Monako

Ba?lantıları de?i?tir
Vikipedi, ozgur ansiklopedi
"Monaco" buraya yonlendirilmektedir. Di?er kullanımlar icin Monaco (anlam ayrımı) sayfasına bakınız.
Monako
Principatu de Munegu (Monakoca)
Principaute de Monaco (Fransızca)
Monako Prensli?i
Slogan
"Deo Juvante"    ( Latin )
"With God's Help" "Tanrı'nın Yardımı ?le"
Monako haritadaki konumu
Ba?kent Monaco-Ville [a]
Resmi dil(ler) Fransızca
Demonim Monakolu
Hukumet Monar?i
? Prens
II. Albert
Pierre Dartout
? Ulusal Ba?kanlık Konseyi
Stephane Valeri
Tarihce  
1297
1911
? Su (%)
0,0
Nufus
? 2019 tahmini
38,300
? 2017 sayımı
38.695
GSY?H   ( SAGP ) 2015 tahmini
? Toplam
7,672 milyar $ [1] ( 158 .)
? Ki?i ba?ına
115.700 [1] ( 3. .)
GSY?H   (nominal) 2018 [b]  tahmini
? Toplam
7,185 milyar $ [2] ( 145 .)
? Ki?i ba?ına
185.741 $ [3] ( 1 .)
Para birimi Euro ( EUR )
Zaman dilimi UTC +1 ( OAS )
? Yaz ( YSU )
UTC +2 ( OAYS )
Telefon kodu +377
?nternet alan adı .mc

Monako veya resmi adı Monako Prensli?i ( Fransızca : Principaute de Monaco veya Monaco ; Monakoca : Munegu veya Principatu de Munegu ), 1297 yılında kurulmu?, Avrupa 'da Kuzeybatı Akdeniz kıyılarında yer alan ba?ımsız bir ?ehir devleti ve prensliktir . [4] Vatikan 'dan sonra Avrupa'daki en kucuk ba?ımsız ulke olan mikrodevlet , Fransa tarafından kuzey, batı ve do?u yonlerinde cevrelenmi?ken, ulkenin guney ve guneydo?u kısımları Akdeniz ile kom?udur. [4] Monako ayrıca ?talya sınırından yakla?ık 15 km uzaklıkta yer almaktadır. [4]

Ulke Monte Carlo semtindeki gosteri?li kumarhaneleri , icinde barındırdı?ı limanları ve kraliyet ailesi ile unludur. [4]

Tarih [ de?i?tir | kayna?ı de?i?tir ]

Ana madde: Monako tarihi

Monako 1191 yılında Kutsal Roma ?mparatoru VI. Heinrich 'in izniyle 1228 yılında bir Ceneviz Cumhuriyeti kolonisi olarak kuruldu. 1297 yılında Francois Grimaldi ve askerleri Monako Kayası'nı ele gecirdiler. O zamandan beri Monako toprakları Grimaldi ailesi tarafından yonetilmektedir.

1793-1814 yılları arasında Monako, Fransa'nın egemenli?i altında var. Viyana Kongresi 'nde Monako'nun Sardinya-Piemonte Krallı?ı 'na ba?lanması kararla?tırıldı. 1861 yılından sonra Monako ba?ımsız bir prenslik haline geldi. 1911 yılında kabul edilen yeni anayasaya kadar Monako Prensi Monako'nun mutlaki hukumdarı sayılıyordu.

II. Dunya Sava?ı 'nda, 1943 yılında, ?talyan Ordusu Monako'yu i?gale ba?ladı ve fa?ist bir yonetim olu?turarak i?gal etti. Kısa bir sure sonra, Mussolini'nin cokmesinin ardından, Nazi Wehrmacht orduları Monako'yu i?gal etti. Cok sayıda Monakolu Yahudi toplama kamplarına gonderildi. Sava?tan sonra Monako Prensi III. Rainier 1949 yılında dedesinin olumu uzerine tahta cıktı. Prens Rainier kadınlara oy hakkını kabul etti ve idam cezasını kaldırdı. 1993 yılında Monako Birle?mi? Milletlere uye oldu. 31 Mart 2005 tarihinde prens Rainier hastalanarak gorevi o?luna devretti. 6 Nisan 2005 tarihinde olunce o?lu II. Albert Monako Prensi olarak tahta cıktı.

