yr Ariannin
|
|
Republica Argentina
|
|
Arwyddair
| Curiad eich Rhythm
|
---|
Math
| gwladwriaeth sofran,
gwlad
, gwladwriaeth ffederal,
cenedl
, confessional state
|
---|
Enwyd ar ol
| arian
|
---|
|
Prifddinas
| Buenos Aires
|
---|
Poblogaeth
| 47,327,407
|
---|
Sefydlwyd
| - 9 Gorffennaf 1816
|
---|
Anthem
| Anthem Genedlaethol yr Ariannin
|
---|
Pennaeth llywodraeth
| Javier Milei
|
---|
Cylchfa amser
| amser yr Ariannin
|
---|
Iaith/Ieithoedd
swyddogol
| Sbaeneg
|
---|
Daearyddiaeth
|
---|
Rhan o'r canlynol
| America Ladin
, Y gwedydd ABC,
De America
, De De America, America Sbaenig
|
---|
Gwlad
|
Yr Ariannin
|
---|
Arwynebedd
| 2,780,400 ±1 km²
|
---|
Yn ffinio gyda
| Bolifia
,
Brasil
,
Tsile
,
Paragwai
,
Wrwgwai
,
y Deyrnas Unedig
|
---|
Cyfesurynnau
| 34°S 64°W
|
---|
Gwleidyddiaeth
|
---|
Corff gweithredol
| Llywodraeth yr Ariannin
|
---|
Corff deddfwriaethol
| Cyngres Genedlaethol yr Ariannin
|
---|
Swydd pennaeth
y wladwriaeth
| Arlywydd yr Ariannin
|
---|
Pennaeth y wladwriaeth
| Javier Milei
|
---|
Swydd pennaeth
y Llywodraeth
| Arlywydd yr Ariannin
|
---|
Pennaeth y Llywodraeth
| Javier Milei
|
---|
|
Ariannol
|
---|
Cyfanswm CMC (
GDP
)
| $487,227 million, $632,770 million
|
---|
Arian
| ars
|
---|
Canran y diwaith
| 8.9 ±0.1 canran
|
---|
Cyfartaledd plant
| 2.322
|
---|
Mynegai Datblygiad Dynol
| 0.842
|
---|
|
|
Mae
Gweriniaeth yr Ariannin
(
Sbaeneg
:
Republica Argentina
ynganiad
) neu'r
Ariannin
yn wlad yn ne-ddwyrain
De America
. Mae'n gorwedd rhwng mynyddoedd yr
Andes
a rhan ddeheuol y
Mor Iwerydd
. Mae'n ffinio a
Wrwgwai
,
Brasil
,
Paragwai
,
Bolifia
a
Tsile
.
Sbaeneg
yw'r iaith swyddogol. Mae'r enwau Sbaeneg a Chymraeg yn dod o'r
Lladin
argentum
‘
arian
’, metel gwerthfawr a anogodd yr ymgartrefu cynnar Ewropeaidd. Gelwir person a anwyd yn yr Ariannin yn "Archentwr".
Dilynwyd y frwydr dros annibyniaeth (1810-1818) gan ryfel cartref estynedig a barhaodd tan 1861, gan arwain at ad-drefnu’r wlad fel ffederasiwn. Wedi hynny, mwynhaodd y wlad heddwch a sefydlogrwydd cymharol, gyda sawl ton o fewnfudo Ewropeaidd, yn bennaf Eidalwyr a Sbaenwyr, yn ail-lunio ei rhagolwg
diwylliannol
a demograffig yn radical. Mae gan 62.5% o'r boblogaeth dras Eidalaidd lawn neu rannol,
[1]
[2]
ac mae gan
ddiwylliant
yr Ariannin gysylltiadau sylweddol a
diwylliant
yr Eidal.
Cafwyd cynnydd sydyn mewn ffyniant a daeth yr Ariannin yn seithfed genedl gyfoethocaf y byd erbyn dechrau'r 20g.
[3]
[4]
[5]
Yn ol Prosiect Ystadegau Hanesyddol Maddison, roedd gan yr Ariannin
CMC go iawn
ucha'r byd yn ystod 1895 a 1896, ac roedd yn gyson yn y deg uchaf cyn o leiaf 1920.
