2017 (MMXVII) waor e gewoen jaor wat begos op 'ne zondig op de Gregoriaanse kalender .

Gebaortenisse [ bewirk | bron bewerke ]

Zuug ouch: Lies van terroristische aansjlaeg in 2017

• 20 jannewarie - Donald Trump weurt geinstalleerd as presidentj van de Vereinigde Sjtaote .
• 22 jannewarie - Rumen Radev weurt geinstalleerd as presidentj van Bulgariee .
• 30 jannewarie - Marokko kump trok bij de Afrikaanse Unie .
• 11 fibberwarie - Noord-Korea veurt 'n ballistische raket aof euver de Japanse Zie .
• 15 miert - In Nederland weure verkezinge gehawwe veur de Twiede Kamer . De PvdA lijt e moonsterverlees, de PVV wint meh haolt laank neet de stumme-aontalle die ieder woorte verwach, de VVD vaan premier Mark Rutte versterk ziech nog.
• 19 miert - Frank-Walter Steinmeier weurt president vaan Duitsland .
• 22 miert - Bij 'nen aonslaag in Westminster ( Groet-Londe ) koume vief lui um en rake mie es 50 lui gewoond.
• 29 miert - 't Vereineg Keuninkriek zet Artikel 50 vaan 't Verdraag vaan Lissabon in werking, boemet oonderhandelinge euver d'n oetstap oet de Europese Unie (de zoegeneumde Brexit ) kinne beginne.
• 30 miert - SpaceX zet veur 't iers 'n herbroekbaar raket obbenuits in.
• 6 aprel - De Amerikaanse lochmach bombardeert 'ne basis in Syrie , naotot 't regeringsleger e rebelledorp heet aongevalle.
• 12 mei - Computers weure wereldwied aongevalle door de WannaCry - ransomware .
• 22 mei - Bij 'nen terroristischen aonslaag op e konzer vaan Ariana Grande in Manchester koume 22 lui um en rake 'rs mie es 500 gewoond. De mieste slachoffers zien minderjaoreg.
• 1 juni - De Vereinegde Staote kundege aon oet 't Klimaotverdraag vaan Paries te stappe.
• 3 juni - Bij 'nen aonval op London Bridge koume ach lui um en rake 48 lui gewoond.
• 5 juni - Montenegro kump es 29e land bij de NAVO .
• 5 juni - Begin Qatarcrisis : Diverse Arabische len oontzegke Qatar d'n oetgaank tot hun lochruim of zieterritorium.
• 7 juni - IS veurt twie aonsleeg oet in Teheran . In totaol koume 17 lui um en rake 'rs 43 gewoond.
• 8 juni - Bij vervreugde parlemintsverkezinge in 't Vereineg Keuninkriek raak de Conservatief Partij vaan premier Theresa May haor mierderheid kwiet. Ze los dat op door 'n gedoogcoalitie te slete met de Nord-Ierse DUP .
• 14 juni - Bij 'ne brand in Granfell Tower in Kensington (Groet-Londe) sterve 72 lui.
• 21 juni - IS bleus de Groete Moskee in Mosul op.
• 2 juli - In Sjteil waert e doed kindj gevonje. 't Haet zichzelf van 't laeve berouf.
• 3 juli - Op 'n autobaan in d'n Duutsje deilsjtaot Beiere zien 18 doeje en daartig gewonje gevalle bie e ernsjtig busongeluk.
• 7 juli - In de Duutsje sjtad Hamburg geit de nuuj G20 -top van sjtart, onger leijing van bondskanseleer Angela Merkel . In de sjtad waert haevig gedemonstreerd, veural door extreem-linkse demonstrante.
• 9 juli - De Iraakse sjtad Mosoel weurt heraoverd op terreurorgenisasie Islamitische Sjtaot .
• 9 juli - De leste editie van Sensation kump in de Johan Cruijff Arena tot 'n endj mit 'n optrejje van DJ Tiesto . 't Dancefestival woort in 2000 veur d'n ierste kier gehauwe.
• 15 juli - Bie 'ne sjtalbrandj in 'n eierbedrief in Ni-jwieert zien 76.000 hoonder omgekomme.
