E?lence
, insanların bo? vakitlerini keyifli ?ekilde gecirmek icin yaptı?ı ce?itli faaliyetler. E?lenceli yapımları ureten ekonomik sektore ise
e?lence sektoru
denir. Bir
komedi
filmi,
spor
kar?ıla?ması veya
pornografi
e?lence sektoru urunlerine ornek olabilir. Bir filmin veya gorselin e?lenceli yapım olabilmesi icin on ko?ul yapımın bireyler tarafından
e?lendirici
olarak gorulebilmesidir.
Oyunun oyalayıcı ve gev?etici ozellikleri vardır. Oyun toplu veya ki?isel olarak oynanabilir. Bunun yanında oyun etkinliklerinde bulunanlarda izlenebilir.
Futbol
ve
basketbol
gibi kitlesel oyunlar buna ornektir. Oyun ana olarak uzmansal ve ozel ilgili olarak ikiye ayrılır. Uzmansal
oyunlar
parasal
kaygı
guder ve genellikle buyuk izleyici kitleleri kar?ısında oynanır, ozel ilgili oyunlarsa daha cok ki?iseldir ve oynayana buyuk bir toplumsal merak uyandırmaz.
Ozel ilgili oyunların en onemli dallarından biri de cocuk oyunlarıdır. Cocuk oyunları ya?amlarının ilk yıllarını geciren kucuk bireylerin deneyim kazanmalarını sa?ladı?ı icin onemlidir. Bunun icindir ki bu konuda ozellikle
Uzak Do?u
ulkeleri
oyuncak
ureten turlu yatırımlar yapmı?tır.
Okumak en oz ve en eski e?lendiri?lerden biridir. Neredeyse tum ulkeler bireylerine okuma olana?ını sa?lar.
Yazın
, insanlara seslenir ve bunu yaparken
kitap
,
dergi
ve
gazete
gibi aracları kullanır. Sozlu yazın donemlerini saymazsak, ilk yazınsal eserlerin
Sumerlerle
ba?ladı?ı du?unulmektedir.
[1]
Sumerlerden beri suregelen yazın, gunumuzde de ileti?imin ve bilgi alı?veri?inin belkemi?ini olu?turmaktadır. Bundan dolayın e?lendiri? olarak okuma gerecleri, hem kullanı?lı?ıyla hem de icsel anlatımlarıyla var olmu?tur.
Ozellikle
cocuklar
icin uretilir. Gercek
ya?amdaki
unsurları benzetimleyerek de?i?ik tonlamalarda yeniden olu?turur. Bunun icindir ki ola?anustuluk ve gorsel zenginli?i fazladır.
[2]
Son zamanlarda canlandırmalar yalnız cocuklar tarafından de?il yeti?kinler tarafından da ilgi cekebilmektedir. Ozellikle
?irek
gibi yapımlar sayesinde bu ilgi sa?lanmı?tır.
Sinema ve tiyatronun di?er e?lenceli yapımlara gore olanakları daha fazladır. Ozellikle gostermeye ba?lı sanatlar olduklarından, sinemada
oyun alanında
her turlu oynayı?ı yapma olana?ı vardır. Ayrıca, sinemanın izleyiciye sunumu cansız oldu?u icin ce?itli gorsel gosterilerin sinemada yapılması di?er sanat dallarına gore daha olasıdır. Beyaz perde
e?lence i?leyi?i
nin en buyuk kollarından birini olu?turur. Orne?in yalnızca
Titanic
adlı yapımın butcesi 280 milyon
Dolar
'dır. Bu para, bircok i?leyi?in toplam parasal alanından dahi buyuktur.
Ba?larda daha cok
trajedi
olarak do?an bir tiyatro turu olsa da gunumuz
ca?da?
dunyasında bu anlamından ote, insanları turlu
sozcuk
ve
akıl
oyunlarıylala guldurmeyi amac edinen bir etkinlik olmu?tur. Tek ba?ına gulduru gosterileri yapılabildi?i gibi bircok gorsel yapımda da kısa bolumler halinde gulduru ogelerine ba?vurulabilir.
Karikaturlerin insanları guldurmek, du?undurmek veya herhangi bir olayı de?erlendirmek amacıyla uretilen, genellikle abartılı cizimlerdir.
