Vermont
is een van de
vijftig staten
van de
Verenigde Staten van Amerika
, gelegen in
New England
in het
noordoosten
. Het is de op vijf na kleinste staat naar oppervlakte en met 625.000 inwoners de op een na kleinste naar bevolkingsaantal.
De staat is een van zes relatief kleine staten die samen New England vormen. Vermont grenst aan
New Hampshire
in het oosten,
Massachusetts
in het zuiden,
New York
in het westen en de
Canadese
provincie
Quebec
in het noorden. De
Green Mountains
lopen van noord naar zuid door Vermont. In het westen vormt
Lake Champlain
, met eromheen een vruchtbare vallei, de staatsgrens, in het oosten de
Connecticut-rivier
. Het klimaat wordt gekenmerkt door vochtige en warme zomers en koude, witte winters. Vermont is zeer bosrijk, met voornamelijk in het westen meer open ruimte voor
landbouw
.
De streek werd zo'n 12.000 jaar bewoond door
indianenvolken
. Bij de
Europese kolonisatie van Amerika
leefden er
Abenaki
en
Mohawk
. In de 17e eeuw legden
Franse
kolonisten beslag op het land als deel van
Nieuw Frankrijk
, waarna de
Britten
de Atlantische kuststrook begonnen te koloniseren en de twee kolonies zo met elkaar in conflict kwamen. Na een nederlaag in de
Zevenjarige Oorlog
stond Frankrijk het hele gebied af. Vermont werd geclaimd door de Britse kolonies New York en New Hampshire, totdat kolonisten tijdens de
Amerikaanse Onafhankelijkheidsoorlog
de republiek Vermont stichtten. In 1791 werd Vermont, waar
slavernij
verboden was sinds 1777, een staat. In de 19e eeuw was het een bolwerk van
abolitionisten
, al was de economie afhankelijk van katoen uit de slavenstaten.
Vermont is met zo'n 625.000 inwoners en een bevolkingsdichtheid van 26 inwoners/km² eerder dunbevolkt. Bijna de helft van de Vermonters is niet in de staat geboren. Na
Maine
is Vermont de meest
blanke
staat.
Burlington
en zijn voorsteden ? goed voor zo'n 200.000 inwoners ? vormen het grootste stedelijke gebied. De hoofdstad is het kleine
Montpelier
.
Het gebied dat nu Vermont heet, werd oorspronkelijk bevolkt door Indianenstammen als de
Iroquois
,
Algonquin
en
Abenaki
. In
1609
claimde de
Franse
ontdekkingsreiziger
Samuel de Champlain
een gebied bij wat nu het
Champlainmeer
heet. Hij gaf de naburige bergen de naam
Les Verts Monts
("de groene bergen"), wat later verbasterd werd tot de huidige naam van de staat. In
1666
werd het
Fort Sainte Anne
gebouwd op het eiland
Isle La Motte
wat de eerste Europese nederzetting in de staat werd.
Na het
Verdrag van Parijs (1763)
kwam het gebied onder controle van de
Britten
. Delen van de huidige staat vielen onder de naburige kolonien (later staten)
New York
en
New Hampshire
. Aangezien de grens tussen deze twee staten niet goed gedefinieerd was en beide staten land toewezen aan boeren ontstonden conflicten die er toe leidden dat in
1777
de onafhankelijke
republiek Vermont
werd uitgeroepen, oorspronkelijk de
Republic of New Connecticut
genoemd. Na eerst toenadering te hebben gezocht tot de Engelsen werd Vermont op
4 maart
1791
formeel, als 14de, een staat van de Verenigde Staten. Het was de eerste toegelaten staat die niet eerst een
Britse kolonie
was geweest.
Tijdens de
Amerikaanse Burgeroorlog
stond Vermont aan de kant van de Unie. Zo'n 30.000 vrijwilligers meldden zich voor het noorderlijke leger. In
1864
vond de meest noordelijke slag van de oorlog plaats in
St. Albans
toen troepen van de Unie vanuit Canada de stad plunderden. Een poging van hen om de stad plat te branden mislukte en eenmaal terug in Canada moesten ze het gestolen geld inleveren en kwam het terug bij de bevolking.