• 20 juli - In de melgergrotte bie Kan vluug hongerd kubeke maeter hui en sjtru in de brandj. 't Oetbrenje doert mierder daag en zorg veur groete roukeuverlas.
• 28 juli - 'ne 26-jaorige oetgeprocedeerden asielzeuker oet de Vereinigde Arabische Emirate sjtik in op luuj in 'ne supermert in de Duutsje sjtad Hamburg.
• 1 augustus - In Jeruzalem hobbe archeologe sjpaore ontdek van de Babylonische verweusting van 586 veur Christus .
• 8 augustus - Bie 'ne aerdsjoddel in de Sjinese provincie Sichuan sjterve twintig luuj; 431 luuj rake gewondj.
• 11 augustus - Bie e treinongeluk bieje Egyptische sjtad Alexandrie komme 43 luuj om 't laeve, 122 luuj rake gewondj.
• 12 augustus - De gouvernaor van d'n Amerikaanse sjtaat Virginia roop de noedtoesjtandj oet nao gewelddadige proteste tosse extreem-rechse en antifascistische demonstrante in Charlottesville .
• 14 augustus - In Mestreech weurt de nui Noorderbrogk op haor plaots gezat.
• 17 augustus - Op de La Rambla , ein zier bekinde promenade in Barcelona , is e besjtelboske ingerede op luuj.
• 25 augustus - Orkaan Harvey kump aan landj in Texas . Hae zorg dao veur teentalle doeje en enorm materieel sjaoj.
• 1 september - D'n Hoeggerichshaof van Kenia verklaort de verkezinge van 8 augustus jl. ongeljig. De zittende, herkaoze presidentj Uhuru Kenyatta accepteert dees oetsjpraok.
• 6 september - Irma , 'nen orkaan van de viefde (zjwaorste) categorie en 'nen drok van mer 914 mB , kump aan landj en veroerzaak onger mie op Sint Maarten en Anguilla versjrikkelike sjaoj. De daog denao raos ze euver de Maogde-eilenj , Puerto Rico , Cuba en Florida , wo ze aafzjwaak tot 'nen tropische sjtorm .
• 15 september - De NASA beenjig de Cassini-Huygensmissie daor de Cassini-sonj in d'n atmosfeer van Saturnus te doon verbrenne.
• 25 september - De regering vaan Iraaks Koerdistan helt e rifferendum euver oonaofhenkelekheid.
• 29 september - In 'n oeterweerd vanne Maas tosse de Gelderse dorpkes Dreumel en Alphen weure vaol archeologische vondste gedaon. 't Geit onger mier om Romeinse daakpanne, twelf Laat-Romeinse en vreug-Middeliewse sjeper en musketkogele oete zaeventienden iew .
• 1 oktober - Duitsland veurt 't homohouwelek in.
• 3 oktober - Veurmalige PVV -prominent Michael Heemels weurt dore rechbank in Mestreech veroerdeild tot veertien maonde cel waeges verduustering.
• 3 oktober - Jeanine Hennis-Plaschaert ( VVD ) treujt aaf es minister van Defensie nao diverse sjandale op haor ministerie.
• 10 oktober - VVD , CDA , D66 en ChristenUnie prizzentere e regeerakkaord, wat de waeg vriemaak veur 't kabinet-Rutte III .
• 11 oktober - Twee krimmenele perbere 'ne helikopter te kape. Allezelaeve waore de twee van plan topkrimmeneel Benaouf A. oet de gevangenis van Remunj te bevriee. Eine van de twee weurt in 't dorp Roostere doodgesjote door de pelissie.
• 11 oktober - Bie netuurbrenj innen Amerikaanse sjtaat Californie valle mier es daartig doeje.
• 12 oktober - Bie euversjtruiminge in Vietnam valle tientalle doeje.
• 13 oktober - De ministerraod accepteert de fusie vaan de gemeintes Heele en Lankgraaf .
• 15 oktober - 'n Autobom in Mogadishu , de hoofsjtad van Somalie , zorg veur hongerde doeje en gewonje.
