Neguko Olinpiar Jokoak
,
Nazioarteko Olinpiar Batzordeak
antolatu eta kudeatzen duen mundu mailako garrantzi handiko gertaera da. Ekitaldi honetan izotzezko eta elurreko kirol anitz praktikatzen dira.
Eski nordikoa
,
izotz gaineko abiadura-patinajea
eta
patinaje artistikoa
,
izotz hockeya
,
bobsleigha
,
konbinatu nordikoa
eta
eski jauziak
izan dira lehenengo ediziotik jardun duten kirolak. Beste kirol batzuk, hala nola,
lugea
,
curlinga
eta
akrobaziazko eskia
urteak pasa ahala sartuz joan dira Neguko Olinpiar Jokoetan.
Lehen Neguko Olinpiar Jokoak
Chamonix
en ospatu ziren
1924.
urtean. Lehenago hockeya eta irristaketa artistikoak Udako Jokoen parte ziren, eta hortik aurrera Neguko Olinpiar Jokoen parte izatera pasa ziren. Jokoak lau urtean behin ospatzen hasi ziren,
1940
ra arte. Urte horretan,
Bigarren Mundu Gerraren
ondorioz bertan behera gelditu ziren eta
1948
an berriro ospatu ziren
Saint-Moritzen
. Lau urtean behin ospatzen jarraitu ziren,
Udako Olinpiar Jokoekin
batera,
Albertvilleko Neguko Olinpiar Jokoak
arte. Urte horretatik aurrea NOBk erabaki zuen Neguko eta Udako Olinpiar Jokoak bi urteko tartearekin ospatuko zirela. Horrela,
Lillehammer
ren ospatu ziren jokoetatik aurrera, Neguko eta Udako Jokoak bi urteko ezberdintasunarekin ospatzen dira. Jokatutako azken jokoak
2022ko Pekingo Jokoak
izan ziren.
Negu kirolez osaturiko lehen multi-kirol ekitaldia
Joko nordikoak
izan ziren,
1901
ean
Suedia
n ospatu zirenak lehen aldiz.
Viktor Gustaf Balck
jeneralak antolatu zituen Joko Nordikoak. Bigarren edizioa
1903
an ospatu zuen eta hirugarrena
1905
an, eta hortik aurrera lau urtero ospatzen hasi ziren
1926
raino. Balck
Nazioarteko Olinpiar Batzordea
ren kidea izan zen hasieratik eta
Olinpiar Jokoen
sortzailearen,
Pierre de Coubertin
baroiaren, laguna ere bazen. Balck negu-kirolak Olinpiar Jokoen programan sartzen saiatu zen, batez ere
irristaketa artistikoa
.
[1]
1908ko Londreseko Olinpiar Jokoetan
lau irristaketa proba ospatu ziren.
[2]
Ulrich Salchow
(munduko 10 txapelduna aldiz) eta
Madge Syers
izan ziren garaileak.
[3]
Hiru urte beranduago
Eugenio Brunetta D’Usseaux
konde
italiar
rak
NOB
ri proposatu zion neguko kirolei aste bat eskaintzea
1912ko Estokolmoko Olinpiar Jokoen
programan baina antolatzaileek bi arrazoi emanez bota zuten atzera: Joko Nordikoen integritatea babestea eta neguko kirolak udako kirol batzuekin batera antolatzeko zailtasuna.
[4]
?
[5]
Eugenio Brunettaren ideiak indarra hartu zuen berriro ere
Berlin
go
1916ko Olinpiar Jokoen
prestaketan. Hainbat proba (
abiadura patinajea
,
patinaje artistikoa
,
izotz hockeya
eta
eski nordia
) barnebilduko zituen neguko aste bat programatzera iritsi ziren, baina
Lehen Mundu Gerra
zela eta jokoak bertan behera geratu zirenez, ez zen burutu.
[4]
Gerraren osteko lehen Jokoetan,
Anberes
en
1920
ean jokatutakoak, patinaje artistikoa programa olinpiarrean berriz sartu zen, oraingoan izotz hockeyarekin batera.
[4]
1921
eko NOBren kongresuan
Paris
eko
1924ko jokoen
antolatzaileek “Neguko Kirolen Aste Internazionala” ospatzea erabaki zen, NOBk babestuta. Aste hau, azkenean hamaika egunez ospatu zena,
Chamonix
en egin zen eta arrakasta handia izan zuen. 16 herrialdetako 200 kirolari baino gehiago 16 probatan lehiatu ziren.
[6]
Soilik 15 emakumek parte hartu zuten, irristaketa artistiko lehiaketan guztiak.
[4]
Finlandia
ko eta
Norvegia
ko ordezkariek menderatu zituzten proba guztiak.
[7]
1925
ean NOBk Neguko Olinpiar Joko batzuk sortzea erabaki zuen,
[4]
Chamonixen ospatutako astea
lehen ediziotzat hartuz.
[4]
[8]
Saint Moritz
aukeratu zuen NOBk
1928ko Neguko Olinpiar Jokoei
ostatu emateko.
[5]
Baldintza
meteorologiko
aldakorrek Jokoen garapena baldintzatu zuten. Irekitze zeremonia
bisuts
gogor baten azpian ospatu zen,
[5]
eta 10.000 metrotako abiadura patinaje proba bertan behera geratu behar izan zen eta irabazlerik gabe indargabe geratu zen.
[9]
Era berean, eski nordikoko 50 kilometrotako proba 25 gradutako tenperaturarekin ospatu zen.
[9]
Dena den,
eguraldia
ez zen nabarmentzeko gauza bakarra izan:
Sonja Henie
norvegiar
irristalaria txapeldun olinpiar gazteena bilakatu zen irristaketa artistikoko proban urrea 15 urterekin eskuratu ostean. Goiztiartasun errekor hau ez zen 74 urtez gaindituko.
[10]
1932ko Jokoak
lehen aldiz
Europa
tik kanpo ospatu ziren,
Lake Placid
en zehazki. Aurreko edizioan baino atleta gutxiagok parte hartu zuten, bidai luze eta garestia eta
garaiko krisi ekonomikoa
zela eta. Joko hauetan berriz ere baldintza meteorologikoek zeresan handia eman zuten, urtarril erdialdera arte ez baitzuen elur nahikorik egin proba guztiak egin ahal izateko.
[4]
Sonja Heniek bere titulu olinpiarra defendatu zuen.
[11]
Eddie Eagan
ek, zeinak
1920ko Jokoetan
urrea lortu zuen
boxeo
an,
bobsleigh
proban urrea irabazi zuen. Era honetan, udako zein neguko kirol olinpiarretan urrea lortzen zuen lehen pertsona bihurtu zen, eta momentuz bakarra da.
[11]
Garmisch-Partenkirchen
hiri
bavariarra
izan zen
1936ko Jokoen
antolatzailea, otsailaren 6 eta 16 artean ospatu zirelarik.
[12]
1936
a izan zen Uda eta Neguko Jokoak herrialde berean ospatu ziren azken urtea.
Eski alpetarra
ren debut urtea izan zen.
[13]
Suitzar
eta
austriar
eskiatzaileek ez zuten parte hartu, NOBk eski irakasleei parte hartzeko jarritako debekuaren aurkako protesta gisa.
[13]
Hasiera batean
Sapporo
hiri
japoniarra
izan zen aukeratua
1940ko edizioa
ospatzeko baina
Bigarren Txina-Japonia Gerra
ren hasierak
NOB
Jokoak
Saint Moritz
era lekualdatzera behartu zuen. Hiru hilabete ondoren, NOBren eta Batzorde antolatzailearen artean sorturiko liskarren ondorioz aurreko edizioa ospatu zen
Garmisch-Partenkirchen
i eman zitzaizkion Jokoak berriz. Baina azkenean,
Bigarren Mundu Gerra
ren hasiera eta
Poloniaren inbasioa
gatik
1939
ko azaroan Udako zein Neguko Olinpiar Jokoak bertan behera gelditu ziren.
[14]
1944
ean
Cortina d’Ampezzo
n,
Italia
n, ospatu behar ziren
Jokoak
, bertan behera gelditu ziren baita ere gerrak jarraitzen zuelako.
[15]
NOB
k
Saint Moritz
aukeratu zuen
1948ko Jokoen
ospakizunetarako, gerran zehar
Suitza
k izandako neutraltasunaren eraginez hiria ez baitzen kaltetua izan. Gainera, erabili ziren instalazio gehienak jadanik
1928ko Jokoentzat
eraikiak zeuden.
[5]
28 herrialdetako kirolariak lehiatu ziren Suitzan, nahiz eta
Alemania
ko zein
Japonia
ko kirolariak ez ziren gonbidatuak izan.
