1988

1988 var eitt skotar, ið byrjaði a einum friggjadegi eftir ti gregorianska kalendaranum . arið er nummar 1988 eftir Kristi føðing, ar 988 i øðrum artusund , ar 88 i 20. øld , og ar niggju i 1980-arunum .

I 20. øld, er arið 1988 , tað arið, ið hevur flestar romenskar bokstavir (11).

1988 var eitt eyðkent a i byrjan internetsins . Hetta var arið fyrsti kendi telduvirusin spratt upp, betur kendur sum Internetormurin 1988 . Fyrsta varandi leinkjan var gjørd imillum USA (NSFNET) og Evropa (Nordunet). Somuleiðis var eisini fyrsta internetbaseraða kjatt protokollin, ið kallaðist Internet Relay Chat . Hugtakið " Heimsvevurin " var tosað um fyri fyrstu ferð i Evrpeisku granskanarnevndini fyri kjarnorku ( CERN ) I 1988.

Sovjetsamveldið byrjar sina umfatandi umlegging til blandingsbuskap i byrjan 1988, og byrjar harvið at falla. Jarntjaldið byrjar at brotna niður i 1988 , ta Ungarn loyvir friari ferðing til vesturs.

Altjoða Heilsustovnurin byrjar verkætlan sina, ið skal utryma polio .

Arstal

1985 1986 1987 ? 1988 ? 1989 1990 1991

Aratiggju

1970-arini ? 1980-arini ? 1990-arini

Øldir

19. øld ? 20. øld ? 21. øld

Hendingar [ rætta | rætta wikitekst ]

