2012 (MMXII) waor e sjrikkeljaor wat begos op 'ne zondig op de Gregoriaanse kalender .

Algemein [ bewirk | bron bewerke ]

• Nederlandj en Turkije viere hun 400 jaor vrundjsjappelikke relaties. Capitulatie-verdraag 1612 tosje de Repebliek der Zeve Verenigde Nederlande en 't Ottomaans Riek .
• De sjtad Lier in de Belzje provincie Antwerpe haet 800 jaor sjtadsrechte .
• De viefde groate cyclus van de kalender van de Maya's (de lang telling ) eindig eindj 2012. Sommige luuj zeen hiejin 't eindj van de waereld .
• De Atacama Large Millimeter Array is gereid (volges hujige planning).
• Oprichting van 't Europees Trefpuntj veur Waereldreligies

Gebaortenisse [ bewirk | bron bewerke ]

jannewarie [ bewirk | bron bewerke ]

• 13 - 't Cruisesjeep Costa Concordia lop vas bie 't Italiaans eilandj Giglio en kapseis; 't gief 32 doeje en hongerde en gewonje. Kaptein Francesco Schettino weurt verantjwaordelik gehawwe.
• 15 - Presidentsverkezinge in Finlandj .
• 17 - Martin Schulz SPD va Wursele wert verkaoze tot vaorzitter van 't Europees Parlemaent .
• 18 - Oet protes taege twie anti-pirateriewette, die noe in 't Amerikaans congres in behanjeling zeen, zet de Engelstalige Wikipedia zich 'nen daag lank (vanaaf zes oor Midde-Europesen tied) op zjwart.
• 21 - Laura Dekker kump aan op Sint Maarten en weurt daomit de jonkste zeil(st)er dae/die oets allein om de waereld in gezeild.
• 30 - 'n Algemein sjtaking in 't Belsj legk veural de zjwaor industrie en 't opebaar verveur plat.

fibberwarie [ bewirk | bron bewerke ]

• 1 - Supportersrelle nao 'n voetbalmatch in Port Saied , Egypte , loupe oet op 'ne veldsjlaag woebie zeker 73 doeje en zoe'n 1000 gewonje valle.
• 4 -In Marknesse (gemeinte Noordoostpolder , Nederlandj) haolt me 'n minimumtemperatuur van -22,8°C. Zoe'n temperature zeen in gein 27 jaor veurgekomme.
• 5 - Russische weitesjappers baore door 4 kilometer dik ies op 't Vostokmeer , Antarctica , in d'n haop 't saer miljonne jaore geisoleerd ecosysteem te konne besjtudere.
• 6 - Mitsubishi zaet in 2013 gans te sjtoppe mit de productie bie NedCar in Bor ; normaal gezeen geit 't febrik noe toe.
• 7 - Presidentj Mohamed Nasheed van de Maledive weurt aafgezat.
• 12 - Temidde van zjwaor proteste en versjendeleringe nump 't Greeks parlementj nuuj zjwaor besjpaoringe aan.
• 13 - D'n tribbenaal in Turien lek in e perces taege Eternit om asbesvervoeling lang gevangenissjtraffe en zjwaor sjaojvergeujinge op.
• 15 - Bie 'ne brandj in de gevangenis van Comayaca , Honduras valle hongerde doeje.
• 17 - Prins Johan Friso van Oranje-Nassau , twiede kendj van keuningin Beatrix , raak op skivakantie in 't Oesterieks Lech zjwaorgewondj.
• 17 - 't Liek van de vermisde kesjtielhier Stijn Saelens oet Wingene weurt gevonge. De zoegenaomde 'kesjtielmaord' hilt Vlaondere al 'nen tied baezig.
• 17 - President Christian Wulff van Duutsjlandj trejt aaf nao versjillende sjendale rondj corruptie en beinvleuje van de media.
• 18 - Paus Benedictus XVI creeert 22 nuuj kardinale , onger wae de Nederlandsen aartsbisjop Wim Eijk .
• 20 - Job Cohen treujt trok as fractieveurzitter van de PvdA nao taegevallende opiniepeilinge en kritiek oet de partiej.
• 22 - Bie e treinongelok in Buenos Aires , Argentinie , komme zaeker 49 luuj om en valle hongerde gewonje, ondanks dat de botsing zelf relatief lich waor.