Supermen
ve
Batman
gibi du?sel kahramanların bile yapımlarında guldurucu ogelere bolca yer verilir. Dunyaca unlu
cizgi film
yapım ?irketleri
Marvel Comics
ve
DC Comics
guldurucu iki kitap yayınlamı?tır.
Manga
, ilk surumu
Japonca
dunyaca unlu bircok cizgi filme imza atmı?tır.
Fıkralar turlu oyunlarla susludur ve keskin zeka urunleridir. ?nsanları e?lendirirken du?undururler.
Nasrettin Hoca
halka mal olmu? onemli fıkra ustalarındadır.
Muzik
bircok insanın rahatlama yolu olarak kullandı?ı e?lenceli yapımdır. Turlu ce?itleri ve akımsal ozellikleri vardır. Yazınla ic ice olup, sozleri bir
edebi metin
olarak onanır. Muziksel eserler ortaya koyan ki?ilere
?arkıcı
denir.
Turk Halk Yazını
'nda yer alan
turku
bicimini soyleyen sanatcılara ise
turkucu
denir.
Dansla muzik birbirinden ayrılamaz iki guzel sanattır. Dans genellikle muzik e?li?inde yapılır. Geleneksel ve ca?da? olmak uzere iki parcada incelenir.
Flamenko
,
Tango
ve
Ca ca
gibi danslar bu kumeye girer;
Zeybek
ve
Horon
gibi yerel oyunlarsa geleneksel danslardır. Geleneksel danslar,
du?un
ve
sunnet
gibi torel uygulamalarda en cok kullanılan e?lenceli yapımlardır. Ca?da? dans gunumuzde bir spor dalı olarak da onaylanmı?tır.
[3]
Cinsellik iceren yapımların artı?ıyla birlikte ba?ta ABD olmak uzere bazı ulkelerde uzmansal i?letim ?irketleri kuruldu. Varı? noktaları do?rudan insan durtuleri oldu?undan bu ?irketler
kuresel
bir guc haline geldi. Ozellikle
ABD
ekonomisi icin sayılı
dı?satım
unsurlarından oldu ve
e?lence i?leyi?i
denildi?inde
ABD
'deki sektor akla gelmeye ba?ladı. Ulkelerinde pornografik film oyuncusu olmaya karar veren bircok yıldız; ABD'ye gocerek i? ya?amını burada geli?tirdi. Bundan dolayı
Amerika Birle?ik Devletleri
icin bu sektorun gelirlerini belirlemek kolay olmadı. ABD'de 1970'te yurutulen
Federal
bir calı?mada ongorusel olarak toplam i?letim genli?inin en fazla 10 milyon
Amerikan doları
olabilece?i du?unuldu.
[4]
1998'de, Forrester adlı ara?tırma ?irketinin verilerine gore
Amerikalı
e?lence i?leyi?i yıllık 700 milyon Dolar'dan 1 milyar Dolar arasında de?i?en kazancı vardı. Eric Schlosser'ın
Yeraltı Ekonomisi
adlı kitabındaysa bu i?leyimin genel toplam girdisinin 7-8 milyon Dolar'a vardı?ını soyledi.
[5]
Sektorun gercekte 10 milyon
Dolar
'lık bir i?letim oldu?unu ve bunun asla kanıtlanamayaca?ını da belirtti.
[6]
200'deki bir ara?tırmaya gore ise sektorde 2-3 milyon Dolarlık sıcak para oldu?u verilendi.
[7]
E?lence i?leyi?inde en etkili olan yapımsal bicimler
VHS
,
Blu-ray
ve
Betamax
arasında surekli bir
i? sava?ı
surdu
[8]
[9]
?u an en cok istem goren bicim
YT DVD
'dir..
[8]
[9]
[10]
Dunya uzerinde cekilen uzmansal cinsellik iceren yapımların buyuk co?unlu?u
San Fernando Vadisi
'nde cekilir. Burası
Los Angeles
'tan birkac kara mili uzaklıktaki ye?ili bol bir e?lence kentidir.
