kalkuty Stolica Apostolska rozpocz?ła proces jej beatyfikacji . Proces wymagał udokumentowanego cudu dokonanego za wstawiennictwem Matki Teresy. W 2002 roku Watykan uznał za cud uzdrowienie guza w jamie brzusznej u Hinduski Moniki Besry. Kobieta została uzdrowiona po tym, jak zało?yła medalion z wizerunkiem Matki Teresy z Kalkuty. Monika Besra powiedziała, ?e z obrazka wyszedł promie? ?wiatła i uleczył guza w jamie brzusznej. Doktor Ranjan Mustafi, ktory powiedział gazecie ? The New York Times ”, ?e leczył Besr?, stwierdził, ?e guz nie był wcale rakiem, lecz torbiel? spowodowan? gru?lic?. Dodał ponadto: ?To nie był cud… brała lekarstwa od dziewi?ciu miesi?cy do roku” [55] .

Argumentacja strony uznaj?cej cud powołuje si? na dokumentacj? medyczn? Moniki zawieraj?c? sonogramy, recepty oraz notatki lekarzy, ktore mog? potwierdzi? czy rzeczywi?cie był to cud. Monika twierdzi, ?e siostra Betta z Misjonarek Miło?ci przechowuje t? dokumentacj?. Siostra Betta nie komentuje tych doniesie?. Urz?dnicy ze szpitala Balurghat , gdzie Monika była leczona, twierdz?, ?e s? naciskani przez zgromadzenie, by uzna? uleczenie za cud [56] .

Christopher Hitchens był jedynym ?wiadkiem wezwanym przez Watykan do składania zezna? przeciwko beatyfikacji i kanonizacji Matki Teresy z Kalkuty [57] . Hitchens twierdził, ?e ?intencj? Matki Teresy nie była pomoc ludziom” i ?e okłamywała ona darczy?cow co do przeznaczenia ich datkow. Hitchens powiedział:

Kiedy rozmawiałem z ni?, odkryłem, i ona mnie o tym zapewniła, ?e nie działała w celu złagodzenia ubostwa.

Matka Teresa starała si? bowiem ewangelizowa? ?wiat; wyznała kiedy?:

Nie jestem pracownikiem socjalnym. Nie robi? tego dla celow socjalnych. Robi? to dla Chrystusa. Robi? to dla Ko?cioła [58] .

Urz?dnicy watyka?scy powiedzieli, ?e zarzuty Hitchensa zostały przebadane przez Kongregacj? do Spraw Kanonizacyjnych i ?e nie znaleziono ?adnej przeszkody do beatyfikacji Matki Teresy. W odpowiedzi na ataki, niektorzy katoliccy publicy?ci nazwali j? znakiem, ktoremu sprzeciwia? si? b?d? (tymi słowami nazwał Chrystusa starzec Symeon w czasie ofiarowania w ?wi?tyni ? Łk 2, 34) [59] . Matka Teresa z Kalkuty została beatyfikowana przez Jana Pawła II 19 pa?dziernika 2003 roku [49] .

17 grudnia 2015 papie? Franciszek uznał cud za wstawiennictwem bł. Matki Teresy z Kalkuty [60] . Cudem tym, jak poinformował Watykan jest uzdrowienie w 2008 roku 35-letniego m??czyzny chorego na wirusowe zapalenie mozgowe [61] . Data kanonizacji błogosławionej została ogłoszona na konsystorzu , ktory odbył si? 15 marca 2016 [61] [62] [63] [64] .

W ramach Jubileuszu wolontariatu, 4 wrze?nia 2016, podczas uroczystej mszy ?wi?tej na placu ?wi?tego Piotra w Watykanie , bł. Matka Teresa z Kalkuty została ogłoszona przez papie?a Franciszka ?wi?t? Ko?cioła katolickiego [65] .

Uznanie mi?dzynarodowe oraz przyj?cie przez ludzi [ edytuj | edytuj kod ]

Przyj?cie w Indiach [ edytuj | edytuj kod ]

W 1962 roku Matka Teresa z Kalkuty została po raz pierwszy wyro?niona przez rz?d indyjski otrzymuj?c Order Padma Shri . W kolejnych dziesi?cioleciach otrzymywała głowne indyjskie odznaczenia, m.in. w 1972 roku nagrod? Jawaharlala Nehru za Mi?dzynarodowe Porozumienie. W 1980 roku otrzymała najwy?sze indyjskie odznaczenie cywilne ? order Bharat Ratna .

W 1992 roku została opublikowana jej oficjalna biografia, ktorej autorem jest indyjski urz?dnik Navin Chawla [66] .

Obecno?? Matki Teresy z Kalkuty w ?yciu politycznym Indii wywoływała zgrzyty, gdy? cz?sto sprzeciwiała si? indyjskiej racji stanu. Indyjska Partia Ludowa weszła z ni? w spor o sposob traktowania chrze?cija?skich dalitow , lecz uhonorowała j? po ?mierci wysyłaj?c reprezentanta na jej pogrzeb. ?wiatowy Komitet Hindusow sprzeciwił si? decyzji rz?du o przyznanie jej pogrzebu pa?stwowego.