[16]
Lehen aldiz
Anberes
eko
1920ko Olinpiar Jokoetan
erabili zen
bandera olinpiarra
lapurtu zuten joko hauetan zehar. Kirol mailan ordura arteko Jokorik lehiatuenak izan ziren, 10 herrialdeek urrezko domina bat lortu baitzuten.
[5]
Norvegia
ko
Oslo
hiria izan zen aukeratua
1952ko edizioa
antolatzeko. Su olinpiarra
Sondre Nordheim
eskiaren aitzindariaren jaioterrian piztu zuten.
[17]
Zuzia
ren txandak 94 pertsonek egin zituzten, guztiek eskien gainean.
[17]
[5]
Bandy
a,
herrialde eskandinaviar
retan oso herrikoia zen
hockey
aren antzeko kirol bat, erakusketa kirol bezala txertatu zen.
[5]
Gerraren ondorioz
1944ko Olinpiar Jokoak
ezin antolatu ostean,
Cortina d’Ampezzo
,
Italia
, izan zen aukeratua
1956ko Olinpiar Jokoak
antolatzeko. Inaugurazio zeremonian azken errelebularia,
Guido Caroli
, erori egin zen, eta zuzia itzaltzear egon zen.
[18]
Telebista
z eman ziren lehen Neguko Olinpiar Jokoak izan ziren.
[18]
Nahiz eta telebistako eskubideen salmenta
Erroma
ko
1960ko Udako Olinpiar Jokoetaraino
ez zen eman,
[19]
edizio hau eskala handiko kiroletako emankizunen fidagarritasuna aztertzeko erabili zen.
[19]
Joko hauetan eman zen
Sobietar Batasuna
ren debuta Neguko Olinpiar Jokoetan. Talde sobietarra domina-zerrendaren liderra izan zen.
[18]
NOBk
1960ko Neguko Olinpiar Jokoak
antolatzeko
Amerikako Estatu Batuetako
Squaw Valley
hiria aukeratu zuen. Azpiegitura eskasia zela eta, hiriak itxuraldaketa handi bat jasan zuen errepideak, hotelak, jatetxeak eta zubiak eraiki zirelako. Era berean, kirol instalazioak ere eraiki ziren: izotz jauregia, abiadurazko izotz patinaje pista eta jauzien tranpolina.
[20]
Irekiera eta itxiera ekitaldiak
Walt Disney
k produzitu zituen.
[20]
Joko hauetan kirolariek
hiri olinpiko
bat izan zuten lehenak izan ziren, baita emaitzak kontrolatzeko ordenagailuak erabili ziren lehenak ere (
IBM
ri esker).
[20]
Lehen eta momentuz azken aldiz
bobsleigh
proba ez zen ospatu, batzorde antolatzaileak proba honetarako instalazioak eraikitzea garestia zela pentsatu zutelako. Emakumeek debuta egin zuten
abiadurazko patinaje
probetan.
[20]
Innsbruck
hiri
tirol
darrak
1964ko Olinpiar Jokoak
hartu zituen.
Eski estazio
tradizional bat zen arren,
elur
eskasia gertatu zen eman ziren baldintza klimatiko beroengatik. Horregatik, austriar
armada
mobilizatu behar izan zuten elurra beste toki batzuetatik ekartzeko.
[20]
Lidia Skoblikova
patinatzaile sobietarrak historia egin zuen proba guztietan urrezko domina lortuz. Bere kirol bizitzan zehar sei urrezko domina olinpiar lortu zituen guztira, Neguko Olinpiar Jokoetan urrezko domina gehien lortu dituen kirolaria delarik.
[20]
Lehen aldiz ospatu zen
luge
lehiaketa, nahiz eta kirolak
publizitate
ezkorra izan zuen Jokoen aurretiko lasterketa batean kirolari bat hil zela eta.
[20]
[21]
Grenoble
ko
1968ko Jokoak
izan ziren lehenak mundu osoan kolorez transmititu zirenak.
[22]
Jean-Claude Killy
frantsesa
alpetar eskiko diziplina guztietan urrezko domina lortzen zuen bigarren eskiatzailea bihurtu zen.
[23]
Batzorde antolatzaileak telebistako eskubideak 2 milioi
dolar
rengatik saldu zituen,
Innsbruckeko Jokoetan
jasotako 936,667 dolarretatik gehikuntza nabarmena suposatuz.
[5]
Probak egoitza ezberdinetan egin ziren, eta haien arteko distantzia handia zela eta hiru
hiri olinpiko
desberdin eraiki behar izan ziren.
[5]
1972
an
Neguko Olinpiar Jokoak
lehen aldiz
Asia
n ospatu ziren.
Japonia
ko
Sapporo
hiria izan zen hautatua. Kirolarien profesionalismoak liskar desberdinak eragin zituen
NOB
ren eta batzorde olinpiar nazionalen artean. Jokoak hasi baino hiru aste lehenago
Avery Brundage
NOBko lehendakariak
Mammoth Mountain
en egin zen proba batean parte hartu zuten eskiatzaile guztiak lehiaketatik kanpo uzteko mehatxua egin zuen,
Estatu Batuetako
froga horretan jaso zuten sari ekonomikoak haien
amateur
kirolari izaerarekin talka egiten zuelakoan.
[5]
Azkenean, eskiatzaile bakarrari galarazi zitzaion parte-hartzea,
Karl Schranz
austriarrari
, diru gehien jaso zuena izan baitzen.
[24]
Kanada
k ez zuen
izotz hockey
talderik bidali 1972ko eta
1976ko Olinpiar Jokoetara
, liga profesionaletako jokalariak lerrokatzeko debekuagatik.
[25]
Hasiera batean
1976ko Olinpiar Jokoak
Amerikako Estatu Batuetako
Denver
hiriari eman zizkioten, baina
1972
an
Colorado
ko hautesleek Jokoen ospakizunarekin haien desadostasuna azaldu zuten
erreferendum
baten bitartez.
[24]
1973
an
Innsbruck
, zeinak instalazioak eraikiak mantentzen zituen
1964ko Jokoetatik
, aukeratu zuten Denver ordezteko.
[26]
Kasu honetan ere bi su olinpiar piztu ziren, hiriak Olinpiar Joko batzuk ospatzen zituen bigarren aldia zelako.
[26]
Lehen aldiz,
boblseigh
eta
luge
arentzako pista konbinatua erabili zen,
Iglsen
kokatua zegoena.
[27]
Sobietar Batasunak
laugarren urrezko domina lortu zuen jarraian
izotz hockeyean
.
[26]
1980ko Olinpiar Jokoak
jadanik
1932
an antolatu ziren
Lake Placid
era itzuli ziren.
Boikot
aren mehatxua joko guztietan zehar presente egon zen,
Moskuko Jokoei
egin ahal zitzaien boikot posiblearen gaineko eztabaida pil-pilean egon baitzen.
[28]
Eric Heiden
patinatzaile
estatubatuarra
jokoetako garaile handia izan zen, bost probetan urrea lortu baitzuen.
[20]
Hanni Wenzel
ek
alpetar eskiko
eslalom eta erraldoi probak irabazi zituen, bere herrialde
Liechtenstein
txapeldun olinpiarra zuen herrialderik txikiena bihurtuz.
[29]
Amerikako Estatu Batuek
Sobietar Batasuna
irabazi zuten
izotz hockey
ean ezusteko handia emanez, “
Elur gaineko miraria
” deituriko partidan. Urrea lortu zuen AEBtako taldeak bukaeran.
[30]
Sapporo
eta
Goteborg
ziruditen
1984ko Olinpiar Jokoak
ospatzeko gogokoenak, horregatik ezuste bat izan zen
Sarajevo
ren aukeraketa.
[31]
Jokoak oso ondo antolatuak izan ziren eta ezerk ez zuen laster herrialdea hondatuko zuen gerra iragartzen.
[32]
Jugoslavia
k Neguko Olinpiar Jokoetako lehen medaila lortu zuen
Jure Franko
eskiatzailea eslalom erraldoiaren proban bigarren geldituta.
[32]
Jokoetako beste momentu esanguratsu bat
Jayne Torvill
eta
Christopher Dean
britainiarrek
irristaketa artistikoko frogan epaile guztien aldetik kalifikazio perfektuak lortu zituztenean eman zen,
Ravelen Boleroa
ren musikarekin dantzatu ostean.
[32]
Txina
jokoetara itzuli zen, boikotagatik
1980koetan
parte hartu ez zuelako. Akordio batera iritsi ziren atletek bandera berezi batekin eta
ereserki nazional
desberdin batekin desfila zezaten.
[33]
1988
an,
Calgary
hiri kanadarra izan zen egoitza. Lehen aldiz 16 eguneko iraupena izan zuten Joko batzuk ospatu ziren.
