Europa
is e eurasischer
Subkondinend
, wo im abendlandische Denke trotzdem als mo als
Kondinend
bezeichnet werd. Des is im Weschde kuldurell un hisdorisch verankert. Europa hat e Flach vun 10,18 Mio. km² un is domit no
Auschdralie
de zwettklenscht Kondinend. Mit ugfahr 740 Mio. Leit (2011), wo do leebe, hats aber mehr Inwohner wie Auschdralie, Nord- oder
Sudameriga
.
Europa besteht heit polidisch aus 48 souverane
Schdaade
.
Europa grenzt im Siede ans
Middelmeer
, welles de Kondinend vun
Afriga
drenne dudd. Im Weschde is de
Atlandig
, weller an die Iberische Halbinsel,
Frongraisch
, die bridische Inseln unn Island grenze dudd. Im Norde grenzd an de Arktische Ozean. Die Grenz Im Oschde is des Gebarg unn de Fluss Ural, Im Siedoschde is mer sisch nedd ainisch, ob de Fluss Manytsch als Grenz diene soll odda es Kaukasus-Gebarg. Vum Asiadische Daal vun de Tirgai werd
Airopa
dorsch de Bosporus gedrennd, die Schdadtt Istanbul do is die eenzisch, wu uff zwee Kondinende lieche dudd.
Europa werd außa vum Middlmeea im Siede, welles midd de Schdrooß vun Gibraldar a Vabinnung zum Adlandigg hot, aa vun de Nordsee zwische Großbridannie im Weschde unn Danemark im Oschde,
Daitschlond
unn Niedalonde im Siede unn die Norwegisch See im Norde dorschflosse. De Armelkanal zwische
Frongraisch
unn Großbridannie schdelld a nadierlischi Vabinnung zwischem Adlandigg unn de Nordsee dar. Zwische Danemark unn
Norwege
befind sisch de Skagerrak, zwische Danemark unn Schwede de Kattegat. Die baide Meerenge vabinne die Nord- unn Oschdsee midenonner. Die Oschdsee ziehd sisch donn waida noch Norde unn laifd donn Rischdung Russlond im Finnische Meerbuse aus, noch Norde im Boddnische Meerbuse. Die Oschdsee drennd zudem Skandinavie vun Oschdeuropa. Siedlisch vun Oschdoiropa unn osdlisch vun de Balkanhalbinsel liechds Schwaddse Meer, welles dorsch de Bosporus a Vabinnung zum Middlmeer hot.
In Europa gebbds ainische Hochgebarge: die Alpe in Middleuropa schdelle mim Mont Blanc (iwwer 4.800 Meder) de heggschd Barsch vun Oiropa. Waidere Hochgebarge sinn die Pyrenae im Siedweschde, die Skande in Skandinavie, die Karpate uffm Balkan, de Ural im Oschde zu Asie unn je noch Grenze de Kaukasus im siedlische Russlond. Vulkane gebbds zwische de oirasisch unn afrikanisch Bladd, z. B. de Atna unn de Vesuv, unn am Middladlondische Graawe (v. a. Islond).
In Europa herrschd im Grooße unn Gonze en gemaßischdes Klima. Dorsch de Golfschdroom werd warmes Wassa vun de Karibik noch Europa dronspordierd, wudorsch die Dorschschniddstemberadur heher als in vaglaischbare Braidegrade is. Dorsch de vorherrschende Weschdwind is bis noch
Pole
en Maritimes Klima vabraaded, noch Oschde gehds longsom in en kondinendales iwwer, charaggdisierd dorsch hohe Temberadurschwangunge unn en geringe Niedaschlaach. En mediterranes Klima is an de siedlische Lanner, bsunnersch die Middlmeerlanner unn aa an en paar wesdlische Lanner, wu de Golfschdrom uffdriffd, nochwaasbar. Warmgemaßischdes Klima find mer noch in de middlere Braide vun Oiropa, im Nordoiropa herrschd en kihlgemaßischdes Klima. Gonz im Norde hots polares Klima.
