Олимпия уйындары  ? ?ур халы?-ара комлекслы спорт ярыштары, д?рт йыл?а бер ?тк?рел?.

Олимпиада уйынданын ?тк?ре? йола?ы Борон?о Грецияла барлы??а килг?н, дини култты? бер ?л?ш? булып тор?ан. Уйындар 776 йылдан алып 394 йыл?а тиклем бе??е? эра?а тиклем 293 тап?ыр Олимпияла ?тк?релг?н, гректар?а ул изге урын ?анал?ан. Олимпия исемен?н Уйынды? исеме барлы??а килг?н.

Х??ерге Олимпия уйындары XIX быуат а?а?ында, француз й?м???т эшм?к?ре Пьер де Кубертен мен?н терге?елг?н. 1896 йылдан башлап д?рт йыл?а бер тап?ыр й?йге Олимпия уйындары ?тк?рел? башлай, донъя ?у?ыштары ва?ытында ?ына ?тк?релм?й. 1924 йылда ?ыш?ы Олимпия уйындары ?тк?рел? башлай, т???? улар й?йге Олимпия уйындары мен?н бер ?к йылда ?тк?рел?л?р. ?мм? 1994 йылдан башлап ?ыш?ы Олимпия уйындарын ?тк?ре? ва?ытын й?й?екен?н ике йыл?а к?сер?л?р.

Олимпия уйындары ?теп ике а?на ?тк?с, шул у? урында м?мкинлект?ре сикл?нг?н кешел?р ?с?н Паралимпия уйындары ?тк?рел?.

Борон?о Олимпия уйындары [ ??г?ртерг? | сы?ана?ты ??г?рте? ]

Олимп [ ??г?ртерг? | сы?ана?ты ??г?рте? ]

Олимп ? Т?нья? Грецияла портлы ?ала Солоники?ан к?нья?-к?нбайышта м???б?т тау. Бейеклеге 2917 м. Грек ри??й?тт?рен? ?ара?анда Олимп ? ю?ары Ила? Зеве мен?н бик к?п ила?тар й?ш?г?н урын. Борон ошо тау ит?генд? йыл ?айын уларга ?орбан килтерелг?н ??м байрам ?тк?релг?н.

Олимптан сама мен?н 400 километр т?нья?-к?нсы?ышта ят?ан Пелопоннес ярымутрауында, й???м ??м з?йт?н ту?ай?ары, емеш-ел?к ба?салары мен?н дан тот?ан ???нд? Олимп ?ала?ы ла бул?ан. Я?ынса бынан уты? быуат элек бе??ен эранан 788 йыл алда, ошо ?алала т???? йыл ?айын унан д?рт йыл?а бер тап?ыр егетт?рзе? спорт ярыштары ?тк?релг?н (у?а ?атын-?ыз?ар?ы хатта тамашасы сифатында ла индерм?г?нд?р). Шул б?йге халы?та Олимпия уйындары тиг?н исем ал?ан. Б?йге биш к?н барган, ул осорза илд? ?у?ыштар ту?татыл?ан. Уйындар грек патриоттарын физик ??м рухи т?рби?л?? м?кт?бе булып хе?м?т итк?н.

Олимпиада ? йыл бер?млеге [ ??г?ртерг? | сы?ана?ты ??г?рте? ]

Борон?о Грецияла был уйындар?ы? ни тиклем ю?ары ба?аланыуын шул факт та ра?лай: ул замандарза йыл хисабы т??ге Олимпиаданан, й??ни бе??е? эра?а тиклемге 776 йылдан башлап алып кителг?н. Уйындар?ы? йышлы?ына килг?нд? инде алмаш-тилм?ш сиратлап 49 ??м 50 ай?ан ?у?, ????тт? август айында ?тк?релгэн.