Kent 1970'lerden bugune
ABD
'de cinsellik iceren yapımlara onculuk etti. ??letimde yer alan: Pornografik film oyuncuları, yapım ?irketleri,
yonetmenler
ve da?ıtıcıların dunya uzerindeki oda?ı San Fernando Vadisi oldu. San Fernando Vadisi'nde onemli olu?umlar yapılandırıldı. Bunların en onemlisi
AVN Dergisi
ve duzenlemeleri oldu. AVN'nin duzenledi?i
AVN Yeti?kin E?lencesel Fuarı
bu duzenlemelerin en onemlisi olmayı ba?ardı.
AVN Odulleri
de AVN Yeti?kin E?lencesel Fuarı sırasında
The Venetian Resort Hotel Casino
da sahibini bulmaktadır. YEF
Amerika Birle?ik Devletleri
'nin en buyuk canlı e?eysel gosteri fuarıdır.
[11]
2007'de yapılan fuara 30,000 ki?i katılmıcı ve 355 de sergileyici ?irket katılmı?tır.
[12]
2008 YEF 9-12 Ocak arasında yapılmı?tır.
[13]
Pornografik yapımların en cok uretildi?i ve pazarının olu?tu?u yer
ABD
olsa da,
?ngiltere
gibi hardcore yapımlara izin veren
[14]
ulkelerde de e?eysel e?lence
i?letmeleri
kurulmu?tur. Ayrıca genellikle softcore ve pembe benekli yapımlar veren,
Japonya
[15]
gibi buyuk
ekonomiler
de vardır. Dunyanın geri kalan ulkelerindeyse yapım alanında genellikle dergiler bulunur, film yapımları ki?isel giri?imcilik uzeredir, buyuk yapım ?irketleri bulunmaz.
Turkiye
musluman co?unlu?u ve
laik
ulke yapısıyla, dunyada ilk cinsellik iceren yapımları cıkaran halkının co?u musluman olan ulke oldu. 1970'lerde
?talyan
biceminde,
softcore
ve gulduruyle ic ice yapımlar uretildi, ilk da?ıtılan
hardcore
yapım 1979 yapımı
Oyle Bir Kadın Ki
oldu.
1980 Darbesi
'nden sonra
sinema
alanlarında ili?kisel her turlu gorsel ve filmin gosterimi yasaklandı. 1990'ların sonlarında,
Turk
pornosu, ucuz, du?uk kaliteli yapımlar ureten kucuk bir geli?im donemi ya?adı. Bu donemden sonra
Turkiye
'de
?ahin K
'nın
Almanya
merkezli Trimax'ı dı?ında uretici cıkmadı. 2004'ten sonra
genel a?
ve porno yapımlarına yo?un bir inceleme ba?latıldı.
hardcore
yayın yapan tum genel a? alanlarının engellenmesi yonunde karar alındı,
[16]
?nternet ?hbar Hattı
adıyla gencli?i koruma amaclı bir bildirim duzeni kuruldu ve
Sorumlu Vatanda? Hareketi
18 Mayıs 2021 tarihinde
Wayback Machine
sitesinde
ar?ivlendi
. gibi sivil olu?umların deste?ini aldı.
- ^
"?lk yazıyı bulanlar"
. 18 ?ubat 2010 tarihinde
kayna?ından
ar?ivlendi
. Eri?im tarihi: 13 Eylul 2009
.
?lk yazıyı buldu?u kabul edilen Sumerlerin ilk yazınsal eserleri vermesi de kacınılmazdır. Nitekim Sumer kalıntılarında yazılı bircok destansı metine rastlanmı?tır.
- ^
"cartoon - Definitions from Dictionary.com"
(?ngilizce). Lexico Publishing Group, LLC. 2007. 7 Eylul 2015 tarihinde kayna?ından
ar?ivlendi
.
- ^
"Dans Sporlarının Tarihsel Sureci ve Turkiye'de Geli?imi Nasıl Oldu?"
. Tdsf.org.tr sitesi. 18 ?ubat 2017 tarihinde
kayna?ından
ar?ivlendi
. Eri?im tarihi:
23 Ocak
2021
.
- ^
President's Commission on Obscenity and Pornography.
