한국   대만   중국   일본 
B?c Macedonia ? Wikipedia ti?ng Vi?t B??c t?i n?i dung

B?c Macedonia

S?a lien k?t
Bach khoa toan th? m? Wikipedia
(đ?i h??ng t? Republic of Macedonia )
Xem them: Macedonia (đ?nh h??ng)
C?ng hoa B?c Macedonia
Ten b?ng ngon ng? chinh th?c
  • Република Северна Македони?а (ti?ng Macedonia)
    Republika e Maqedonise se Veriut (ti?ng Albania)
Qu?c k? Huy hi?u
B?n đ?
Vị trí của Bắc Macedonia
V? tri c?a B?c Macedonia
V? tri B?c Macedonia (xanh) tren th? gi?i
Vị trí của Bắc Macedonia
V? tri c?a B?c Macedonia
V? tri c?a B?c Macedonia (xanh)

?  chau Au  (xam đ?m)

Tieu ng?
"Vung đ?t c?a M?t Tr?i"
Qu?c ca

Денес над Македони?а
Denes nad Makedonija
Ngay nay tren Macedonia
Hanh chinh
Chinh ph? C?ng hoa ngh? vi?n
T?ng th?ng Gordana Siljanovska-Davkova (Гордана Сил?ановска-Давкова)
Th? t??ng Talat Xhaferi (Талат ?афери)
L?p phap Sobranie
Th? đo Skopje
42°0′B 21°26′đ  /  42°B 21,433°đ  / 42.000; 21.433
Thanh ph? l?n nh?t Skopje
đ?a ly
Di?n tich 25.713 km² ( h?ng 145 )
Di?n tich n??c 1,9 %
Mui gi? CET ( UTC +1); mua he : CEST (UTC+2)
L?ch s?
8 thang 9 n?m 1991 Tuyen b?
8 thang 4 n?m 1993 Lien H?p Qu?c chinh th?c cong nh?n
12 thang 2 n?m 2019 Qu?c hi?u hi?n hanh
Ngon ng? chinh th?c Ti?ng Macedonia , Ti?ng Albania
S?c t?c
Dan s? ??c l??ng (2016) 2.073.702 [2] ng??i ( h?ng 143 )
M?t đ? 80,1 ng??i/km² ( h?ng 122 )
Kinh t?
GDP ( PPP ) (2016) T?ng s?: 30,377 t? USD [3]
Binh quan đ?u ng??i: 14.631 USD [3]
GDP (danh ngh?a) (2016) T?ng s?: 10,424 t? USD [3]
Binh quan đ?u ng??i: 5.021 USD [3]
HDI (2015) 0,748 [4] cao ( h?ng 82 )
H? s? Gini (2013) 43,6 [5] trung binh
đ?n v? ti?n t? denar Macedonia ( MKD )
Thong tin khac
Ten mi?n Internet .mk

B?c Macedonia (c?ng vi?t la B?c Makedonia , phien am: B?c Ma-ke-đo-ni-a [a] ; ti?ng Macedonia : Северна Македони?а , chuy?n t?: Severna Makedonija , IPA:  [s?v?rna mak??d?nija] ), ten chinh th?c la C?ng hoa B?c Macedonia ( ti?ng Macedonia : Република Северна Македони?а , chuy?n t?: Republika Severna Makedonija ), [8] ti?ng Hy L?p: Μακεδον?α .La m?t qu?c gia thu?c khu v?c đong nam chau Au . N??c C?ng hoa B?c Macedonia giap v?i Serbia va vung lanh th? Kosovo v? phia b?c, giap v?i Albania v? phia tay, giap v?i Hy L?p v? phia nam va giap v?i Bulgaria v? phia đong. Dan s? c?a n??c nay kho?ng 2 tri?u ng??i.

Qu?c gia nay co nh?ng tranh cai v?i Hy L?p v? ten g?i do " Makedonia " ( ti?ng Hy L?p : Μακεδον?α , c?ng đ??c vi?t la "Macedonia" theo ti?ng Anh ) l?i la ten c?a m?t vung đ?t c? n?m tren lanh th? nhi?u qu?c gia khac nhau va co l?ch s? v?i v?n hoa g?n li?n Hy L?p. Vi v?y vao n?m 1991, qu?c gia nay tach ra kh?i Lien bang Nam T? va đa gia nh?p Lien H?p Qu?c v?i ten g?i C?u C?ng hoa Nam T? Macedonia [9] , tuy nhien ten g?i la C?ng hoa Macedonia c?ng đ??c s? d?ng r?ng rai đ? ch? n??c nay. Vao ngay 12 thang 6 n?m 2018, hai chinh ph? Macedonia va Hy L?p đa đ?t đ??c m?t th?a thu?n s? b? ch?m d?t tranh ch?p keo dai 27 n?m , trong đo co vi?c ten n??c t? Macedonia đ??c đ?i thanh B?c Macedonia . [10] Ngay 12 thang 2 n?m 2019, hai qu?c gia tuyen b? r?ng th?a thu?n đ?i ten chinh th?c c?a C?ng hoa Macedonia thanh C?ng hoa B?c Macedonia b?t đ?u co hi?u l?c.

B?c Macedonia la thanh vien c?a Lien H?p Qu?c , T? ch?c Th??ng m?i Th? gi?i va NATO . Hi?n n??c nay đang la m?t trong nh?ng ?ng c? vien ti?p theo s? gia nh?p Lien minh chau Au .