Олимпия уйындарын тыйып тороу [ ??г?ртерг? | сы?ана?ты ??г?рте? ]

Бе??е? эрага тиклем 431?404 йылдар?а Афина мен?н Спарта ара?ында булган Пелопоннес ?у?ышынан ??м 338?164 йылдар?а?ы Македония ?у?ышынан ?у? Филипп II , ? унан уны? улы Иск?нд?р З?л??рн?й (Александр Македонский) е?е?г? ?лг?шк?с ??м, а?а? килеп. без?е? эра?а тиклем 146-сы йылда римдар гректар?ы тамам буй?ондор?ас, Греция тулы?ынса иктисади ?эм с?й?си б?лг?нл?кк? дусар ител?. Римдар Олимпия уйындарына м???н??е? к??ел асыу тип ?арай. ??м бе??е? эра?а тиклем 393 йылда ул заманды? ?у?гы Олимпия уйындары ?тк?рел?. Рим императоры Федосийзы? ?мере мен?н ≪гректар?ы? йыйылышып буш?а ва?ыт ?тк?ре???ре≫ тыйыла. Уны м?ж?си??р уйыны тип и?лан ит?л?р. Олимпта ила?тар?а ?уйылган статуялар алып ташлана, гиб???тханалар емертел?. ?ы??а?ы, ?ала б?т?нл?йг? ?ыйратыла. Олимпия уйындары мен?н берг? б?т? я?лап ??л?тле, физик сыны??ан ??мер??р т?рби?л?? бер нис? быуат?а ту?татыла. Т??ге Олимпия уйындарынан башлап и??пл?н? килг?н йыл хисабы ла ??малд?н сыгарыла.

Олимпия уйындарын терге?е? [ ??г?ртерг? | сы?ана?ты ??г?рте? ]

Олимпия идея?ы борон?о ярыштар?ы тый?ас, ю?алып ?алмай. М???л?н, XVII быуатта Англияла ≪олимпия≫ ярыштары ?тк?рел?. ?у?ыра? шу?а о?шашыра? уйындар Францияла ??м Грецияла ойошторола. Улар ?ур булма?ан сара булалар, и? к?бенд? т?б?к характерында ?ына. 1859 ? 1888 йылдар?а даими ?тк?релг?н уйындар?ы х??ерге Олимпия уйындарыны? башлап еб?ре?се?е булалар, ≪Олимпия≫ тип атал?андар. Олимпия уйындарын терге?е?, я?ыусы Панайотис Суцосты? уйы була, й?м???т эшм?к?ре Евангелис Заппас уны тормош?а ашыра.

Х??ерге заман Олимпия уйындары [ ??г?ртерг? | сы?ана?ты ??г?рте? ]

Ошо тыйыу?ар?ан ?у? 1500 йыл ?тк?с 1894 йылда француз педагогы ??м гуманисы Пьер Кубертон инициатива?ы менэн Сорбоннала ( Париж ) Халы?-ара Олимпиада комитеты (МОК) ойошторола ??м 1896 йылда Афинала т?? тап?ыр х??ерге заман Олимпия уйындары ?тк?рел?.

Й?йге олимпия уйындарыны? д?й?м команда зачеты [ ??г?ртерг? | сы?ана?ты ??г?рте? ]

Сы?ана?тар [ ??г?ртерг? | сы?ана?ты ??г?рте? ]

• The Greek Olympiads by Eusebius
• Elis, Pausanias, Description of Greece : Перечисление победителей Олимпийских игр и описание их побед.
• Официальный сайт МОК
• Сайт Олимпийской истории и статистики
• Результаты Олимпийских игр 2015 йыл 15 июль архивлан?ан .
• Музей Олимпийских игр
• Официальные репортажи об Олимпийских играх 2007 йыл 12 июнь архивлан?ан .

?ылтанмалар [ ??г?ртерг? | сы?ана?ты ??г?рте? ]

• Сухогузов А. А. Олимпия уйындары // Баш?орт энциклопедия?ы . ? ?ф?: БР ДА?У ≪Баш?орт энциклопедия?ы≫ , 2015?2024. ? ISBN 978-5-88185-143-9 .