miert [ bewirk | bron bewerke ]

• 1 - In Iran weure parlementsverkezinge gehawwe.
• 3 - Oppositie van de planeet Mars .
• 4 - In de sjtatie van Voelender brik 'ne groeete brand oet.
• 4 - In Ruslandj weurt de ierste runj van de presidentsverkezinge gehawwe; Vladimir Poetin wentj die wie verwach mit 'n absolute mierderheid.
• 11 - 'nen Amerikaanse soldaat in Kandahar , Afghanistan , geit op dollemanstoch en sjut zonger aanleiing zestien Afghaanse borgers denaer.
• 12 - In Amsterdam begintj 't perces taege Robert M. en ziene partner, in de zoegenaamde Amsterdamse zedezaak. M. weurt devan verdach tientalle henjig jong kenjer zjwaor te hobbe misbroek.
• 13 - In 't Zjwitsers kanton Wallis verongelok 'n bos mit sjaolklasse oet Lommel en Heverlee ; 22 kenjer en 6 volwassene komme om.
• 19 - Op 'n joedse sjaol in Toulouse ventj 'n sjeetpartie plaats. Sjpeurders legke al gaw de verbinding mit ieder aansjlaeg in de regio.
• 20 - Twiede Kamerlid Hero Brinkman sjtap oet de PVV -fractie oet onvrei euver 't gebrek aan democratie en de absolute mach van Geert Wilders .
• 20 - In Mexico , bie Acapulco , ventj 'n aerdsjoddel plaatsj mit 'n krach van 7,6 op de Mement-Magnitudesjaol.
• 22 - Mohammed Merah , 'nen terroris dae twie aansjlaeg op militaire en ein op 'n sjaol haet geplaeg, weurt daor de pelitie denaergesjote.
• 22 - In Mali begaon militaire 'ne coup taege presidentj Amadou Toure .
• 26 - Bij de Heelerbaan in Heele vink 'n sjeetpartij plaatsj, wobij inne doeeje vilt.

april [ bewirk | bron bewerke ]

• 1 - Bie tosjetiedse verkezinge veur 't parlementj in Birma haolt oppositieleister Aung San Suu Kyi 'ne zedel.
• 4 - In Suriname nump de Nationaal Assemblee de Amnestiewet aan. Hiedaor weure presidentj Desi Bouterse en anger verdachte van de Decembermaorde in 1982 neet wiejer vervolg.
• 4 - Keuningin Beatrix deit in Venlo de Floriade 2012 aope. 't Is d'n ieerste kier det dit evenement in Limburg wuuert gehalde.
• 6 - De Toearegrebelle in Naord-Mali rope de onaafhenkelikheid oet. Hunne sjtaot Azawad weurt door gei landj erkendj.
• 13 - Naord-Korea lanceert 'n raket, die aevel neet in 'n baon om de aerd kump meh op 151 kilomaeter bove zie kepotbrik.
• 15 - 't Is precies 100 jaor geleje dat de Titanic is gezonke. 't Is de bedoeling dat dezen daag waereldwied wirt herdach.
• 16 - In d'n tribbenaal van Oslo begentj 't perces taege massamaordenaer Anders Breivik .
• 20 - 't CDA blaos de coalitie in de Provinciaal Sjtaote van Limburg op, nao de controvers rontjelum 't sjtaotsbezeuk van d'n Turkse presidentj Ahmed Gul en de kritische hawding van coalitiegenoet PVV daotaege.
• 21 - 't Catshuiseuverlek, de besjpraekinge van 't kabinet-Rutte I euver opebraeking van 't regeer- en gedoogakkaord, mislok naodat Geert Wilders ( PVV ) de ongerhanjelinge verliet. Twie daag later vilt 't kabinet.
• 22 - STVV degradeert nao de Twiede Klas .
• 26 - Naorse biologe komme tot de conclusie dat de Collodictyon , 'n eincellig waeze dat ze twintig jaor ieder hadde ontdek, tot e gans eige riek binne de eukaryote huurt, en zich zoe'n miljard jaor geleie van alle anger laevende dinger mot hobbe aafgesjplete.