[6]
[7]
Yn y 2010au roedd yn 71fed yn y byd. Yn dilyn y
Dirwasgiad Mawr
yn y 1930au, disgynodd yr Ariannin i ansefydlogrwydd gwleidyddol a dirywiodd ei heconomi'n enbyd,
[8]
er iddi aros ymhlith y pymtheg gwlad gyfoethocaf am sawl degawd.
[3]
Yn dilyn marwolaeth yr Arlywydd
Juan Peron
ym 1974, esgynnodd ei weddw a'i is-lywydd,
Isabel Martinez de Peron
, i'r arlywyddiaeth, cyn cael ei threchu ym 1976. Erlidiodd a llofruddiodd y
junta milwrol
canlynol filoedd o bobl gwleidyddol, gweithredwyr, a phobl asgell chwith yn y
Rhyfel Brwnt
, cyfnod o
derfysgaeth wladol
ac aflonyddwch sifil a barhaodd hyd nes etholwyd Raul Alfonsin yn arlywydd ym 1983.
Disgrifir y rhanbarth gan y gair "Argentina" ar
fap Fenisaidd
a wnaed yn 536.
Daw'r gair "Ariannin" o'r Eidaleg "Argentina" sy'n golygu "wedi'i wneud o arian, lliw arian", sy'n deillio o'r Lladin "
argentum
" am arian. Yn Eidaleg, defnyddir yr ansoddair neu'r enw cywir yn aml mewn ffordd ymreolaethol fel sylwedd ac mae'n ei ddisodli a dywedir
l'Argentina.
Mae'n debyg i'r enw
l'Argentina
gael
ei roi gyntaf gan y fforwyr Fenisaidd a Genoese, fel
Giovanni Caboto
. Yn Sbaeneg a Phortiwgaleg, y geiriau am "arian" yn y drefn honno yw
plata
a
prata
a "(wedi'i wneud) o arian" yw
llwyfandir
a
prateado
.
Cysylltwyd yr Ariannin
gyntaf a chwedl y mynyddoedd arian, yn eang ymhlith archwilwyr Ewropeaidd cyntaf Basn La Plata.
Gellir olrhain y defnydd ysgrifenedig cyntaf o'r enw yn Sbaeneg i
La Argentina
, cerdd yn 1602 gan Martin del Barco Centenera sy'n disgrifio'r ardal.
Er bod "yr Ariannin" eisoes yn cael ei ddefnyddio'n gyffredin erbyn y
18g
, enwyd y wlad yn ffurfiol yn "
Virreinato del Rio de la Plata
" gan Ymerodraeth Sbaen, a "Thaleithiau Unedig y Rio de la Plata " ar ol ei hannibyniaeth.
Ceir olion y trigolion cyntaf yn y tiroedd sy'n awr yn ffurfio yr Ariannin yn rhan ddeheuol
Patagonia
tua 13,000 o flynyddoedd yn ol. Daeth gogledd-orllewin o wlad yn rhan o ymerodraeth yr
Inca
yn ail hanner y
15g
, a ceir y cofnodion cynharaf yn ffurf
quipu
yn y cyfnod hwnnw.
Dechreuodd hanes ysgrifenedig y wlad gyda dyfodiad yr Ewropeaid i'r rhanbarth yn gynnar yn yr 16g. Y cyntaf i gyrraedd yno oedd y Sbaenwr
Juan Diaz de Solis
a'i ?yr yn
1516
.
Yn
1776
sefydlodd y Sbaenwyr y
Virreinato del Rio de la Plata
o nifer o diriogaethau blaenorol. Wedi
Gwrthryfel Mis Mai
yn
1810
, sefydlwyd nifer o wladwriaethau annibynnol, yn cynnwys un yn dwyn yr enw
Provincias Unidas del Rio de la Plata
. Cyhoeddwyd annibyniaeth ar
9 Gorffennaf
1816
, a gorchfygwyd y Sbaenwyr mewn brwydr yn
1824
. Sefydlwyd Gweriniaeth yr Ariannin rhwng
1853
a
1861
.