Co?rafya [ de?i?tir | kayna?ı de?i?tir ]

Monako'nun uzunlu?u 3.350 m'dir. Geni?li?i en geni? yerde 1.000 m'yi bulurken en dar yerde 245 m'dir. Fontvieille semti de dahil olmak uzere ulkedeki pek cok kıyı bolgesi sonradan denize beton doldurularak olu?turulmu?tur. Gunumuzde de buna benzer projeler vardır; fakat hayata gecirilememi?tir.

Monako'da 1861'den itibaren denizin doldurulması ile olu?turulmu? alanlar

Semtler [ de?i?tir | kayna?ı de?i?tir ]

Monte Carlo 'dan bir gorunum

Kara sınırları Fransa ile cevrili olan ulke, eski Monako ?ehri ve sonradan in?a edilen alanlardan olu?ur. Monako'nun ba?lıca yerle?im birimleri (semtleri) nufusları ile ?unlardır:

Yerle?im birimi Nufusu
Monako ( Monaco Ville ) 2.000
Monte Carlo 25.000
La Condamine 7.000
Fontvieille 1.500
Toplam 35.500

Ekonomi [ de?i?tir | kayna?ı de?i?tir ]

Monako, 185.742 ABD Doları ile dunyanın en yuksek ki?i ba?ına GSY?H nominal de?erine, 132.571 ABD Doları ile ki?i ba?ına du?en GSY?H'ye ve 183.150 ABD Doları ile ki?i ba?ına du?en GSY?H'ye sahiptir. [5] [6] [7] Ayrıca her gun Fransa ve ?talya 'dan yola cıkan 48.000'den fazla i?ciyle  %2'lik bir i?sizlik oranına sahiptir. [8] CIA The World Factbook 'a gore Monako, dunyanın en du?uk yoksulluk oranına [9] ve ki?i ba?ına du?en en yuksek milyoner ve milyarder sayısına sahiptir. [10] Monako, 2012'de art arda dorduncu kez metrekare ba?ına 58.300 dolarla dunyanın en pahalı emlak piyasasına sahip olmu?tur. [11] [12] [13] Dunyanın en pahalı dairesi, 2016 yılında Forbes 'a gore 335 milyon dolar de?erinde olan Odeon Kulesi'ndeki bir catı katı olan Monako'da bulunmaktadır. [14]

Monaco'nun ana gelir kaynaklarından biri turizmdir. Kumarhanesi ve iklimi her yıl bircok yabancıyı cezbetmektedir. [15] [16] Aynı zamanda 100 milyar Euro'nun uzerinde fon bulunduran buyuk bir bankacılık merkezi haline gelmi?tir. [17] Monako'daki bankalar ozel bankacılık, varlık ve varlık yonetimi hizmetleri sa?lama konusunda uzmanla?mı?tır. [18] Monako, Avrupa'da kredi kartı puanlarının kullanılamadı?ı tek yerdir. Otel puanları biriktirilemez veya i?lemler kaydedilemez, bu da yerel halkın co?u tarafından aranan mahremiyetin artmasına izin verir. Prenslik, ekonomik temelini hizmetler ve kozmetik ve biyotermik gibi kucuk, yuksek katma de?erli, kirletici olmayan endustriler ?eklinde ba?arıyla ce?itlendirmeye calı?mı?tır. [ kaynak belirtilmeli ]

Devlet, tutun ve posta hizmeti de dahil olmak uzere bircok sektorde tekelleri elinde tutuyor. Telefon ?ebekesinin (Monaco Telecom) tamamı devlete aitti; ?u anda yalnızca %45'ine sahipken, kalan %55'lik kısım hem Kablolu ve Kablosuz ?leti?im (%49) hem de Compagnie Monegasque de Banque'ye (%6) aittir. Ancak yine de tekel konumundadır. Ya?am standartları yuksektir, kabaca mureffeh Fransız metropol alanlarındakilerle kar?ıla?tırılabilir. [19]

Monako, Avrupa Birli?i uyesi de?ildir. Bununla birlikte, Fransa ile bir gumruk birli?i yoluyla cok yakından ba?lantılıdır ve bu nedenle para birimi Fransa'nınkiyle aynıdır, Euro, 2002'den once Monako, Monegasque frangı olan kendi madeni paralarını bastı . Monako, ulusal tarafında Monegasque tasarımlarıyla euro madeni para basma hakkını elde etti. [ kaynak belirtilmeli ]

Demografi [ de?i?tir | kayna?ı de?i?tir ]