Sekretarz ?wiatowego Komitetu Hindusow powiedział, ?e ?stawiała interes Ko?cioła nad posług? pa?stwu”. Oskar?ył j? rownie? o faworyzowanie chrze?cijan i o ?chrzczenie w ukryciu” umieraj?cych. Indyjski tygodnik ?' Frontline ” na stronie tytułowej po?wi?conej Matce Teresie z Kalkuty oddala te zarzuty, nazywaj?c je ?ewidentn? nieprawd?” i stwierdza, ?e ?nie miały one ?adnego wpływu na postrzeganie jej pracy przez społecze?stwo, szczegolnie w Kalkucie”. Tygodnik ten rownie? chwali jej ?bezinteresown? opiek?”, energi? i odwag?. Autor tego artykułu krytycznie jednak odniosł si? do jej publicznej kampanii przeciwko aborcji. Skrytykował j? rownie? za to, ?e pomimo twierdze?, ?e jest apolityczna, anga?owała si? w polityk? [67] .

W 2018 roku, w zwi?zku z odkryciem handlu dzie?mi przez Misjonarki Miłosierdzia władze kraju zacz?ły zastanawia? si? nad odebraniem ?wi?tej Orderu Padma Shri [68] .

Przyj?cie przez reszt? ?wiata [ edytuj | edytuj kod ]

Ronald Reagan i Matka Teresa ? wr?czenie Medalu Wolno?ci w 1985 r.

Matka Teresa z Kalkuty była wyro?niana zarowno przez rz?dy, jak i organizacje ?wieckie. W 1962 roku otrzymała nagrod? Ramona Magsaysaya za prac? w południowej i wschodniej Azji na rzecz Mi?dzynarodowego Porozumienia. Przyznanie tej nagrody uzasadniono w nast?puj?cy sposob:

Rada Członkow uznaje jej miłosierdzie okazane ?yj?cym w n?dzy i biednym, dla pomocy ktorych stworzyła nowe zgromadzenie [69]

Tablica upami?tniaj?ca pobyt Matki Teresy w Szczecinie w 1987 r.

Na pocz?tku lat 70. Matka Teresa stała si? znana na całym ?wiecie po filmie dokumentalnym i ksi??ce o wspolnym tytule Something Beautiful for God autorstwa Malcolma Muggeridge’a . Materiał filmowy był kr?cony w warunkach słabego o?wietlenia, głownie w Domu dla Umieraj?cych. Muggeridge spodziewał si?, ?e film nie b?dzie u?yteczny dla ekipy z powodu słabego o?wietlenia. Po powrocie z Indii okazał si? on jednak bardzo dobrze o?wietlony. Muggeridge twierdził, ?e był to cud ?boskiego ?wiatła” Matki Teresy [70] . Pozostali członkowie ekipy uwa?ali, ?e było to spowodowane nowymi ta?mami filmowymi Eastman Kodak o du?ej czuło?ci [71] .

Rownocze?nie katolicy zacz?li czci? Matk? Teres? jako ?wi?t?. W 1971 roku papie? Paweł VI nagrodził j? Nagrod? Pokoju papie?a Jana XXIII ?za prac? na rzecz ubogich, obraz chrze?cija?skiej miło?ci i wysiłki na rzecz pokoju” [72] . W 1976 roku otrzymała Nagrod? Pacem In Terris [73] .

W 1982 roku została mianowana honorowym Kompanem Orderu Australii ?za słu?b? dla społeczno?ci Australii i całej ludzko?ci” [74] . Rz?dy Wielkiej Brytanii i Stanow Zjednoczonych wielokrotnie przyznawały jej wyro?nienia. W 1983 otrzymała Order Zasługi Wspolnoty Narodow [75] , a 16 listopada 1996 roku ? honorowe obywatelstwo Stanow Zjednoczonych. Albania , ojczyzna Matki Teresy, uhonorowała j? w roku 1994.

Uniwersytety, zarowno we wschodnich, jak i zachodnich Indiach, przyznawały jej doktoraty honoris causa . W 1978 otrzymała Nagrod? Balzana za propagowanie godno?ci ludzkiej, pokoju i braterstwa pomi?dzy lud?mi [76] , za? w 1975 roku Mi?dzynarodow? Nagrod? Alberta Schweitzera [77] .