Roedd adegau o groestyniad gwleidyddol rhwng y ceidwadwyr a'r rhyddfrydwyr, ac rhwng ymbleidiau sifil a milwrol. Ar ol yr
Ail Rhyfel y Byd
gwelwyd dyrchafiad y mudiad poblogol
Peronistaidd
. Roedd juntas gwaedlyd bob yn ail efo llywodraethau democratig tan 1983, yn dilyn problemau economaidd mawr, a'r trechiad yn
Rhyfel y Falklands
.
Ers dymchwel y junta milwrol ym
1983
, mae pedwar etholiad rhydd wedi cadarhau lle'r Ariannin fel gweriniaeth ddemocrataidd, er gwaethaf gwaethygiad economaidd difrifol yn 2001 a dechrau 2002.
Mae cyfansoddiad yr Ariannin, sydd yn dyddio o 1853 (wedi'i ddiwygio yn 1994), yn gwahanu nerthoedd y canghennau gweithredol, deddfwriaethol a barnwrol ar y lefelau cenedlaethol a thaleithiol. Ni all yr
arlywydd
na'r is-arlywydd gael eu hethol am fwy na dau dymor o bedair blynedd yn olynol. Gellir sefyll am drydydd tymor neu fwy ar ol egwyl o un tymor neu fwy. Mae'r arlywydd yn penodi gwenidogion y llywodraeth ac mae'r cyfansoddiad yn rhoi llawer o rym iddo fe fel pennaeth y wladwriaeth a phennaeth y llywodraeth, yn cynnwys yr awdurdod i wneud cyfreithiau trwy ddyfarniad arlywyddol pan fo amodau "pwysig ac anghenrheidiol".
Senedd yr Ariannin yw'r Gyngres Genedlaethol dwy siambr, neu'r
Congreso Nacional
, sy'n cynnwys y
senedd
(y
Senado
) o 72 o seddi a Siambr Dirpwyon (y
Camara de Diputados
) o 257 o aelodau. Ers
2001
mae pob talaith, gan gynnwys y Brifddinas Ffederal, yn ethol 3 seneddwr. Mae'r Seneddwyr yn cael eu ethol am dymor o 6 blynedd, gydag etholiadau am draean o'r Senedd pob dwy flynedd. Mae aelodau Siambr y Dirpwyon yn cael eu hethol am 4 blynedd, a hanner y Siambr yn cael ei ethol bob dwy flynedd.
Mae gan yr Ariannin 23 talaith (
provincias
, unigol
provincia
), ac un rhanbarth ffederal (
distrito federal
; a nodir gyda *)
Gellir rhannu'r Ariannin yn dri darn: gwastadedd ffrwythlon y Pampas dros hanner gogleddol y wlad, calon cyfoeth amaethyddol yr Ariannin; y llwyfandir Patagonia yn hanner de'r wlad ac yn ymestyn i lawr i ynys
Tierra del Fuego
; a mynyddoedd yr Andes yn y gorllewin.
Mae mynyddoedd uchaf yr Andes ar y ffin ogleddol rhwng
Tsile
ac Ariannin, Y mynydd uchaf yw
Aconcagua
, sydd 6,959 m uwchlaw lefel y mor ? y mynydd uchaf ar gyfandir America a'r mynydd uchaf yn y byd tu allan i
Asia
.
Mynyddoedd uchaf yr Ariannin yw:
Mae'r prif afonydd yn cynnwys y
Paragwai
,
Bermejo
,
Colorado
,
Wrwgwai
a'r hwyaf, y
Parana
. Mae'r ddwy olaf yn ymuno a'i gilydd cyn cyrraedd y Mor Iwerydd, i ffurfio aber y
Rio de la Plata
(Afon Plat). Mae hinsawdd yr Ariannin yn dymherus gan fwyaf, ond gyda hinsawdd isdrofannol yn y gogledd a sych/is-Antarctig yn y de pell.
Yn gyffredinol, mae gan yr Ariannin bedwar prif fath o hinsawdd: cynnes, cymedrol, cras ac oer, pob un wedi'i bennu gan yr ehangder ar draws lledred, ystod o uchder, a'i mynyddoedd.
[11]
[12]
Er bod yr ardaloedd mwyaf poblog yn
dymherus
ar y cyfan, mae gan yr Ariannin swm eithriadol o amrywiaeth hinsawdd,
[13]
sy'n amrywio o
is-drofannol
yn y gogledd i
begynol
yn y de eithaf.