mei [ bewirk | bron bewerke ]

• 1 - In de zujelike provincies Zielandj , Naord-Braobentj en Limburg waere, mit de inveuring van de zoegeneumde wietpas , coffeeshops besjlaote clubs wo gein boetelenjers mie kemp kanne koupe. Shophauwers in Mestreech zeen alvas neet van plan zich dao-aan te hauwe.
• 6 - Ouch in de twiede runj wintj Francois Hollande de verkezinge van de zittende Nicolas Sarkozy ; hae weurt daomit de twiede socialistische presindetj van 't landj.
• 6 - Bie de parlementsverkezinge in Grekelandj haole versjillende extremistische partieje monsterwinste, dewiel de centrumrechse en sociaaldemocrate verleze.
• 7 - Nao ein termien premier te zin geweas weurt Vladimir Poetin veur d'n driede kier prizzendent van Roslandj
• 19 - Op 'n sjaol in Brindisi , Italie , weurt 'ne bomaansjlaag geplaeg. Me verdenk de mafia van betrokkeheid, meh de volgenden daag betwievelt me dat weer.
• 20 - Bie 'nen aerdsjoddel van 6,0 op de MM-sjaol mit 't epicentrum kortbie Bologna valle 7 doeje en versjillende gewonje. De sjaoj aan historische boewe is enorm.
• 21 - D'n Amsterdamsen tribbenaal deit oetsjpraok in de ' Amsterdamse zedezaak '. Hoofverdachte Robert M. krieg 18 jaor gevangenis mit tbs veur 't misbroeke van tientalle klein kenjer, ziene man Richard O., dae weurt vriegesjpraoke van mitplichtigheid, krieg 6 jaor omdat hae dit misbroek gemekkeliker haet gemaak.
• 21 - In San'a' , de hoofsjtad van Jeme , weurt aan de veuraovendj van de nationale fiesdaag 'ne zelfmaordaansjlaag geplaeg. Hiebie valle zaeker 96 doeje en vaol gewonje.
• 23 - In Egypte waere de ierste democratische presidentsverkezinge gehauwe.
• 30 - D'n tribbenaal veur Sierra Leone in Leidschendam veroerdeilt Charles Taylor , d'n ex-president van Liberia , tot 50 jaor gevangenis.

juni [ bewirk | bron bewerke ]

• 2 - Hosni Moebarak , ex-presidentj van Egypte , weurt om zien betrokkeheid bie doejelik geweld taege demonstrante veroerdeild tot laeveslang gevangenis.
• 6 - Tweede en letste Venuseuvergank in de 21e eeuw. De vurrige waas in 2004 en de volgende euvergeng waere verwach in 2117 en 2125 .
• 7 - In Mofert en tosje Tongere en Zietendaol trekke windjhoze euver.
• 9 - 't EK voetbal begintj in Pole en Oekraine .
• 17 - Nao de mislokde regeringsvorming waere in Grekelandj obbenuujs parlementsverkezinge gehawwe. De Europagezinje partieje lieke hiebie get te winne.
• 23 - In de oetgaansnach van vriedig op zondig weurt de jonge Glenn de Haen oet Munstergelaen in Zittert op sjtraot vermaord .
• 28 - D'n Amerikaansen hoeggerichshaof verklaort de zorgwet, e paradepaerdje van presindentj Barack Obama , grondjwettig.

juli [ bewirk | bron bewerke ]

• 1 - Presidents- en congresverkezinge in Mexico .
• 1 - In de finale van 't EK Voetbal 2012 versjleit Sjpanje Italie mit 4-0 en prolongeert daomit zienen titel.
• 4 - 't CERN in Geneve kunjig op 'n paersconferentie aan dat 't 't zoegenaomp Higgsdeilke allezelaeve haet gevonge.
• 7 - In Libie venje de ierste vriej verkezinge oets plaats. De bevolking sjtump veur e nuuj parlement.
• 11 - Mitsubishi maak officieel bekendj dat 't NedCar aan investeerder VDL geit verkoupe. Al ieder waort bekendj dat BMW hie in de toekoms de Mini haop te make.
• 13 - De plenair Kamer sjplit mit 106 sjtumme veur en 42 taege 't keesdistrik Brussel-Halle-Vilvoorde , wat saer 50 jaor e probleem in de Belzje politiek had gevormp.
• 18 - In Waalre ( W(a)older , Naord-Braobentj ) brentj 't raodhoes aaf nao 'n gerichde aanval mit autobomme.
• 18 - Bie 'nen aansjlaag in Damascus komme de Syrische minister en ongerminister van defensie om; dae leste is president Assad ziene zjwaoger.
• 20 - In Aurora (bie Denver , Colorado ) waere bie de premier van de nuuj Batmanfilm The dark knight rises twelf luuj doedgesjote daor 'ne sjotter mit gaasmaske en kogelvrieje zjilee.
• 27 - In Londe beginne de Olympische Zomersjpele .