W 1979 roku Matka Teresa z Kalkuty otrzymała Pokojow? Nagrod? Nobla [78] ?za walk? z bied? i cierpieniem, co rownie? stanowi zagro?enie dla pokoju”. ?Odmowiła udziału w uroczystym bankiecie na cze?? laureatow i poprosiła, by suma 192 000 dolarow , ktor? otrzymała jako nagrod?, została ofiarowana biednym w Indiach” [79] . Zaznaczyła rownie?, ?e wcze?niejsze nagrody były dla niej o tyle wa?ne, o ile pomagały potrzebuj?cym na ?wiecie. Podczas odbierania nagrody zapytano j?: ?Co mo?emy uczyni? na rzecz pokoju na ?wiecie?”, odpowiedziała: ?Id?cie do domu i kochajcie swoje rodziny”. Powiedziała ponadto:

Na całym ?wiecie, nie tylko w biednych krajach, ale rownie? na zachodzie znalazłam ubostwo, lecz o wiele trudniejsze do usuni?cia. Kiedy przyjmuj? głodnego człowieka z ulicy, daj? mu talerz ry?u i kromk? chleba. Czuj? si? wtedy spełniona. Usun?łam głod. Lecz istnieje jeszcze inna bieda, bieda osoby, ktora jest odrzucona od innych, ktora czuje si? niechciana, niekochana, przera?ona, osoby, ktora została usuni?ta ze społecze?stwa ? ta bieda jest tak bardzo rani?ca i dla mnie bardzo trudna.

Matka Teresa uznała ponadto aborcj? za ?najwi?kszego niszczyciela pokoju na ?wiecie” [80] .

Krytyka i zarzuty [ edytuj | edytuj kod ]

Krytycy zarzucaj?, ?e głownym aspektem pracy zgromadzenia Misjonarek Miło?ci było nawracanie na katolicyzm oraz oskar?aj? j? o chrzczenie umieraj?cych wbrew ich woli lub woli ich rodzicow. Krytykowano sprzeciw wobec aborcji i antykoncepcji , a tak?e wiar? w to, ?e ubostwo i cierpienie jest czym? dobrym. W hospicjach Misjonarek Miło?ci nie stosowano zachodnich standardow opieki medycznej oraz ograniczony był dost?p do ?rodkow przeciwbolowych [81] .

Zła opieka medyczna [ edytuj | edytuj kod ]

Zasady moralne, ktore Matka Teresa wprowadzała do domow swojego zgromadzenia, spotkały si? z krytyk?. David Scott napisał, ?e Matka Teresa z Kalkuty nie starała si? rozwi?za? problemu biedy jako takiego, lecz ograniczała si? do tego, by utrzyma? ludzi przy ?yciu [82] . W prasie medycznej krytykowano standard obsługi medycznej oferowany pacjentom ?miertelnie chorym w Domach dla Umieraj?cych. The Lancet i British Medical Journal poinformowały o wielokrotnym u?ywaniu igieł do strzykawek, złych warunkach ?ycia, w tym zimnej wodzie do k?pieli dla wszystkich pacjentow oraz o takim podej?ciu do chorob i cierpienia, ktore wykluczało u?ycie wielu elementow nowoczesnej opieki medycznej, takich jak systematyczne diagnozy [81] . Kanadyjscy naukowcy w 2013 roku orzekli, ?e w przytułkach prowadzonych przez Matk? Teres? wi?kszo?? pacjentow nie była odpowiednio leczona, a pozostawiona na ?mier? [83] .

Trzech naukowcow z Uniwersytetu Montrealu: Serge Larivee, Carole Senechal, Genevieve Chenard zebrało 502 dokumenty dotycz?ce ?ycia i pracy Matki Teresy. Po odrzuceniu 195 duplikatow, analizie poddali ostatecznie 287 dokumentow. Jak oceniaj?, zebrane przez nich materiały to 96 proc. dost?pnych dokumentow na temat ?wi?tej. Pełny raport został opublikowany w pi?mie ?Studies in Religion”. Z analizy wynika, ?e Matka Teresa zajmowała si? prowadzeniem 517 misji w ponad 100 krajach ?wiata, ale wi?kszo?? pacjentow nie otrzymywała odpowiedniej pomocy lekarskiej, co skutkowało ?mierci? wielu z nich [84] [85] .

Odpowied? na zarzut [ edytuj | edytuj kod ]

Wiele osob wskazało, ?e zarzuty o zł? opiek? w domach Matki Teresy s? sprzeczne z posiadanymi dokumentami, Indyjski urz?dnik Navin Chawla, ktory odwiedzał domy misjonarek miło?ci, na podstawie oficjalnych danych, stwierdził, ?e ?miertelno?? w domach Matki Teresy z blisko 100% na pocz?tku jej działalno?ci, spadła do około 1/6 w 1991 roku. Jako powod podał podniesienie poziomu opieki medycznej w domach Matki Teresy oraz dobre od?ywianie pacjentow [86] . Kathryn Spink rownie? podała oficjalne dane, według ktorych domy Matki Teresy do 1984 roku przyj?ły 13 246 n?dzarzy i wypisały po wyleczeniu 8627 osob [87] . Inni autorzy wskazywali na przypadki, jak Matka Teresa anga?owała do pomocy lekarzy oraz wysyłała siostry na studia medyczne, co w tamtym czasie było niebezpieczne dla kobiet [88] [89] .