Ten g?i [ s?a | s?a ma ngu?n ]

Bai chi ti?t: Tranh ch?p đ?t ten Macedonia

Ten c?a qu?c gia nay b?t ngu?n t? t? ti?ng Hy L?p Μακεδον?α ( Makedonia ), [8] [11] ten g?i v? m?t qu?c gia c?a ng??i Makedonia c? đ?i. Ten ng??i Makedonia, Μακεδ?νε? ( Makedones ), b?t ngu?n t? m?t ch? c?a ti?ng Hy L?p c? đ?i la μακεδν?? ( makednos ), co ngh?a la "cao, thon nh?n", [12] c?ng cung chung ngu?n g?c v?i danh t? μ?κρο? ( makros ), ngh?a la "chi?u dai" trong c? ti?ng Hy L?p c? đ?i va hi?n đ?i. [13] Ten nay đ??c cho la co ngh?a nguyen la "ng??i vung cao nguyen" hay "ng??i cao", [11] [14] [15] co th? am ch? đ?n t?m voc cao l?n c?a ng??i Makedonia c? đ?i ho?c noi đ?n đ?a hinh vung nui cao n?i h? sinh s?ng.

Ngay 17/06/2018, Ng??i đ?ng đ?u Chinh ph? C?ng hoa Macedonia la Th? t??ng Zoran Zaev g?p ng??i đ?ng c?p Hy L?p la Th? t??ng Alexis Tsipras t?i h? Prespa , ngay khu bien gi?i gi?a ba n??c Hy L?p , Macedonia va Albania , đ? cung ky m?t tho? thu?n neu ro vi?c C?ng hoa Macedonia s? đ?i ten thanh C?ng hoa B?c Macedonia , tranh trung ten g?i v?i m?t t?nh ? phia B?c c?a Hy L?p.

đ? tho? thu?n đi vao th?c t?, no s? ph?i đ??c thong qua t?i Qu?c h?i hai qu?c gia va đ??c ng??i dan ch?p nh?n trong m?t cu?c tr?ng c?u dan y t?i Macedonia. Hi?p đ?nh v?a ky k?t m? đ??ng cho Macedonia co nh?ng c? h?i gia nh?p T? ch?c Hi?p ??c B?c đ?i Tay D??ng (NATO) va b?t đ?u ti?n hanh đam phan gia nh?p EU . đay la nh?ng nguy?n v?ng c?a Macedonia t?ng b? chinh quy?n Athens l?y t? cach la thanh vien EU ng?n c?n.

Thang 1 n?m 2019, Hi?p đ?nh chinh th?c đ??c Qu?c h?i hai qu?c gia thong qua. [16] Ngay 12 thang 2 n?m 2019, hai qu?c gia tuyen b? r?ng th?a thu?n đ?i ten chinh th?c c?a C?ng hoa Macedonia thanh C?ng hoa B?c Macedonia b?t đ?u co hi?u l?c. [17]

L?ch s? [ s?a | s?a ma ngu?n ]

Bai chi ti?t: L?ch s? B?c Macedonia

Th?i k? c? đ?i [ s?a | s?a ma ngu?n ]

T??ng Alexandros đ?i đ? t?i Prilep, Macedonia

V??ng qu?c c? đ?u tien đ??c thanh l?p t?i 1 vung đ?t nay la C?ng hoa B?c Macedonia la v??ng qu?c Paionia c?a ng??i Thrace-Ilyria, h? đa ki?m soat m?t ph?n l?n khu v?c song Axius va cac khu v?c chung quanh luc b?y gi?. Vao n?m 336 tr??c cong nguyen, V??ng qu?c Macedonia đa xam chi?m Paionia d??i th?i vua Philipos II c?a Macedonia . Ong đa xay d?ng nen thanh ph? c? Heraclea Lycentis va tan tich ngay nay v?n con đ??c l?u l?i tren lanh th? C?ng hoa B?c Macedonia. Quy?n l?c c?a v??ng tri?u Paionia b? gi?m xu?ng con nh? m?t n??c ban t? tr? ph? thu?c vao V??ng qu?c Macedonia. Con trai c?a vua Philip II la Alexandros đ?i đ? (356?323 TCN) đa ti?p t?c m? r?ng h?n n?a quy?n h?n c?a Macedonia t?i Paionia, tuy nhien v??ng gia Paionia t?i đay v?n nh?n đ??c s? kinh tr?ng t? phia tri?u đinh Alexandros đ?i đ?. N?m 280 tr??c cong nguyen, ng??i Celt đa đ?n tan pha nh?ng vung đ?t c?a ng??i Paionia, song sau đo h? l?i b? ng??i Dardani đan ap. Tr?i qua m?t vai bi?n c? l?ch s?, ng??i Paionia v?n ti?p t?c duy tri m?t qu?c gia t? tr? cho đ?n khi b? sap nh?p vao đ? ch? La Ma hung m?nh. Va đ?n n?m 400 sau cong nguyen, ng??i Paionia đa hoan toan b? đ?ng hoa va cai ten Paionia ch? con l?i la m?t đ?a danh tren b?n đ? ma thoi.

Th?i k? Trung c? [ s?a | s?a ma ngu?n ]