[14]
O ganlyniad, mae amrywiaeth eang o fiomau yn y wlad, gan gynnwys coedwigoedd glaw isdrofannol, rhanbarthau lled-cras a chras, gwastadeddau tymherus y Pampas, ac is-antartig oer yn y de.
[15]
Mae'r dyodiad blynyddol cyfartalog yn amrywio o 150 mm (6 modf) yn rhannau sychaf
Patagonia
i dros 2,000 mm (79 modf) yn y rhannau mwyaf gorllewinol o Batagonia a rhannau gogledd-ddwyreiniol y wlad.
[13]
Mae'r tymeredd blynyddol cymedrig yn amrywio o 5 °C (41 °F) yn y de eithaf i 25 °C (77 °F) yn y gogledd.
[13]
Rhagwelir y bydd newid yn yr hinsawdd yn yr Ariannin yn cael effeithiau sylweddol ar yr amodau byw.
[16]
Mae hinsawdd yr Ariannin yn newid o ran patrymau a thymheredd dyodiad. Mae'r codiadau uchaf yn y dyodiad (o'r cyfnod 1960?2010) wedi digwydd yn rhannau dwyreiniol y wlad, gyda risg uwch o sychder hir, gan ddifetha amaethyddiaeth yn y
rhanbarthau
hyn.
Mae gan yr Ariannin adnoddau naturiol gwerthfawr, poblogaeth wybodus iawn, amaeth da, a sylfaen ddiwydiannol amrywiol. Fodd bynnag, yn y 1980au hwyr bu dyledion rhyngwladol yr Ariannin yn codi'n enfawr, a graddfa chwyddiant wedi cyrraedd 200% y mis, a cynnyrch economaidd yn syrthio. I wella'r argyfwng economaidd, dechreuodd y llywodraeth ar ffordd i rhyddfrydoli masnach, di-rheoli, a preifateiddio. Yn 1991 daeth y
peso
eu sefydlu i'r
Doler Americanaidd
.
Roedd y diwygiadau yn llwyddiannus yn y dechrau, ond roedd argyfyngau economaidd hwyrach yn
Mecsico
,
Asia
,
Rwsia
a
Brasil
yn gwaethygu pethau o 1999 i flaen. Yn 2001 dymchwelodd y system bancio, ac roedd y peso yn nofio yn erbyn y doler ers Chwefror 2002. Ers hynny mae'r sefyllfa economaidd wedi gwella'n sylweddol.
Mae pobl yr Ariannin yn dod o lawer o grwpiau cenedlaethol ac ethnig, gyda disgynyddion pobl o'r Eidal a Sbaen yn y mwyafrif. Mae tua 500,000 o bobl o'r Canol Ddwyrain (Syria, Libanus, a gwledydd eraill) yn byw yn y dinasoedd. Y Sbaeneg yw'r unig iaith swyddogol.
Dylanwadwyd ar ddiwylliant yr Ariannin gan yr amryw gymunedau Ewropeaidd sydd wedi ymfudo i'r wlad, yn enwedig y
Sbaenwyr
a'r
Eidalwyr
. Cafwyd llai o ddylanwad ar ddiwylliant y prif ffrwd gan y bobloedd frodorol ac
Affricanwyr
nag yng ngwledydd eraill
America Ladin
, er bod rhywfaint o etifeddiaeth y grwpiau hynny i'w weld ym mydoedd cerdd a chelf.
Enillodd diwylliant Ffrengig le arbennig ym meddylfryd yr Ariannin yn y 19g, wrth i lenorion ac arlunwyr Archentaidd ceisio troi cefn y genedl ar yr etifeddiaeth drefedigaethol ac efelychu gwlad Ewropeaidd arall,
Ffrainc
, yn hytrach na'r hen ymerodraeth, Sbaen. Erbyn y
belle epoque
, cafodd y Ffrangeg ei hystyried yn iaith ddiwylliedig a siaredir gan oreuon cymdeithas a chan nifer o drigolion y brifddinas
Buenos Aires
, ac roedd arddulliau Ffrengig i'w gweld ym mhob un o'r celfyddydau yn yr Ariannin.