Doktor Robin Fox, redaktor The Lancet , chocia? twierdził, ?e opieka w odwiedzonym przez niego domu Matki Teresy bywała przypadkowa z powodu braku lekarzy, co tworzyło dla pacjentow niebezpieczne sytuacje [90] , pochwalił silnego ducha siostr pomagaj?cych chorym (?power of their spiritual approach” [91] ) oraz podkre?lał fakt, ?e przekazywane pieni?dze nie s? wydawane na luksusy (?If You give money to Mother Theresa’s home don’t expect it to be spent on some little luxury”).

Niestosowanie lekow przeciwbolowych [ edytuj | edytuj kod ]

Du?a cz??? krytykow Matki Teresy twierdziła, ?e w hospicjach Misjonarek Miło?ci z powodow religijnych nie stosowano standardow opieki medycznej oraz ?rodkow przeciwbolowych [81] . Matka Teresa z Kalkuty została rownie? skrytykowana w artykule w Alberta Report za to, ?e twierdziła, ?e cierpienie zbli?a ludzi do Jezusa [92] .

Odpowied? na zarzuty [ edytuj | edytuj kod ]

W odpowiedzi wskazano, ?e filozofia misjonarek miło?ci jest obecnie popierana przez indyjskie prawo. Obecnie w Indiach tylko 2% ludzi ma dost?p do silnych lekow przeciwbolowych, z powodu indyjskiego prawa antynarkotykowego, przez ktore nawet szpitale maj? problem z pozyskaniem ?rodkow przeciwbolowych [93] . Dla niektorych pacjentow w agonii misjonarki miło?ci u?ywały słabego leku łagodz?cego bol ? diklofenak [94] . Ruch Solidarno?ci z Ubogimi Trzeciego ?wiata ?Maitri” wysyłał w latach 1975 do ok. 1990 do domow Matki Teresy w Kalkucie znaczne ilo?ci lekow zgodnie z zapotrzebowaniem sformułowanym prez misjonarki miło?ci. Były w?rod nich rownie? leki przeciwbolowe [95] .

Złe dysponowanie pieni?dzmi [ edytuj | edytuj kod ]

Prof. Genevieve Chenard , autorka artykułu Les cotes tenebreux de Mere Teresa stwierdziła, ?e tylko 5% wszystkich pieni?dzy poszło na opiek?. Cała reszta została przeznaczona na budow? domow dla siostr misjonarek albo przej?ta przez Watykan [96] . Serge Larivee, Carole Senechal, Genevieve Chenard stwierdzili, ?e pomimo licznych kl?sk ?ywiołowych w Indiach, zamiast pomocy finansowej na rzecz ofiar, oferowała ona jedynie modlitw? i medaliki Maryi Dziewicy. Christopher Hitchens i niemiecki magazyn ? Stern ” stwierdzili, ?e Matka Teresa wydawała pieni?dze na otwieranie nowych klasztorow i na dzieła misyjne, a nie na łagodzenie ubostwa i na poprawianie warunkow w jej hospicjach [97] .

Odpowied? na zarzuty [ edytuj | edytuj kod ]

W odpowiedzi na te zarzuty stwierdzono, ?e znow s? one sprzeczne z danymi prezentowanymi przez misjonarki. Według ich danych w samym tylko Shishu Bhawan ka?dego miesi?ca 2000 osob dostawało suche racje ?ywno?ciowe, a 400 ciepły posiłek za darmo [98] . Do 1984 udzielono pomocy 4 milionom tr?dowatym, wydawano 106 271 tygodniowych racji ?ywno?ciowych codzienne ciepłe posiłki dla 51 580 osob [99] . Dane te nie zostały nigdy zweryfikowane. Kathryn stwierdziła, ?e Matka Teresa z powodu prawa indyjskiego, posiadała drugie konto bankowe w Watykanie, gdy? pieni?dze przesłane do Indii nie mogły by? przeznaczone na cele misjonarskie poza Indiami. Z konta watyka?skiego przekazywano pieni?dze na pomoc domom, ktore nie s? samowystarczalne oraz na kryzysowe sytuacje [100] .

Nawracanie na katolicyzm [ edytuj | edytuj kod ]

Pojawiały si? zarzuty, ?e głownym aspektem pracy zgromadzenia Misjonarek Miło?ci było nawracanie na katolicyzm oraz oskar?enia o chrzczenie umieraj?cych wbrew ich woli lub woli ich rodzicow, bez wzgl?du na ich wyznanie [101] . Susan Shields, jedna z siostr misjonarek wspomina, ?e umieraj?cym zadawano pytanie ?czy chc? bilet do nieba?”. Je?eli konaj?cy i najcz??ciej nie?wiadomy kontekstu pytania człowiek udzielał twierdz?cej odpowiedzi, było to uznawane za zgod? na chrzest. Zwyczaj ten utrzymywano w ?cisłej tajemnicy [102] .