De staat Vermont beslaat 24.923 km², waarvan 23.974 km² land is. Het ligt in de
Eastern
-
tijdzone
. Vermont is onderverdeeld in
14 county's
.
Vermont grenst in het noorden aan de provincie
Quebec
(
Canada
), in het westen aan de staat
New York
, in het oosten aan
New Hampshire
en in het zuiden aan
Massachusetts
.
De belangrijkste rivier is de
Connecticut rivier
, die de gehele grens met New Hampshire definieert. Het langgerekte
Champlainmeer
vormt een groot deel van de grens met de staat New York.
Een groot deel van de staat wordt in beslag genomen door de
Green Mountains
, die onderdeel zijn van de
Appalachen
en de staat van noord naar zuid doorsnijden. De top van Mount Mansfield (1339 m) is het hoogste punt in Vermont maar de
Camel's Hump
is mogelijk de bekendste.
De staat wordt doorsneden door de snelwegen
Interstate 89
van Canada naar
Concord
(
New Hampshire
),
Interstate 91
die in het oosten van de staat van
Massachusetts
naar de Canadese grens loopt en
Interstate 93
die Interstate 91 verbindt met de stad
Boston
. De
Vermonter
is een trein die de plaats
St. Albans
met
New York
(
Pennsylvania Station
) en
Washington D.C.
(
Washington Union Station
) verbindt. De
Ethan Allen Express
verbindt
Rutland
met New York via
Albany
.
Burlington International Airport
is het internationale vliegveld van de staat.
In 2000 telde Vermont 608.827 inwoners (24.4 per km²) waarvan ongeveer 32% van de bevolking in een stedelijk gebied woont. De grootste steden zijn
Burlington
en
Montpelier
.
Het bruto product van de staat bedroeg in
2001
19 miljard dollar. Toerisme is een belangrijke inkomstenbron, in de winter is de staat een wintersportbestemming. In de ander jaargetijden komen de toeristen voor de oude koloniale sfeer (ondanks dat de staat nooit een kolonie is geweest) en het landschap en de meren.
Een derde van de
esdoornsiroop
die in de Verenigde Staten wordt geproduceerd, komt uit Vermont. Er wordt veel marmer en graniet gewonnen, meer dan in de buurstaat
New Hampshire
ondanks dat die de bijnaam
Granite State
heeft. Het bekende ijsmerk
Ben & Jerry's
Is gevestigd in
South Burlington
.
Aan het hoofd van de uitvoerende macht van Vermont staat een gouverneur, die direct gekozen wordt door de kiesgerechtigden in de staat. De huidige gouverneur is
Phil Scott
van de
Republikeinse Partij
, die begin januari 2017 werd ingezworen.
De wetgevende macht bestaat uit het Huis van Afgevaardigden van Vermont (
Vermont House of Representatives
) met 150 leden en de Senaat van Vermont (
Vermont Senate
) met 30 leden.
Tot in de jaren 90 werd het bestuur van de staat gedomineerd door politici van de
Republikeinse Partij
. Vermont staat sindsdien bekend als een van de meest progressieve staten van de Verenigde Staten.
Bernie Sanders
bijvoorbeeld, die de staat vertegenwoordigt in de
Senaat
als onafhankelijke, omschrijft zich als democratisch-socialist.
Op
28 oktober
2005
kwamen ongeveer 250 Vermonters in het
State House
in Montpelier bijeen voor de
Vermont Independence Convention
, de "eerste staatwijde afscheidingsbijeenkomst gehouden sinds
North Carolina
stemde om zich af te scheiden van de Unie op
20 mei
1861
". De afscheidingsbeweging in Vermont is een van de sterkste van de Verenigde Staten, en verenigt onder andere conservatieve vuurwapeneigenaren en progressieve "groenen", die gemeen hebben dat ze ontevreden zijn met de politiek in
Washington
. Dit heeft de discussie weer doen ontstaan of een staat zich aan de Amerikaanse unie mag onttrekken. Voorstanders vinden van wel: zij zijn vrijwillig tot de unie toegetreden en eisen daarom ook het recht om er weer uit te stappen. Een aantal rechtsgeleerden in de Verenigde Staten vindt echter dat Vermont door de toetreding ook een contract heeft gesloten met de Amerikaanse natie dat ze niet meer ongedaan kan maken. Zij achten afscheiding daarom niet geoorloofd.