[17]
Yn niwedd y 19g, roedd siopau llyfrau Buenos Aires yn llawn nofelau, barddoniaeth, ac athroniaeth Ffrangeg, y clasuron a'r cyfoedion fel ei gilydd, roedd papurau newydd a chyfnodolion o
Baris
ar werth ar draws y ddinas, ac roedd myfyrwyr Archentaidd yn dysgu'r iaith.
[18]
Daeth llenyddiaeth yr Ariannin i sylw rhyngwladol yn rhan olaf y
19g
gyda chyhoeddi'r llyfr
Martin Fierro
gan
Jose Hernandez
. Cyfieithwyd y llyfr yma i dros 70 iaith. Ymhlith prif lenorion yr
20g
mae
Jorge Luis Borges
,
Julio Cortazar
a
Juan Gelman
, ill tri ymhlith awduron
Sbaeneg
pwysicaf yr 20g.
Cyhoeddwyd cryn dipyn o lenyddiaeth Gymraeg gan drigolion
y Wladfa
hefyd. Yr enwocaf o lenorion y Wladfa yw
Eluned Morgan
ac
R. Bryn Williams
.
Daeth y
tango
yn enwog fel dull o ddawnsio ac arddull cerddorol, gyda
Buenos Aires
fel canolbwynt. Gelwir
Carlos Gardel
yn "Frenin y Tango".
Yn hanesyddol bu diwydiant ffilm yr Ariannin yn un o'r tri a ddatblygwyd fwyaf yn sinema America Ladin, ynghyd a'r rhai a gynhyrchwyd ym
Mecsico
a
Brasil
.
[19]
[20]
Dechreuwyd ym 1896 ac erbyn dechrau'r 1930au roedd eisoes wedi dod yn brif gynhyrchydd ffilm America Ladin, lle arhosodd tan ddechrau'r 1950au.
Gwnaethpwyd a rhyddhawyd ffilmiau nodwedd animeiddiedig cynta'r byd yn yr Ariannin, gan y cartwnydd Quirino Cristiani, a hynny ym 1917 a 1918.
[22]
Mae ffilmiau’r Ariannin wedi ennill cydnabyddiaeth fyd-eang: mae’r wlad wedi ennill dwy Wobr Academi am y Ffilm Ieithoedd Tramor Orau, am
The Official Story
(1985) a
The Secret in Their Eyes
(2009), o saith enwebiad:
- Y Cadoediad
(
La tregua
) ym 1974
- Camila
ym 1984
- Y Stori Swyddogol
(
La historia oficial
) ym 1985
- Tango
ym 1998
- Mab y briodferch
(
El hijo de la novia
) yn 2001
- The Secret in Their Eyes
(
El secreto de sus ojos
) yn 2009
- Straeon Gwyllt
(
Relatos salvajes
) yn 2015
Yn ogystal, mae cyfansoddwyr yr Ariannin Luis Enrique Bacalov a Gustavo Santaolalla wedi cael eu hanrhydeddu a Gwobrau’r Academi am y Sgor Gwreiddiol Orau, a rhannodd Armando Bo a Nicolas Giacobone yng Ngwobr yr Academi am y Sgrin Wreiddiol Orau ar gyfer 2014. Hefyd, derbyniodd yr actores Ffrengig Ariannin Berenice Bejo enwebiad am Wobr yr Academi am yr Actores Gefnogol Orau yn 2011 ac enillodd Wobr Cesar am yr Actores Orau ac enillodd wobr yr Actores Orau yng
Ng?yl Ffilm Cannes
am ei rol yn y ffilm
The Past
.
[25]
Mae'r Ariannin hefyd wedi ennill dwy ar bymtheg o Wobrau Goya am y Ffilm Dramor Iaith Sbaeneg Orau gydag
A King and His Movie
(1986),
A Place in the World
(1992),
Gatica, el mono
(1993),
Autumn Sun
(1996),
Ashes of Paradise
( 1997),
The Lighthouse
(1998),
Burnt Money
(2000),
The Escape
(2001),
Intimate Stories
(2003),
Blessed by Fire
(2005),
The Hands
(2006),
XXY
(2007),
The Secret in Their Eyes
(2009),
Chinese Take-Away
(2011),
Wild Tales
(2014),
The Clan
(2015) a
The Distinguished Citizen
(2016), sef y wlad a ddyfarnwyd fwyaf yn
America Ladin o
bell ffordd gyda phedwar ar hugain o enwebiadau.