1. januar - Serforsorgin verður yvirtikin sum føroyskt malsøki.
2. januar - Sovjetsamveldið byrjar umlegging av buskapi sinum ( perestroika ).
13. januar - Forseti Kina , Chiang Ching-kuo andast, og varaforsetin, Lee Teng-hui gerst forseti.
15. januar - Israelskir løgreglumenn og palestinsk motstøðufolk fara til hendurs i Jerusalem . Fleiri løgreglumenn, og i tað minsta 70 palestinar koma til skaða.
26. januar - Longst koyrandi Broadway leikur nakrantið, Phantom of the Opera , hevur sina fyrstu syning i New York byi.
13. - 28. februar - Vetrar-OL verður hildið i Calgary , Alberta , Kanada .
17. februar - Bumba brestur uttanfyri First National Bank i Oshakati i Namibia . 27 lata liv og 70 taka skaða.
25. februar - Grunnlog "Sætta lyðveldi Korea " verður sett i verk.
3. mars - Bretski politiski flokkurin, Liberal Democrats verður settur a stovn.
13. mars - Seikan tunnillin opnar fyri tokferðslu i Japan , og gerst heimsins longsti (58.85 km) og dypsti undirsjavartunnil heilt til 2016 .
16. mars - 3 menn lata liv og 70 taka skaða i einum byrsu og granatalopi i Belfast , Norðurirlandi . Alopið hendir i jarðaferð hja trimum IRA limum, ið voru dripnir a Gibraltar fyrr i manaðinum.
17. mars - Avianca flogfar fra Kolumbia dettur niður i fjøllini tætt við venesuelanska markið, og hevur við sær at 143 lata liv.
18. mars - Tokyo Dome , kenda itrottar- og baseballmiðstøðin i Tokyo opnar fyri almenninginum.
24. mars -
- Israelski Mordechai Vanunu verður dømdur i 18 ara fongsul, eftir at hava uppgivið kjarnorkuprogramm Israels til blaðsins Sunday Times .
- Fyrsta McDonalds matstovan opnar i einum kommunist riknum landi, ta matstovan opnar i Beograd i Jugoslavia . I 1989 opnar ein afturat i Budapest , og i 1990 opna tvær i Kina .
25. mars - Fyrsta motstøðugongan av mongu i 1980-arunum , verður hildin i Bratislava , Slovakia imoti Kekkoslovakisku sosiolistastjornini.
28. mars - Atlantsflog flygur sin fyrsta tur millum Føroyar og Danmark .
29. mars - Afrikanski tinglimurin, Dulcie September verður myrdur i Paris .
5. april -
- Atli P. Dam verður valdur til løgmann i Føroyum.
- Kuwait Airways flogfar verður rænt avegis fra Bangkok , Tailandi til Kuwait . Flogrænaranir krevja at 17 Shiite muslimskir fangar i Kuvait verða leyslatnir. Kuvait noktar, og hetta hevur við sær eitt 16 daga flogran, ið fevnir um 3 heimspartar. Tvey ferðafolk lata liv aðrenn ranið endar.
10. april - Seto brugvin i Japan opnar fyri ferðslu.
11. april - Filmurin The Last Emperor hja Bernardo Bertolucci vinnur niggju Oscars-virðislønir .
12. april - Fyrverandi poppsangarin Sonny Bono gerst borgastjori i Palm Springs , Kalifornia , USA .
14. april - Sovjetsamveldið lovar at trekkja ein part aftur av hermonnum sinum i Afganistan .
20. april - Longsta flogran i søguni tekur enda, ta ferðafolk Kuwait Airways verða endiliga leyslatin av ransmonnunum.
28. april - Eitt Aloha Airlines flogfar missir ein storan part av taki flogfarsins, imeðan tað flygur, og tað hevur við sær at ein letur liv.
30. april -
- World Expo 88 opnar i Brisbane i Avstralia .
- Celine Dion vinnur Eurovision Song Contest fyri Sveis við lagnum "Ne partez pas sans moi".
8. mai - Francois Mitterrand verður endurvaldur forseti Fraklands 7 ar framm.
15. mai - Sovjetski herurin trekkir seg aftur ur Afganistan aftana 8 ar i landinum.
16. mai - Ein amerikonsk gransking leggur fram at vanabindandi evnini i nikotini likjast teimum i heroini og kokaini
24. mai - Log, ið bannar upphevjan av samkyndleika i skulum, (outlawing promotion of homosexuality in schools) kemur igjøgnum i tinginum i Bretlandi .
27. mai - Microsoft utgevur Windows 2.1 .
31. mai - Ronald Reagan , Forseti USA , tosar framman fyri 600 haskulalesandi i Moskva , a ferð sini til Sovjetsamveldisins .
10. - 14. juni - 100.000 motstøðufolk byrja at syngja um kvøldanar i Tallin i Estlandi . Motstøðugongan fær navnið " Syngjandi Kollveltingin ".
11. juni - Stor konsert verður hildin a Wembley Stadium i London , til heiðurs 70 ara føðingardegi fongslaða Nelson Mandela .
14. juni - Eldur tekur seg upp i Montana beint norðanfyri mark tjoðgarðsins Yellowstone Park . Hetta hevur við sær at umleið 3.000 km ² , ella umleið 35% av garðinum brennur, aðrenn sløkkiliðsfolk fær tamarhald a eldinum seint i september.
23. juni - NASA visindamaðurin James Hansen boðar amerikanska senatinum fra, at menniskjagjørd upphiting av øllum jarðarknøttinum ( global warming ) er byrjað.
25. juni - Niðurlond vinna Sovjetsamveldið 2-0, og gerast evropameistarar i fotbolti 1988.
26. juni - Air France flogfar dettur niður i trøini við enda flogbreytarinnar, i eini lysingarflogferð i Fraklandi . 3 ferðafolk lata liv.
27. juni - Tvey tok smella saman a Gare de Lyon tokstøðini i Paris , og hevur tað við sær at 56 lata liv og 57 taka skaða.
3. juli -
- Fatih Sultan Mehmet brugvin i Istanbul stendur liðug, og gerst seinna bindiliðið i millum Evropa og Asia yvir Bosporus-strætið .
- Flogfar fra Iran Air verður av ovart skotið niður av eini amerikanskari missil. 290 folk, ið voru umborð, lata liv.
6. juli -
- Piper Alpha boripallurin i Norðsjonum verður oyðilagdur av eldsbruna og spreingingum. Hetta hevur við sær at 165 oljuvinnandi og 2 bjargingarfolk lata liv. 61 starvsfolk yvirliva vanlukkuna.
