Andorra

Ba?lantıları de?i?tir
Vikipedi, ozgur ansiklopedi
Ba?lı?ın di?er anlamları icin Andorra (anlam ayrımı) sayfasına bakınız.
Andorra
Principat d'Andorra ( Katalanca )
Andorra Prensli?i
Slogan
Latince :  "Virtus Unita Fortior"    ( Latince )
"Birle?ik guc daha gucludur"
Andorra haritadaki konumu
Andorra konumu
Ba?kent
ve en buyuk ?ehir
Andorra la Vella
42°30′K 1°31′D ? / ? 42.500°K 1.517°D ? / 42.500; 1.517
Resmi dil(ler) Katalanca 1
Tanınan bolgesel dil(ler) ?spanyolca , Fransızca , Portekizce
Etnik gruplar
Demonim Andorralı
Hukumet Monar?i
? Prens
Joan Enric Vives i Sicilia
Emmanuel Macron
? Genel Vali
Josep Maria Mauri
Patrick Strzoda
Xavier Espot Zamora
Roser Sune Pascuet
Tarihce  
1278
Yuzolcumu
? Toplam
468 km 2 ( 179 .)
? Su (%)
0,26
Nufus
? 2020 tahmini
77.543 [1] ( 203. .)
? Yo?unluk
179,8/km 2 ( 71 .)
GSY?H   (nominal) 2018 tahmini
? Toplam
3,237 milyar $
? Ki?i ba?ına
42.035 $ [2]
Gini   (2003) 27.21 d
du?uk
?GE   (2019) artış 0.868 [3]
cok yuksek  ·  36.
Para birimi Euro (€, EUR) 2
Zaman dilimi UTC +1 ( OAS )
? Yaz ( YSU )
UTC +2 ( OAYS )
Trafik akı?ı sa?
Telefon kodu +376
?nternet alan adı .ad 3
  1. Constitution of Andorra , Madde 2.1. Ayrıca ?spanyolca, Fransızca ve Portekizce yaygın olarak konu?ulur ve anla?ılır.
  2. 1999'a kadar Fransız frangı ve ?spanyol pesetası kullanılmı?, 2002'ye kadar tedavulde kalmı?tır.
  3. Ayrıca Katalanca konu?an bolgelerle birlikte .cat ortak olarak kullanılır.

Andorra, resmi adıyla Andorra Prensli?i, [4] ?ber Yarımadası 'nda Pirene Da?ları uzerinde denize kıyısı olmayan egemen bir mikrodevlettir. Kuzeyde Fransa , guneyde ise ?spanya ile cevrilidir. ?arlman tarafından kuruldu?u du?unulen Andorra, 988 yılında Urgell Piskoposlu?u'na devredilene kadar Urgell kontlarınca yonetilmi?tir. Gunumuz prensli?i 1278 yılında yapılan bir antla?ma ile olu?turulmu?tur. Prenslik ; Katalonya 'da bulunan Urgell piskoposu ve Fransa cumhurba?kanı olmak uzere iki e? prens tarafından yonetilen bir diar?idir .

Andorra 468 km² yuzolcumu ile Avrupa'nın en kucuk altıncı ulkesidir ve yakla?ık 77.000 nufusa sahiptir. [5] Andorra halkı Katalan soyundan gelen ?talik bir etnik gruptur. [6] Andorra yuzolcumune gore 16., nufusa gore ise 11. en kucuk ulkedir. [7] Ba?kenti Andorra la Vella , deniz seviyesinden 1.023 m yuksekli?iyle Avrupa'nın en yuksek rakımlı ba?kentidir. [8] Resmi dil Katalancadır ; ayrıca ?spanyolca, Portekizce ve Fransızca da yaygın bicimde konu?ulur. [9] [10]

