5 сарын 9
нь
Григорийн тооллын
жилийн 129 дахь (
?нд?р жил
бол 130 дэх) ?д?р юм. М?н он дуустал 236 ?д?р ?лдэж байна.
- 1009 - Ломбардийн хувьсгал: Италийн Бари хотын ломбардчууд Мелусын удирдлага дор Византийн эзэнт г?рний эсрэг босов.
- 1092 - Английн Линкольн хотод байх Гэгээн Мэригийн с?м буюу Линкольны с?м ашиглалтад оржээ.
- 1386 - Англи болон Португалийн хаант улс хамтын ажиллагааны Уиндсорын гэрээнд гарын ?сэг зурав. Энэ нь дэлхийн гадаад харилцаанд хамгийн эртнийхд тооцогдох дипломат харилцаанд тооцогддог.
- 1450 - Бага хаадын ?еийн хаан Т?мрийн ачанцар Абд аль Латиф бусдын гарт амиа алджээ.
- 1540 - Испанийн газар з?йч, аялагч Эрнандо де Аларькон Калифорнийн буланд х?рэв.
- 1662 - Английн алдарт х??хэлдэйн ж?жиг болох "Mr.Punch"-г олонд ?з??лж буйг анх удаа т??хэн сурвалжид тэмдэглэжээ.
- 1671 - Английн эзэн хааны титэм дэх эрднийн чулууг Томас Блоод гэгч хулгайлахыг завдав.
- 1763 - Их Британийн эзэнт г?рний эсрэг Уугуул Америкчуудын ?д??с?н Понтиакын дайны ?еэр Детройт боомтын б?слэлт эхэлжээ.
- 1864 - Шлесвигийн хоёрдугаар дайн: Данийн тэнгисийн цэрэг Австри-Пруссийн нэгдсэн х?чний усан онгоцнуудыг Хелиголандын тулаанд буулган авав.
- 1865 -
Америкийн иргэний дайн
: Конфедераци буюу Эх газрын армийн генерал Натан Бедфорд Форрест Алабама мужийн Гейнсвилл хотод Холбоотны армид бууж ?гчээ.
- Америкийн иргэний дайн
: АНУ-ын Ер?нхийл?гч Эндрью Жексон иргэний дайны ?еэр Эх газрын армид х?лс??р тулалдаж байсан гадаад иргэдийг нутгаасаа х??н гаргах талаар хэлэлцэж эхэлжээ.
- 1873 - Австрийн Вена хотын х?р?нгийн биржийн б?х хувьцаа унав. Ингэснээр удаан ?ргэлжилсэн хямрал Австри улсыг н?м?рс?н юм.
- 1874 - Энэтхэгийн Мумбай хотод тээврийн зориулалттай морин тэрэгний хоёр урсгалт замыг бий болгожээ. Тухайн ?ед ??нийг морин тэрэг бус морин автобус гэж нэрлэж байлаа.
- 1877 - Румын улсын Ер?нхий сайд асан Михайл Когалничиану Т?л??л?гчдийн танхимд тусгаар тогтнолын тунхагийг уншин сонордуулснаар тус улс албан ёсоор Молдаваас тусгаар тогтножээ.
- ?мн?д Америкийн Перу улсад 8.8 магнитудын х?чтэй газар х?д?лж 2,541 х?н амиа алджээ. Газар х?дл?лтийн чичиргээ Япон болоон Хавайн аралд мэдэгдэж байсан гэдэг.
- 1887 - Америкийн алдарт шоумен Баффало Билл Лондон хотод анхны ?з??лбэрээ ?з??лжээ.
- 1901
- Тусгаар тогтносон Австрали улсын парламент анхдугаар хуралдаанаа зарлан хуралдуулав.
- 1904
- "Труро" нэрт уурын з?тг??р 160 км/ц х?рсэн анхны уурын тэрэг болжээ.
- 1915
-
Дэлхийн нэгд?гээр дайн
: Франц, Германы хооронд ?рн?с?н Артойсын хоёрдугаар тулаан эхэлжээ.