augustus [ bewirk | bron bewerke ]

• 7 - 'ne Camion riejt in Diepenbik twie jonge van 7 en 10 aan.
• 12 - De 30e Olympische Sjpaele in Lonje weure aafgesjlaote. Succesvolste landj waore de Vereinigde Sjtaote mit 46 kier goud, 29 kier zilver en 29 kier brons. De Nederlandse equipe enjig as dertiende mit 6 kier goud, 6 kier zilver en 8 kier brons, de Belzje kaome mit 1 kier zilver en 2 kier brons op de gedeild 60e positie.
• 17 - Drie lejer van de punkband Pussy Riot waere tot twie jaor werkkamp veroerdeild nao aanleijing van optrejje in de kirk taege presidentj Vladimir Poetin . Vaol luuj, veural in de westerse waereld, zeen dit as e politiek perces.
• 28 - Michelle Martin , de vrouw van kenjermaordenaer Marc Dutroux , kump vervreug vriej, op veurwaerde dat ze in 't Clarissekloester in Malonne (sjtad Name ) geit woene.
• 29 - De Paralympische Zomersjpele beginne.
• 29 - Tennissjpaelster Kim Clijsters weurt op de US Open in twie sets (7-6, 7-6) oetgesjakeld daor de jong Britse Laura Robson . Hiemit kump 'n endj aan Clijsters haor tenniscarrier in 't enkelsjpael.

september [ bewirk | bron bewerke ]

• 12 - Bie de verkezinge veur de Twiede Kamer winne de VVD en de PvdA , die mit 41 en 38 zaetele de twie groetste partieje weure. PVV en CDA verlere henjig, de SP blief taege de verwachting geliek.
• 29 - Op Curacao beneump de gouvernaor 'n interimkabinet onger leijing van Betrian; premier Gerrit Schotte van de gevalle regering vech de legitimiteit van dit besjluut aan en sjrpik van 'ne 'sjtaotsgreep'.

oktober [ bewirk | bron bewerke ]

• 1 - Nao bemiddeling van minister Maxime Verhagen (Economische Zakes) nump BMW 't NedCar -febrik in Bor euver. 't Geit dao de Mini boewe.
• 1 - Taege de verwachtinge in en ondanks berichte van irnstige intimidatie wintj de Goegrischen Droum, e verbondj van oppositiepartieje, de parlementsverkezinge in Georgie van de regerende Vereinigde Nationaal Bewaeging van presidentj Michail Saakasjvili .
• 7 - De Zesde Floriade in Venlo weurt aafgeslote. Zoee'n 2 miljoen luuj hebbe de beurs bezoch.
• 8 - De extremistische bewaeging Sharia4Belgium luf zich op.
• 14 - Op 't Belsj venje lokaal verkezinge plaats. De N-VA van Bart De Wever kump in Vlaandere henjig op en weurt in vaol gemeintes de groetste partiej, dewiel SP.a , Open VLD en zaeker Vlaams Belang hel verleze. In Wallonie behilt de PS euver 't algemein haor machsbases.
• 14 - D'n Oesteriekse parachutesjpringer Felix Baumgartner geit as ierste minsj in vrieje val daor de geluidsmoer door van 39 kilometer huugde baove New Mexico oet 'ne ballon te sjpringe.
• 15 - In museum De Kunsthal in Rotterdam waere 7 veurnaam deuk van veuraansjtaonde sjilders van rond 1900 gesjtaole.
• 19 - Jos van Rey , wethajer in Remunj en senator veur de VVD , weurt verheurd op verdenking van corruptie . Ouch duit de politie 'nen inval bie haom toes.
• 22 - De internationaal fietsrenunie UCI sjlut op advies van 't Amerikaans anti-dopinggenoetsjap USADA Lance Armstrong veur 't laeve oet en ontnump haom al zien wedsjtrietrizzeltate, wo-onger zeve zaege in de Runj van Frankriek .
• 24 - Ford maak bekendj dat 't zie febrik in Genk in 2014 zal toedoon. Dit beteikent ontsjlaag veur 4.300 arbeiers.
• 26 - De zakeman en vreugere premier van Italie Silvio Berlusconi weurt veroerdeild tot 4 jaor gevangenis om fiscaal fraude.
• 29 - De orkaan Sandy raak de Amerikaanse oeskos, woe-onger de sjtad New York , hel. 't Is oetzunderlik tot 'ne zoe zjwoere sjtorm die regio bereik.
• 30 - De bekenden avvekaat Bram Moszkowicz weurt door de Raod van Disciplien veur 't laeve oet zien amb gezat.