Mae nifer o ffilmiau eraill yr Ariannin wedi cael clod gan y feirniadaeth ryngwladol:
Camila
(1984),
Man Facing Southeast
(1986),
A Place in the World
(1992),
Pizza, Beer, and Cigarettes
(1997),
Nine Queens
(2000),
A Mae Red Bear
(2002),
The Motorcycle Diaries
(2004),
The Aura
(2005),
Chinese Take-Away
(2011) a
Wild Tales
(2014) yn rhai ohonynt.
Yn 2013 roedd tua 100 o ffilmiau llawn yn cael eu creu'n flynyddol.
[26]
Rhai o beintwyr mwyaf adnabyddus yr Ariannin yw Candido Lopez a Florencio Molina Campos (arddull Naif); Ernesto de la Carcova ac Eduardo Sivori (
Realaeth
); Fernando Fader (
Argraffiadaeth
); Pio Collivadino, Atilio Malinverno a Cesareo Bernaldo de Quiros (Ol-iselder); Emilio Pettoruti (
Ciwbiaeth
); Julio Barragan (Concretism a Cubism) Antonio Berni (Neofigurativism); Roberto Aizenberg a Xul Solar (
Swrrealaeth
); Gyula Ko?ice (
Adeiladwaith
); Eduardo Mac Entyre (Celf gynhyrchiol); Luis Seoane,
Carlos Torrallardona
,
Luis Aquino
,
Alfredo Gramajo Gutierrez
(
Moderniaeth
); Lucio Fontana (Gofodol); Tomas Maldonado, Guillermo Kuitca (celf haniaethol); Leon Ferrari, Marta Minujin (Celf gysyniadol); Gustavo Cabral (celf Ffantasi), a Fabian Perez (Neoemotionalism).
Yn 1946 creodd Gyula Ko?ice ac eraill y "Symudiad Madi" yn yr Ariannin, symudiad a ymledodd wedyn i Ewrop a'r Unol Daleithiau, lle cafodd effaith sylweddol.
[27]
Roedd Tomas Maldonado yn un o brif ddamcaniaethwyr y Model Ulm o addysg ddylunio, sy'n dal i fod yn hynod ddylanwadol a hynny'n fyd-eang.
Ymhlith artistiaid eraill yr Ariannin o enwogrwydd bydeang y mae
Adolfo Bellocq
? y mae ei
lithograffau
wedi bod yn ddylanwadol ers y
1920au
, a Benito Quinquela Martin, yr arlunydd porthladd hen ffasiwn a ysbrydolwyd gan gymdogaeth La Boca, sy'n llawn mewnfudwyr.
Ymhlith y cerflunwyr llawryf rhyngwladol mae Erminio Blotta,
Lola Mora
ac mae Rogelio Yrurtia wedi creu llawer o henebion clasurol yn ninasoedd yr Ariannin.
Daeth y trefedigaethu a phensaerniaeth Baroc Sbaen, yma i'r wlad, a gellir ei gwerthfawrogi o hyd yn ei steil
Rioplatense
yn
San Ignacio Mini
,
Eglwys Gadeiriol Cordoba
, a Cabildo Lujan. Cynyddodd dylanwadau Eidalaidd a Ffrengig ar ddechrau'r 19g gyda'r arddull eclectig cryf i'r cwbwl, a roddodd deimlad unigryw i'r bensaerniaeth leol.
[28]
Mae nifer o benseiri o’r Ariannin wedi cyfoethogi treflun eu gwlad eu hunain a’r rheini ledled y byd: Helpodd
Juan Antonio Buschiazzo
i boblogeiddio pensaerniaeth Beaux-Arts a chyfunodd
Francisco Gianotti
Art Nouveau
ag arddulliau Eidalaidd, pob un yn ychwanegu ychydig ramant i ddinasoedd yr Ariannin yn gynnar yn yr 20g. Gadawodd Francisco Salamone a Viktor Sul?i? etifeddiaeth o Art Deco, gadawodd Alejandro Bustillo g orff toreithiog o waith Neoglasurol. Cafodd Alberto Prebisch ac Amancio Williams ddylanwad mawr ar
Le Corbusier
, tra bod Clorindo Testa wedi cyflwyno
Pensaerniaeth Friwtalaidd
i'w wlad. Mae creadigaethau Dyfodolaidd (
Futurist
)
Cesar Pelli
a Patricio Pouchulu wedi harddu dinasoedd ledled y byd: gwnaed Pelli drwy ei ddefnydd o
Art Deco
yn un o benseiri enwocaf y byd, gyda Chanolfan Norwest a'r Petronas Towers ymhlith ei greadigaethau enwocaf.