- 1918 -
Дэлхийн нэгд?гээр дайн
: Бельгийн Остенд хотыг б?сэлсэн Германы цэрг??дийн эсрэг Британийн арми хоёр дахь удаагаа дайрав.
- 1920 - Польш-З?вл?лтийн дайн: Польшийн генерал Эдвард Ридз-Шмиглигээр удирдуулсан цэрг??д Киев хотод ялалтын парад зохион байгуулжээ.
- 1926 - Адмиарал Ричард Э.Бирд, Флойд Беннетт нар Хойд Туйл дээр нисч яваагаа АНУ-д мэдэгджээ.
- 1936 - Италийн цэрг??д Этиопийн нийслэл Аддис Абаба хотыг эзлэн авсны дараа Италийн б?рэлдэх??нд нэгтгэв.
- 1940 -
Дэлхийн хоёрдугаар дайн
: Нидерландын Ден Элдер хотын ойролцоо Францын тэнгисийн цэргийн Дорис х?л?г Германы "U-19" шумбагч онгоцыг устган с?н??в.
- 1941 -
Дэлхийн хоёрдугаар дайн
: Германы "U-110" шумбагч х?л?г Их Британийн эзэн хааны тэнгисийн цэргийн х?чинд олзлогдов. Шумбагч онгоын байрлалыг Холбоотны кодчилолын тусгай х?т?лб?р болох Энигмагийн тусламжтайгаар илр??лжээ.
- 1942 -
Дэлхийн хоёрдугаар дайн
: Нацистын Германы "СС"-ийн тушаалаар Украины Зинкив тосгонд 588 еврей ?ндэстнийг цаазаар авчээ.
- 1945 -
Дэлхийн хоёрдугаар дайн
: Нацисты Германы армийн с??лчийн анги нэгтгэл Берлин-Карлхёрстод орших З?вл?лтийн армийн байранд бууж ?г?х гэрээнд гарын ?сэг зурав.
- 1946 - Италийн хаан III Иммануел эрх ямбаасаа татгалзаж буйгаа зарлав. Т??ний орыг II Умберто залгасан билээ.
- 1948 - Чехословак улсад шинэ ?ндсэн хууль м?рд?гд?ж эхлэв. Уг хуулиар Марксизм-Ленинизмийн замаар замнахаа тунхаглаад иргэдэд бусад эрх??дийг олгохоос гадна т?вийг сахисан ардчилсан статустай болно гэж тусгасан байна.
- 1949 - Монакогийн вант улсыг III Райниер удирдахаар болов.
- 1950 - Европ тивийн улсуудад энхтайван байдлыг тогтоон, хамтын ажиллагаагаа ?рг?ж??лэн х?гж??лэх эвсэл байгуулах тухай ?зэл санааг Францын нарт улст?рч Робер Ш?ман олонд танилцуулав. Т??ний ?зэл санаа Европын холбоог эмхлэн байгуулах гол ?ндэс болсон билээ.
- 1955 - Баруун Герман Умард Атлантын цэргийн эвсэлд /НАТО/ элсэв.
- 1958 - Алдарт найруулагч Альфред Хитчкокын "Вертиго" кино дэлгэцэнд амилав.
- 1964 - Б?гд найрамдах Вьетнам улсын анхны Ер?нхийл?гч Нго Дин Диемийн д?? Нго Дин Чаныг цаазаар авчээ. Ингэснээр т??ний гэр б?лийнхэн дахиж Вьетнамын улст?рд гарааг?й билээ.
- 1969 - Бразилийн Сан Паулу хотод цэргийн дарангуйллыг эсэрг??цсэн босогчид Карлос Ламаркагийн удирдлагад нэгдэв. Босогчид хоёр банк дээрэмдэж, эмх замбарааг?й байдал дэгдээжээ.
- 1970 - Вьетнамын дайн: АНУ-ын "Цагаан ордон"-ы гадаа дайныг эсэрг??цсэн 75-100 мянган х?ний жагсаал болжээ.