Report of The Commission on Obscenity and Pornography
1970,
Washington
: United States Government Printing Office (?ngilizce), 2009-9-11'de eri?ilmi?tir.
- ^
Richard, Emmanuelle (23 Mayıs 2002).
"The Naked Untruth"
(?ngilizce). Alternet. 28 Eylul 2004 tarihinde kayna?ından
ar?ivlendi
. Eri?im tarihi: 12 Eylul 2009
.
- ^
Schlosser, Eric
(8 Mayıs 2003).
Reefer Madness: Sex, Drugs, and Cheap Labor in the American Black Market
(?ngilizce). Houghton Mifflin.
ISBN
978-0618334667
. Eri?im tarihi: 12 Eylul 2009
.
Schlosser'ın kitabı sektorun 10 milyon Dolarlık bir sektor oldu?unu soylerken kanıtlanmasının olası olmadı?ını soyledi.
- ^
Ackman, Dan
(25 Mayıs 2001).
"How Big Is Porn?"
(?ngilizce). Forbes.com. 9 Haziran 2001 tarihinde kayna?ından
ar?ivlendi
. Eri?im tarihi: 12 Eylul 2009
.
- ^
a
b
Lucas
(2 Mayıs 2006).
"Porn industry may be decider in Blu-ray, HD-DVD battle"
.
Macworld
. Mac Publishing. 12 Temmuz 2006 tarihinde
kayna?ından
ar?ivlendi
. Eri?im tarihi: 12 Eylul 2009
.
Ron Wagner,
Kaliforniyalı
porno film yonetmeni: "E?er Beta standartları ve VHS'ye bakarsanız, cok daha yuksek kaliteli standart nedeniyle VHS olmekte[VHS porno endustrisinin deste?ini goruyor] ... Zamanla porno pazarında bantların kitle hacmi VHS'yi dı?arıya itmekte."
- ^
a
b
Lynch, Martin (17 Ocak 2007).
"Blu-ray loves porn after all"
.
The Inquirer
(?ngilizce). Incisive Media Investments. 21 Haziran 2007 tarihinde kayna?ından
ar?ivlendi
. Eri?im tarihi: 12 Eylul 2009
.
Porno sektorunde, Sony'nin Betamax'ı ve VHS arasında buyuk bir sava?ım var. Ama buna ra?men hicbir ?ekilde Blu-ray'ı goz ardı edemeyiz.
- ^
Gardiner, Bryan (22 Ocak 2007).
"Porn Industry May Decide DVD Format War"
.
FOXNews.com - Technology News
. Ziff Davis Media. 10 ?ubat 2007 tarihinde kayna?ından
ar?ivlendi
. Eri?im tarihi: 12 Eylul 2009
.
2007'de fuarlarda gosterilmeye ba?lanan Blu-ray Disc ve YT DVD'lerin i? sava?ını kızı?tıraca?ı biliniyordu.
- ^
Stephen Clark (1 Nisan 2006).
"Ex-stripper evangelizes to sex industry"
(?ngilizce). The Seattle Times. 10 Temmuz 2012 tarihinde kayna?ından
ar?ivlendi
. Eri?im tarihi: 8 Eylul 2009
.
- ^
"Adult Tradeshow hits Las Vegas"
(?ngilizce). 2 Mayıs 2015 tarihinde
kayna?ından
ar?ivlendi
. Eri?im tarihi: 10 Eylul 2009
.
- ^
"2008 - Home Page"
. 20 Mart 2015 tarihinde
kayna?ından
ar?ivlendi
. Eri?im tarihi: 10 Eylul 2009
.
- ^
Green light for porn films
26 A?ustos 2007 tarihinde
Wayback Machine
sitesinde
ar?ivlendi
., ?ngilizce, 2009-8-25'te eri?ilmi?tir.
- ^
Roland (18 Kasım 2004).
"Japonya'da pornonun gecmi?"
. Eri?im tarihi: 12 Eylul 2009
.
[
olu/kırık ba?lantı
]
- ^
"Sadece Turkiye'de devlet eliyle internet sansuru var"
. Radikal Gazetesi. 16 Aralık 2014 tarihinde
kayna?ından
ar?ivlendi
. Eri?im tarihi: 12 Eylul 2009
.