- Sjukrahusrusk skolar upp a strendur New York , harimillum sproytur við møguligari AIDS smittu. Seinni verða eisini funnið sjukrahusrusk a strondum Coney Island , Brooklyn og i New Jersea . Hetta hevur við sær at fleiri strendur New York verða lukkaðar fyri almenninginum mitt i heitasta skrasetta sumri i Norðeysturamerika.
31. juli - 32 folk lata liv, og 1.674 taka skaða ta ein brugv i ferjuterminalinum Sultan Abdul Halim fellur i Butterworth i Malaisia .
8. august - 8888 uppreisturin: Fleiri tusund motstøðufolk verða dripin i Burma , nu Myanmar , i eini motstøðugongu i moti stjornini.
11. august - Al-Qaeda verður stovnað av Osama bin Laden .
17. august - Forseti Pakistan , Muhammad Zia-ul-Haq og sendiharri USA i Pakistan, Arnold Lewis Raphel, lata liv i flogvanlukku nær Bahawalpur.
19. august - Vopnahvild byrjar i Iran-Irak krignum .
20. august - Iran-Irak kriggið endar. Mett verður at umleið ein million mans hava latið liv i krignum.
21. august - Nepal - India markið verður rakt av hørðum jarðskjalvta, imillum 709 og 1.450 folk lata liv, og fleiri tusund taka skaða.
25. august - Eldur tekur seg upp i Lisboa i Portugal , og oyðileggur part av elsta parti byarins.
26. august - "Terminal maðurin" Mehran Karimi Nasseri avger at vera verandi a franska De Gaulle flogvøllinum i Paris . Hann verður verandi har til 1. august 2006 .
28. august - 75 folk lata liv, og 346 taka skaða, ta try krigsflogfør smella saman, og eitt teirra dettur niður a askoðaranar, i einari flogsyning i Tysklandi .
11. september - Syngjandi kollveltingin : 300.000 mans syngja fyri tjoðveldi i Tallin i Estlandi .
12. September - Odnin Gilbert ger storan skaða i Jamaika .
17. september - 2. oktober - Summar-OL verður hildið i Seoul i Suðurkorea .
5. oktober -
- Ofriður tekur seg upp i Alger i Algeria imoti stjornini. Tann 10. oktober hava 500 folk latið liv i ofriðinum.
- Kilianski einaræðisharrin Augusto Pinochet missir valdið i Kili . Hann kemur aftur til valdið i 1990 .
19. oktober - Stora Bretland bannar allar utvarps- og sjonvarpssamrøður við IRA limir. BBC sleppir sær undan regluni við at nyta sjonleikarar i samrøðunum.
27. oktober - Ronald Reagan avger at brota niður amerikonsku sendistovuni i Moskva , orsakað av tolum til avlurtan, ið finnast i strukturi bygningsins.
30. oktober - Ayrton Senna gerst Formula 1 vinnari fyri fyrstu ferð, ta hann vinnur kappingina 1988 Japanese Grand Prix.
2. november - Fyrsti telduvirusin, Morris ormurin, ið er skrivaður av Robert Tappan Morris , verður sendur fra Massachusetts Institute of Technology i USA .
3. - 5. november - Fleiri tusund suðukoreansk lesandi motmæla fyrrverandi forsetanum Chun Doo-hwan .
8. november -
- Løgtingsval i Føroyum
- Forsetaval i USA: George H. W. Bush verður valdur framum Michael Dukakis . Bush gerst samstundis fyrsti sitandi varaforseti, ið verður valdur til forseta i USA .
13. november - Mulugeta Seraw , etiopskur løgfrøðilesandi i Portland i Oregon , verður sligin til deyða av limum Neo-Nazi bolksins East Side White Pride.
18. november - Ronald Reagan , forseti USA . undirskrivar log, ið gevur deyða revsing til narkohandlarar.
21. november - Ted Turner keypir Jim Crockett Promotions, og broytir tað til World Championship Wrestling (WCW).
23. november - Fyrrverandi forseti Suðurkorea , Chun Doo-hwan, biður opinberliga um umbering fyri spillingu hansara, imeðan hann sat sum forseti, og boðar fra at hann fer i utlegd .
1. desember -
- Carlos Salinas de Gortari tekur yvir sum forseti Meksiko .
- Fyrsti altjoða AIDS-dagurin verður hildin.
2. desember -
- Benazir Bhutto gerst forsætisraðharri Pakistan , og samstundis fyrsta kvinnuliga leiðari av einum Islamstyrdum stati.
- Meldurhvirla (Cyclon) i Bangladesj hevur við sær at 5 millionir mans verða heimleys, og fleiri tusund lata liv.
7. desember -
- Jarðskjalvti i Armenia hevur við sær at næstan 25.000 lata liv, 31.000 taka skaða, og 400.000 gerast heimleys.
- Syngjandi kollveltingin: Estiskt tekur yvir fra russiskum sum alment mal Estlands .
12. desember - Tokvanlukka i London hevur við sær at 35 lata liv og 132 taka skaða.
20. desember - ST undirskrivar sattmala i sambandi við bardagan i moti rusevnum og narkohandlarum.
21. desember -
- Pan-Am flogfar dettur niður yvir skotska byin Lockerbie , ta ein bumba brestur umborð. 259 ferðafolk og starvsfolk umborð umframt 11 folk, sum eru niðri a landjørðini, lata liv.
- Kolandi odn herjar i Føroyum og ger storan skaða kring alt landið. Odnin verður kend sum " Jolaodnin i '88 ". I desember 2013 visir Kringvarpið eina sending um Jolaodnina fra 1988, har tey visa myndir og filmsbrot fra odnini. Tosað er eisni við folk, ið hevði mist hus teirra, bæði ta og 25 ar seinni.

Okendar dagsetningar [ rætta | rætta wikitekst ]

TAT-8, fyrsti transatlantiski telefon kapulin, ið nytir ljosleiðarar, verður liðugur. Hetta hevur við sær støðugari samband imillum amerikanska og evropeiska internetið.
Nær arskiftinum verður tað fyrsta ordiliga og opinbera internet sambandið, ta samband fæst imillum Princeton, New Jersey og Stokkholm i Svøriki .
Tim Berners-Lee tosar um ætlanir sinar, sum enda við at gerast heimsvevurin (world wide web), ta honn tosar i CERN .
Hitabylgja i USA hevur við sær imillum 4.800 og 17.000 mans lata liv, og fleiri økir brend i hitanum.
Sum Sovjetsamveldið byrjar at fella, veksur russiska mafian.
The Communist Party of Britain verður sett a stovn i Stora Bretlandi .