Phao đai Ohrid t?i Macedonia, đ??c xay d?ng d??i th?i vua Samuil c?a Bulgaria

Vao cu?i th? k? VI , đ? qu?c đong La Ma ( Byzantine ) d?n tr? nen hung m?nh va b?t đ?u ki?m soat nh?ng lanh th? tan ra c?a đ? qu?c La Ma . Trong khi đo, t?i lanh th? C?ng hoa B?c Macedonia ngay nay, ng??i Slav đa tran vao t? phia b?c. Cac dan t?c khac t?i vung nay nh? ng??i Hy L?p , ng??i Latinh , ng??i Illyria va ng??i Thracia đa b? đ?y đi n?i khac ho?c b? ng??i Slav đ?ng hoa. Ng??i Slav sau đo b?t đ?u nhi?u cu?c chi?n tranh l?n ch?ng l?i đ? qu?c đong La Ma. H? đa xam chi?m đ??c h?u h?t lanh th? Hy L?p , m?t b? ph?n quan tr?ng c?a đ? qu?c đong La Ma ngo?i tr? m?t s? thanh ph? l?n quan tr?ng nh? Athena hay Thessaloniki . đ? đ?i pho v?i ng??i Slav, đ? qu?c đong La Ma đa nhi?u l?n s? d?ng nh?ng đ?i quan vi?n chinh l?n. D??i th?i hoang đ? Justinianus II c?a đong La Ma, nh?ng đ?i quan vi?n chinh nay đa tr?c xu?t t?i 200.000 ng??i t? vung Macedonia đ?n trung tam Ti?u A (nay thu?c Th? Nh? K? ) đ? tri?u c?ng va ph?c v? trong quan đ?i c?a đ? ch?. Trong khi r?t nhi?u ng??i Slav t?i Macedonia đa ph?i th?a nh?n s? th?ng tr? c?a đ? qu?c thi m?t b? ph?n l?n khac v?n c? g?ng duy tri b?n s?c dan t?c, đ?ng th?i h? v?n chi?m đa s? trong cac nhom s?c t?c t?i đ?a ph??ng. Cung v?i s? phat tri?n c?a đ? qu?c Bulgaria th? nh?t , ng??i Slav t?i Macedonia đa sap nh?p vao n?n v?n hoa Slav c?a ng??i Bulgaria nay.

Ng??i Slav t?i C?ng hoa B?c Macedonia ngay nay đa ch?p nh?n đ?o C? đ?c la ton giao chinh th?c c?a h? vao th? k? IX d??i th?i hoang đ? Boris I c?a Bulgaria . Nh?ng linh m?c ng??i Byzantine Hy L?p la thanh Cyril va thanh Methodius đa sang l?p ra b?ng ch? cai Glagolit va đa co ?nh h??ng quan tr?ng trong vi?c hinh thanh n?n v?n h?c c?a ng??i Slav t?i khu v?c luc b?y gi?. Nh?ng cong trinh c?a h? đa đ??c ch?p nh?n t?i Bulgaria trung c? va thanh Clement c?a Ohrid đa d?a vao đo ma sang t?o nen b?ng ch? cai Kirin cho cac dan t?c Slav. Thanh Naum c?a Ohrid đa thanh l?p nen Tr??ng V?n h?c Ohrid, m?t trong nh?ng trung tam v?n hoa l?n c?a đ? ch? Bulgaria luc b?y gi?.

Vao n?m 1018, hoang đ? Basil II c?a đong La Ma đa đanh th?ng hoang đ? Samuil c?a Bulgaria va lanh th? C?ng hoa B?c Macedonia ngay nay l?i thu?c v? ch? quy?n c?a đong La Ma. Nh?ng th? k? sau đo, vung đ?t nay lien ti?p b? cai tr? b?i nhi?u th? l?c khac nhau. Vao th? k? XI , ng??i đong La Ma đa ki?m soat hoan toan khu v?c Balkan nh?ng sau đo, đ?n cu?i th? k? XII vung đ?t nay l?i r?i vao tay c?a đ? qu?c Bulgaria th? hai . đ? ch? nay sau đo đa v?p ph?i nhi?u v?n đ? chinh tr? n?i b? va Macedonia l?i tr? v? tay đong La Ma vao th? k? XIII . Th? k? XIV , vung đ?t Macedonia tr? thanh m?t ph?n c?a đ? qu?c Serbia . Skopje (nay la th? đo C?ng hoa B?c Macedonia) tr? thanh th? đo c?a hoang đ? Stefan Dushan c?a ng??i Serbia.

Sau khi hoang đ? Stefan Dushan m?t, đ? qu?c Serbia nhanh chong suy y?u do nh?ng ng??i k? v? kem c?i va s? tranh gianh quy?n l?c trong n??c. H?u qu? la ph?n l?n khu v?c Balkan, trong đo co Macedonia đa r?i vao tay đ? qu?c Ottoman su?t 5 th? k? sau đo.

Phong trao V?n đ?ng Dan t?c [ s?a | s?a ma ngu?n ]

S? cai tr? tan b?o c?a đ? ch? Ottoman đa khi?n cho nhi?u cu?c n?i d?y c?a ng??i Macedonia n? ra. M?t trong nh?ng cu?c n?i d?y s?m nh?t n? ra la Kh?i ngh?a Karposh vao n?m 1689. T? cu?i th? k? XIX , nhi?u cu?c v?n đ?ng dan t?c đa di?n ra v?i m?c tieu la thanh l?p m?t nha n??c t? tr? cho ng??i Macedonia tren toan vung Macedonia. Cac t? ch?c chinh tr? quan tr?ng nh? T? ch?c Cach m?ng Qu?c gia Macedonia (vi?t t?t theo ti?ng Anh la IMRO) đ??c thanh l?p đa đong vai tro quan tr?ng trong vi?c v?n đ?ng tinh th?n dan t?c đ?t n??c va ti?n hanh nh?ng cu?c kh?i ngh?a ch?ng l?i chinh quy?n Ottoman, luc b?y gi? đa b?t đ?u suy y?u. N?m 1903, IMRO đa ti?n hanh cu?c Kh?i ngh?a Iliden-Preobrazhenie v?i đ?nh cao la s? thanh l?p n??c C?ng hoa Krushevo . Tuy cu?c kh?i ngh?a đa b? đan ap da man song no đ??c đanh gia la n?n mong va ti?n than c?a s? thanh l?p n??c C?ng hoa Macedonia sau nay.

Th? k? XX [ s?a | s?a ma ngu?n ]

Sau hai cu?c chi?n tranh Balkan vao n?m 1912 va 1913 r?i sau đo la s? s?p đ? c?a đ? qu?c Ottoman , vung Macedonia đ??c phan chia thanh cac ph?n c?a Hy L?p , Bulgaria va Serbia . Vung lanh th? ngay nay la C?ng hoa B?c Macedonia tr? thanh m?t b? ph?n c?a Serbia v?i ten g?i Ju?na Srbija ("Nam Serbia"). Sau Chi?n tranh th? gi?i th? nh?t , Serbia l?i tr? thanh m?t ph?n c?a V??ng qu?c c?a ng??i Serb, ng??i Croat va ng??i Sloven . N?m 1929, v??ng qu?c nay đ?i ten thanh V??ng qu?c Nam T? va chia thanh cac t?nh. Nam Serbia đ??c đ?i thanh t?nh Vardar n?m trong v??ng qu?c.