Monako nufusu

    Fransızlar (%28.4)
    Monakolular (%21.6)
    ?talyanlar (%18.7)
    Britanyalılar (%7.5)
    Belcikalılar (%2.8)
    Almanlar (%2.5)
    ?svicreliler (%2.5)
    Amerikalılar (%1.2)
   Di?er (%14.8)

Monako'da etnik acıdan Fransızların sayısı Monakolulardan daha fazladır. Fransızlar %28,4 ile ulkenin en buyuk etnik grubudur. Monakolular %21,6 ile onları takip eder. Di?er etnik gruplar ise ?oyledir: ?talyanlar (%18,7), ?ngilizler (%7,5), Belcikalılar (%2,8), Almanlar (%2,5), ?svicreliler (%2,5) ve Amerikalılar (%1,2).

Monako dunyanın en yuksek beklenen ya?am suresi sahiptir. 2017 verilerine gore bir Monakolunun ortalama olarak beklenen ya?am suresi 89.4 yıldır. [20]

Dil [ de?i?tir | kayna?ı de?i?tir ]

Monako'nun resmi dili Fransızcadır ; fakat ?talyanca , ?talya 'dan gelen ki?ilerce ana dil olarak konu?ulmaktadır. ?ngilizce ise Monako'daki Amerikalılar, ?ngilizler, Kanadalılar ve ?rlandalılar tarafından konu?ulur. Ulusal dil Monako dilidir ; fakat bu dil kucuk bir topluluk tarafından konu?ulmaktadır. Monaco Ville bolgesinde tabelalar Fransızca ve Monako dili olarak yazılmı?tır.

Din [ de?i?tir | kayna?ı de?i?tir ]

Bu mikro ulkede resmi din Hristiyanlı?ın Katoliklik mezhebidir. Fakat Monako'da inanc konusunda ozgurluk vardır. Hristiyan toplum Monako nufusunun %83,2'sini olu?turmaktadır. Monako'da be? Katolik kilisesi ve bir de katedral bulunmaktadır. Koruyucu aziz Devota'dır.

Monako'da yalnızca bir Anglikan kilisesi bulunmaktadır. Bu kilise Monte Carlo 'da yer almaktadır. 2007 itibarıyla bu kiliseye ba?lılı?ı bulunan 135 Anglikan vardır. Bu kilisenin kutuphanesinde yakla?ık 3000 ?ngilizce kitap bulunmaktadır.

1948 yılında kurulan "Association Culturelle Israelite de Monaco" sayesinde Monakolu Yahudiler bir sinagog , ?brani okulu ve ko?er urunler satan bir gıda ma?azası kazanmı?tır. Yakla?ık bin ki?ilik Yahudi cemaatinin %40'ını Birle?ik Krallık'tan gelenler olu?turmaktadır. Geri kalan kısım ise Kuzey Afrika'dan gelmi?tir. Buradaki Yahudi nufusunun ucte ikisini Kuzey Afrika'dan gelen Sefarad Yahudileri olu?turur. Ucte biriyse A?kenaz Yahudisidir .

Altyapı ve ula?ım [ de?i?tir | kayna?ı de?i?tir ]

Yuzolcumu bu kadar kucuk olmasına ra?men ulkede bir stadyum bulunur. Havaalanı yerine heliportu ve tren istasyonu bulunmaktadır ve Fransa demiryolunun kucuk bir parcası gecmektedir. Karayolu ve denizyolu geli?mi?tir.

Fontvieille semti ile Monaco Ville 'in bulundu?u yarımadanın arasında kucuk, Monte Carlo ile Monaco Ville 'in arasında ise buyuk bir yat limanı bulunmaktadır.

Kaynakca [ de?i?tir | kayna?ı de?i?tir ]

