Wrocław

Wrocław ; Wrocław ; Breslau
	barruti-hiria
	Irudi gehiago
Administrazioa
Estatu burujabe	Polonia
Voivoderria	Silesia Behereko voivoderria
Alkatea	Jacek Sutryk (en)
Izen ofiziala	Wrocław ; Брэслау ; Бреслау ; Вроцлав ; Breslau ; Breslau ; Бреслау ; ?????? ; Бреслау ; Wrocław ; Брэслау ; Breslavia ; Breslavia ; Breslau ; Wrocław
Jatorrizko izena	Wrocław ; Breslau
Posta kodea	50-041 eta 50-325
Geografia
Koordenatuak	51°06′36″N 17°01′57″E / 51.11°N 17.0325°E
Azalera	293 km²
Altuera	155 m
Mugakideak	Wisznia Mała udalerria , Czernica udalerria , Długoł?ka udalerria , K?ty Wrocławskie udalerria , Kobierzyce udalerria , Mi?kinia udalerria , Oborniki ?l?skie udalerria eta Siechnice udalerria
Demografia
Biztanleria	672.929 ( 2021eko martxoaren 31 ) ; 31.001 (2020)
Dentsitatea	2.296,69 bizt/km²
Informazio gehigarria
Sorrera	1214
Telefono aurrizkia	71
Ordu eremua	UTC+01:00 , Europa Erdialdeko Ordua eta UTC+02:00
Hiri senidetuak	Vienne , Reinickendorf , Breda , Guadalajara , Hradec Kralove , Dresden , Wiesbaden , Kaunas , Charlotte , Lille , Lviv , Ramat Gan , Hrodna , Skopje , Vienne , Vilnius eta Kiev
Matrikula	DW
	wroclaw.pl

Wrocław ^[1] ([?vr?t??swaf] ^ⓘ, alemanez : Breslau ) Poloniako hego-mendebaldeko hiria eta Silesia Behereko voivoderriko hiriburua da. Oder ibaiaren ertzean dago. 2010ean , 632.996 biztanle zituen.

Trenbide gune garrantzitsua da. Administrazioa, merkataritza eta industria (metalurgia, kimika, ehungintza, tresneria elektrikoa eta mekanikoa) dira ekonomia jarduera nagusiak. Monumentu ugari ditu, gehienak Bigarren Mundu Gerraren ondoren berrituak: San Joan Bataiatzailearen katedrala, XIII-XIV. mendeetako eliza gotikoak eta XVIII. mendeko unibertsitate barrokoa.

Historia [ aldatu | aldatu iturburu kodea ]

Poloniaren mende egon zen X. mendetik aurrera. 1241 . urtean, mongolek hustu zuten eta alemaniarrek konkistatu eta berriro eraiki ondoren, Bohemiako etxearen mende egon zen 1335 . urtetik aurrera. 1526 . urtean Habsburgotarren esku zegoen eta 1742 . urtean, Silesiako lurralde gehienak bezala, Prusiari lotu zitzaion. Kalte handiak jasan zituen bi mundu gerretan.

Garraioa [ aldatu | aldatu iturburu kodea ]

Hiriko hegoaldeak A8 autobidera du sarbide zuzena, Berlin , Dresde , Krakovia eta Silesia Garaiarekin lotzen duena. Bestalde, A8 autobideak ? "Wrocławeko eraztuna" deitua ? mendebaldea zeharkatzen du; A4-ak iparraldea lotzen du Pozna? , Bydgoszczekin , eta S8-ak Ole?nica , Łod? , Varsovia eta Białystok hiri poloniarrekin.

Wrocławeko aireportuak Nikolas Koperniko du izena. Hiriko autobus zerbitzu publikoak aireportua hiriarekin lotzen du, egunez, 406 linearen bidez eta gauez, ordea, 249 linearen bidez. Aireportuaz gain, ibai-portua dago, Oder ibaian.

Hiri barruko garraio publikoari dagokionez, Miejskie Przedsi?biorstwo Komunikacyjne - MPK (Udal Garraio Enpresa) konpainiak autobus lineak eta 22 tranbia linea kudeatzen ditu. Tiketak kioskoetan eta autobus eta tranbia geralekuetako salmenta makina automatikoetan eros daitezke.

Klima [ aldatu | aldatu iturburu kodea ]