[34]
Bai jauzietan zein
abiadurazko patinajea
n proba berriak sartu ziren, eta
curling
a,
abiadurazko patinajea pista laburrean
eta
akrobaziazko eskia
erakusketa kirol
gisa estreinatu ziren.
Lehen aldiz Olinpiar Joko batzuetan, abiadurazko irristaketa estalitako estadio batean ospatu zen, Obalo olinpiarrean.
Holandar
irristalari
Yvonne van Gennip
ek hiru urrezko domina irabazi eta munduko bi errekor hautsi zituen, faboritoak ziren
Ekialdeko Alemania
ko irristalariak gaindituz.
[35]
Gizonezkoetan,
Matti Nykanen
jauzilari
finlandiar
rak ere hiru urre lortu zituen, jokatu ziren jauzien hiru probak irabaziz.
[34]
Alberto Tomba
eskiatzaileak Olinpiar Jokoetan debuta egin zuen, urrezko dominak lortuz eslalomean eta eslalom erraldoian.
[36]
Christa Rothenburger
alemaniarrak 10.000 metroko irristaketa frogan urrea lortu zuen. Zazpi hilabete beranduago,
Seuleko Jokoetan
zilarra lortu zuen
pistako txirrindularitza
. Lehen eta momentuz kirolari bakarra da urte bereko Jokoetan bi domina lortzen dituena.
[34]
1992ko Olinpiar Jokoak
Udakoen urte berean ospatzen ziren azkenak izan ziren.
[37]
Albertville
hirian antolatu ziren,
Frantzia
ko
Savoia
eskualdean.
[37]
Berlingo harresia
ren erorketaren osteko lehen jokoak izan ziren.
[5]
Alemania
k nazio bakar bat bezala parte hartu zuen
1964
tik lehen aldiz, eta
Kroazia
eta
Eslovenia
Jugoslavia
ko errepublika zaharrek haien debuta egin zuten.
[5]
Sobietar Batasuna
osatzen zuten errepublika gehienek “
Talde Batua
” izenpean parte hartu zuten, jadanik independenteki aurkeztu ziren hiru
errepublika baltikoak
izan ezik,
Bigarren Mundu Gerra
tik lehen aldiz.
[5]
Toni Nieminen
finlandiarra, 16 urterekin, Olinpiar Joko batzuetan urrezko domina lortzen zuen gizonezko kirolari gazteena bihurtu zen.
[5]
Zeelanda Berri
ko eskiatzaile
Annelise Coberger
rek
Hego Hemisferio
ko herrialde baten lehen domina eskuratu zuen, eslalomeko proban bigarren geratuta.
[5]
1986
an,
NOB
k Udako eta Neguko Olinpiar jokoak urte ezberdinetan ospatzea erabaki zuen
1994
tik aurrera. Horregatik,
Lillehammerreko Jokoak
lehenak izan ziren
Udako Olinpiar Jokoen
urte berean ez ospatzen.
[38]
1993
an
Txekoslovakia
disolbatu ostean,
Txekiar Errepublika
k eta
Eslovakia
k haien debuta egin zuten
Lillehammer
ren.
[39]
[40]
Emakumezkoen patinaje artistiko frogak ikusmin handia sortu zuen, urtarrilaren 6ean
Nancy Kerrigan
estatubatuar
ra lesionatu baitzen, haren herrikide eta arerio zen
Tonya Harding
en senar ohiak erasotu ostean. Bi patinatzaileak lehiatu baziren ere, urrea
Oksana Baiulen
ukrainiarrak irabazi zuen. Lehen aldia izan zen
Ukraina
k Neguko Olinpiar Jokoetan urrezko domina bat eskuratzen zuena.
[41]
[42]
Nagano
n
1998
an ospatu ziren
Olinpiar Jokoak
lehenak izan ziren 2000 kirolari baino gehiagoren parte hartzea izaten.
[43]
Lehen aldiz,
izotz hockeya
ren jokalari profesionalak txapelketan parte har zezaten baimendu zen.
Kanada
eta
Estatu Batuetako
taldeak ziren itxuraz irabazle suertatuko zirenak,
NHL
ko jokalari asko baitzeuden haien taldeetan.
[43]
Baina azkenean urrea
Txekiar Errepublika
rentzat izan zen.
[43]
Emakumezkoen izotz hockeyak debut olinpiarra egin zuen baita ere, Estatu Batuen garaipenarekin.
[20]
Bjørn Dæhlie
eskiatzaile norvegiarrak hiru urrezko domina irabazi zituen eski nordikoaren probetan, eta aurreko Jokoetan irabazitako dominak gehituta, historian Neguko Olinpiar Jokoetan domina gehien irabazi dituen kirolaria da (12 domina, haietako 8 urrezkoak).
[43]
Hermann Maier
eskiatzaile australiarrak erorketa gogor bat sufritu zuen jaitsiera proban, baina errekuperatzea lortu zuen eta beste bi probatan urrezko domina lortu zuen.
[43]
2002ko Neguko Olinpiar Jokoak
Salt Lake City
n,
Estatu Batuetan
, antolatu ziren eta 77 nazio eta 2339 kirolariek hartu zuten parte 7 kiroletako 78 probetan.
[44]
2011ko irailaren 11ko atentatuen
osteko lehen Olinpiar Jokoak izan ziren, eta segurtasun maila igotzeaz gain, irekiera ekitaldian hainbat omenaldi egin ziren.
Georg Hackl
alemaniarrak zilarrezko domina bat irabazi zuen bakarkako
luge
an, eta banakako proba berdinean bost aldiz jarraian olinpiar domina bat eskuratzen zuen lehen kirolaria bihurtu zen.
[44]
Kanada
k aurrekaririk gabeko marka lortu zuen baita ere, gizonezkoen eta emakumezkoen
izotz hockey
aren urrezko dominak irabaziz.
[44]
Kanada eta
Errusia
ren artean polemika bat piztu zen, bikotekako
patinaje artistikoa
ren puntuazioa zela eta.
Yelena Berezhnaya
eta
Anton Sikharulidze
bikote errusiarrak
Jamie Sale
eta
David Pelletier
kanadarren aurka lehiatu ziren urrezko domina lortzeko. Bazirudien kanadarrek egindako saioak urrea lortuko zuela, bikote errusiarrak akats larri bat egin baitzuen, baina hasiera batean errusiarrek urrea irabazi zuten. Epaileen puntuazioak
Gerra Hotza
ren inguruko bandoetan lerratu ziren,
komunista
izandako herrialdeak errusiar bikotearen alde eginez eta mendebaldeko nazioak bikote kanadarraren alde. Salbuespen bakarra
Marie-Reine Le Gougne
epaile frantsesa izan zen, zeinak urrea errusiarrei eman zien. Ikerketa bat abiatu zen, eta agerian utzi zuen urrea errusiar bikoteari emateko presioak jasan zituela. Honen ordainetan, errusiar epaileak izotz-dantza lehiaketan frantsesen parte hartzea altuago puntuatuko zuten.
[45]
NOB
k bi bikoteei urrezko domina ematea erabaki zuen, Jokoetan beranduago ospatu zen bigarren domina emate ekitaldi batean.
[46]
Steven Bradbury
australia
rrak hego hemisferioko herrialde baten lehen urrezko domina lortu zuen, 1.000 metroko pista motzeko
abiadurazko patinaje
froga irabazi zuenean.
[47]
Italia
ko
Turin
hiriak
2006ko Neguko Olinpiar Jokoak
antolatu zituen. Italiak Neguko Olinpiar Jokoak ostatu hartu zituen bigarren aldia izan zen.
Hego Korea
ko atletek hamar domina lortu zituzten, horietatik 6 urrezkoak,
pista motzeko abiadurazko patinaje
probetan.
Sun-Yu Jin
ek hiru urrezko domina lortu zituen eta bere taldekide
Hyun-Soo Ahn
ek hiru urrezko domina eta brontzezko bat.
[48]
Emakumezkoen [[eski nordiko]ko taldekako proba batean,
Kanada
ko
Sara Renner
rek bere makiletako bat hautsi zuen eta, bere arazoa ikusi zuenean,
norvegia
r entrenatzaile
Bjørnar Hakensmoen
ek makil bat uztea erabaki zuen. Horrela, talde kanadarrak zilarrezko domina irabazi ahal izan zuen norvegiarren kontura, azkenean laugarren gelditu zirelarik.
[48]
[49]
Alemania
ko
Claudia Pechstein
bederatzi domina irabazi zituen lehen abiadurazko patinatzailea bihurtu zen.