• 16 oktober - Bie bosbrenj in Portugal en Sjpanje komme 36 luuj om 't laeve.
• 16 oktober - Orkaan Ophelia raos euver Ierlandj . 't Is oetzunjerlik dat 'ne sjtorm mit orkaankrach Europa bereik.
• 16 oktober - 't Iraaks laeger vereuvert Kirkoek op de Koerde , die 't ieder van IS hadde gepak.
• 17 oktober - De Syrische Democratische Troppe vereuvere de leste verzatshaerde in Raqqah . Hiemit hobbe ze IS zien (veurmaolige) huidsjtad gans ingenome.
• 19 oktober - De Sjpaanse regering van Mariano Rajoy pas artikel 155 van de grondjwet toe om Catalonie zien autonomie aaf te pakke. De Catalaanse regiopremier Carles Puigdemont dreig hie-op einziejig de onaafhenkelikheid oet te rope.
• 20 oktober - De asteroied ?Oumuamua weurt waorgenome. Nao ongerzeuk bliek 't te gaon om 'n interstellair objek, wat 't Zonnesjtelsel bezeuk meh noets om de Zon haet gedrejd.
• 26 oktober - 't Kabinet-Rutte III weurt beeidig.
• 27 oktober - 't Parlementj van Catalonie reup de onaafhenkelikheid oet.
• 1 november - Nao 'n dinkelike aafraekening kump 't in Blierik tot relle met de pelitie.
• 8 november - 't Louvre deit 'n dependance aop in Abu Dhabi ( Vereinigde Arabische Emirate ). 't Ontwerp veur 't geboew kump van Jean Nouvel .
• 15 november - 't Laeger van Zimbabwe nump in 'ne coup de mach euver van presidentj Robert Mugabe .
• 21 november - Robert Mugabe nump ontsjlaag as presidentj van Zimbabwe en dreug de mach euver aan de kort geleie ontsjlage vice-presidentj Emmerson Mnangagwa .
• 22 november - D'n Bosnisch-Servischen aad-ginneraal Ratko Mladic weurt door 't Joegosjlavietribbenaal veroerdeild tot 'n laeveslange gevangenissjtraof waeges aorlogsmisdade tiedes d'n Bosnischen Borgeraorlog .
• 29 november - De veurmalige Bosnisch-Kroatischen aorlogsmisdadiger Slobodan Praljak weurt door 't Joegosjlavietribunaal veroerdeild tot twintig jaore gevangenissjtraof. De man plaeg direk nao d'n oetsjpraok zelfmaord door cyaankali in te sjlikke, e doejelik gif.
• 5 december - Ane Sri Lankaanse enne Indiase weskos rich de cycloon Ockhi vaol sjaoj aan; mier es zestig luuj komme om 't laeve.
• 6 december - D'n Amerikaanse president Donald Trump erkentj Jeruzalem es ongedeilde huidsjtad van Israel . Dit leide tot groete proteste inne Arabische waereld .
• 7 december - In Australie weurt 't homohoewelik ingeveurd.
• 8 december - Minister van Binnelandse Zake Kajsa Ollongren sjprik e veto oet euver de fusie tosje Heele en Lankgraaf .
• 9 december - De Irakese premier Haider al-Abadi verklaort det d'n aorlog taege IS in zien landj is aafgelope. De terreurbewaeging zouw gein controle mier hobbe euver Irakees grondjgebeed.
• 11 december - Op 't terrein van Chateau Sint-Gerlach bie Houtem weure reste van 'ne Romeinse waeg gevonje.
• 18 december - Sebastian Kurz weurt geinstalleerd as bondjskanseleer van Oesteriek .
• 26 december - Tyfoon Tembin raas euver 't Filipiens eilandj Mindanao . Mier es 260 luuj komme daobie om 't laeve.
• 27 december - Bekans veerhongerd Oekraiense en Rossische kreegsgevangene van 't conflik innen Donbass weure vriegelaote. De gevangeneruul is ongerdeil van 't Minskakkoord .