Datu klimatikoak ( Wrocław ( Koperniko aireportua ), 1981-2010 bataz bestekoak)
Hila	Urt	Ots	Mar	Api	Mai	Eka	Uzt	Abu	Ira	Urr	Aza	Abe	Urtekoa
Erregistraturiko tenperatura maximoa (°C)	16.3	19.7	25.2	32.0	33.9	38.0	37.9	38.9	35.3	26.6	22.0	17.7	'
Batez besteko tenperatura maximoa (°C)	2.4	3.9	8.4	14.4	19.6	22.2	24.6	24.3	19.3	14.0	7.4	3.2	13.6
Batez besteko tenperatura (ºC)	-0.7	0.5	3.9	8.9	14.1	16.8	18.9	18.5	13.9	9.3	4.0	0.4	9.0
Batez besteko tenperatura minimoa (°C)	?4.2	?3.5	?0.4	3.2	7.9	11.2	13.1	12.5	8.9	4.7	0.4	?2.7	4.3
Erregistraturiko tenperatura minimoa (°C)	?29.4	?32.0	?22.1	?6.3	?3.1	1.1	4.7	2.9	?4.0	?6.0	?15.5	?22.7	'
Pilatutako prezipitazioa (mm)	27	25	32	33	59	71	81	67	47	32	35	32	541
Prezipitazio egunak (≥ 1 mm)	14	12	12	10	13	12	14	13	11	13	15	12	151
Eguzki orduak	54	74	125	204	250	251	251	247	166	119	67	47	1855
Hezetasuna (%)	84	82	77	71	71	72	71	72	78	81	86	86	77.6
Iturria: ^[2]^[3]^[4]

Datu klimatikoak ( Wrocław ( Koperniko aireportua ), 1961-1990 bataz bestekoak eta muturrekoak)
Hila	Urt	Ots	Mar	Api	Mai	Eka	Uzt	Abu	Ira	Urr	Aza	Abe	Urtekoa
Erregistraturiko tenperatura maximoa (°C)	14.9	19.7	25.2	29.5	31.0	32.8	36.2	35.0	31.8	28.1	20.6	16.4	'
Batez besteko tenperatura maximoa (°C)	1.3	3.2	7.9	13.6	18.8	22.0	23.4	23.2	19.3	14.1	7.4	3.0	13.1
Batez besteko tenperatura (ºC)	-1.8	-0.5	3.2	8.0	13.1	16.5	17.7	17.2	13.4	8.9	3.9	0.2	8.3
Batez besteko tenperatura minimoa (°C)	-5.3	-4.0	-0.9	2.8	7.1	10.7	12.0	11.6	8.7	4.6	0.6	-3.1	3.7
Erregistraturiko tenperatura minimoa (°C)	-30.0	-27.0	-23.8	-8.1	-4.0	0.2	3.6	2.1	-3.0	-7.6	-18.2	-24.4	'
Pilatutako prezipitazioa (mm)	28	26	26	39	64	80	84	78	48	40	43	34	590
Prezipitazio egunak (≥ 1.0 mm)	7.3	6.6	7.2	7.7	9.6	10.0	9.7	8.4	7.9	7.1	9.2	8.6	99.3
Eguzki orduak	49.0	65.0	107.0	142.0	198.0	194.0	205.0	197.0	139.0	108.0	52.0	39.0	1495
Iturria: NOAA ^[5]

Herritar ezagunak [ aldatu | aldatu iturburu kodea ]

Adolph Menzel ( 1815 - 1905 ), margolaria.
Theodor Mommsen ( 1817 - 1903 ), idazlea.
Paul Ehrlich ( 1854 - 1915 ), biologoa.
Gerhart Hauptmann ( 1862 - 1946 ),
Alois Alzheimer ( 1864 - 1915 ), psikiatra eta neurologoa.
Fritz Haber ( 1868 - 1934 ), kimikaria.
Max Born ( 1882 - 1970 ), fisikaria.
Otto Stern ( 1888 - 1969 ), fisikaria.
Edith Stein ( 1891 - 1942 ), karmeldarra.
Manfred von Richthofen "Baroi Gorria" ( 1892 - 1918 ), militarra.
Reinhard Selten ( 1930 -), ekonomialaria.
Mirosław Hermaszewski ( 1941 -), astronauta.
Wanda Rutkiewicz ( 1943 - 1992 ), alpinista.

Hezkuntza [ aldatu | aldatu iturburu kodea ]

Wrocław Poloniako hirugarren unibertsitate-hiririk handiena da eta 135.000 ikasle inguru ditu, 30 unibertsitate eta eskolatan; haien artean, aipagarrienak hauexek dira:

Wrocławeko Unibertsitatea ( Uniwersytet Wrocławski ), 47.000 ikaslerekin,
Wrocławeko Politeknikoa ( Politechnika Wrocławska ), 40.000 ikaslerekin,
Wrocławeko Ekonomia Unibertsitatea ( Uniwersytet Ekonomiczny we Wrocławiu ), 18.000 ikaslerekin,
Wrocławeko Ingurumen eta Osasun Zientzien Unibertsitatea ( Uniwersytet Przyrodniczy we Wrocławiu ), 13.000 ikaslerekin eta
Wrocławeko Medikuntza Unibertsitatea ( Uniwersytet Medyczny we Wrocławiu ), 6.000 ikaslerekin.

Kultura [ aldatu | aldatu iturburu kodea ]

Donostiarekin batera, 2016ko Europako kultura hiriburu izendatu zuten.