[48]
Duff Gibson
kanadarra urrezko domina lortzen zuen kirolari zaharrena bihurtu zen, 39 urterekin
skeleton
eko proba irabazi ostean. Alemania izan zen domina gehien lortu zituen herrialdea.
[48]
2003
an, NOBk
2010eko Neguko Olinpiar Jokoak
Vancouver
ri eman zizkion,
Kanada
n ospatzen ziren bigarrenak. 2,5 milioi biztanlerekin, Neguko Olinpiar Jokoak antolatu dituen hiririk handiena bihurtu zen.
[50]
82 herrialdetako 2.500 atleta baino gehiagok parte hartu zuten 86 probetan.
[51]
Nodar Kumaritashvili
georgiar
luge
kirolaria irekiera egunean egin ziren entrenamenduetan hil egin zen eta pistaren diseinua aldatu zen segurtasun arrazoiengatik.
[52]
Norvegia
ko iraupen eskiko eskiatzaile
Marit Bjørgen
ek bost domina irabazi zituen emakumezkoen sei probetan, hiru urre eta zilar eta brontze bana.
[51]
Vancouverreko Jokoak
errusiar
kirolarien emaitza txarrengatik nabarmendu ziren.
1956tik
lehen aldiz, errusiar ordezkariak ez ziren domina gehien irabazitako lehen bost herrialdeen artean egon. Domina kopuruan seigarren eta urrezko domina kopuruan hamaikagarren gelditu ziren.
Dmitry Medvedev
presidenteak kirol ordezkari nagusien berehalako dimisioa eskatu zuen Jokoen ondoren.
[53]
Errusiak Vancouverren izandako errendimendu eskasa aipatzen da
dopina erabiltzeko programa bat
martxan jartzearen arrazoi gisa,
2014ko Jokoetan
polemika eragin zuena.
[54]
Asia
ko herrialdeen arrakasta handia ere nabarmena izan zen.
1992ko Jokoetan
Asiako herrialdeek hamabost domina irabazi zituzten, horietako hiru urreak. Vancouverren aldiz, 31 domina, horietako hamaika urrezkoak. Asiako herrialdeen gorakada hau
Hego Korea
,
Japonia
eta
Txina
ko herrialdeetan Neguko Olinpiar Jokoen eta kirol programen ondorio da.
[55]
[56]
Sotxi
n,
Errusia
n, antolatu ziren
2014ko Neguko Olinpiar Jokoak
. Errusiak Neguko Olinpiar Jokoak antolatu zituen lehen aldia izan zen.
[57]
88 herrialdetako 2800 kirolari baino gehiagok parte hartu zuten 98 probetan.
Olinpiar hiria
eta Olinpiar Estadioa
Itsaso Beltz
eko kostaldean zeuden eta mendiko proba guztiak 50 kilometrotara dagoen
Krasnaya Polyana
eskualdean egin ziren.
[57]
Aurreko Jokoetan izandako emaitza kaskarren ostean, eta eliteko kirolean 600 milioiko inbertsioa egin ostean, hasiera batean Errusia izan zen domina taulan garaile, 33 domina (13 urre) irabaziz.
[58]
Hala eta guztiz ere,
Grigory Rodchenkov
ek, dopinaren aurkako Errusiako laborategi nazionaleko buru ohiak, Jokoetarako hainbat kirolarien dopinean parte hartu zuela azaldu zuen.
Richard McLaren
ek gidatutako
Munduko Dopingaren Aurkako Agentzia
egindako
ikerketa batek
ondorioztatu zuen estatuak bultzatutako
dopin
programa bat martxan egon zela Errusian "gutxienez 2011tik 2015era bitarte"
Udako
eta Neguko Olinpiar Joko “gehiengo zabalen” inguruan.
[59]
2017
ko abenduaren 23an,
NOB
ren Diziplina Batzordeak 43 kirolari errusiar deskalifikatu eta 13 domina kendu zizkien, Errusia domina taulako lehen postutik kenduz.
Norvegia
izan zen azkenean domina gehien lortu zituen herrialdea.
[60]
[61]
[62]
Elurretan,
Ole Einar Bjørndalen
Norvegiako biatletak bi urre irabazi zituen, bere karrerako hamahirugarrenak. Horrela, bere herrialde kide
Bjørn Dæhlie
gainditu eta Neguko Jokoetan domina gehien irabazi dituen kirolaria da.
Marit Bjørgen
eskiatzaile norvegiarrak ere beste hiru urre irabazi zituen: hamar dominarekin, Neguko Olinpiar Jokoetan domina gehien irabazi dituen emakumeetako bat da,
Raisa Smetanina
eta
Stefania Belmondo
rekin batera.
Ayumu Hirano
snowborderra Neguko Olinpiar Jokoetako domina irabazle gazteena bihurtu zen,
halfpipe
ko proban zilarra irabazi zuenean 15 urterekin. Izotzean,
Holanda
abiadurazko patinaje frogetako garaile nagusia izan zen, 23 domina lortuz.
[57]
2011
ko uztailaren 6an, NOBk
Hego Korea
ko
Pyeongchang
hiria hautatu zuen,
2018ko Neguko Olinpiar Jokoak
antolatzeko.
[63]
[64]
2017
ko abenduaren 5ean, NOBk iragarri zuen Errusiak parte hartzea debekatuta zuela estatuak bultzatutako dopin eskandalua dela-eta.
[65]
2022ko Neguko Olinpiar Jokoak
Beijingen ospatuko dira.
Beijing
Udako
eta Neguko Olinpiar Jokoak antolatzen dituen lehen hiria izango da.
[66]
2026ko Neguko Olinpiar Jokoak
Milan
eta
Cortina d'Ampezzon
ospatuko dira.
Olinpiar Jokoak
ospatuko diren hiria hautatzeko prozesuak miatze zorrotz bat pasatu zuen
Salt Lake City
2002. urteko Olinpiar Jokoak
ospatzeko aukeratu ondoren.
[67]
Jokoak ostatu hartuko zituen hiria ezagutarazi eta handik gutxira, antolatzaileek eroskeria sistema konplexu bat martxan jarri zutela jakin zen,
NOB
ko partaideen aldeko botoa lortzeko.
[67]
Opariak eta beste finantza laguntzak eman zizkieten Salt Lake Cityren apustua ebaluatu eta bozkatuko zutenei. Opariak hauek familiakoentzako tratamendu medikoa, batzordeko kide baten semearentzako unibertsitate beka bat eta Utahko lurren akordio bat barne hartu zituzten.
Juan Antonio Samaranch
NOBko presidenteak 2000 dolarretan baloratutako bi fusil jaso zituen baita ere. Samaranchek oparia ondoriorik gabekoa izateagatik defendatu zuen, izan ere, lehendakari gisa, ez zuen boto eskubiderik.
[68]
Ondorengo ikerketek 1988tik aurrerako Joko guztietan (bai Udako zein Negukoetan) praktika ezegokiak azaleratu zituzten.
[68]
Adibidez,
1998ko Neguko Olinpiar Joko
etako
Nagano
ren hautagaitzaren aldeko Japoniako Batzorde Antolatzaileak NOBko kideei egindako opariak "astronomiko" gisa definitu zituen ikerketa batzordeak.
[69]
Nahiz eta hertsiki ez zen ilegaltasunik izan, NOB beldur zen babesle korporatiboek prozesuaren zintzotasunean fedea galduko zutela eta marka olinpiarra zikinduko litzatekeela, babesleak galtzeko punturaino.
[70]
Ikerketaren ondorioz NOBko 10 kide kanporatuak eta beste 10 zigortuak izan ziren. NOBko kideentzako baldintza eta adin muga berriak ezarri ziren, eta 15 atleta olinpiar ohi batzordera gehitu ziren. Etorkizuneko eskaintzei arau zorrotzagoak ezarri zitzaizkien, NOBko kideek jaso ahal zituzten oparien balioak mugatuz.
[71]
[72]
[73]
NOB
ren arabera, ostalariaren erantzukizuna da
"… Jokoen alor guztientzako funtzio eta zerbitzuak antolatzea, hala nola kirol plangintza, aretoak, finantzak, teknologia, ostatua, catering, komunikabideen zerbitzuak, etab."
Olinpiar Jokoak ostatu hartzearen kostua dela eta, hiri gehienek ez dituzte inbertsioaren irabaziak eskuratzen.
[74]
Esate baterako,
1998
ko
Naganoko Neguko Olinpiar Jokoek
12.500 milioi dolarreko kostua izan zuten. Alderatuz,
2006
ko
Turineko Jokoetan
3.600 milioi dolar gastatu ziren. Antolatzaileek adierazi zuten
Tokyo
eta
Nagano
arteko
abiadura handiko trena
eraikitzea izan zela kostu altuaren erantzule. Antolatzaile batzordeak espero zuen Olinpiar Jokoen esposizioak eta Tokyotik Naganorako sarbidea bizkortzeak hurrengo urteetan bertako
ekonomia
ren gorakada ekarriko zuela. Naganoko ekonomiak Olinpiar Jokoen osteko bi urteetan gorakada izan zuen, baina epe luzeko ondorioak ez ziren gauzatu aurreikusitako moduan.