Pel-droed
yw'r mwyaf poblogaidd o'r chwaraeon yn yr Ariannin. Enillodd y tim cenedlaethol
Gwpan Pel-droed y Byd
yn
1978
a
1986
. Y mwyaf adnabyddus o bel-droedwyr y wlad yw
Diego Armando Maradona
.
Mae
bocsio
hefyd yn boblogaidd, ac mae mwy na 30 o Archentwyr wedi dal pencampwriaeth y byd. Enillodd yr Ariannin bencampwriaeth
pel-fasged
y byd yn
1950
. Cafwyd cryn lwyddiant mewn
tenis
hefyd, gyda
Guillermo Vilas
a
Gabriela Sabatini
yn nodedig. Daeth
Tim rygbi'r undeb cenedlaethol yr Ariannin
yn drydydd yng Nghwpan y Byd yn
2007
. Enw adnabyddus arall ym maes chwaraeon yw'r gyrrwr
Fformiwla Un
Juan Manuel Fangio
, a enillodd bencampwriaeth y byd bum gwaith yn y
1950au
.
- ↑
Departamento de Derecho y Ciencias Politicas de la
Universidad Nacional de La Matanza
(14 Tachwedd 2011).
"Historias de inmigrantes italianos en Argentina"
(yn Sbaeneg). infouniversidades.siu.edu.ar.
Se estima que en la actualidad, el 90% de la poblacion argentina tiene alguna ascendencia europea y que al menos 25 millones estan relacionados con algun inmigrante de Italia.
- ↑
"Italiani nel Mondo: diaspora italiana in cifre"
[Italians in the World: Italian diaspora in figures]
(PDF)
(yn Eidaleg). Migranti Torino. 30 April 2004. Archifwyd o'r
gwreiddiol
(PDF)
ar 27 Chwefror 2008
. Cyrchwyd
22 Medi
2012
.
- ↑
3.0
3.1
Bolt & Van Zanden 2013
.
- ↑
Diaz Alejandro 1970
.
- ↑
Bartenstein, Ben; Maki, Sydney; Gertz, Marisa (11 Medi 2019).
"One Country, Eight Defaults: The Argentine Debacles"
.
Bloomberg News
. Cyrchwyd
13 December
2019
.
- ↑
Bolt, Jutta; Inklaar, Robert; de Jong, Herman; van Zanden, Jan Luiten (2018).
Rebasing 'Maddison': new income comparisons and the shape of long-run economic development
(arg. 2018). Maddison Project Database
. Cyrchwyd
15 Mai
2020
.
- ↑
"The tragedy of Argentina ? A century of decline"
.
The Economist
. Cyrchwyd
15 Mai
2020
.
- ↑
"Becoming a serious country"
.
The Economist
. London. 3 Mehefin 2004. Archifwyd o'r
gwreiddiol
ar 20 Mawrth 2014.
Argentina is thus not a "developing country". Uniquely, it achieved development and then lost it again.
- ↑
Beck, Hylke E.; Zimmermann, Niklaus E.; McVicar, Tim R.; Vergopolan, Noemi; Berg, Alexis; Wood, Eric F. (30 Hydref 2018).
"Present and future Koppen-Geiger climate classification maps at 1-km resolution"
(yn en).
Scientific Data
5
: 180214.
Bibcode
2018NatSD...580214B
.
doi
:
10.1038/sdata.2018.214
.
ISSN
2052-4463
.
PMC
6207062
.
PMID
30375988
.
http://www.pubmedcentral.nih.gov/articlerender.fcgi?tool=pmcentrez&artid=6207062
.
- ↑
"Geography and Climate of Argentina"
. Government of Argentina. Archifwyd o'r
gwreiddiol
ar 20 December 2010
. Cyrchwyd
28 Awst
2015
.