N?m 1941, quan phat xit xam l??c Nam T? va t?nh Vardar b? chia s? gi?a phat xit Bulgaria va phat xit Y luc đo đa xam chi?m Albania. Trong th?i k? nay, 7000 ng??i Do Thai t?i hai thanh ph? Skopje va Bitola đa b? b?t vao nh?ng tr?i t?p trung r?i b? tr?c xu?t. Ch? đ? phat xit tan b?o đa thuc đ?y phong trao đ?u tranh c?a nh?ng ng??i c?ng s?n t?i Nam T? d??i s? lanh đ?o c?a Nguyen soai Josip Broz Tito . Khi Chi?n tranh th? gi?i th? hai k?t thuc, Tito tr? thanh T?ng th?ng Nam T? va Lien bang C?ng hoa Nhan dan Nam T? đ??c thanh l?p. N??c C?ng hoa Nhan dan Macedonia c?ng đ??c thanh l?p va tr? thanh m?t trong sau n??c thanh vien c?a Lien bang. V? sau n?m 1963 , khi Nam T? đ?i ten thanh Lien bang C?ng hoa Xa h?i Ch? ngh?a Nam T? thi n??c nay c?ng đ?i ten l?i thanh C?ng hoa Xa h?i Ch? ngh?a Macedonia.

C?ng hoa Macedonia (1991 - 2019) [ s?a | s?a ma ngu?n ]

Ngay 8 thang 9 n?m 1991 , Macedonia ly khai ra kh?i Lien bang Nam T? m?t cach hoa binh va l?y ngay nay la ngay qu?c khanh. Kho?ng đ?u th?p nien 1990 , n??c nay v?n gi? đ??c hoa binh va khong can d? vao cu?c Chi?n tranh Nam T? kh?c li?t ? nh?ng n??c lang gi?ng. Nh?ng v?n đ? nh? v? m?t bien gi?i gi?a C?ng hoa Macedonia v?i Nam T? đ?u đa đ??c gi?i quy?t. Nh?ng khi cu?c chi?n tranh ? Kosovo n? ra vao n?m 1999 , kho?ng 360.000 ng??i Albania t? n?n đa ch?y vao Macedonia khi?n gay m?t ?n đ?nh tinh hinh t?i n??c nay. M?c du m?t ph?n ng??i Albania đa d?i đi sau khi chi?n tranh k?t thuc nh?ng nh?ng ng??i Albania ? c? hai phia bien gi?i l?i tim cach đoi quy?n t? tr? va th?m chi cao h?n n?a la đoi quy?n đ?c l?p cho c?ng đ?ng ng??i Albania t?i C?ng hoa Macedonia. Nh?ng v? xung đ?t đa n? ra gi?a chinh ph? Skopje v?i quan phi?n lo?n Albania t?i mi?n b?c va mi?n tay đ?t n??c trong kho?ng gi?a thang 3 va thang 6 n?m 2001 . Cu?i cung cu?c chi?n k?t thuc v?i s? can thi?p c?a l?c l??ng ng?ng b?n c?a NATO . Theo Hi?p đ?nh Ohrid , chinh ph? Macedonia đ?ng y trao nhi?u quy?n chinh tr? r?ng rai h?n cho ng??i Albania c?ng nh? cong nh?n nh?ng đong gop v?n hoa c?a c?ng đ?ng thi?u s? nay. Con ng??i Albania theo th?a thu?n s? ng?ng cac ho?t đ?ng ly khai ch?ng chinh ph? va giao n?p v? khi cho NATO.

N?m 2005 , C?ng hoa Macedonia chinh th?c đ??c cong nh?n la ?ng c? vien ti?p theo cho vi?c gia nh?p Lien minh chau Au .

C?ng hoa B?c Macedonia (2019 - nay) [ s?a | s?a ma ngu?n ]

Ngay 17/06/2018, Ng??i đ?ng đ?u Chinh ph? C?ng hoa Macedonia la Th? t??ng Zoran Zaev g?p ng??i đ?ng c?p Hy L?p la Th? t??ng Alexis Tsipras t?i h? Prespa , ngay khu bien gi?i gi?a ba n??c Hy L?p , Macedonia va Albania , đ? cung ky m?t tho? thu?n neu ro vi?c C?ng hoa Macedonia s? đ?i ten thanh C?ng hoa B?c Macedonia , tranh trung ten g?i v?i m?t t?nh ? phia B?c c?a Hy L?p.

đ? tho? thu?n đi vao th?c t?, no s? ph?i đ??c thong qua t?i Qu?c h?i hai qu?c gia va đ??c ng??i dan ch?p nh?n trong m?t cu?c tr?ng c?u dan y t?i Macedonia. Hi?p đ?nh v?a ky k?t m? đ??ng cho Macedonia co c? h?i gia nh?p T? ch?c Hi?p ??c B?c đ?i Tay D??ng (NATO) va b?t đ?u ti?n hanh đam phan gia nh?p EU . đay la nh?ng nguy?n v?ng c?a Macedonia t?ng b? chinh quy?n Athens l?y t? cach la thanh vien EU ng?n c?n.