[75]
Zor
handiaren aukera, erabilerarik gabeko kirol-guneekin eta tokiko komunitatearen gain erortzen diren azpiegituren mantentze kostuekin batera, ostalari izan nahi duten hiriak uxatzen ditu.
[76]
Kezka hauek arintzeko, NOBk hainbat ekimen jarri ditu martxan. Lehenik eta behin, ostatu hiriaren aurrekontuaren zati bat finantzatzea adostu du.
[77]
Bigarren, NOBk Olinpiar Joko batzuk hartu ditzaketen herrialdeak mugatzen ditu, soilik haien ekonomia kaltetu gabe Joko batzuk antolatzeko errekurtso eta azpiegiturak dituztenetara mugatuz aukera posibleak. Honek garapen bidean dauden herrialdeen zati handi bat ezabatzen du.
[77]
Azkenik, Jokoak antolatu nahi dituzten hiriek “oinordetza plan” bat aurkeztu behar dute haien proposamenarekin batera. Honek bai hiri posibleak zein NOB epe luzeko ikuspegiarekin planifikatzera behartzen ditu, ekonomia zein ingurumenean izango duen eraginaren arabera.
[78]
1967
an NOB
droga
test protokoloak martxan jartzen hasi zen.
1968ko Neguko Olinpiar Jokoetan
kirolariei ausaz frogak egiten hasi ziren.
[79]
Neguko Jokoetan positiboa eman zuen lehen atleta
Alois Schloder
hockey
jokalaria izan zen
1972
an
[80]
,
Mendebaldeko Alemaniakoa
, baina bere taldeak lehiatzen jarraitzeko baimena izan zuen.
[81]
1970eko hamarkadan lehiaketatik kanpoko frogak ugaritu egin ziren, atletek errendimenduaren hobekuntzarako drogak erabiltzeko asmoa kentzen zuela ikusi baitzen.
[82]
Froga prozeduren estandarizazio falta izan zen garai hauetako frogen arazoa, hauen sinesgarritasuna ahuldu baitzuen. 80ko hamarkadaren amaierara arte ez ziren nazioarteko kirol federazioak drogak aztertzeko protokoloak estandarizatzeko ahalegina koordinatzen hasi.
[82]
NOB
k
esteroide
en aurkako borrokaren aitzindaritza hartu zuen
1999
ko azaroan,
Munduko Dopinaren Aurkako Agentzia
(WADA) independentea ezarri zuenean.
[79]
[83]
Turin
eko
2006ko Neguko Olinpiar Jokoak
azaleratzen ari zen tendentzia berriagatik nabarmendu ziren: odol-dopatzeak, odol-transfusioak eta hormona sintetikoak, hala nola,
eritropoietina
(EPO); oxigeno-fluxua hobetzeko eta, horrela, nekea murrizteko erabiltzen hasiak ziren.
[84]
Italia
ko
polizia
k
Austria
ko
eski nordiko
ko taldearen egoitza miatu zuen, eta odol-dopatze laginak eta ekipamenduak konfiskatu zituzten.
[85]
Ekimen hau Olinpiar Jokoen aurretiko beste baten jarraipena izan zen, non eski nordikoko 12 eskiatzaile bertan behera utzi zituzten,
hemoglobina
maila oso altuengatik, odola-dopatze froga bezala hartzen dena.
[84]
2014
ko
Sotxiko Jokoetan
Errusia
ren
dopin
eskandaluaren eraginez, Nazioarteko Olinpiar Batzordeak Joko horietan lehiatutako 46 kirolarien aurkako prozedura abiatu zuen.
McLaren informea
n oinarriturik, NOBren Diziplina Batzordeak 43 kirolari errusiar deskalifikatu eta 13 domina kendu zizkien. Gainera,
2018ko Jokoetan
Errusiak, herrialde bezala, ezin izan zuen parte hartu.
[86]
[87]
[88]
[89]
Neguko Olinpiar Jokoak,
Udakoak
bezala,
Gerra Hotza
ren fronte ideologikoa izan ziren
Sobietar Batasuna
k
1956ko Neguko Jokoetan
lehen aldiz parte hartu zuenetik. Laster konturatu ziren Gerra Hotzean parte hartzen zuten herrialdeak
Olinpiar Jokoak
propaganda
tresna indartsua zirela.
[90]
Horrela, kirolari irabazleak omenduak eta sarituak izaten ziren euren herrialdeetan.
Irina Rodnina
k, urrezko hiru dominen irabazleak,
Leninen Ordena
kondekorazioa jaso zuen,
1976
ean
Innsbruck
en irabazi ostean.
[90]
Sobietar Batasunean, domina lortzeagatik 4000 eta 8000
dolar
inguruko saria jasotzen zen
[90]
eta
Amerikako Estatu Batuetan
, urreagatik 25000 dolar, 15000 zilarragatik eta 10000 brontzeagatik.
[91]
NOB
rentzat gai arantzatsu bat
Ekialdeko
zein
Mendebaldeko Alemaniaren
aitortza izan zen.
Bigarren Mundu Gerra
n izandako rolagatik,
Alemania
k ezin izan zuen
1948ko Neguko Olinpiar Jokoetan
lehiatu.
[16]
1950
ean NOBk Mendebaldeko Alemaniako Olinpiar Batzordea onartu zuen, eta Ekialdeko eta Mendebaldeko Alemania gonbidatu zituen
1952ko Neguko Jokoetan
talde bateratu gisa lehiatzeko.
[92]
Ekialdeko Alemaniak gonbidapena ukatu zuen eta Mendebaldeko Alemaniatik banatuta nazioarteko legitimitatea bilatu zuen.
1955
. urtean, Sobietar Batasunak Alemaniako Errepublika Demokratikoa onartu zuen estatu subirano gisa. Horrela, Ekialdeko Alemania Olinpiar Jokoetako parte-hartzaile independentea bihurtzeko aldarriak indarra hartu zuen. NOBk behin-behinean Ekialdeko Alemaniako Olinpiar Batzordea onartzea adostu zuen, Ekialdeko eta Mendebaldeko alemaniarrek talde berean lehiatzeko baldintzarekin.
[92]
Egoera okertu zen
Berlin
en
1962
an
harresia
eraiki zenean, eta mendebaldeko nazioek Ekialdeko Alemaniako kirolariei bisak galarazten hasi zirenean. Talde bateratuaren ideiak
1968ko Grenoble Jokoak
arte iraun zuen. Orduan NOBk bi herrialdeetako taldeak ofizialki banatu zituen eta Ekialdeko Alemaniako kirolariei bisa ukatzen zieten herrialdeei Neguko Olinpiar Jokoak ostatu ez hartzeko mehatxua egin zien.
[92]
Udako Olinpiar Jokoek
hainbat
boikot
jasan dituzten bitartean, Neguko Jokoek soilik olinpiar batzorde nazional baten boikota jasan dute bakarrik.
Taiwan
en kasua izan zen, zeinak
1980ko Lake Placideko Jokoetan
ez lehiatzea erabaki zuen. Boikotaren arrazoia
NOB
k
1952
tik lehen aldiz
Txina
ren parte-hartzea baimentzea izan zen. Txinak “
Txinako Herri Errepublika
”ren izenpean lehiatuko zuen, Txinako
ereserki
eta banderarekin. Ordura arte, Taiwanek erabiltzen zituen izen zein ikur horiek.
[93]
NOBk Taiwanek izen hori ez erabiltzea erabaki zuen,
[94]
Taipei Txinatarra
izena ezarriz eta beste bandera eta ereserki bat erabiltzera behartuz.
[92]
Taiwanek ez zuen NOBren erabakia onartu eta bere kirolariak Txinako Herri Errepublika izenarekin agertu ziren olinpiar hirira. Haien identifikazio txartelak ez zituzten onartu eta protesta gisa, ordezkaritzak jJkoak uztea erabaki zuen hasiera ekitaldiaren aurretik.
[93]
1984ko jokoetan itzuli zein Taiwan, Taipei Txinatarra izena erabiliz.
[95]
2007
ko
Karta Olinpiko
an "elurretan edo izotzetan praktikatzen diren horiek" definitzen dira neguko kirol gisa.