Museoak [ aldatu | aldatu iturburu kodea ]

Museoa	Helbidea
Arkeologia museoa	Cieszy?skiego 19
Arkitekturaren museoa	Bernady?ska 5
Hileta-Artearen museoa	Wita Stwosza 32
Historiaren Museoa	Kazimierza Wielkiego 35
Historia Naturalaren Museoa	Sienkiewicza 21
Mineralogiaren Museoa	Ku?nicza 22
Museo Etnografikoa	Traugutta 111/113
Museo Nazionala	Powsta?cow Warszawy 5
Telekomunikazioen Museoa	Krasi?skiego 1
Udal Artearen Museoa	Rynek 1
Unibertsitateko Museoa eta dorrea	Uniwersytecki 1

Musika [ aldatu | aldatu iturburu kodea ]

Wrocławek opera etxea eta areto filarmonikoa ditu. Opera Etxea ?widnicka kaleko 35. zenbakian dago eta Areto Filarmonikoa , berriz, Piłsudskiego kaleko 19. zenbakian.

Kirolak [ aldatu | aldatu iturburu kodea ]

Wrocławeko futbol-talde nagusia Poloniako futbol ligako lehen mailako ?l?sk Wrocław da: haren egoitza eta jokolekua Wroclawko Udal Estadioan da. Saskibaloiari dagokionez, ?l?sk Wrocław taldeak Poloniako maila goreneko ligan jokatzen du.

2012an Poloniak eta Ukrainak elkarrekin antolatu zuten UEFA Euro 2012 futbol-txapelketaren egoitzetako bat izan zen Wrocławko Ma?lice Estadioa .

Hiri senidetuak [ aldatu | aldatu iturburu kodea ]

Wrocławek ondorengo hiriekin dauzka senidetza hitzarmenak sinatuta:

Iruditegia [ aldatu | aldatu iturburu kodea ]

Unibertsitatea.
Udaletxea.
Oder .
Breslau.
Wroclawko Udal Estadioa .

Erreferentziak [ aldatu | aldatu iturburu kodea ]

Artikulu honen edukiaren zati bat Lur hiztegi entziklopediko tik edo Lur entziklopedia tematiko tik txertatu zen 2012/7/29 egunean. Egile-eskubideen jabeak, Eusko Jaurlaritzak , hiztegi horiek CC-BY 3.0 lizentziarekin argitaratu ditu, Open Data Euskadi webgunean .

↑ Euskaltzaindia . 157. araua: Europako hiriak. .
↑ (Errusieraz) pogoda.ru.net. КЛИМАТ ВРОЦЛАВА. .
↑ (Polonieraz) Tvnmeteo.tvn24.pl. 32 stopnie we Wrocławiu. Padł rekord z 1968 Roku. .
↑ (Polonieraz) Meteomodel.pl. Rekordy temperatury w Polsce ? Pogoda i Klimat. .
↑ (Ingelesez) NOAA . Wroclaw (12424) - WMO Weather Station. .
↑ .
↑ .

Kanpo estekak [ aldatu | aldatu iturburu kodea ]

Wroclaweko Udal webgunea (Polonieraz) (Alemanez) (Ingelesez) (Italieraz)
Wroclawi buruzko artikulua ARGIA aldizkarian

Datuak: Q1799
Multimedia: Wrocław / Q1799

[1] Euskaltzaindia . 157. araua: Europako hiriak. .

[2] (Errusieraz) pogoda.ru.net. КЛИМАТ ВРОЦЛАВА. .

[3] (Polonieraz) Tvnmeteo.tvn24.pl. 32 stopnie we Wrocławiu. Padł rekord z 1968 Roku. .

[4] (Polonieraz) Meteomodel.pl. Rekordy temperatury w Polsce ? Pogoda i Klimat. .

[noaa-5] (Ingelesez) NOAA . Wroclaw (12424) - WMO Weather Station. .

[Guadalajara_sisters-6] .

[Wiesbaden_twinning-7] .

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

	Europako kultura-hiriburuak
1985 Atenas • 1986 Florentzia • 1987 Amsterdam • 1988 Mendebaldeko Berlin • 1989 Paris • 1990 Glasgow • 1991 Dublin • 1992 Madril • 1993 Anberes • 1994 Lisboa • 1995 Luxenburgo hiria • 1996 Kopenhage • 1997 Tesalonika • 1998 Stockholm • 1999 Weimar • 2000 Reykjavik • Bergen • Helsinki • Brusela • Praga • Krakovia • Santiago de Compostela • Avignon • Bolonia • 2001 Rotterdam • Porto • 2002 Brujas • Salamanca • 2003 Graz • 2004 Genova • Lille • 2005 Cork • 2006 Patras • 2007 Luxenburgo hiria eta Eskualde Handia • Sibiu • 2008 Liverpool • Stavanger • 2009 Linz • Vilnius • 2010 Essen • Istanbul • Pecs • 2011 Turku • Tallinn • 2012 Maribor • Guimaraes • 2013 Ko?ice • Marseilla • 2014 Umea • Riga • 2015 Mons • Plze?/Pilsen • 2016 Donostia • Wrocław • 2017 Aarhus • Pafos • 2018 Leeuwarden • Valletta • 2019 Matera • Plovdiv 2020-2021eko apirila Rijeka • Galway • 2022 Kaunas • Esch-sur-Alzette • Novi Sad • 2023 Veszprem • Timi?oara • Eleusis • 2024 Tartu • Bad Ischl • Bodø 2025 Chemnitz