Thang 1 n?m 2019, Hi?p đ?nh chinh th?c đ??c Qu?c h?i hai qu?c gia thong qua. [16] Ngay 12 thang 2 n?m 2019, hai qu?c gia tuyen b? r?ng th?a thu?n đ?i ten chinh th?c c?a C?ng hoa Macedonia thanh C?ng hoa B?c Macedonia b?t đ?u co hi?u l?c. [17]

Chinh tr? [ s?a | s?a ma ngu?n ]

Bai chi ti?t: Chinh tr? C?ng hoa B?c Macedonia

Chinh ph? [ s?a | s?a ma ngu?n ]

Nikola Gruevski, th? t??ng hi?n nay c?a C?ng hoa B?c Macedonia

C?ng hoa B?c Macedonia la m?t qu?c gia theo th? ch? dan ch? ngh? vi?n . Nhanh hanh phap n?m d??i s? đi?u hanh c?a chinh ph?, nhanh l?p phap thi cung đ??c đi?u hanh b?i c? chinh ph? va qu?c h?i . Nhanh t? phap đ?c l?p v?i hai nhanh hanh phap va l?p phap.

Chinh ph? C?ng hoa B?c Macedonia đ??c thanh l?p b?i s? lien k?t c?a nhi?u đ?ng phai h?p thanh. Qu?c h?i n??c nay đ??c t? ch?c theo mo hinh l??ng vi?n: th??ng vi?n va h? vi?n. S? thanh vien trong Qu?c h?i n??c c?ng hoa la 120 thanh vien va đ??c b?u l?i 4 n?m m?t l?n.

T?i C?ng hoa B?c Macedonia, t?ng th?ng ch? co vai tro nghi th?c con ph?n l?n quy?n l?c th?c s? thi n?m trong tay ng??i đ?ng đ?u chinh ph? la th? t??ng . T?ng th?ng con la t?ng t? l?nh quan đ?i va la ng??i đ?ng đ?u cac l?c l??ng v? trang qu?c gia. Ong c?ng la ng??i đ?ng đ?u H?i đ?ng An ninh c?a đ?t n??c. Ch?c v? t?ng th?ng t?i C?ng hoa B?c Macedonia co nhi?m k? 5 n?m va m?i t?ng th?ng co th? n?m t?i đa 2 nhi?m k?. đ??ng kim t?ng th?ng hi?n nay la ong Gjorge Ivanov . Con đ??ng kim th? t??ng hi?n nay la ong Nikola Gruevski .

Nhanh t? phap ? n??c nay đ??c th?c thi b?i cac toa an. đ?ng đ?u h? th?ng t? phap la Toa an T? phap T?i cao, Toa an Hi?n phap va Toa an T? phap n??c C?ng hoa.

M?t trong nh?ng v?n đ? chinh tr? hang đ?u hi?n nay t?i C?ng hoa B?c Macedonia la mau thu?n chinh tr? gi?a cac đ?ng c?a ng??i Macedonia chi?m đa s? va c?ng đ?ng ng??i Albania thi?u s?. Nh?ng xung đ?t nay đa d?n đ?n m?t cu?c chi?n tranh x?y ra trong th?i gian ng?n vao n?m 2001 va đ??c dan x?p b?i c?ng đ?ng qu?c t? sau đo. Thang 8 n?m 2004, chinh ph? C?ng hoa Macedonia đ?ng y trao cho ng??i Albania thi?u s? quy?n t? tr? r?ng rai t?i nh?ng vung mi?n ma h? ki?m soat, tuy nhien nguy c? v? v?n đ? ly khai nh? Kosovo v?n co kh? n?ng x?y ra t?i qu?c gia nay [18] .

Quan h? ngo?i giao [ s?a | s?a ma ngu?n ]

Hinh ?nh m?t tr?i Vergina tren la c? gay tranh cai c?a Macedonia (1992-1995)

V? nhi?u m?t, C?ng hoa B?c Macedonia v?n gi? m?i quan h? t?t đ?p v?i Hy L?p . Kho?ng 57% đ?u t? n??c ngoai ? C?ng hoa B?c Macedonia đ?n t? qu?c gia lang gi?ng phia nam nay. M?i quan h? gi?a C?ng hoa B?c Macedonia v?i Hy L?p co th? noi đa đ??c c?i thi?n kha nhi?u trong vai n?m qua nh?ng ben c?nh đo, v?n đ? ten g?i qu?c gia v?n la m?t tr? ng?i l?n trong vi?c thi?t l?p quan h? ngo?i giao đ?y đ? gi?a hai n??c [19] . Trong khi ng??i Macedonia cho r?ng cai ten Macedonia la ten g?i đ? ch? dan t?c va ngon ng? c?a h? thi ng??i Hy L?p cho r?ng cai ten đo l?i bao ham c? nh?ng ph?n lanh th? c?a Hy L?p v?i cung ten đo n?a. Nh?ng tranh cai va l?ch s? va v?n hoa gi?a hai n??c c?ng h?t s?c c?ng th?ng. N?m 1992, sau khi tach ra kh?i Lien bang Nam T? , n??c C?ng hoa Macedonia thong qua vi?c s? d?ng m?t la c? m?i v?i hinh ?nh m?t tr?i Vergina c?a V??ng qu?c Macedonia c? đ?i. Athena đa len ti?ng ph?n đ?i quy?t li?t hanh đ?ng tren va vao n?m 1995, C?ng hoa Macedonia đa đ?i sang s? d?ng la c? nh? hi?n nay.

Do khong th? gi?i quy?t th?a đang v?n đ? ten g?i qu?c gia v?i Hy L?p, C?ng hoa Macedonia đa ch?p nh?n gia nh?p cac t? ch?c qu?c t? v?i ten g?i C?u C?ng hoa Nam T? Macedonia ( ti?ng Macedonia : Поранешна ?угословенска Република Македони?а, Poraneshna Jugoslovenska Republiska Makedonija , ten ti?ng Anh la "Former Yugoslav Republic of Macedonia", co khi đ??c vi?t t?t trong ti?ng Anh la "FYR Macedonia" hay "FYROM"). Hi?n n??c nay la thanh vien c?a nhi?u t? ch?c qu?c t? nh? Lien H?p Qu?c , T? ch?c An ninh va H?p tac chau Au , H?i đ?ng chau Au , C?ng đ?ng Phap ng? , T? ch?c Th??ng m?i Th? gi?i ... C?ng hoa B?c Macedonia đ??c k?t n?p vao kh?i lien minh quan s? b?c đ?i Tay D??ng NATO n?m 2020 va hi?n đang co nguy?n v?ng gia nh?p Lien minh chau Au .