[96]
1992
tik hainbat kirol gehitu dira programa olinpikora, haien artean
snowboarda
,
eski akrobatikoa
edota
pista laburreko abiadurazko izotz patinajea
. Kirol hauen gehikuntzak Neguko Olinpiar Jokoekiko interesa
Europa
eta
Ipar Amerika
tik kanpoko hainbat herrialdeetara zabaldu du.
Norvegia
edo
Alemania
bezalako botere europarrak neguko olinpiar kirol klasikoetan gailentzen badira ere,
Hego Korea
,
Australia
edo
Kanada
bezalako herrialdeak kirol berri hauetan arrakasta izaten ari dira.
[97]
Kirola
|
Urteak
|
Proba kopurua
|
Gaur egungo frogak
|
Abiadurazko irristaketa
izotzean
|
1924tik aurrera
|
14
|
- 500 metro (E/G), 1000 metro (E/G)
- 1500 metro (E/G), 5000 metro (E/G)
- Talde jazarpena (E/G), masa irteera (E/G)
- 3.000 metro (E)
- 10.000 metro (G)
|
Biatloia
|
1960tik aurrera
|
10
|
- Esprinta (E/G)
- Banakakoa (E/G)
- Banakako Jazarpena (E/G)
- Erreleboak (E/G)
- Masa irteera (E/G)
|
Bobsleigh
|
1924?1956
1964tik aurrera
|
3
|
Binaka (E/G) eta launaka (G)
|
Curlinga
|
1924ean eta 1998tik aurrera
|
3
|
Gizonen eta emakumen probak, proba mistoa
|
Eski akrobatikoa
|
1992tik aurrera
|
10
|
Moguls (E/G), aerials (E/G), skicross (E/G), halfpipe (E/G) eta slopestyle (E/G)
|
Eski alpino
|
1936tik aurrera
|
10
|
- Jaitsiera (E/G)
- Eslalom erraldoia (E/G)
- Eslalom oso handia (E/G)
- Eslalom (E/G)
- Alpetar konbinatua (E/G)
|
Eski jauziak
|
1924tik aurrera
|
4
|
- Tranpolin normala banaka (E/G)
- Tranpolin luzea (G)
- Tranpolin luzea taldeka
|
Eski nordikoa
|
1924tik aurrera
|
12
|
- Esprinta (E/G)
- Talde esprinta (E/G)
- Jazarpena (E/G)
- Erreleboak (E/G)
- 15 km eta 50 km (G)
- 10 km eta 30 km (E)
|
Izotz hockeya
|
1920tik aurrera
[Oharra 1]
|
2
|
Gizonen eta emakumeen probak
|
Konbinatu nordikoa
|
1924tik aurrera
|
3
|
- 10 km eta tranpolin normala (G)
- 10 km eta tranpolin luzea (G)
- Taldeka (G)
|
Luge
|
1964tik aurrera
|
4
|
Banakakoa (E/G), binakakoa (G) eta erreleboak
|
Izotz gaineko patinaje artistikoa
|
1924tik aurrera
[Oharra 2]
|
5
|
Banakakoa (E/G), binakakoa, dantza eta taldekoa
|
Pista laburreko abiadurazko
izotz irristaketa
|
1992tik aurrera
|
8
|
- 500 metro (E/G)
- 1000 metro (E/G)
- 1500 metro (E/G)
- Erreleboak (E/G)
|
Skeleton
|
1928, 1948, 2002tik aurrera
|
2
|
Gizonen eta emakumen probak
|
Snowboard
|
1998tik aurrera
|
8
|
- Eslalom paralelo (E/G)
- Snowboard cross (E/G)
- Halfpipe (E/G)
- Slopestyle (E/G)
|
- ↑
Ambereseko 1920ko Olinpiar jokoetan izotz hockey txapelketa bat antolatu zen.
- ↑
1908ko Londreseko Joko Olinpikoetan eta 1920ko Amberesekoetan izotz irristaketa artistikoaren frogak ospatu ziren.
- Bandy
a,
izotz hockey
aren antzekoa baina pilota batekin jolasten dena,
Oslo
ko
1952ko Neguko Olinpiar Jokoetan
erakusketa kirola izan zen.
Sobietar Batasun
eko eta
Eskandinavia
ko herrialdeetan oso arrakastatsua da.
[100]
- Ice stock
kirola,
curling
aren aldaera alemaniarra,
1936ko
eta
1964ko Neguko Olinpiar Jokoetan
erakusketa kirola izan zen.
[13]
[21]
- Akrobaziazko eski
ko
ballet
modalitatea
1988ko
eta
1992ko Jokoetan
erakusketa kirola izan zen. Kirol honek arrakasta galdu du eta
2000
. urtetik
Nazioarteko Eski Federazioak
ez du txapelketa ofizialik antolatzen.
[100]
- Skijoring
a, txakurrek bultzatutako eskia,
1928ko Saint Moritzeko Jokoetan
erakusketa kirola izan zen.
[100]
- Txakurrek gidatutako leren lasterketak
Lake Placid
eko
1932ko Neguko Olinpiar Jokoetan
erakusketa kirola izan ziren.
[100]
- Abiadura eskia
1992
an,
Albertville
n, erakusketa kirola izan zen.
[101]
- Neguko pentatloia,
pentatloi moderno
aren aldaera,
1948ko Saint Moritzeko Jokoetan
lehiatu zen erakusketa kirol gisa.
Eski nordikoa
,
jaitsiera
,
eskrima
,
zaldiketa
eta
tiroa
barnebiltzen zituen.
[16]
Nazioarteko Olinpiar Batzordearen
emaitza ofizialen arabera.
Estatu ohia
Udako Olinpiar Jokoetan
ez bezala, bertan behera utzitako
1940ko Neguko Olinpiar Jokoak
eta
1944ko Neguko Olinpiar Jokoak
“ez” dira kontuan hartzen Neguko Jokoen zenbaki erromatarren numeraziorako.
- ↑
Edgeworth, Ron.
≪The Nordic Games and The Origins of the Olympic Winter Games≫
search.la84.org
(Noiz kontsultatua: 2018-02-09)
.
[
Betiko hautsitako esteka
]
- ↑
CNNSI.com - 2002 Winter Olympics - Sport Explainers - Figure Skating History - Monday February 04, 2002 10:28 AM.
2011-06-04
(Noiz kontsultatua: 2018-02-09)
.
- ↑
CNN/SI - Nagano Olympics - 1908 Results.
2011-06-04
(Noiz kontsultatua: 2018-02-09)
.
- ↑
a
b
c
d
e
f
g
This Day in History 1924: First Winter Olympics.
2009-03-05
(Noiz kontsultatua: 2018-02-09)
.
- ↑
a
b
c
d
e
f
g
h
i
j
k
l
m
n
o
Encyclopedia of the modern Olympic movement.
Greenwood Press 2004
ISBN
0313322783
.
PMC
52418065
.
.
- ↑
(Ingelesez)
≪Olympic Games | Winter Summer Past and Future Olympics≫
International Olympic Committee
2018-02-07
(Noiz kontsultatua: 2018-02-09)
.
- ↑
(Ingelesez)
≪1924 Chamonix Winter Games | Olympics at Sports-Reference.com≫
Olympics at Sports-Reference.com
(Noiz kontsultatua: 2018-02-09)
.
- ↑
(Ingelesez)
≪First Winter Olympics - Chamonix 1924 Winter Olympic Games≫
International Olympic Committee
2017-02-23
(Noiz kontsultatua: 2018-02-09)
.
- ↑
a
b
(Ingelesez)
≪1928 Sankt Moritz Winter Games | Olympics at Sports-Reference.com≫
Olympics at Sports-Reference.com
(Noiz kontsultatua: 2018-02-09)
.
- ↑
(Ingelesez)
≪St. Moritz 1928 Winter Olympics - results & video highlights≫
International Olympic Committee
2017-02-02
(Noiz kontsultatua: 2018-02-09)
.
- ↑
a
b
(Ingelesez)
≪Lake Placid 1932 Winter Olympics - results & video highlights≫
International Olympic Committee
2017-01-31
(Noiz kontsultatua: 2018-02-09)
.
- ↑
1967-, Seligmann, Matthew S.,. (2004).
Daily life in Hitler's Germany.
Thomas Dunne Books
ISBN
0312328117
.
PMC
56081737
.
.
- ↑
a
b
c
(Ingelesez)
≪Garmisch-Partenkirchen 1936 Winter Olympics - results & video highlights≫
International Olympic Committee
2017-02-02
(Noiz kontsultatua: 2018-02-09)
.
- ↑
Wayback Machine.
2009-03-18
(Noiz kontsultatua: 2018-02-09)
.
- ↑
(Ingelesez)
≪Cortina d'Ampezzo 1956 Olympic Winter Games≫
Encyclopedia Britannica
(Noiz kontsultatua: 2018-02-09)
.