Films [ bewirk | bron bewerke ]

• Lady Bird
• Call Me by Your Name
• Blade Runner 2049
• Get Out
• Phantom Thread

Sjport [ bewirk | bron bewerke ]

• 16 aprel - Amstel Gold Race
• 14 mei - Feyenoord weurt veur 't iers sinds 1999 Nederlands kampioen hierevoetbal
• 17 juni ? 2 juli - Confederations Cup 2017
• 1 ? 23 juli - Runde vaan Fraankriek
• 16 juli ? 6 augustus - EK voetbal veur vrouwlui
• 16 augustus - D'n Amerikaan Floyd Mayweather wintj 'ne boksmatch van d'n Ierse koewvechter Conor McGregor .
• 20 september - Tom Dumoulin pak es ierste Nederlandse maan de wereldtitel tiedrije .
• 29 oktober - Max Verstappen wintj de Grand Prix van Mexico, dewiel Lewis Hamilton 't waereldkampioensjap binnehaolt.
• 14 november - 't Nederlands hierevoetbalelftal wintj ziene leste match onger Dick Advocaaat mit 0-3 van Roemenie. Advocaat haet noe e recordaantal van 37 euverwinninge es bondjscoach.

Nobelprieze [ bewirk | bron bewerke ]

• Geneeskunde : Jeffrey C. Hall , Michael Rosbash en Michael W. Young "om hun ontdekking van de moleculair percesse achter de biologische klok".
• Natuurkunde : Rainer Weiß , Barry C. Barish en Kip S. Thorne "om hun doorsjlaaggaevende biedrage aan de LIGO-detector en de waornumming van zjwuurtekrachsgolve".
• Sjemie : Jacques Dubochet , Joachim Frank en Richard Henderson "om de ontwikkeling van cryo-elektronemiscroscopie veur 't in hoeg resolutie waornumme van opgelosde biomolecule".
• Literatuur : Kazuo Ishiguro , "dae in romans mit groete emotioneel krach d'n aafgrondj onger ons bedregelik geveul van verbenjing mit de waereld haet bloetgelag."
• Vrei : Internationaal Campagne tot Aafsjaffing van Kernwaopes .
• Economie : Richard H. Thaler "om zien biedrage aan de behavioristische economie."

Persoen van 't Jaor [ bewirk | bron bewerke ]

De stelteverbreeksters (De MeToo -beweging; getuind woorte Isabel Pascual, Adama Iwu , Ashley Judd , Susan Fowler, Taylor Swift en 'n anoniem kraankezoster)

Gehiemeld [ bewirk | bron bewerke ]