  1. ^ a b "EUROPE :: MONACO" . CIA.gov . Central Intelligence Agency. 12 Haziran 2007 tarihinde kayna?ından ar?ivlendi . Eri?im tarihi: 4 ?ubat 2020 .  
  2. ^ "GDP (current US$) - Monaco" . data.worldbank.org . World Bank. 14 Mart 2019 tarihinde kayna?ından ar?ivlendi . Eri?im tarihi: 4 ?ubat 2020 .  
  3. ^ "GDP per capita (current US$) - Monaco" . data.worldbank.org . World Bank. 3 ?ubat 2020 tarihinde kayna?ından ar?ivlendi . Eri?im tarihi: 4 ?ubat 2020 .  
  4. ^ a b c d Nijman, Jan (2020). Geography: Realms, Regions, and Concepts (20. bas.). Wiley. ISBN   978-1119607410 .  
  5. ^ "Monaco | Data" . data.worldbank.org . 24 Nisan 2010 tarihinde kayna?ından ar?ivlendi . Eri?im tarihi: 20 Eylul 2022 .  
  6. ^ "Wayback Machine" (PDF) . web.archive.org . 2 Nisan 2012. 7 Mart 2021 tarihinde kayna?ından (PDF) ar?ivlendi . Eri?im tarihi: 20 Eylul 2022 .  
  7. ^ "BUSINESS AND ECONOMY" . monacodc.org . 23 Temmuz 2012 tarihinde kayna?ından ar?ivlendi . Eri?im tarihi: 20 Eylul 2022 .  
  8. ^ "The World Factbook ? Central Intelligence Agency" . web.archive.org . 21 A?ustos 2016. 21 A?ustos 2016 tarihinde kayna?ından ar?ivlendi . Eri?im tarihi: 20 Eylul 2022 .  
  9. ^ "Monaco Economy 2020, CIA World Factbook" . www.theodora.com . 13 Mayıs 2006 tarihinde kayna?ından ar?ivlendi . Eri?im tarihi: 20 Eylul 2022 .  
  10. ^ "Prince Albert: We want more for Monaco" . www.telegraph.co.uk . 27 ?ubat 2009 tarihinde kayna?ından ar?ivlendi . Eri?im tarihi: 20 Eylul 2022 .  
  11. ^ " " Zenginlik Raporu 2012 " " (PDF) . 20 A?ustos 2012 tarihinde kayna?ından (PDF) ar?ivlendi . Eri?im tarihi: 20 Eylul 2022 .  
  12. ^ Frank, Robert (28 Mart 2012). "The Most Expensive Real-Estate in the World" . Wall Street Journal (?ngilizce). ISSN   0099-9660 . 20 Eylul 2022 tarihinde kayna?ından ar?ivlendi . Eri?im tarihi: 20 Eylul 2022 .  
  13. ^ Zeveloff, Julie. "Here Are The World's Most Expensive Real Estate Markets" . Business Insider (?ngilizce). 9 Mart 2013 tarihinde kayna?ından ar?ivlendi . Eri?im tarihi: 20 Eylul 2022 .  
  14. ^ Martin, Guy. "Inside the World's Most Expensive Apartment: A $335 Million Penthouse in Monaco's Tour Odeon" . Forbes (?ngilizce). 12 Ekim 2016 tarihinde kayna?ından ar?ivlendi . Eri?im tarihi: 20 Eylul 2022 .  
  15. ^ "Monaco - Monaco's Areas / Geography / About Monaco / Monaco Official Site" . web.archive.org . 16 Ocak 2013. 8 Mart 2021 tarihinde kayna?ından ar?ivlendi . Eri?im tarihi: 20 Eylul 2022 .  
  16. ^ "Monaco: Economy" . globaledge.msu.edu (?ngilizce). 16 Haziran 2010 tarihinde kayna?ından ar?ivlendi . Eri?im tarihi: 20 Eylul 2022 .  
  17. ^ "Home > Files and Reports > Economy(Gb)" . archive.ph . 11 Temmuz 2012. 11 Temmuz 2012 tarihinde kayna?ından ar?ivlendi . Eri?im tarihi: 20 Eylul 2022 .  
  18. ^ "Banks in Monaco" . TheBanks.eu (?ngilizce). 30 Eylul 2017. 1 Ekim 2017 tarihinde kayna?ından ar?ivlendi . Eri?im tarihi: 20 Eylul 2022 .  
  19. ^ " " CIA ? The World Factbook " " . 6 Ocak 2021 tarihinde kayna?ından ar?ivlendi . Eri?im tarihi: 20 Eylul 2022 .  
  20. ^ "The World Factbook ? Central Intelligence Agency" . www.cia.gov . 13 Haziran 2007 tarihinde kayna?ından ar?ivlendi . Eri?im tarihi: 19 Temmuz 2020 .  

Notlar [ de?i?tir | kayna?ı de?i?tir ]

  1. ^ Monako ?ehir devletidir .

Dı? ba?lantılar [ de?i?tir | kayna?ı de?i?tir ]

" https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Monako&oldid=32646289 " sayfasından alınmı?tır