- ↑
a
b
c
(Ingelesez)
≪St. Moritz 1948 Winter Olympics - results & video highlights≫
International Olympic Committee
2017-11-10
(Noiz kontsultatua: 2018-02-09)
.
- ↑
a
b
(Ingelesez)
≪Oslo 1952 Winter Olympics - results & video highlights≫
International Olympic Committee
2017-10-23
(Noiz kontsultatua: 2018-02-09)
.
- ↑
a
b
c
(Ingelesez)
≪Cortina d'Ampezzo 1956 Winter Olympics - results & video highlights≫
International Olympic Committee
2017-10-23
(Noiz kontsultatua: 2018-02-09)
.
- ↑
a
b
Allen., Guttmann,. (1986).
Sport spectators.
Columbia University Press
ISBN
0231064012
.
PMC
814018699
.
.
- ↑
a
b
c
d
e
f
g
h
i
C., Judd, Ron. (2009).
The Winter Olympics : an insider's guide to the legends, the lore, and the game : Vancouver edition.
(1st ed. argitaraldia) Mountaineers Books
ISBN
1594850631
.
PMC
216940385
.
.
- ↑
a
b
(Ingelesez)
≪Innsbruck 1964 Winter Olympics - results & video highlights≫
International Olympic Committee
2017-10-23
(Noiz kontsultatua: 2018-02-09)
.
- ↑
(Frantsesez)
Ina.fr, Institut National de l’Audiovisuel ?. (1970-01-01).
≪Discours d'ouverture des jeux olympiques d'hiver par le general de Gaulle≫
Ina.fr
(Noiz kontsultatua: 2018-02-09)
.
- ↑
(Ingelesez)
≪Grenoble 1968 Olympic Games≫
International Olympic Committee
2017-10-23
(Noiz kontsultatua: 2018-02-09)
.
- ↑
a
b
1930-, Fry, John,. (2006).
The story of modern skiing.
University Press of New England
ISBN
9781584654896
.
PMC
68192401
.
.
- ↑
(Ingelesez)
IIHF.
≪Story #17≫
www.iihf.com
(Noiz kontsultatua: 2018-02-09)
.
- ↑
a
b
c
(Ingelesez)
≪Innsbruck 1976 Winter Olympics - results & video highlights≫
International Olympic Committee
2017-01-31
(Noiz kontsultatua: 2018-02-09)
.
- ↑
Wayback Machine.
2009-03-18
(Noiz kontsultatua: 2018-02-09)
.
- ↑
Allen., Guttmann,. (2002).
The Olympics, a history of the modern games.
(2nd ed. argitaraldia) University of Illinois Press
ISBN
0252027256
.
PMC
47176993
.
.
- ↑
(Ingelesez)
≪1980 Olympics - Winter Olympic Games | Lake Placid 1980≫
International Olympic Committee
2017-02-22
(Noiz kontsultatua: 2018-02-09)
.
- ↑
≪Gale - Enter Product Login≫
ic.galegroup.com
(Noiz kontsultatua: 2018-02-09)
.
- ↑
CNNSI.com - The Cold Wars - A Decade of Change.
2011-06-04
(Noiz kontsultatua: 2018-02-10)
.
- ↑
a
b
c
(Ingelesez)
≪Sarajevo 1984 Winter Olympics - results & video highlights≫
International Olympic Committee
2017-01-31
(Noiz kontsultatua: 2018-02-10)
.
- ↑
2008 Beijing Summer Olympics | Chinese Taipei, Olympic Tradition | NBC Olympics.
2009-11-03
(Noiz kontsultatua: 2018-02-10)
.
- ↑
a
b
c
(Ingelesez)
≪Calgary 1988 Winter Olympics - results & video highlights≫
International Olympic Committee
2017-01-31
(Noiz kontsultatua: 2018-02-10)
.
- ↑
Yvonne van Gennip - The official website of the Beijing 2008 Olympic Games.
2009-04-28
(Noiz kontsultatua: 2018-02-10)
.
- ↑
(Ingelesez)
≪Alberto TOMBA - Olympic Alpine Skiing | Italy≫
International Olympic Committee
2017-10-18
(Noiz kontsultatua: 2018-02-10)
.
- ↑
a
b
(Ingelesez)
≪Albertville 1992 Winter Olympics - results & video highlights≫
International Olympic Committee
2017-10-18
(Noiz kontsultatua: 2018-02-10)
.
- ↑
(Ingelesez)
≪Lillehammer 1994≫
International Olympic Committee
2017-11-07
(Noiz kontsultatua: 2018-02-10)
.
- ↑
NOC - The official website of the BEIJING 2008 Olympic Games.
2009-05-25
(Noiz kontsultatua: 2018-02-10)
.
- ↑
(Ingelesez)
Araton, Harvey. (1994-02-27).
≪WINTER OLYMPICS; In Politics And on Ice, Neighbors Are Apart≫
The New York Times
ISSN
0362-4331
.
(Noiz kontsultatua: 2018-02-10)
.
- ↑
≪Washingtonpost.com: The Tonya Harding-Nancy Kerrigan Saga≫
www.washingtonpost.com
(Noiz kontsultatua: 2018-02-10)
.
- ↑
(Ingelesez)
Barshay, Jill J.. (1994-03-03).
≪FIGURE SKATING; It's Stocks and Bouquets as Baiul Returns to Ukraine≫
The New York Times
ISSN
0362-4331
.
(Noiz kontsultatua: 2018-02-10)
.
- ↑
a
b
c
d
e
(Ingelesez)
≪Nagano 1998 Winter Olympics - results & video highlights≫
International Olympic Committee
2017-11-08
(Noiz kontsultatua: 2018-02-10)
.
- ↑
a
b
c
(Ingelesez)
≪Salt Lake City 2002 Winter Games Olympics - results & video highlights≫
International Olympic Committee
2017-11-23
(Noiz kontsultatua: 2018-02-12)
.
- ↑
(Ingelesez)
Roberts, Selena. (2002-02-17).
≪OLYMPICS: THE PIVOTAL MEETING; French Judge's Early Tears Indicated Controversy to Come≫
The New York Times
ISSN
0362-4331
.
(Noiz kontsultatua: 2018-02-12)
.
- ↑
(Ingelesez)
Bose, Mihir. (2002-02-17).
Winter Olympics: Skating scandal that left IOC on thin ice.
ISSN
0307-1235
.
(Noiz kontsultatua: 2018-02-12)
.
- ↑
(Ingelesez)
Australia win first ever gold.
2002-02-17
(Noiz kontsultatua: 2018-02-12)
.
- ↑
a
b
c
d
(Ingelesez)
≪Turin 2006 Winter Olympics - results & video highlights≫
International Olympic Committee
2017-01-31
(Noiz kontsultatua: 2018-02-12)
.
- ↑
Canadians hail Norwegian coach's sportsmanship - Aftenposten - News in English - Aftenposten.no.
2009-01-17
(Noiz kontsultatua: 2018-02-12)
.
- ↑
Canadian Statistics -- Population by selected ethnic origins, by census metropolitan areas (2001 Census).
2006-05-19
(Noiz kontsultatua: 2018-02-12)
.
- ↑
a
b
(Ingelesez)
≪Vancouver 2010 Winter Olympics - results & video highlights≫
International Olympic Committee
2017-09-08
(Noiz kontsultatua: 2018-02-12)
.
- ↑
(Ingelesez)
Longman, Jere. (2010-02-13).
≪Blame for Olympic Luge Crash Is Assigned Quickly, but Not to Fast Track≫
The New York Times
ISSN
0362-4331
.
(Noiz kontsultatua: 2018-02-12)
.
- ↑
≪Russia's Games flop spurs call for resignations≫
ESPN.com
2010-03-01
(Noiz kontsultatua: 2018-02-12)
.
- ↑
Biathlete Gregorin confirmed as athlete who failed Vancouver 2010 doping retest.
1509011220
(Noiz kontsultatua: 2018-02-12)
.
- ↑
≪Sports | Surprising success bodes well for South Korea≫
seattletimes.nwsource.com
(Noiz kontsultatua: 2018-02-12)
.
- ↑
≪Winter Olympics: Who will win the most medals?≫
Christian Science Monitor
2010-02-12
ISSN
0882-7729
.
(Noiz kontsultatua: 2018-02-12)
.
- ↑
a
b
c
(Ingelesez)
≪Sochi Olympics - 2014 Winter Games in Russia results & videos≫
International Olympic Committee
2018-01-25
(Noiz kontsultatua: 2018-02-12)
.
- ↑
(Ingelesez)
≪Sochi 2014: Russia top medal table as Olympics come to an end≫
BBC Sport
2014-02-23
(Noiz kontsultatua: 2018-02-12)
.
