Batı ?eria

Batı ?eria
Arapca : ????? ???????
?branice : ???? ???????
Batı ?eria Arapca : ????? ??????? ; ?branice : ???? ???????
	Batı ?eria'nın Filistin Devleti 'nin topraklarındaki konumu
Resmi dil(ler)	Arapca , ?branice
Resmi din	?slam , Yahudilik , Hristiyanlık
Yuzolcumu
? Toplam	5655 km 2
Nufus
? 2021 tahmini	2.949.246
? Yo?unluk	522/km 2
Para birimi	Yeni ?srail ?ekeli (ILS) ; Urdun dinarı (JOD)
Zaman dilimi	UTC +2 (Filistin Standart Zaman Dilimi) ; UTC 3+ (Filistin Yaz Saati)
Telefon kodu	+970
ISO 3166 kodu	PS
Gunumuzdeki durumu	Filistin Devleti'nin bir parcası ; Filistin enklavları kısmen Filistin Ulusal Yonetimi tarafından yonetilmektedir. ; Uluslararası huku?a gore yasa dı?ı sayılan ?srail i?gali altında ;

Batı ?eria ( Cisurdun ) ( Arapca : ????? ????????, (ed-Diffa el garbiyya), ?branice : ???? ????????, (heagadah hema'ravit), Orta Do?u 'da batı, kuzey ve guneyinde ?srail , do?usunda ise, ?eria nehri ve Lut Golu ile cevrili bolgedir.

Osmanlı ?mparatorlu?u 'nun da?ılmasının ardından bolge Buyuk Britanya yonetimindeki Filistin Mandası 'nın bir parcası haline geldi. 1948 Arap-?srail Sava?ı 'nın ardından Batı ?eria Urdun tarafından ilhak edildi. 1967 yılında gercekle?en, Altı Gun Sava?ı 'nda bolgeyi ?srail i?gal etti. Bolgenin, Birle?mi? Milletler Guvenlik Konseyi , Birle?mi? Milletler Genel Kurulu ve Uluslararası Adalet Divanı tarafından ?srail i?gali altında oldu?u kabul edilmektedir. Batı ?eria, ?u an itibarı ile Filistin Devleti kontrolundedir. Ancak Filistin Devleti bazı devletlerce tanınmadı?ı icin ^{[
kaynak belirtilmeli
]} Batı ?eria yonetimi, me?ru olarak hicbir devlete ait de?ilmi? gibi gosterilmektedir.

Yonetim [ de?i?tir | kayna?ı de?i?tir ]

1995 yılında Yaser Arafat ve ?zak Rabin arasında yapılan ?kinci Oslo goru?mesinin ardından Batı ?eria A (yuzde 17), B (yuzde 24) ve C (yuzde 59) bolgeleri olarak uce ayrıldı. A bolgesi tamamen Filistin Otoritesi 'ne, B bolgesi Filistin Otoritesi ve ?srail'in ortak yonetimine ve C bolgesi de tamamen ?srail kontrolune verildi. Filistin nufusunun yuzde 98'i A ve B bolgelerinde ya?ıyor.

Demografik yapısı [ de?i?tir | kayna?ı de?i?tir ]

CIA World Factbook 'a gore Batı ?eria'da yakla?ık 2,5 milyon Filistinli ya?amakta. Yine aynı kayna?a gore Batı ?eria'da 187.000, Do?u Kudus'te ise 177.000 kadar ?srailli yerle?imci bulunmakta. 2006 yıllı verilerine gore nufus artı?ı yuzde 3,06'dır. Nufusun yuzde 75'i Sunni a?ırlıklı olmak uzere Musluman , yuzde 17'si Yahudi ve yuzde 8'i Hristiyan 'dır.