november [ bewirk | bron bewerke ]

• 5 - 't Kabinet-Rutte II , rostend op 'n mauf coalitie van VVD en PvdA , weurt beeidig.
• 6 - De zittenden Democratische presidentj Barack Obama wintj de verkezinge van ziene Rippeblikeinse rivaal Mitt Romney .
• 13 - Totaal zonsverduustering in Noord-Australie.
• 29 - Presidentj Mahmoed Abbas van de Palestiense Autoriteit deit e succesvol verzeuk om Palestina bie de Vereinigde Naties te doon erkinne as woernummerssjtaot .

december [ bewirk | bron bewerke ]

• 3 - 'ne Nederlandse voetbalgrensrechter sjtorf naodat hae d'n daag tevaore daor drie jaogsjpaelers is mishanjeld.
• 6 - Ingebruukname van de Hanzelien tosje Lelysjtad en Zjwolle .
• 12 - De sjpeciale "twelf-twelf-twelf"-daag : 12-12-12
• 12 - Tennisster Kim Clijsters beinjig mit de wins (6-3, 6-3) 'n vrundjsjappelike wedsjtried taege Venus Williams definitief haor tenniscarrier.
• 14 - Op 'n basissjaol in Newtown, Connecticut , ventj 'n sjeetpartie plaats. Hiebie valle tientalle doeje, veural kenjer.
• 21 of 23 ^[1] - Eindj van de viefde graote cyclus van de Mayakalender (13.0.0.0.0), aevel neet van de hujige pictun .
• 21 - De videoclip bie Gangnam Style , e leed van de Zuud-Koreaanse poparties PSY , weurt as ierste video op YouTube ein mieljard kier bezeen.

Nobelprieze [ bewirk | bron bewerke ]

• Natuurkunde : Serge Haroche en David J. Wineland "veur baonbreke experimenteel methodes die us in staot stelle individueel kwantumsysteme te mete en te manipulere."
• Sjemie : Robert Lefkowitz en Brian Kobilka "um hun studie nao G-eiwitgekoppelde receptore ."

Geneeskunde
: 
John Gurdon
 en 
Shinya Yamanaka
 "veur de oontdekking tot volwasse celle weer tot 
pluripotente
 kinne weure geherprogrammeerd."

• Literatuur : Mo Yan "dee volksverhaole, historie en 't modernt met hallucinant realisme vermingk."
• Vrei : De Europese Unie "veur mie es zes decennia bijdrage aon de bevordering vaan vrei en verzeuning, democratie en minserechte in Europa."
• Economie : Alvin E. Roth en Lloyd Shapley "um hun theorie vaan stabiel allocaties en de praktijk vaan merretoontwerp."