Europa hot mit uhgfehr 680 Millione Oiwohner noch
Asie
unn
Affriga
die drittgrehschd B'velgerungszahl vun alle
Kondinende
unn ghert zu dichte Bsiedelte Teile vun de Erd. Die durchschnittlich Bvelkerungsdischd is 65
Aiwuhna
/km². Am hogschde is se in West-, Mittel- unn Sideuropa, in Rischdung Norde unn Oschde werd se nihdrischer.
Mahner wie 90 Prozent vun de Oiwohner vun Europa schbresche
indogermanische Schbrooche
. Om waideschde verbraat sinn
slawische Schbrooche
in Midd-, Oschd unn Siedoschoiropa,
germanische Schbrooche
in Nord-, Weschd-, unn Middloiropa,
romanische Schbrooche
in Sied-, Weschd-, unn Siedoschoiropa. Ach Grieschisch, Albanisch, die baldische unn keldische Sprooche unn Romani sinn in Oiropa vabraadede indogermanische Schbroochgrubbe. A grooßi Schbroochgrubb isses Finno-Ugrische, zu dem g'here die Nadsionalschbrooche Finnisch, Esdnisch unn Ungarisch. Des zu de Turgschbrooche g'herende Tirgisch werd im Siedoschde vun de Balkanhalbinsel gebabbeld. Des uff Malta geschwadzde Maltesisch, g'herd, wie Arabisch aa, zu de semidische Schbrooche. Im Siedweschde vun Frongraisch unn Norde vun Schbanje werd baskisch gebabbeld, a Schbrooch, wu mid kee onnere vawondt is.
Die maischde Lait hange de
chrisdlische Religion
oo. Des liechd dodroo, dasses reemisch Raisch im 4. Johrhunnerd es Chrischdedum als Schdaadsreligion oogenumme hot, brdische unn irische Missionare die Germane unn Slawe chrischdianisierd henn unn die Fronge de unnerworfene Velga ihre Religion uffgezwunge henn. Um des Johr 1000 hot en Schisma schdaddgfunne, die Karsch hot sisch in die Kadolisch unn Orthodox gedaald. Es byzantinische Raisch hot de Orthodoxe Glaawe oogenumme, wella aa die Kiewer Rus iwwernumme henn unn somid sinn haid viele oschdairopaische Lanner orthodox. Im 15. unn 16. Johrhunnerd henn mehrere Reformadsione schdaddgfunne, dodraus sinn haubdsaschlisch die Reformiade (v. a. Schwaiz unn Niedalande) unn Luddaranan (v. a. Daitschlond unn Nordische Lanner). Dorsch kaukasische Velger unn die Tatare is frieh de
Islam
noch Oiropa kumme, dorsch die Osmanisch Erowwerung henn die Albaner unn Bosnier de muslimische Glaawe oogenumme, welle zamme midd de Balkan-Tirge uffm Balkan en grooße Oodaal am oiropaische Islam aus. Oigewannerde Araber, Tirge unn Pakistani hawwe in de ledschde Johrzehnde immer mehr en grooße Oodail iwwernumme. Es
Juddedum
is dorsch die Diaspora saidem 1. Johrhunnerd in Oiropa vadrede unn hot zamme mim Chrischdedum die airopaisch Kuldur gebragd. Dorsch Oiwannerung is de Hinduismus aa vabraaded, genauso wie de Buddhismus, wobai ledschdara aa a hohi Oozahl an Konverdidde hot.
Dorsch de sogenannde Realsozialismus is in viele Osch- unn Middloiropaische Lanner die Religion bekambfd worre. Schdarg zaischd sisch des im Oschde Daitschlond (ner noch en Verdel Religiese) unn Dscheschie (ner noch 38% Kaddolike), aa in Ungarn (ner noch 50% Kaddolike). Im Gegesadz dozu hot sisch die Religion in Russlond schdarg erhold.
Die maischde oiropaische Schdaade henn en konschdutsionelles Syschdem, Waißrusslond gild als ledschd Diggdadur uffm Kondinend. balamendarischi Demokradie gebbds vor allem in Nord- unn Weschdoiropaische Lanner. 28 Schdaade sinn Midglied in de
Oiropaische Union
(OU), unn viele devuu henn de Oiro als Wahrung, es gebbd awwa aa nedd-OU-Lanner, welle de Oiro hewwe.