- 1974 - Уотергейтийн дуулиан: АНУ-ын Т?л??л?гчдийн танхимын Ёс з?йн эд хороо Ер?нхийл?гч Ричард Никсонд итгэл ?з??лэх эсэх асуудлыг хэлэлцэж эхэлжээ.
- 1977 -
Нидерланд
-ын нийслэл
Амстердам
хотод орших "Полен" зочид буудалд гарсны улмаас 33 х?н амиа алдан, 21 х?н х?нд шархдав.
- 1979 -
Иран
улсын бизнесмен еврей гаралтай Хабиб Элганианыг олон нийтийг улс орноосоо урвахыг ?д??н турхирсан хэргээр Тегран хотноо цаазаар авчээ. Тэрээр Иран улсад амьдардаг 100 мянга гаруй еврей иргэдийг Израйль улс руу д?рвэн гарахыг уриалж байсан нэгэн юм.
- 1980 - АНУ-ын Калифорни мужийн Норко хотод орших "Секьюрити Пасифик" банкинд багтай, зэвсэглэсэн таван этгээд халдав. Хэрэг явдлын дараа цагдаагийн газар х?ч нэмэгд??лэн очсон ч буудалцааны ?еэр нэг цагдаа амиа алдан 31 машин с?йджээ.
- 1987 -
Польш
-ийн нийслэл
Варшав
хотын нсэх буудлаас х??рс?н ЛОТ компанийн 5055 дугаар нислэгийн онгоц х??рс?н даруйдаа с?йрч х?лгийн баг б?х гиш??н 183 х?н амиа алдав.
- 1992 - Арменийн арми Шуша хотыг эзлэн авсан нь Нагорно-Карабахын дайнд томоохон эргэлтийн цэг болсон юм.
- 2001 -
Гана
улсад спортын томоохон осол болов. Нийслэл Аккра хотын т?в цэнгэлдэхэд болсон х?лб?мб?гийн тоглолтын ?еэр 129 х?н шахцалдааны улмаас амиа алджээ. Тоглолтын явцад ш??гч алдаатай ш??лт гаргасныг эсэрг??цэж ?зэгчид бухимдалаа илэрхийлсэн нь шахцалдаан ??сэх гол х?чин з?йл болсон байна.
- 2012 -
Индонез
улсын Баруун Ява аралд "Су-100" дуунаас хурдан онгоц Салак уулыг м?рг?н с?йрчээ. Х?л?гт зорчиж явсан 45 х?н б?гд амиа алдсан байна.
- 2015 - ОХУ Аугаа эх орны дайны ялалтын 70 жилийн ойг ёслол т?г?лд?р тэмдэглэв. Ялалтын баярын парадад дэлхийн 10 улсын т?рийн тэрг??н, 1300 цэргийн алба хаагч, ОХУ-ын армийн 500 мянган цэрэг оролцсон байна. Ялалтын баярын парадыг Орос орон даяар 12 сая х?н ?зэж сонирхжээ.
- 2018 - Малайз улс 1957 онд тусгаар тогтносноос хойш Засгийн эрхийг атгаж байсан Барисаны ?ндэсний нэгдэл нам ялагдал х?лээж олонхийн суудлаа алдав.
- Кени
улсын Солай хотод орших Пател далан сэдэрч 48 х?н амиа алдан, 2000 х?н орох оронг?й болжээ.