Ngay 17 thang 12 n?m 2005 , C?ng hoa B?c Macedonia chinh th?c đ??c cong nh?n la ?ng c? vien ti?p theo cho vi?c gia nh?p Lien minh chau Au .

Phan chia hanh chinh [ s?a | s?a ma ngu?n ]

8 vung th?ng ke c?a C?ng hoa B?c Macedonia
Bai chi ti?t: Phan c?p hanh chinh B?c Macedonia

Vao thang 9 n?m 1996 , toan b? lanh th? n??c C?ng hoa B?c Macedonia đ??c chia thanh 123 đo th? t? tr?. Nh?ng đ?n thang 8 n?m 2004 , s? đo th? t? tr? t?i n??c nay đ??c t? ch?c l?i va gi?m xu?ng con s? 85 (trong đo 10 đo th? t? tr? n?m trong thanh ph? Skopje , con g?i la đ?i Skopje). Cac đo th? t? tr? la b?c phan c?p hanh chinh c? b?n c?a C?ng hoa B?c Macedonia. Tr??c đo, chinh quy?n đ?a ph??ng c?a n??c nay đ??c t? ch?c vao 34 qu?n hanh chinh phia tren.

Ben c?nh đo, C?ng hoa B?c Macedonia con đ??c chia thanh 8 vung, ch? y?u nh?m m?c đich th?ng ke. Danh sach cac vung th?ng ke c?a C?ng hoa B?c Macedonia bao g?m:

Kinh t? [ s?a | s?a ma ngu?n ]

Bai chi ti?t: Kinh t? Macedonia
Quang c?nh ? Ohrid
Du l?ch ? B?c Macedonia

Macedonia ch? tr??ng xay d?ng kinh t? th? tr??ng. Tuy nhien v?i m?t n?n kinh t? nh?, m? c?a, đi?u nay khi?n Macedonia tr? thanh n??c d? b? tac đ?ng b?i cac n?n kinh t? phat tri?n khac c?a chau Au va kh? n?ng phat tri?n kinh t? ph? thu?c vao h?i nh?p khu v?c va qua trinh gia nh?p Lien minh chau Au .

Th?i k? 1991-2001, kinh t? suy thoai (GDP -4,5%) do tinh hinh chinh tr? khong ?n đ?nh, b? ?nh h??ng n?ng n? c?a cu?c kh?ng ho?ng ? Kosovo (1999) va cu?c n?i chi?n v?i ng??i Albania (2001). T? n?m 2002 b?t đ?u co d?u hi?u ph?c h?i ? m?t s? nganh kinh t? m?i nh?n nh? khai khoang, ch? bi?n nong ph?m, nong nghi?p , ng? nghi?p , xay d?ng , giao thong v?n t?i va d?ch v? . Trong cac n?m 2003- 2007 GDP t?ng tr??ng trung binh 4%/n?m. T? sau n?m 1996, Macedonia tr? thanh n??c co n?n kinh t? v? mo ?n đ?nh v?i t? l? l?m phat th?p, tuy nhien khong h?p d?n đ??c đ?u t? tr?c ti?p c?a n??c ngoai, tin d?ng th?p, tham h?t ngo?i th??ng l?n, t?o đ??c it vi?c lam. Vi v?y, t? l? th?t nghi?p luon ? m?c cao (tren 30%).

N?m 2009, do tac đ?ng c?a kh?ng ho?ng kinh t? th? gi?i, GDP c?a Macedonia gi?m (t?ng tr??ng đ?t am 1,2%), l?m phat d??i 1%, th?t nghi?p kho?ng 33%, n? cong 32% GDP. N?m 2010, nh? th?c hi?n chinh sach tai chinh b?o th?, chinh sach ti?n t? nghiem ng?t va hoan thi?n h? th?ng tai chinh, Macedonia đa c?i thi?n đ??c b??c đ?u m?c tin d?ng, gi? đ??c kinh t? v? mo ?n đ?nh, kinh t? co t?ng tr??ng nh? (m?c t?ng GDP đ?t 1,3%), duy tri đ??c l?m phat ? m?c 1,6%, n? cong th?p ~35% GDP, nh?ng t? l? th?t nghi?p cao (31,7%).

T? tr?ng cac nganh trong n?n kinh t? (??c tinh n?m 2010, %GDP):

Kim ng?ch xu?t kh?u : 3,17 t? USD (2010). Macedonia xu?t kh?u ch? y?u cac m?t hang nh? th?c ph?m , n??c u?ng, thu?c la , hang d?t may, hang t?p hoa, s?t , thep . Cac b?n hang xu?t kh?u chinh la đ?c , Hy L?p , Y , Bulgari va Croatia . Kim ng?ch nh?p kh?u : 5,113 t? USD (2010). Hang nh?p kh?u ch? y?u vao Macedonia la may moc va thi?t b?, đ?ng c?, hoa ch?t, ch?t đ?t, th?c ph?m . B?n hang nh?p kh?u chinh la đ?c , Hy L?p , Bulgaria , Y , Th? Nh? K? , Slovenia va Hungary . Tinh đ?n n?m 2016, GDP c?a Macedonia đ?t 10.492 USD, đ?ng th? 132 th? gi?i va đ?ng th? 41 chau Au.