Odpowied? na zarzuty [ edytuj | edytuj kod ]

Odpowiedzi? mog? by? słowa Matki Teresy: "Tak, chyba nawracam. Ale mowi?c to my?l? o czym innym, ni? Pan. [...] Je?li staj?c z Bogiem twarz? w twarz przyjmujemy Go w nasze ?ycie, wtedy nawracamy. Stajemy si? lepszymi hinduistami, lepszymi muzułmanami, lepszymi katolikami, bez wzgl?du na to, kimkolwiek by?my byli, i jako lepsi coraz bardziej zbli?amy si? do Niego." [103]

"Pomagamy biednym zawrze? pokoj z Bogiem, bo najwi?ksz? potrzeb? człowieka jest umrze? w pokoju z Bogiem. ?yjemy po to, aby oni mogli umiera?, aby mogli wroci? do domu zgodnie z tym, co jest napisane w ksi?dze, bez wzgl?du na to, czy jest to ksi?ga hinduizmu, islamu, buddyzmu, katolicyzmu, protestantyzmu czy jakiejkolwiek innej religii. [...] Dajemy im wszystko to, o co prosz?, a czego wymaga od nich ich wiara. Jedni prosz? o wod? z Gangesu, inni o wod? ?wi?con?, jeszcze inni o dobre słowo lub o modlitw?. Niektorzy prosz? tylko o jabłko, chleb lub papierosa. Inni po prostu chc?, aby kto? przy nich siedział." [104]

Inne zarzuty [ edytuj | edytuj kod ]

Krytykowano jej sprzeciw wobec aborcji i antykoncepcji [81] . Powodem krytyki były te? ?rodła pochodzenia niektorych darowizn. Matka Teresa przyjmowała datki od rodziny Francois Duvaliera , dyktatora Haiti i otwarcie ich chwaliła. Przyj?ła rownie? 1,4 miliona dolarow od Charlesa Keatinga zamieszanego w oszustwo i skandal korupcyjny znany jako ?skandal Keating Five”. Wspierała go przed i po aresztowaniu. Paul Turley, owczesny zast?pca prokuratora okr?gowego w Los Angeles , napisał do Matki Teresy, prosz?c j?, by zwrociła darowane pieni?dze ludziom, ktorym Keating je ukradł. Darowane pieni?dze nie zostały rozliczone, a Turley nie otrzymał odpowiedzi.

Colette Livermore ? była Misjonarka Miło?ci ? opisuje powody, dla ktorych opu?ciła zgromadzenie w swej ksi??ce Hope Endures: Leaving Mother Teresa, Losing Faith, and searching for Meaning . Livermore uwa?a, ?e ?teologia cierpienia” Matki Teresy była bł?dna, pomimo ?e była dobr? i odwa?n? osob?. Livermore nie mogła tego pogodzi? z pewnymi praktykami zgromadzenia. Jako swe zarzuty podaje:

  • odmawianie pomocy potrzebuj?cym, ktorzy prosili o ni? zakonnice poza ustalonym harmonogramem;
  • zniech?canie zakonnic zgromadzenia Misjonarek Miło?ci do podwy?szania kwalifikacji medycznych;
  • nakładanie ?niesprawiedliwych kar”, takich jak przenosiny z dala od przyjacioł;
  • Livermore twierdzi, ?e przeło?one Misjonarek Miło?ci ?infantylizuj?” swe podopieczne poprzez zakazywanie czytania ?wieckich ksi??ek i gazet;
  • oskar?a rownie? przeło?one o to, ?e stawiaj? posłusze?stwo nad niezale?ne my?lenie i rozwi?zywanie problemow [105] .

Upami?tnienie [ edytuj | edytuj kod ]

We wrze?niu 2022 roku Europejski Bank Centralny upami?tnił 25. rocznic? ?mierci Matki Teresy wybijaj?c dla Watykanu w mennicy rzymskiej okoliczno?ciow? monet? o nominale 2 euro . Wybito 84 000 sztuki. Na rewersie przedstawiono ?wi?t? trzymaj?c? w obj?ciach dziecko [106] .

Zobacz te? [ edytuj | edytuj kod ]

Uwagi [ edytuj | edytuj kod ]

  1. ↑ Cyt. za Spink 2001 ↓ : |Tak oboj?tnie podchodziła do chronologii swojego ?ycia i faktycznie tak daleko była od ch?ci czytania tego, co o niej pisano, ?e przez wiele lat, a zatem tak?e w wielu ksi??kach bł?dnie podawano jako dat? jej urodzenia 27 sierpnia 1910 r. Ta sama figuruje nawet w rejestrze (…) Zgromadzenia Siostr Loretanek w Indiach. Tymczasem jak wyznała Eileen Egan, (…) była to data chrztu .
  2. ↑ Matka Teresa uwa?ała dat? 27 sierpnia, dzie? swego chrztu, za dzie? ?swych prawdziwych narodzin” (2002) ?Mother Teresa of Calcutta (1910?1997)” . Vatican News Service .
  3. ↑ Gonxhe w j?zyku alba?skim oznacza ?p?czek ro?y”.