• 7 jannewarie - Mario Soares (92), Portugese politicus
• 8 jannewarie - Ali Rafsanjani (82), Iraanse politicus
• 8 jannewarie - Peter Sarstedt (75), Brits-Indiase zenger
• 13 jannewarie - Antony Amstrong-Jones (86), Britse fotograaf, filmmaeker en prins-gemaol
• 14 jannewarie - Zhou Youguang (111), Chinesen taolkundege
• 16 jannewarie - Gene Cernan (82), Amerikaansen astronaut
• 19 jannewarie (?) - Loalwa Braz (63), Braziliaanse zengeres (oto-oongelok)
• 19 jannewarie - Jan Kruis (83), Nederlandse stripteikeneer
• 21 jannewarie - Adele Bloemendaal (84), Nederlandse zengeres, actries en comedienne
• 6 fibberwarie - Roger Walkowiak (89), Poolse fietsrenner
• 7 fibberwarie - Tzvetan Todorov (77), Bolgaarsen essayis, historicus, semiotis en literaire kritikus
• 10 fibberwarie - Piet Keizer (73), Nederlandse voetballer
• 12 fibberwarie - Al Jarreau (76), Amerikaansen jazzzenger
• 13 fibberwarie - Kim Jong-nam (45), Noord-Koreaanse politicus en socialite (maord)
• 16 fibberwarie - Dick Bruna (89), Nederlandsen illustrator
• 3 miert - Misha Mengelberg (81), Nederlandse componis en pianis ( krenkde vaan Alzheimer )
• 11 miert - Kitty Courbois (79), Nederlandse actries
• 18 miert - Chuck Berry (90), Amerikaanse rock-'n-rollmuzikant
• 15 aprel - Emma Morano (117), Italiaanse leeftiedsrecordhelster
• 23 aprel - Chriet Titulaer (73), Nederlands-Limborgsen astronoom en tv-persoenlekheid
• 18 mei - Chris Cronell (52), Amerikaanse rockzenger
• 19 mei - Huub Ernst (100), Nederlandse bisjop
• 21 mei - Jimmy LaFave (61), Amerikaanse country- en folkmuzikant
• 23 mei - Roger Moore (89), Britsen acteur
• 27 mei - Greg Allman (69), Amerikaanse rockmuzikant
• 29 mei - Manuel Noriega (83), Panamese militair en dictator
• 5 juni - Cheick Tiote (30), Ivoriaanse voetballer (attak)
• 6 juni - Sandra Reemer (66), Nederlandse zengeres ( boorskaanker )
• 16 juni - Helmut Kohl (87), Duitse boondskanseleer
• 17 juni - Henk van Rossum (97), Nederlandse politicus
• 12 juli - Gerrit Braks (84), Nederlandse politicus
• 14 juli - Maryam Mirzakhani (40), Iraanse wiskundege
• 8 augustus - Glen Campbell (81), Amerikaanse countrymuzikant (krenkde vaan Alzheimer)
• 8 augustus - Jorge Zorreguieta (89), Argentijnse politicus ( non-Hodgkinlymfoom )
• 11 augustus - Yisrael Kristal (113), Israelischen Holocausteuverlever en leeftiedsrecordhawwer
• 3 september - Walter Becker (67), Britse gitaris ( Steely Dan )
• 5 september - Holger Czukay (79), Duitse bassis en experimentele musicus ( Can )
• 12 september - Riem de Wolff (74), Nederlandse rock 'n rollmuzikant ( Blue Diamonds )
• 23 september - Charles Bradley (68), Amerikaanse soulzenger
• 27 september - Hugh Hefner (91), Amerikaansen oetgever en opriechter vaan Playboy
• 2 oktober - Tom Petty (66), Amerikaanse countryrockmuzikant (hartstelstand)
• 5 oktober - Eberhard van der Laan (62), Nederlandse politicus (longkaanker)
• 21 oktober - Nol Hendriks (80), geldsjeter en bestuurder vaan Roda JC
• 24 oktober - Fats Domino (89), Amerikaanse rock 'n rollzenger
• 27 oktober - Hans Kraay sr. (81), Nederlandse voetballer, traineur en voetbalcommentator
• 28 oktober - Gert Timmerman (82), Nederlandse sjlagerzenger (alvleisklierkaanker)
• 1 november - Abubakari Yakubu (35), Ghanese voetballer
• 18 november - Malcolm Young (64), Australische rockmuzikant, bekind vaan AC/DC
• 19 november - Charles Manson (83), Amerikaanse massamaordeneer
• 19 november - Jana Novotna (49), Tsjechische tennisster (kaanker)
• 29 november - Slobodan Praljak (72), Bosnisch-Kroatische ginneraol en oorlogsmisdaojeger ( zelfmaord )
• 5 december - Michael van Hohenzollern-Sigmaringen (96), leste keuning vaan Roemenie
• 6 december - Johnny Hallyday (74), Franse rockmuzikant (longkaanker)
• 16 december - Frans van der Spek (93), Nederlandse politicus