Ton giao [ s?a | s?a ma ngu?n ]

Bai chi ti?t: Ton giao ? Macedonia

Ton giao t?i Macedonia (2002) [20]

   Chinh th?ng giao đong ph??ng (64.8%)
   H?i giao (33.3%)
   C? đ?c giao (0.4%)
   Khong ton giao (1.5%)

Chinh Th?ng giao la ton giao l?n nh?t c?a n??c C?ng hoa B?c Macedonia chi?m 64,7% dan s?, ph?n l?n trong s? đo thu?c v? Giao h?i Chinh th?ng Macedonia. Nhi?u giao phai Kito giao khac chi?m 0,37% dan s?. Ng??i H?i giao chi?m 33,3% dan s?; Macedonia co t? l? ng??i H?i giao cao th? 5 ? chau Au, sau khi Th? Nh? K? (96%), Kosovo (90%), Albania (56,7%), va Bosnia?Herzegovina (45%). [21] Ph?n l?n ng??i H?i giao la ng??i g?c Albania, Th? Nh? K?, ho?c ng??i Roma , m?c du m?t s? it c?ng la ng??i H?i giao Macedonia. Con l?i 1,63% đ??c ghi nh?n la "ton giao khong xac đ?nh" trong n?m 2002 theo cu?c đi?u tra dan s? qu?c gia. [22]

T?ng c?ng, đa co 1.842 nha th? Chinh Th?ng giao va 580 nha th? H?i giao vao cu?i n?m 2011. Cac c?ng đ?ng Chinh Th?ng giao va H?i giao đ?u co tr??ng đ?i h?c ton giao ? Skopje . Ngoai ra con co m?t tr??ng đ?i h?c th?n h?c Chinh Th?ng giao ? th? đo. Giao h?i Chinh th?ng Macedonia co th?m quy?n đ?i v?i 10 giao x? (b?y trong n??c va ba ? n??c ngoai), co 10 Giam m?c va kho?ng 350 linh m?c . T?ng c?ng co 30.000 ng??i đ??c r?a t?i trong t?t c? cac giao x? m?i n?m.

Nha th? H?i giao Ishak Bey ? Old Bazaar, Skopje.

Co m?t s? c?ng th?ng gi?a Giao h?i Chinh Th?ng Macedonia va Giao h?i Chinh Th?ng Serbia do tuyen b? Autocephaly n?m 1967. Tuy nhien, T?ng Giam m?c Giao h?i Chinh Th?ng Serbia, theo Quy?t đ?nh s? 06/1959, đa cong nh?n quy?n t? ch? (khong ph? thu?c) c?a Giao h?i minh đ?i v?i Giao h?i Chinh Th?ng Macedonia. Sau khi cac cu?c đam phan th?ng nh?t gi?a hai giao h?i đa b? đinh ch?, Giao h?i Chinh Th?ng Serbia đa cong nh?n T?ng Giam m?c Jovan c?a Ohrid , m?t c?u Giam m?c Giao h?i Chinh Th?ng Macedonia, la đ?c T?ng Giam m?c Ohrid. Ph?n ?ng c?a Giao h?i Chinh Th?ng Macedonia la c?t đ?t m?i quan h? v?i đ?a h?t Ohrid c?a v? t?ng Giam m?c m?i va đ? ng?n ch?n cac Giam m?c c?a Giao h?i Chinh Th?ng Serbia xam nh?p vao Macedonia. Giam m?c Jovan đa b? tu 18 thang cho t?i "ph? bang Giao h?i Chinh th?ng Macedonia va lam t?n h?i đ?n tinh c?m ton giao c?a ng??i dan đ?a ph??ng" b?ng cach phan phat l?ch nha th? Chinh th?ng Serbia va t? r?i tuyen truy?n cho Giao h?i Serbia. [23]

Cong giao La Ma co kho?ng 11.000 tin đ? ? Macedonia. Giao h?i Cong giao Macedonia đ??c thanh l?p vao n?m 1918, va đ??c t?o thanh ch? y?u b?i ng??i c?i đ?o t? Chinh Thong giao sang Cong giao va con chau c?a h?. Giao h?i Cong giao Macedonia th?c hanh theo nghi l? Byzantine va hi?p thong hoan toan v?i Giao h?i Cong giao Roma va cac Giao h?i Cong giao đong ph??ng khac. [24]

Co m?t c?ng đ?ng Tin Lanh nh? ? Macedonia. Tin đ? Tin Lanh n?i ti?ng nh?t trong c? n??c la c? T?ng th?ng Boris Trajkovski . Ong xu?t than t? c?ng đ?ng Methodist, đo la nha th? Tin Lanh l?n nh?t va lau đ?i nh?t t?i C?ng hoa B?c Macedonia, co nien đ?i t? cu?i th? k? XIX. T? nh?ng n?m 1980 c?ng đ?ng Tin Lanh đa phat tri?n, m?t ph?n thong qua ni?m tin m?i va m?t ph?n v?i s? giup đ? truy?n giao ben ngoai.

C?ng đ?ng Do Thai Macedonia, co kho?ng 7.200 ng??i tr??c cu?c chi?n tranh th? gi?i II, đa b? gi?t ch?t g?n nh? hoan toan: ch? co 2% ng??i Do Thai s?ng sot ? Macedonia. [25] Sau khi gi?i phong h? va k?t thuc chi?n tranh, h?u h?t ng??i Do Thai Macedonia đa ch?n di c? t?i Israel . Hi?n nay, con s? c?ng đ?ng Do Thai kho?ng 200 ng??i, t?t c? hi?n s?ng ? Skopje . Ng??i Do Thai Macedonia h?u h?t thu?c nhanh Sephardic - con chau c?a nh?ng ng??i t? n?n t? th? k? XV nh?ng ng??i đa ch?y tr?n kh?i Tay Ban Nha va B? đao Nha trong cu?c thanh tr?ng ng??i Do Thai giao ? 2 n??c nay.