Przypisy [ edytuj | edytuj kod ]

  1. ↑ Meer Lester: Saints’ Blessings: Wisdom and Guidance Inspired by the World’s Most Beloved Saints . 2004. s. 138. [dost?p 2010-08-09]. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-12-31)].
  2. ↑ a b Clucas 1988 ↓ , s. 24.
  3. ↑ Matka Teresa z Kalkuty - ?yciorys, Ciekawostki, Informacje [online] [dost?p 2022-05-17] ( pol. ) .
  4. ↑ Lori Sharn: Mother Teresa dies at 87 . USA Today, 1997-09-05. [dost?p 2010-08-09].
  5. ↑ Clucas 1988 ↓ , s. 28?29.
  6. ↑ Spink 2001 ↓ , s. 31.
  7. ↑ Clucas 1988 ↓ , s. 31.
  8. ↑ Sebba 1997 ↓ , s. 35.
  9. ↑ Spink 2001 ↓ , s. 36?37.
  10. ↑ Clucas 1988 ↓ , s. 32.
  11. ↑ Spink 2001 ↓ , s. 40.
  12. ↑ Spink 2001 ↓ , s. 38?40.
  13. ↑ Spink 2001 ↓ , s. 41?42.
  14. ↑ Spink 2001 ↓ , s. 42?43.
  15. ↑ Clucas 1988 ↓ , s. 35.
  16. ↑ Spink 2001 ↓ , s. 45?46.
  17. ↑ Spink 2001 ↓ , s. 48?50.
  18. ↑ Spink 2001 ↓ , s. 51?53.
  19. ↑ Clucas 1988 ↓ , s. 39.
  20. ↑ Clucas 1988 ↓ , s. 48?49.
  21. ↑ Williams 2002 ↓ , s. 57.
  22. ↑ Spink 2001 ↓ , s. 61?62.
  23. ↑ Williams 2002 ↓ , s. 62.
  24. ↑ Spink 1997 ↓ , s. 284.
  25. ↑ Sebba 1997 ↓ , s. 58?60.
  26. ↑ Spink 1997 ↓ , s. 55.
  27. ↑ Sebba 1997 ↓ , s. 62?63.
  28. ↑ Clucas 1988 ↓ , s. 58?59.
  29. ↑ Spink 1997 ↓ , s. 82.
  30. ↑ Spink 1997 ↓ , s. 286?287.
  31. ↑ Williams 2002 ↓ , s. 199?204.
  32. ↑ God’s People Yearn For Holy Priests, Founded by Blessed Mother Teresa of Calcutta . Corpus Christi Movement for Priests .
  33. ↑ The Religious Community of priests founded by Mother Teresa . Missionaries of Charity Fathers .
  34. ↑ Slavicek, Louise (2007). Mother Teresa . New York; Infobase Publishing, str 90?91 ISBN  0-7910-9433-2 .
  35. ↑ CNN Staff, ?Mother Teresa: A Profile”, retrieved from CNN online .
  36. ↑ Clucas 1988 ↓ , s. 17.
  37. ↑ Kenneth J. Cooper: Mother Teresa Laid to Rest After Multi-Faith Tribute . Washington Foreign Service, 1997-09-14. s. A01. [dost?p 2015-07-21]. ( ang. ) .
  38. ↑ John Paul II, ?Address Of John Paul II To The Pilgrims Who Had Come To Rome For The Beatification Of Mother Teresa” .
  39. ↑ Van Biema, David. (2007-08-23) ?Mother Teresa’s Crisis of Faith” TIME.
  40. ↑ a b Kolodiejchuk, Brian. (2007) ?Mother Teresa: Come Be My Light” . New York. Doubleday.
  41. ↑ a b ?Hitchens Takes on Mother Teresa” (2008-12-11) Newsweek.
  42. ↑ Mother Teresa’s ‘crisis of faith’ spelled out in book . suntimes.com. [zarchiwizowane z tego adresu (2007-10-11)]. .
  43. ↑ Mother Teresa’s Crisis of Faith ? TIME . time.com. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-08-16)]. .
  44. ↑ Mother Teresa’s diary reveals her crisis of faith . telegraph.co.uk. [zarchiwizowane z tego adresu (2008-04-10)]. .
  45. ↑ Mother Teresa’s canonisation not at risk .
  46. ↑ Benedykt XVI Deus Caritas Est . (PDF). Vatican City, str 10.
  47. ↑ Mother Teresa, Thomas Moore, No Greater Love .
  48. ↑ a b ?Mother Teresa of Calcutta Pays Tribute to St. Francis of Assisi” on the American Catholic website .
  49. ↑ a b c d e f g h 15. rocznica ?mierci Matki Teresy z Kalkuty . [dost?p 2016-09-04]. [zarchiwizowane z tego adresu (5 wrze?nia 2016)].
  50. ↑ a b Matka Teresa z Kaltuty (1910-1997) . [dost?p 2016-09-04].
  51. ↑ Matka Teresa i demon . [dost?p 2016-09-04]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-09-18)].
  52. ↑ Online Memorial Tribute to Mother Teresa . ChristianMemorials.com.
  53. ↑ Mother Teresa ? Biography . nobelprize.org. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-05-03)]. .
  54. ↑ Associated Press. India honors nun with state funeral .