Persoen vaan 't Jaor [ bewirk | bron bewerke ]

Barack Obama (twiede kier)

Gesjtorve [ bewirk | bron bewerke ]

• 16 jannewarie : Gustav Leonhardt , Nederlandse klavecinis (83)
• 17 jannewarie : Phil Bosmans , Belsj-Limburgse paoter (89)
• 17 jannewarie: Piet Romer , Nederlandsen actaor (83)
• 19 jannewarie : Rudi van Dantzig , Nederlandsen danser en choreograaf (78)
• 30 jannewarie : Doeschka Meijsing , Nederlandse sjriefster (64)
• 11 fibberwarie : Whitney Houston , Amerikaanse zengeres (48)
• 15 fibberwarie : Gerrit Ybema , Nederlandse politicus (66)
• 16 fibberwarie : Anil Ramdas , Surinaams-Nederlandse sjriever en journalis (54)
• 26 fibberwarie : Yvonne Verbeeck , Belzje actries (98)
• 29 fibberwarie : Davy Jones , Amerikaanse zenger (66)
• 18 miert : George Tupou V , keuning van Tonga (63)
• 19 miert : Ger Lataster , Nederlands-Limburgse kunstenaer (92)
• 21 miert : Herman Broekhuizen , Nederlandse radiomaeker (89)
• 1 april : Leila Denmark , Amerikaanse kenjerdokter en laeftiedrecordhelster (114)
• 24 april : Wim Hoddes , Nederlandsen actaor (93)
• 30 april : Alexander Dale Oen , Noorse zjwummer (26)
• 5 mei : Gerard van Westerloo , Nederlandse journalis (69)
• 15 mei : Carlos Fuentes , Mexicaanse sjriever (83)
• 17 mei : Donna Summer , Amerikaanse zengeres (63)
• 18 mei : Dietrich Fischer-Dieskau , Duutsje zenger (86)
• 20 mei : Robin Gibb , Britse zenger (62)
• 24 mei : Klaas Faber , Nederlandsen SS'er (90)
• 26 mei : Tuur Decabootere , Belzje fietserenner (75)
• 2 juni : Jan Gmelich Meijling , Nederlandse politicus (76)
• 3 juni : Edoeard Chil , Russische zenger (77)
• 5 juli : Rob Goris , Belzje fietserenner en ieshockeyer (30)
• 5 juli: Gerrit Komrij , Nederlandsen dichter (68)
• 11 juli : Rutger Kopland , Nederlandsen dichter (77)
• 31 juli : Gore Vidal , Amerikaanse sjriever (86)
• 5 augustus : Michel Daerden , Belzje politicus (62)
• 21 augustus : Guy Spitaels , Belzje politicus (80)
• 25 augustus : Neil Armstrong , Amerikaanen astronaut (82)
• 28 augustus : Sjef Diederen , Nederlands-Limborgse zenger (80)
• 29 september : Hebe Camargo , Braziliaanse actries (83)
• 6 oktober : Raoul De Keyser , Belzje sjilder (82)
• 7 oktober : Ivo Michiels , Belzje sjriever (89)
• 9 oktober : Theo Olof , Nederlandse violis (88)
• 15 oktober : Norodom Sihanoek , Cambodjaanse keuning (89)
• 17 oktober : Sylvia Kristel , Nederlandse actries (60)
• 25 oktober : Joop Stokkermans , Nederlandse componis (75)
• 27 oktober : Hans Werner Henze , Duutsje componis (86)
• 28 oktober : Terry Callier , Amerikaanse zenger (67)
• 29 oktober : J. Bernlef ( Hendrik Jan Marsman ), Nederlandse sjriever (75)
• 5 november : Elliott Carter , Amerikaanse componis (103)
• 6 november : Hetty Blok , Nederlandse actries (92)
• 9 november : Will van Kralingen , Nederlandse actries (61)
• 25 november : Simeon ten Holt , Nederlandse componis (89)
• 3 december : Jeroen Willems , Nederlandsen actaor (50)
• 5 december : Dave Brubeck , Amerikaansen jazzpianis (91)
• 5 december: Oscar Niemeyer , Braziliaansen arsjitek (104)
• 11 december : Ravi Shankar , Indiase musicus (92)
• 11 december: Galini Visjnevskaja , Russische zengeres (86)
• 13 december : Otto Ketting , Nederlandse componis (77)
• 30 december : Rita Levi-Montalcini , Italiaanse neurologin (103)

Referentie [ bewirk | bron bewerke ]

In de categorie 2012 van Wikimedia Commons zeen media gerelateerd aan dit ongerwerp te venje