?srailli " Barı?, ?imdi " orgutune gore 2008 yılında Batı ?eria'da 1518 yeni Yahudi yerle?im birimi in?a edildi. Bu durum onceki yıla gore yuzde 60 oranında artı? anlamına geliyor. Yerle?im faaliyetlerinin dondurulması, bolgede cozume yonelik olarak yapılan uluslararası anla?malarda yer alan isteklerden biri. ^[5]

Tarihi [ de?i?tir | kayna?ı de?i?tir ]

Bugun Batı ?eria olarak bilinen topraklar 1516 yılında Yavuz Sultan Selim doneminde Osmanlı topraklarına eklendi. I. Dunya Sava?ı sonrasında Osmanlı ?mparatorlu?u'nun da?ılmasının ardından Filistin Mandası 'nın bir parcası olarak Britanya yonetimine gecti. 1947'de Birle?mi? Milletler Genel Kurulu Filistin'i Yahudiler ve Araplar arasında bolu?turmeye karar verdi. 1948'de ?srail 'in kurulmasının ardından cıkan 1948 Arap-?srail Sava?ı 'nda Batı ?eria Urdun tarafından ele gecirildi ve 1950'de de ilhak edildi. 1967'de Altı Gun Sava?ı 'nda ?srail Batı ?eria'yı i?gal etti. 1988 yılında Urdun Batı ?eria uzerindeki iddialarından vazgecti ve tum haklarını Filistin Kurtulu? Orgutu 'ne devretti.

Co?rafya [ de?i?tir | kayna?ı de?i?tir ]

Co?rafi konumu: 32 00 Kuzey derecesi, 35 15 Do?u boylamı
Sınırları: Toplam 404 km.
Sınır kom?uları: ?srail 307 km., Urdun 97 km.
?klimi: Ilıman
Deniz seviyesinden yuksekli?i: En alcak noktası, Olu Deniz 408 m., en yuksek noktası, Tall Asur 1.022 m.
Do?al kaynakları: ??lenebilir topraklar
Arazi kullanımı: Tarıma uygun topraklar %27; otlaklar %32; ormanlık arazi %1; di?er: %40
Multeci oranı: 3,29 multeci/1.000 nufus (2001 tahmini)
Bebek olum oranı: 21,78 olum/1.000 do?an bebek (2001 tahmini)
Ortalama hayat suresi: Toplam nufus 72,28 yıl; erkeklerde 70,58 yıl; kadınlarda 74,07 yıl (2001 verileri)
Ortalama cocuk sayısı: 4,5 cocuk/1 kadın (2021 tahmini)

Diller [ de?i?tir | kayna?ı de?i?tir ]

Arapca .

Ayrıca bakınız [ de?i?tir | kayna?ı de?i?tir ]

Wikimedia Commons 'ta Batı ?eria ile ilgili coklu ortam belgeleri bulunur.

Notlar [ de?i?tir | kayna?ı de?i?tir ]

^ 2022 itibarıyla 670.000'den fazla ?srailli yerle?imci Batı ?eria'da ya?ıyor; 2019 itibarıyla Do?u Kudus 'te yakla?ık 227.100 ?srailli yerle?imci ya?ıyor. ^[1]
^ Filistin Devleti 138 BM uyesi ulke tarafından tanınmaktadır.

Kaynakca [ de?i?tir | kayna?ı de?i?tir ]

^ "Batı ?eria" . Merkezi ?stihbarat Te?kilatı. 17 Ekim 2023. 19 Aralık 2021 tarihinde kayna?ından ar?ivlendi . Eri?im tarihi: 25 Aralık 2021 – CIA.gov vasıtasıyla.
^ "Ban sends Palestinian application for UN membership to Security Council" . United Nations News Centre . 23 Eylul 2011. 10 Ekim 2015 tarihinde kayna?ından ar?ivlendi . Eri?im tarihi: 11 Eylul 2015 .
^ "Mideast accord: the overview; Rabin and Arafat sign accord ending Israel's 27-year hold on Jericho and the Gaza Strip" 9 Aralık 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde ar?ivlendi .. Chris Hedges, New York Times , 5 May 1994.
^ Roberts, Adam (1990). "Prolonged Military Occupation: The Israeli-Occupied Territories Since 1967" (PDF) . The American Journal of International Law . 84 (1): 85-86. doi : 10.2307/2203016 . JSTOR 2203016 . 15 ?ubat 2020 tarihinde kayna?ından (PDF) ar?ivlendi. Uluslararası toplum, hem sınır dı?ı etmelerin hem de yerle?imlerin uluslararası hukuka aykırı oldu?u konusunda ele?tirel bir bakı? acısına sahip. Genel Kurul kararları, 1969'dan bu yana sınır dı?ı edilmeleri kınadı ve bunu son yıllarda ezici bir co?unlukla yaptı. Aynı ?ekilde, yerle?im birimlerinin kurulmasından surekli olarak uzuntu duymu?lar ve sayılarının hızla arttı?ı donem boyunca (1976'nın sonundan bu yana) ezici bir co?unlukla bunu yapmı?lardır. Guvenlik Konseyi ayrıca sınır dı?ı edilmeleri ve yerle?imleri de ele?tirdi; ve di?er kurumlar bunları barı?a engel olarak ve uluslararası hukuka gore yasa dı?ı olarak de?erlendirdi... Her ne kadar Do?u Kudus ve Golan Tepeleri ilhak anlamına gelen eylemlerle do?rudan ?srail hukukunun altına alınmı? olsa da bu iki bolge de gorulmeye devam ediyor uluslararası toplum tarafından i?gal edilmi? durumdadır ve uluslararası kuralların uygulanabilirli?i acısından statuleri co?u bakımdan Batı ?eria ve Gazze'ninkiyle aynıdır.
^ Yahudi Yerle?imleri Yayılıyor 28 Temmuz 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde ar?ivlendi . TRT Haber. Eri?im: 30 Ocak 2009