  55. ↑ ?Her Legacy: Acceptance and Doubts of a Miracle” , by David Rohde. New York Times.
  56. ↑ ?What’s Mother Teresa Got to Do with It?” . time.com. [zarchiwizowane z tego adresu (2009-08-19)]. . ?Time Magazine”.
  57. ↑ Hitchens, Christopher. ?Less than Miraculous” . Free Inquiry Magazine . Volume 24, Number 2.
  58. ↑ The Debate Over Sainthood . CBS News .
  59. ↑ Shaw, Russell. (September 1, 2005). Attacking a Saint , Catholic Herald .
  60. ↑ To oficjalne. Matka Teresa b?dzie kanonizowana . deon.pl. [dost?p 2015-12-18].
  61. ↑ a b Szczegoły cudu za wstawiennictwem bł. Matki Teresy . deon.pl. [dost?p 2015-12-18].
  62. ↑ Wiadomo, kiedy poznamy dat? kanonizacji Matki Teresy . deon.pl. [dost?p 2016-02-29].
  63. ↑ 15 marca konsystorz w sprawach kanonizacyjnych . deon.pl. [dost?p 2016-03-07].
  64. ↑ Tegoroczne kanonizacje pi?ciorga błogosławionych . pl.radiovaticana.va. [dost?p 2016-03-15].
  65. ↑ Matka Teresa z Kalkuty ogłoszona ?wi?t? . deon.pl. [dost?p 2016-09-04].
  66. ↑ Navin   Chawla , Mother Teresa: The Authorized Biography , [Place of publication not identified]: Diane Pub Co, 1992, ISBN  978-0-7567-5548-5 , OCLC   948376792 .
  67. ↑ Frontline, Parvathi Menon Cover story: A life of selfless caring , Frontline , Vol.14 :: No. 19 :: 20 September?3 October 1997.
  68. ↑ Indian lawmaker says Mother Teresa should be stripped of civilian honour over baby-trafficking scandal , ?Global News” [dost?p 2018-07-22] ( ang. ) .
  69. ↑ Ramon Magsaysay Award Foundation (1962) Citation for Mother Teresa .
  70. ↑ Sebba 1997 ↓ , s. 80?84.
  71. ↑ Lpion, Gezmin (2007). Mother Teresa: Saint or Celebrity? . Routledge Press, str 9, ISBN  0-415-39246-2 .
  72. ↑ Clucas 1988 ↓ , s. 81?82.
  73. ↑ Quad City Times . ?Habitat official to receive Pacem in Terris honor” . Peace Corps .
  74. ↑ It’s an Honour: AC .
  75. ↑ Britain's Queen Elizabeth II presented the honorary Order of... [online], UPI [dost?p 2021-02-13] ( ang. ) .
  76. ↑ Mother Teresa of Calcutta . balzan.it. [zarchiwizowane z tego adresu (2006-05-14)]. , Fondazione Internazionale Balzan, 1978 Balzan Prize for Humanity, Peace and Brotherhood among Peoples.
  77. ↑ Jones, Alice & Brown, Jonathan (7 March 2007). ?Opposites attract? When Robert Maxwell met Mother Teresa” . The Independent .
  78. ↑ Przesłanie z okazji 100. rocznicy urodzin bł. Matki Teresy z Kalkuty . [dost?p 2016-09-04].
  79. ↑ Locke, Michelle for the Associated Press (March 22, 2007). ?Berkeley Nobel laureates donate prize money to charity” . San Francisco Gate .
  80. ↑ Mother Teresa. ?Nobel Prize Lecture” . NobelPrize.org .
  81. ↑ a b c d Loudon, Mary. (1996) The Missionary Position: Mother Teresa in Theory and Practice , Book Review, BMJ str 64?5.
  82. ↑ David   Scott , A Revolution of Love: The Meaning of Mother Teresa , Chicago: Loyola Press, 2005, s. 7, ISBN  0-8294-2031-2 , OCLC   56808070 .
  83. ↑ HuffPost is now a part of Verizon Media [online], huffingtonpost.com [dost?p 2020-07-09] .
  84. ↑ Mother Teresa: anything but a saint... [online], 12 maja 2017 [dost?p 2017-07-28] [zarchiwizowane z adresu 2017-11-02] ( ang. ) .
  85. ↑ Mother Teresa: Anything but a saint... [online], EurekAlert! [dost?p 2017-07-29] ( ang. ) .
  86. ↑ Navin Chawla, Matka Teresa, Proszczy?ski i S-ka, 1998, str. 152 Cytat: … w latach czterdziestych i pi??dziesi?tych prawie wszyscy przyj?ci chorzy umierali. W latach sze??dziesi?tych i siedemdziesi?tych ?miertelno?? wynosiła około połowy. W ci?gu ostatnich dziesi?ciu lat umierał tylko co pi?ty pacjent. Liczba przyj?? waha si? obecnie od dwoch do dziesi?ciu dziennie. (…) we wrze?niu 1991 przyj?to 1777 pacjentow, 106 wypisano, a 35 zmarło (…) wrzesie? 1987: przyj?to 165, wypisano 117, a 28, czyli około jednej szostej zmarło. Mo?liwe, ?e dzieje si? tak dlatego, i? ludzie s? obecnie lepiej od?ywieni, ubrani, mieszkaj? w lepszych warunkach. Znacznie podniosł si? poziom pomocy medycznej.