Andorra'da turizm geli?mi?tir, yılda yakla?ık 10,2 milyon turist ulkeyi ziyaret etmektedir. [11] Andorra Avrupa Birli?i uyesi de?ildir ancak Euro resmi para birimi olarak kullanılmaktadır. 1993'ten beri Birle?mi? Milletler uyesidir. [12] Kuresel Hastalık Yuku Ara?tırması'na gore 2013 yılında 81 yıl ile Andorra en uzun beklenen ya?am suresine sahipti . [13]

Tarih [ de?i?tir | kayna?ı de?i?tir ]

Ana madde: Andorra tarihi

Andorra'nın ba?ımsızlı?ını kazanmasını, bolgeyi 803'te Muslumanlardan geri alan ?arlman 'ın ve imparatorlu?unun bir bolumunu 819'da ?spanya 'daki Urgel piskoposuna ba?ı?layan o?lu I. Louis 'nin (Sofu) sa?ladı?ı kabul edilir.

1278 yılında Andorra biri ?spanya'da, oteki Fransa'da bulunan iki prensin ortakla?a yonetimine ba?lanmı? ve ulkenin sınırları netle?mi?tir. Anılan yıldan beri ulkenin sınırları hic de?i?memi?tir. Kurulan feodal duzen, Fransız Devrimi sırasında gecici olarak kalkmakla birlikte, 1806'da Napolyon tarafından yeniden kuruldu. Andorra, o gunden bu yana Urgel piskoposu ve Fransa devlet ba?kanı tarafından ortakla?a yonetilir; bunların ikisine de her yıl sembolik bir vergi odenir.

Ekonomi [ de?i?tir | kayna?ı de?i?tir ]

Ana madde: Andorra ekonomosi

Tahminen yılda 10,2 milyon turist a?ırlayan [14] Andorra ekonomisinin, gayrisafi yurt ici hasılasının yakla?ık %80'ini turizm gelirleri olu?turmaktadır. Tarımsal alanda toprak alanının sadece %2'si ekilebilir olan ulkede tutun tarımı a?ırlıktadır. Hayvancılık faaliyetinde yerli koyunların yeti?tirildi?i ulkenin imalat sanayisini sigara, puro ve mobilya uretimi olu?turmaktadır.

Avrupa Birli?i uyesi olmadı?ı halde Avrupa Birli?i ulkeleriyle do?rudan ihracat faaliyetinde bulunan ulkenin kendine ait bir para birimi bulunmayıp ulkeyi cevreleyen Avrupa Birli?i ulkesi ?spanya ve Fransa 'nın para birimleri yaygın olarak kullanılmaktadır. 1 Ocak 2002'den bu yana ulkede Avrupa Birli?i'nin resmi para birimi euro da yaygın kullanıma sahiptir. Andorra, %100 istihdam gosteren, 2009 Haziran ayındaki istatistiklere gore, dunyanın en du?uk i?sizlik oranlarından birine sahip ulkedir.

Co?rafya [ de?i?tir | kayna?ı de?i?tir ]

Do?u Pireneler'deki konumu nedeniyle Andorra a?ırlıklı olarak engebeli bolgelerden olu?ur. En yuksek noktası 2.942 metre ile Coma Pedrosa'dır ve Andorra'nın ortalama yukseltisi 1996 metredir. [15]

?statistikler [ de?i?tir | kayna?ı de?i?tir ]


Andorra buyuk ?ehir ve merkezleri
CityPopulation.de
Sıra ?ehir ismi Andorra'nın komunleri Nufus
Andorra la Vella
Andorra la Vella

Escaldes-Engordany
Escaldes-Engordany

1 Andorra la Vella Andorra la Vella 22,256 Encamp
Encamp

Sant Julià de Lòria
Sant Julia de Loria

2 Escaldes-Engordany Escaldes-Engordany 14,395
3 Encamp Encamp 13,521
4 Sant Julia de Loria Sant Julia de Loria 7,518
5 La Massana La Massana 4,987
6 Santa Coloma Andorra la Vella 2,937
7 Ordino Ordino 2,780
8 Pas de la Casa Encamp 2,613
9 Canillo Canillo 2,025
10 Arinsal La Massana 1,555