- 1170 - Данийн хаан II Валдемар (1241 онд нас барсан)
- 1823 - Шинэ Зеландын зургаа дахь Ер?нхий сайд Фредерик Вельд (1891 онд нас барсан)
- 1837 - Автомашины алдарт "Опел" компанийг ?ндэслэгч Адам Опел (1895 онд нас барсан)
- 1895 - Антверпийн олимпийн аварга, Америкийн тулгууртай харайгч Франк Фосс (1989 онд нас барсан)
- 1914
- АСЕАН болон З??н ?мн?д азийн холбоог ?ндэслэгч Тайландын нэрт улст?рч Танат Хоман (2016 онд нас барсан)
- 1927 - Нобелийн шагналт Германы химич Манфред Эйген
- 1928 - Олимпийн аварга, тив, дэлхийн хошой аварга Канадын уран гулгагч Барбара Энн Скотт (2012 онд нас барсан)
- 1936 - Боксын дунд жингийн дэлхийн аварга Британийн боксчин Терри Даунес (2017 онд нас барсан)
- Английн нэрт ж?жигчин, "Алтан б?мб?рц?г", "БАФТА" наадмын шагналт Альберт Финни
- 1939 - Олимпийн алт, м?нг?, х?рэл медальт Америкийн уртын харайгч Ральф Бостон
- 1941 - Олимпийн м?нг?, хошой х?рэл медальт, Европийн аварга, Хамтын н?х?рл?лийн орнуудын наадмын гурван удаагийн аварга Их Британийн г?йгч Дороти Хаймен
- 1945 - Германы х?лб?мб?гч, нэрт дасгалжуулагч Юпп Хайнкес
- 1950 - Олимпийн м?нг?н медальт Америкийн гурвын харайгч Жеймс Баттс
- 1955 - Этиоп улсын Ер?нхий сайд Мелес Зенави (2012 онд нас барсан)
- 1958 - Олимпийн м?нг?н медальт, Дэлхийн аварга Грем Смит
- 1961 - "Миний Грек хурим", "Их хотын амьдрал" цувралын од, ж?жигчин Жон Корбетт
- 1968 - Олимпийн алт, м?нг?, х?рэл медальт, дэлхийн хошой аварга Японы цанын ?срэгч Харада Масахико
- 1979 - "?хэл с?р?гч", "Н?гэлт хот", "Хар хувцастнууд" цувралын од ж?жигчин Росарио Даусон
- 1980 - Олимпийн гурван удаагийн алт, м?нг?н медальт, дэлхийн 17 удаагийн аварга Австралийн усанд сэлэгч Грант Хакетт
- 1987 - Францын х?лб?мб?гч Кевин Гамейро
- 1991 - Олимп, дэлхийн аварга, Европын гурван удаагийн аварга Косовогийн ж?доч Майлинда Келменди
- 1280 -
Норвегийн
хаан VI Магнус (т?рс?н огноо тодорхойг?й)
- 1805 -
Германы
нэрт яруу найрагч, зохиолч Фридрих Шиллер (1759 онд т?рс?н)
- 1915
-
Австрали
-н нэрт талбайн теннис, олимпийн х?рэл медальт Энтони Уайлдинг (1883 онд т?рс?н)
- 1931 - Нобелийн шагналт Америкийн физикч Альберт Абрахам Микелсон (1852 онд т?рс?н)
- 1933 - Олимпийн хошой аварга Жон Артур Жарвис (1872 онд т?рс?н)
- 1949 -
Монаког
2ийн вант улсын хунтажй II Луй (1870 онд т?рс?н)
- 1965 -
Австри
улсын 18 дахь канцелор Леопольд Фигл (
1902
онд т?рс?н)
- 1978 - Италийн 38 дахь Ер?нхий сайд Альдо Моро (1916 онд т?рс?н)
- 1985 - "Академийн наадам", "Алтан б?мб?рц?г" наадмын шагналт нэрт ж?жигчин Эдмунд О'Брайн (
1915
онд т?рс?н)
- 1986 - Балбын нэрт уулчин Дэнзэн Норгай (
1914
онд т?рс?н)
- 1998 - "Академийн наадмын" шагналт ж?жигчин Алис Фей (1915 онд т?рс?н)
- 2004 - Чечений ??рт?? засах улсын анхны Ер?нхийл?гч Ахмад Кадыров (1951 онд т?рс?н)
- 2012 - К??кийн арлуудын гурав дахь Ер?нхий сайд Жеффри Хенри (1940 онд т?рс?н)
- 2015 - Туркийн долоо дахь Ер?нхийл?гч Кенан Эврен (1917 онд т?рс?н)