  87. ↑ Kathryn Spink, Matka Teresa, Fakty, Grupa Wydawnicza Bertelsmann Media, str. 260 Cytat: ...przyj?cie [do 1984 roku] 13 246 n?dzarzy do domow dla umieraj?cych i wypisanie po wyleczeniu 8627 osob, ktore w innym przypadku czekałaby ?mier? -
  88. ↑ Franca Zambonini, Błogosławiona Teresa Z Kalkuty, Wydawnictwo ESPE, Cytat: Matka Teresa poprosiła kilka spo?rod pierwszych dziewcz?t, aby zostały lekarkami, mimo ?e dla Bengalek studia medyczne, gromadz?ce m??czyzn i kobiety w warunkach niedopuszczalnej intymno?ci, uwa?ane były za tabu. (…) po wielu trudach jedna z jej dawny uczennic zdobyła złoty medal za wyniki na studiach
  89. ↑ Navin Chawla, Matka Teresa, Proszczy?ski i S-ka, 1998, str. 65, Cytat: Zdaj?c sobie spraw? z korzy?ci, jakie wypływały z posiadanie w swoim gronie lekarza, Matka posłała Magdalen? na studia medyczne.
  90. ↑ Fox, Robin. (1994) ?Mother Theresa’s care for the dying” The Lancet str 807.
  91. ↑ Robin   Fox , Mother Theresa’s care for the dying , ? The Lancet ” .
  92. ↑ Byfield, Ted.(20 October 1997) ?If the real world knew the real Mother Teresa there would be a lot less adulation” Alberta Report/Newsmagazine.
  93. ↑ Justin   Rowlatt , Why are so many people denied the painkillers they need? [online], 2018 .
  94. ↑ MOTHER TERESA'S TROUBLED LEGACY [online] .
  95. ↑ Archiwum Ruchu ?Maitri” w Poznaniu, spis lekow wysyłanych do Kalkuty
  96. ↑ Anirudh   Bhattacharyya , Genevieve   Chenard , I Don’t Think She Deserved The Nobel [wywiad] [online], Outlook, 18 marca 2013 .
  97. ↑ Hitchens, Christopher (20 October 2003). ?Mommie Dearest” . Slate Magazine .
  98. ↑ Navin Chawla, Matka Teresa, str.138
  99. ↑ Kathryn Spink, Matka Teresa, str.260
  100. ↑ Kathryn Spink, Matka Teresa, s. 179 Cytat: Pieni?dze przysyłanych do Indii nie mo?na było wywie?? z kraju, tote? wszelkie ?rodki nie przeznaczone dla Indii gromadzono w Rzymie. (…) Kiedy siostry osiedliły si? ju? w jakim? kraju, zwykle wycofywała wszelkie wsparcie finansowe, oczekuj?c, ?e stan? si? samowystarczalne, ?e b?d? odpowiada? za swe utrzymanie i prace w swym otoczeniu. Pomoc z centralnych funduszy przedłu?ana, po?niej tylko tam, gdzie osi?gni?cie zyskow nie było mo?liwe. (…) Podobnie prowadzono finanse wspołpracownikow w Indiach i w Rzymie, tyle ?e mieli składa? pewne kwoty w banku, a odsetki przeznacza? na wydatki. Potem pieni?dze wycofywano z rachunku.
  101. ↑ BBC ON THIS DAY | 5 | 1997: Mother Teresa dies [online], news.bbc.co.uk [dost?p 2017-07-28] .
  102. ↑ Murray   Kempton , The Shadow Saint [online], The New York Review of Books [dost?p 2017-07-28] .
  103. ↑ Matka Teresa z Kalkuty, Droga Miło?ci, Instytut Wydawniczy PAX, Warszawa 1985, str. 49
  104. ↑ Matka Teresa z Kalkuty, Droga Miło?ci, Instytut Wydawniczy PAX, Warszawa 1985, str. 54
  105. ↑ http://podcastdownload.npr.org/anon.npr-podcasts/podcast/77/510036/98314432/KERA_98314432.mp3 KERA’s Think Podcast: Leaving Mother Teresa, Losing Faith, and Searching for Meaning.
  106. ↑ Okoliczno?ciowe monety 2 euro ? 2022 . ecb.europa.eu. [dost?p 2023-11-03].

Bibliografia [ edytuj | edytuj kod ]

Linki zewn?trzne [ edytuj | edytuj kod ]

Laureaci Pokojowej Nagrody Nobla
XX wiek
XXI wiek

Nobel

Laureaci Nagrody Templetona
XX wiek
XXI wiek
?rodło: ? https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Matka_Teresa_z_Kalkuty&oldid=73631981 ”