Hinh ?nh [ s?a | s?a ma ngu?n ]

Ghi chu [ s?a | s?a ma ngu?n ]

  1. ^ Ten qu?c gia nay co ngu?n g?c t? ti?ng Hy L?p "Μακεδον?α" ( Makedonia ) va vung đ?t Makedonia g?n li?n v?i l?ch s? Hy L?p c? đ?i , m?t s? tai li?u ti?ng Vi?t ghi theo phien am t? ten g?c thanh "Makeđonia" ho?c "Makedonia". [6] [7] . Do cac ph??ng ti?n truy?n thong Vi?t Nam hay l?y ngu?n thong tin t? ti?ng Anh, nen hay s? d?ng cach vi?t theo ten t? ti?ng Anh (Macedonia) va phien am sai thanh "Ma-xe-đo-ni-a", m?c du phien am đung theo ti?ng Anh ( phat am ti?ng Anh: /mæs??d??ni?/ ) ph?i la "Me-x?-đau-ni-?".

Tham kh?o [ s?a | s?a ma ngu?n ]

  1. ^ “Census of Population, Households and Dwellings in the Republic of Macedonia, 2002 ? Book XIII, Skopje, 2005” (PDF) . State Statistical Office of the Republic of Macedonia . Truy c?p ngay 10 thang 2 n?m 2016 .
  2. ^ “Republic of Macedonia, State Statistical Office: Official Population Estimate” .
  3. ^ a b c d “FYR Macedonia” . International Monetary Fund . Truy c?p ngay 14 thang 8 n?m 2016 .
  4. ^ “2016 Human Development Report” (PDF) . United Nations Development Programme. 2016 . Truy c?p ngay 23 thang 3 n?m 2017 .
  5. ^ “CIA ? The World Factbook ? Field Listing:: Distribution of family income ? Gini index” . Central Intelligence Agency . B?n g?c l?u tr? ngay 23 thang 7 n?m 2010 . Truy c?p ngay 15 thang 5 n?m 2017 .
  6. ^ “T? t??ng quan s? trong xa h?i chi?m h?u no l?” . mod.gov.vn . 23 thang 8 n?m 2012.
  7. ^ “Alecxandros đ?i đ? va đ? ch? Makeđonia c? đ?i” . tamnhin.trithuccuocsong.vn . 8 thang 12 n?m 2018.
  8. ^ a b Μακεδον?α , Henry George Liddell, Robert Scott, A Greek-English Lexicon , on Perseus
  9. ^ [1]
  10. ^ “Macedonia and Greece: Deal after 27-year row over a name” . BBC News . Truy c?p ngay 12 thang 6 n?m 2018 .
  11. ^ a b Macedonia , Online Etymology Dictionary
  12. ^ μακεδν?? , Henry George Liddell, Robert Scott, A Greek-English Lexicon , on Perseus
  13. ^ μ?κρο? , Henry George Liddell, Robert Scott, A Greek-English Lexicon , on Perseus
  14. ^ Eugene N. Borza , Makedonika , Regina Books, ISBN 0-941690-65-2 , p.114: The "highlanders" or "Makedones" of the mountainous regions of western Macedonia are derived from northwest Greek stock; they were akin both to those who at an earlier time may have migrated south to become the historical "Dorians".
  15. ^ Nigel Guy Wilson, Encyclopedia of Ancient Greece , Routledge, 2009, p.439: The latest archaeological findings have confirmed that Macedonia took its name from a tribe of tall, Greek-speaking people, the Makednoi.
  16. ^ a b “Hi L?p chinh th?c ch?p thu?n th?a thu?n đ?i ten Macedonia” . VOA . 27 thang 1 n?m 2019 . Truy c?p 13 thang 2 n?m 2019 .
  17. ^ a b Thanh Tung (13 thang 2 n?m 2019). “Macedonia chinh th?c đ?i ten thanh C?ng hoa B?c Macedonia” . Ha N?i M?i . Thong t?n xa Vi?t Nam . Truy c?p 13 thang 2 n?m 2019 .
  18. ^ http://vietnamnet.vn/thegioi/2008/02/769911/ Vietnamnet - đ?i Albania va đo?n k?t c?a gi?c m? ba quy?n
  19. ^ http://www2.mfa.gr/www.mfa.gr/en-US/Policy/Geographic+Regions/South-Eastern+Europe/Balkans/Bilateral+Relations/FYROM/FYROM+-+THE+NAME+ISSUE.htm L?u tr? 2006-07-08 t?i Wayback Machine V?n đ? ten g?i gi?a C?ng hoa Macedonia va Hy L?p
  20. ^ “FIELD LISTING:: RELIGIONS” . CIA. B?n g?c l?u tr? ngay 24 thang 12 n?m 2018 . Truy c?p ngay 3 thang 3 n?m 2018 .
  21. ^ "CIA ? The World Factbook ? Bosnia and Herzegovina". Cia.gov. Truy c?p ngay 5 thang 5 n?m 2009.
  22. ^ "CIA World Factbook". Cia.gov. Truy c?p ngay 6 thang 6 n?m 2011.
  23. ^ "Church Rivalry Threatens to Brim Over". Iwpr.net. Truy c?p ngay 5 thang 5 n?m 2009.
  24. ^ David M. Cheney. "Catholic Church in Macedonia, The Former Yugoslav Republic of Catholic-Hierarchy]". Catholic-hierarchy.org. Truy c?p ngay 5 thang 5 n?m 2009.
  25. ^ "Blog Archives ≫ Macedonia's Jewish Community Commemorates the Holocaust, and Embraces the Future". Balkanalysis.com. Truy c?p ngay 28 thang 4 n?m 2010.

Lien k?t ngoai [ s?a | s?a ma ngu?n ]

L?y t? “ https://vi.wikipedia.org/w/index.php?title=B?c_Macedonia&oldid=71364719 ”