- ↑
(Ingelesez)
≪Russia state-sponsored doping across majority of Olympic sports, claims report≫
BBC Sport
2016-07-18
(Noiz kontsultatua: 2018-02-12)
.
- ↑
(Ingelesez)
≪List of Russia Olympic medals stripped; new Sochi medal standings≫
OlympicTalk
2017-11-27
(Noiz kontsultatua: 2018-02-12)
.
- ↑
≪Russia toppled from Sochi 2014 medals first place but final count unkn≫
Reuters
Mon Nov 27 21:44:14 UTC 2017
(Noiz kontsultatua: 2018-02-12)
.
- ↑
(Ingelesez)
≪IOC sanctions six Russian athletes and closes one case as part of Oswald Commission findings≫
International Olympic Committee
2018-02-04
(Noiz kontsultatua: 2018-02-12)
.
- ↑
(Ingelesez)
≪Pyeongchang Beats Munich, Annecy for 2018 Winter Olympics≫
Bloomberg.com
2011-07-06
(Noiz kontsultatua: 2018-02-12)
.
- ↑
(Ingelesez)
≪Olympics | Olympic Games, Medals, Results, News | IOC≫
International Olympic Committee
2018-02-12
(Noiz kontsultatua: 2018-02-12)
.
- ↑
(Ingelesez)
≪IOC suspends Russian NOC and creates a path for clean individual athletes to compete in PyeongChang 2018 under the Olympic Flag≫
International Olympic Committee
2018-01-24
(Noiz kontsultatua: 2018-02-12)
.
- ↑
(Ingelesez)
≪Beijing 2022 Winter Games Olympics - results & video highlights≫
International Olympic Committee
2018-02-12
(Noiz kontsultatua: 2018-02-12)
.
- ↑
a
b
≪BBC News | Sport | Olympics corruption probe ordered≫
news.bbc.co.uk
(Noiz kontsultatua: 2018-03-01)
.
- ↑
a
b
Ellis., Cashmore,. (2005).
Making sense of sports.
(4th ed. argitaraldia) Routledge
ISBN
0415348536
.
PMC
56592094
.
.
- ↑
Ellis., Cashmore,. (2000).
Sports culture : an A-Z guide.
Routledge
ISBN
0415181690
.
PMC
41548336
.
.
- ↑
1958-, Payne, Michael,. (2006).
Olympic turnaround : how the Olympic Games stepped back from the brink of extinction to become the world's best known brand.
Praeger Publishers
ISBN
0275990303
.
PMC
232301615
.
.
- ↑
Globalization and sport : playing the world.
SAGE 2001
ISBN
0761959688
.
PMC
45488444
.
.
- ↑
(Ingelesez)
Abrahamson, Alan. (2003-12-06).
≪Judge Drops Olympic Bid Case≫
Los Angeles Times
ISSN
0458-3035
.
(Noiz kontsultatua: 2018-03-01)
.
- ↑
Samaranch reflects on bid scandal with regret - 2002 Winter Olympics coverage.
2002-02-26
(Noiz kontsultatua: 2018-03-01)
.
- ↑
(Ingelesez)
≪Olympic Caveats: Host Cities Risk Debt, Scandal≫
NPR.org
(Noiz kontsultatua: 2018-03-01)
.
- ↑
Which Olympics host cities win big, stumble? - Beijing Games- msnbc.com.
2008-08-21
(Noiz kontsultatua: 2018-03-01)
.
- ↑
The money pit that is hosting Olympic Games - Olympics - Yahoo! Sports.
2010-12-04
(Noiz kontsultatua: 2018-03-01)
.
- ↑
a
b
Holger., Preuss,. (2004).
The economics of staging the Olympics : a comparison of the games, 1972-2008.
E. Elgar
ISBN
1843768933
.
PMC
56192282
.
.
- ↑
(Ingelesez)
Rogge, Jacques. (2010-02-12).
Jacques Rogge: Vancouver's Winter Olympic legacy can last for 60 years.
ISSN
0307-1235
.
(Noiz kontsultatua: 2018-03-01)
.
- ↑
a
b
Anabolic steroids in sport and exercise.
(2nd ed. argitaraldia) Human Kinetics 2000
ISBN
0880117869
.
PMC
41885904
.
.
- ↑
(Ingelesez)
(PDF)
The Official Report of XIth Winter Olympic Games, Sapporo 1972.
.
- ↑
≪Sport, Drugs, and the Cold War: The Conundrum of Olympic Doping Policy, 1970-1979≫
Olympika: The International Journal of Olympic Studies
2007-01-01
(Noiz kontsultatua: 2018-03-01)
.
- ↑
a
b
Drugs in sport.
(3rd ed. argitaraldia) Routledge 2003
ISBN
0415279372
.
PMC
52689297
.
.
- ↑
(Ingelesez)
≪Who We Are≫
World Anti-Doping Agency
(Noiz kontsultatua: 2018-03-01)
.
- ↑
a
b
(Ingelesez)
Macur, Juliet. (2006-02-19).
≪Looking for Doping Evidence, Italian Police Raid Austrians≫
The New York Times
ISSN
0362-4331
.
(Noiz kontsultatua: 2018-03-01)
.
- ↑
≪IOC to hold first hearings on doping during 2006 Winter Olympics - USATODAY.com≫
www.usatoday.com
(Noiz kontsultatua: 2018-03-01)
.
- ↑
(Ingelesez)
Ruiz, Rebecca R.; Schwirtz, Michael. (2016-05-12).
≪Russian Insider Says State-Run Doping Fueled Olympic Gold≫
The New York Times
ISSN
0362-4331
.
(Noiz kontsultatua: 2018-03-01)
.
- ↑
(Ingelesez)
Ruiz, Rebecca R.. (2016-12-23).
≪I.O.C. Starts Proceedings Against 28 Russian Athletes Over Sochi Doping≫
The New York Times
ISSN
0362-4331
.
(Noiz kontsultatua: 2018-03-01)
.
- ↑
(Ingelesez)
Gibson, Owen. (2016-06-01).
≪New doping report will influence decision on Russia’s place at Olympics≫
the Guardian
(Noiz kontsultatua: 2018-03-01)
.
- ↑
(Ingelesez)
Gibson, Owen. (2016-06-17).
≪Russian athletics: IAAF upholds ban before Rio Olympics≫
the Guardian
(Noiz kontsultatua: 2018-03-01)
.
- ↑
a
b
c
1942-, ?azan, Barukh,. (1982).
Olympic sports and propaganda games : Moscow 1980.
Transaction Books
ISBN
087855436X
.
PMC
7464723
.
.
- ↑
USOC | Content | Athlete Support Progams.
2008-10-14
(Noiz kontsultatua: 2018-03-03)
.
- ↑
a
b
c
d
R., Hill, Christopher. (1992).
Olympic politics.
Manchester University Press
ISBN
0719035422
.
PMC
24952768
.
.
- ↑
a
b
Historical dictionary of the modern Olympic movement.
Greenwood Press 1996
ISBN
0313284776
.
PMC
32665209
.
.
- ↑
≪BBC News | Winter Olympics 98 | History of the winter olympics≫
news.bbc.co.uk
(Noiz kontsultatua: 2018-03-03)
.
- ↑
Susan., Brownell,. (2008).
Beijing's games : what the Olympics mean to China.
Rowman & Littlefield
ISBN
9780742556409
.
PMC
173243758
.
.
- ↑
Wayback Machine.
2009-06-04
(Noiz kontsultatua: 2018-03-03)
.
- ↑
≪USA, Canada ride new sports to top of Winter Olympics medal count≫
Christian Science Monitor
2010-02-25
ISSN
0882-7729
.
(Noiz kontsultatua: 2018-03-03)
.
- ↑
(Ingelesez)
≪Biathlon Equipment and History - Olympic Sport History≫
International Olympic Committee
2018-02-04
(Noiz kontsultatua: 2018-03-03)
.
- ↑
(Ingelesez)
≪Figure Skating at the 1908 London Summer Games | Olympics at Sports-Reference.com≫
Olympics at Sports-Reference.com
(Noiz kontsultatua: 2018-03-03)
.
- ↑
a
b
c
d
O’Donnell, Sarah. (2009-01-18).
≪Some sports fizzle, some sizzle at Winter Olympics≫
Canada.com
(Noiz kontsultatua: 2018-03-03)
.
- ↑
(Ingelesez)
Janofsky, Michael. (1991-12-18).
≪ALBERTVILLE PROFILE: SPEED SKIING; Hitting the Slopes In the Fast Lane≫
The New York Times
ISSN
0362-4331
.
(Noiz kontsultatua: 2018-03-03)
.