- ↑
Beck, Hylke E.; Zimmermann, Niklaus E.; McVicar, Tim R.; Vergopolan, Noemi; Berg, Alexis; Wood, Eric F. (30 Hydref 2018).
"Present and future Koppen-Geiger climate classification maps at 1-km resolution"
.
Scientific Data
5
: 180214.
Bibcode
2018NatSD...580214B
.
doi
:
10.1038/sdata.2018.214
.
PMC
6207062
.
PMID
30375988
.
http://www.pubmedcentral.nih.gov/articlerender.fcgi?tool=pmcentrez&artid=6207062
.
- ↑
13.0
13.1
13.2
"Argentina"
.
Country Pasture/Forage Resource Profiles
. Food and Agriculture Organization. Archifwyd o'r
gwreiddiol
ar 25 Mai 2015
. Cyrchwyd
7 Mehefin
2015
.
- ↑
"General Information"
. Ministerio de Turismo. Archifwyd o'r
gwreiddiol
ar 30 Awst 2015
. Cyrchwyd
21 Awst
2015
.
- ↑
Fernandez, Osvaldo; Busso, Carlos.
"Arid and semi?arid rangelands: two thirds of Argentina"
(PDF)
. The Agricultural University of Iceland. Archifwyd o'r
gwreiddiol
(PDF)
ar 24 Medi 2015
. Cyrchwyd
23 Gorffennaf
2015
.
- ↑
"El Cambio Climatico en Argentina"
(PDF)
(yn Sbaeneg). Secretaria de Ambiente y Desarrollo Sustentable. Archifwyd o'r
gwreiddiol
(PDF)
ar 4 Mawrth 2016
. Cyrchwyd
20 Awst
2015
.
- ↑
Sas, Louis Furman. “The Spirit of France in Argentina”,
The French Review,
cyfrol 15, rhif 6, 1942, tt. 468?477.
- ↑
Daughton, J. P. “
When Argentina Was ‘French’: Rethinking Cultural Politics and European Imperialism in Belle?Epoque Buenos Aires
”,
The Journal of Modern History
, cyfrol 80, rhif 4, 2008, tt. 831?864.
- ↑
Mora, Carl J. (1989).
Mexican Cinema: Reflections of a Society
. University of California Press. t. 196.
ISBN
978-0-520-04304-6
.
- ↑
"Argentina ? Cultura ? Cine"
(yn Sbaeneg). 16 Hydref 2011. Archifwyd o'r
gwreiddiol
ar 16 December 2008.
- ↑
Bendazzi, Giannalberto (1996).
"Quirino Cristiani, The Untold Story of Argentina's Pioneer Animator"
. Animation World Network. Archifwyd o'r
gwreiddiol
ar 28 Medi 2013.
- ↑
Mumford, Gwilym (29 Medi 2017).
"Stephen King's It scares off The Exorcist to become highest-grossing horror ever"
.
The Hollywood Reporter
. Archifwyd o'r
gwreiddiol
ar 14 Tachwedd 2017
. Cyrchwyd
5 Hydref
2017
.
- ↑
Tartaglione, Nancy (8 Hydref 2017).
"
'
Blade Runner 2049' Launches With $50M Overseas; 'It' Tops $600M WW; 'Despicable 3' Hops Past 'Zootopia' ? Intl Box Office"
.
Deadline
. Archifwyd o'r
gwreiddiol
ar 8 Hydref 2017
. Cyrchwyd
8 Hydref
2017
.
- ↑
"Cannes Film Festival: Awards 2013"
.
Cannes
. 26 Mai 2013. Archifwyd o'r
gwreiddiol
ar 17 Hydref 2013
. Cyrchwyd
26 Mai
2013
.
- ↑
"Market Study ? Argentina"
(PDF)
. German Films. August 2013. Archifwyd o'r
gwreiddiol
(PDF)
ar 11 Mehefin 2014.
- ↑
Stewart, Jennifer (16 Gorffennaf 2006). "Lively, playful geometric works of art for fun".
St. Petersburg Times
. St. Petersburg, FL.
- ↑
Martinez-Carter, Karina (14 Mawrth 2013).
"Preserving history in Buenos Aires"
. BBC Travel. Archifwyd o'r
gwreiddiol
ar 23 Ionawr 2014.