Ayrıca bakınız [ de?i?tir | kayna?ı de?i?tir ]

Kaynakca [ de?i?tir | kayna?ı de?i?tir ]

  1. ^ "Population on 31 December" . 31 Ocak 2020 tarihinde kayna?ından ar?ivlendi . Eri?im tarihi: 1 Nisan 2020 .  
  2. ^ Kaynak hatası: Gecersiz <ref> etiketi; auto isimli refler icin metin sa?lanmadı (Bkz: Kaynak gosterme )
  3. ^ Human Development Report 2020 The Next Frontier: Human Development and the Anthropocene (PDF) . United Nations Development Programme. 15 Aralık 2020. ss. 343-346. ISBN   978-92-1-126442-5 . 15 Aralık 2020 tarihinde kayna?ından ar?ivlendi (PDF) . Eri?im tarihi: 16 Aralık 2020 .  
  4. ^ Kaynak hatası: Gecersiz <ref> etiketi; constitution isimli refler icin metin sa?lanmadı (Bkz: Kaynak gosterme )
  5. ^ "World Population Prospects - Population Division - United Nations" . population.un.org . 15 Eylul 2018 tarihinde kayna?ından ar?ivlendi . Eri?im tarihi: 15 ?ubat 2021 .  
  6. ^ Minahan, James (2000). One Europe, Many Nations: A Historical Dictionary of European National Groups . Greenwood Publishing Group . s. 47. ISBN   978-0313309847 . 21 Mart 2015 tarihinde kayna?ından ar?ivlendi . Eri?im tarihi: 15 ?ubat 2021 .  
  7. ^ Malankar, Nikhil (18 Nisan 2017). "Andorra: 10 Unusual Facts About The Tiny European Principality" . Tell Me Nothing . 7 Haziran 2017 tarihinde kayna?ından ar?ivlendi . Eri?im tarihi: 13 Haziran 2017 .  
  8. ^ "Maps, Weather, and Airports for Andorra la Vella, Andorra" . Fallingrain.com. 19 Ekim 2004 tarihinde kayna?ından ar?ivlendi . Eri?im tarihi: 26 A?ustos 2012 .  
  9. ^ Kaynak hatası: Gecersiz <ref> etiketi; cia isimli refler icin metin sa?lanmadı (Bkz: Kaynak gosterme )
  10. ^ "Background Note: Andorra" . State.gov. 21 Ocak 2017 tarihinde kayna?ından ar?ivlendi . Eri?im tarihi: 14 Mayıs 2015 .  
  11. ^ "HOTELERIA I TURISME" . 12 Eylul 2017 tarihinde kayna?ından ar?ivlendi . Eri?im tarihi: 14 Mayıs 2015 .  
  12. ^ "United Nations Member States" . Un.org. 7 Mayıs 2009 tarihinde kayna?ından ar?ivlendi . Eri?im tarihi: 14 Mayıs 2015 .  
  13. ^ GBD 2013 Mortality and Causes of Death, Collaborators. (10 Ocak 2015). "Global, regional, and national age-sex specific all-cause and cause-specific mortality for 240 causes of death, 1990-2013: a systematic analysis for the Global Burden of Disease Study 2013" . Lancet . 385 (9963): 117-71. doi : 10.1016/S0140-6736(14)61682-2 . PMC   4340604  $2 . PMID   25530442 .  
  14. ^ Estadistica.ad 2 Nisan 2018 tarihinde Wayback Machine sitesinde ar?ivlendi ., Departament d'Estadistica, Govern d'Andorra. (Katalanca)
  15. ^ "Atlas d'Andorra" . 24 Haziran 2016 tarihinde kayna?ından ar?ivlendi . Eri?im tarihi: 18 A?ustos 2022 .  
" https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Andorra&oldid=32644650 " sayfasından alınmı?tır