Un article de Wikipedia, l'enciclopedia liura.
La
Premiera Guerra d'Afganistan
se debanet de decembre de
1979
a febrier de
1989
. Dins l'encastre de la
Guerra Freja
, opauset l'
Union Sovietica
e la
Republica Democratica d'Afganistan
a diversei movements de
guerilhas
islamistas anticomunistas, sostenguts per
Paquistan
e leis
Estats Units d'America
. S'acabet per una revirada de l'armada
sovietica
que mau capitet d'esquichar la guerilha e deguet se retirar en
1989
. Apres aqueu retirament, la guerilha se devesiguet entre senhors de guerra rivaus que contunieron de luchar contra lo govern installat per lei Sovietics mai comenceron tanben de se batre entre elei per lo poder. Aquo permetet au regime comunista de se mantenir fins a
1992
e entrainet lo comencament de la
Guerra Civila d'Afganistan
fins a
2001
.
Foguet entrainada per lei dificultats dau govern revolucionari afgan au poder dempuei
1978
. D'efecte, devesits entre una tendancia revolucionaria e una tendancia reformatritz, lei comunistas afgans mau capiteron d'impausar son regime. Au contrari, una tiera de decisions ? coma la nacionalizacion de la mager part dei tenements ? causa la desagregacion de la societat feodala afgana creant una oposicion larga que menacet lo
govern
. Puei, aquela agitacion, basada sus de principis
religios
islamics
e anticomunistas, acomencet tanben de menacar lo flanc sud de l'URSS. En
1979
, lei Sovietics decidigueron donc d'intervenir militarament en
Afganistan
per assegurar l'estabilitat dau pais e dei regions sud de l'Union.
Aquela intervencion acomencet aisament e l'Armada Roja ocupet sensa dificultat lei centres urbans principaus d'Afganistan. Reverset lo regime en placa e lo remplacet per un regime comunista noveu dirigit per
Babrak Karmal
jutjat pus fideu ais interes de
Moscou
. Pasmens, l'ocupacion entrainet rapidament l'emergencia de guerilhas islamistas anticomunistas. Incapables de reprimir aqueleis insureccions en causa de la superficia imensa dau pais e de son geografia traversuda, lei Sovietics decidigueron de contrarotlar lei vilas principalas e leis axes de comunicacion majors dau pais. Meneron tanben d'ofensivas periodicas contra lei centres importants dei guerilhas. Dins aquo, lo sosten
paquistanes
e
estatsunidenc
permetet a la resistencia de s'avitalhar e d'agarrir l'Armada Roja. La contuniacion de la guerra causet pauc a pauc de grossei dificultats au sen de l'URSS que son economia devia faciar de dificultats importantas. Ansin, entre
1988
e
1989
,
Mikhail Gorbachov
decidet de retirar sei tropas dau pais e de se limitar a un sosten logistic e aerian au regime comunista afgana.
Aqueu retirament permetet ai guerilhas de menacar lo regime. Pasmens, dos elements favorizeron son mantenement. Lo premier foguet la division dei movements de resistencia que sei caps eran venguts de senhors de guerra que se bategueron entre elei per protegir son territori. Lo segond foguet l'absencia de desagregacion de l'armada governamentala que capitet de resistir, ajudada a l'ocasion per d'ofensivas aerianas sovieticas. Aquela situacion contuniet fins a la fin de la
Guerra Freja
e a la disparicion de l'
URSS
. Apres
1991
, la manca d'avitalhament dau govern de Kabol entrainet l'afondrament de son armada e lo reversament de son cap en
1992
marcant lo comencament de la
Guerra Civila d'Afganistan
entre lei venceires.