[2] 2022 itibarıyla 670.000'den fazla ?srailli yerle?imci Batı ?eria'da ya?ıyor; 2019 itibarıyla Do?u Kudus 'te yakla?ık 227.100 ?srailli yerle?imci ya?ıyor. ^[1]

[3] Filistin Devleti 138 BM uyesi ulke tarafından tanınmaktadır.

[1] "Batı ?eria" . Merkezi ?stihbarat Te?kilatı. 17 Ekim 2023. 19 Aralık 2021 tarihinde kayna?ından ar?ivlendi . Eri?im tarihi: 25 Aralık 2021 – CIA.gov vasıtasıyla.

[4] "Ban sends Palestinian application for UN membership to Security Council" . United Nations News Centre . 23 Eylul 2011. 10 Ekim 2015 tarihinde kayna?ından ar?ivlendi . Eri?im tarihi: 11 Eylul 2015 .

[5] "Mideast accord: the overview; Rabin and Arafat sign accord ending Israel's 27-year hold on Jericho and the Gaza Strip" 9 Aralık 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde ar?ivlendi .. Chris Hedges, New York Times , 5 May 1994.

[6] Roberts, Adam (1990). "Prolonged Military Occupation: The Israeli-Occupied Territories Since 1967" (PDF) . The American Journal of International Law . 84 (1): 85-86. doi : 10.2307/2203016 . JSTOR 2203016 . 15 ?ubat 2020 tarihinde kayna?ından (PDF) ar?ivlendi. Uluslararası toplum, hem sınır dı?ı etmelerin hem de yerle?imlerin uluslararası hukuka aykırı oldu?u konusunda ele?tirel bir bakı? acısına sahip. Genel Kurul kararları, 1969'dan bu yana sınır dı?ı edilmeleri kınadı ve bunu son yıllarda ezici bir co?unlukla yaptı. Aynı ?ekilde, yerle?im birimlerinin kurulmasından surekli olarak uzuntu duymu?lar ve sayılarının hızla arttı?ı donem boyunca (1976'nın sonundan bu yana) ezici bir co?unlukla bunu yapmı?lardır. Guvenlik Konseyi ayrıca sınır dı?ı edilmeleri ve yerle?imleri de ele?tirdi; ve di?er kurumlar bunları barı?a engel olarak ve uluslararası hukuka gore yasa dı?ı olarak de?erlendirdi... Her ne kadar Do?u Kudus ve Golan Tepeleri ilhak anlamına gelen eylemlerle do?rudan ?srail hukukunun altına alınmı? olsa da bu iki bolge de gorulmeye devam ediyor uluslararası toplum tarafından i?gal edilmi? durumdadır ve uluslararası kuralların uygulanabilirli?i acısından statuleri co?u bakımdan Batı ?eria ve Gazze'ninkiyle aynıdır.

[7] Yahudi Yerle?imleri Yayılıyor 28 Temmuz 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde ar?ivlendi . TRT Haber. Eri?im: 30 Ocak 2009

[a]

[b]

[2]

[3]

[4]

[5]

[1]