Ovo je ?lanak o godini 1659.

Milenijum :	2. milenijum
Vjekovi :	16. vijek ? 17. vijek ? 18. vijek
Decenija :	1620-e   1630-e   1640-e   ? 1650-e ?   1660-e   1670-e   1680-e
Godine :	1656 1657 1658 ? 1659 ? 1660 1661 1662

1659 . po kalendarima

Gregorijanski	1659.  (MDCLIX)
Ab urbe condita	2412.
Islamski	1069?1070.
Iranski	1037?1038.
Hebrejski	5419?5420.
Bizantski	7167?7168.
Koptski	1375?1376.
Hindu kalendari
? Vikram Samvat	1714?1715.
? Shaka Samvat	1581?1582.
? Kali Yuga	4760?4761.
Kineski
? Kontinualno	4295?4296.
? 60 godina	Yin Zemlja Svinja (od kineske Ng.)
Holocenski kalendar	11659.
p   ?   r   ?   u
Podrobnije: Kalendarska era

Godina 1659 ( MDCLIX ) bila je redovna godina koja po?inje u srijedu po gregorijanskom kalendaru odn. redovna godina koja po?inje u subotu po 10 dana zaostaju?em julijanskom kalendaru .

Događaji [ uredi | uredi kod ]

Januar/Sije?anj – Mart/O?ujak [ uredi | uredi kod ]

• januar - Knezovi iz Crne Gore i stare Hercegovine dolaze do Kotora , ali bez sporazuma sa Mle?anima; u gradu se nalazi oko 8.000 izbeglica iz Hercegovine ^[1] .
• 14. 1. - Rat portugalske restauracije : Bitka kod Linhas de Elvasa je ubedljiva portugalska pobeda.
• februar, po?etkom - Kandijski rat u Dalmaciji: zadarski i ?ibenski serdari zajedni?ki upadaju preko Cetine na tursku teritoriju, ginu Janko Mitrovi? i Ilija Miljkovi? (umiru 28. 2. odn. 1. 3.) ^[2] . Janka ?e naslediti sin Stojan Jankovi? .
• 11. 2. - Dansko-?vedski rat (1658-60) : Danci odbili ?vedski napad na Kopenhagen.
• 16. 2. - Veliki vezir Mehmed-pa?a ?uprili? ubio u Alepu pobunjenog dijarbakirskog namesnika Abaza Hasan-pa?u ^[3] .
• februar - U Be?u potvrđeni Srpski (vla?ki) statuti , Srbi kraji?nici dobili diplomu o tome u maju, nakon ?ega se smirila njihova pobuna u Slavoniji ^[4] .
• mart, po?etkom - Zadarski morlaci uni?tili odred li?kih Turaka u bukovi?kom klancu ^[5] .
• mart - Kandijski rat u Egeju: Mle?ani zauzeli Kalamatu na jugu Peloponeza, kasnije Toroni na Halkidiku i ?e?me na anadolskoj obali ^[6] .
• mart - Nakon brojnih ?albi stanovni?tva i Dubrov?ana smenjen bosanski namesnik Sejdi Ahmed-pa?a - poslat u Budim, a u Bosnu dolazi Melek Ahmed-pa?a ^[5] .

April/Travanj – Jun/Lipanj [ uredi | uredi kod ]

• 20. 4. - Kaptol i sisa?ki pobunjenici sklopili sporazum (isti kao i 1656.), prethodno je silom ugu?ena pobuna Posavaca ^[7] .
• 21. 5. - Ha?ki koncert : Engleska, Francuska i Holandija se zala?u za mir između ?vedske i Danske-Norve?ke i slobodnu plovidbu do Baltika.
• 4. 6. - Richard Cromwell daje ostavku kao lord protektor Commonwealtha - slede?ih godinu dana figurira Dr?avni savet .
• 29. 6. - Rusko-poljski rat (1654-67) : Konotopska bitka je pobeda Ukrajinaca, Poljaka-Litvanaca i Tatara nad Rusima.

Jul/Srpanj – Septembar/Rujan [ uredi | uredi kod ]

• jul - Patrijarh srpski Gavrilo I Raji? pogubljen u Bursi.
• jul - U napadu na Popovo u?estvuje 600 hajduka, kod Stona ih ?eka 39 brodova iz Su?uraja na Hvaru ^[5] .
• leto - Bosanski Turci ( Jusuf-beg Filipovi? ) napadaju ?ibensku teritoriju, odbili ih kli?ki morlaci. Kasnije, morlaci porazili Turke na Neretvi i na splitskoj teritoriji i opet kod ?ibenika (poginuo sin li?kog sand?akbega) ^[8] .
• septembar - Po?inje prvi od dva Esopuska rata između Indijanaca Esopus i Holanđana u Severnoj Americi.
• 22. 9. - Mle?ani i Francuzi zauzeli Karistos na Eubeji i uni?tili fortifikacije ^[6] .

Oktobar/Listopad – Decembar/Prosinac [ uredi | uredi kod ]

• oktobar - Morlaci upali u Knin i oterali svu tursku stoku sa pazara ^[8] .
• oktobar - Spor generala Johna Lamberta i engleskog Krnjeg parlamenta - vojska imenuje Komitet sigurnosti.
• 16. 10. - Domenico II Contarini je novi mleta?ki du?d (do 1675 ).
• 27. 10. - Jurij Hmeljnicki izabran za hetmana ukrajinskih kozaka; pod ruskim pritiskom zaklju?eni Perejaslavski ?lanci kojima je znatno ograni?ena koza?ka autonomija.
• 7. 11. - Pirinejskim mirom okon?an Franko-?panski rat (1635-59) : Francuska dobija grofoviju Roussillon i delove Luksemburga i Flandrije a odri?e se grofovije Barcelone . Luj XIV ?e se o?eniti ?panskom princezom . Pirineji utvrđeni kao granica dve zemlje a ?pansko "Zlatno doba" u politi?kom smislu se smatra okon?anim.
• 25. 11. - Holandske snage admirala de Ruytera oslobađaju danski grad Nyborg od ?veđana.
• 11. 12. - Kurlandska kolonizacija u Americi : Nova Kurlandija tj. Tobago zvani?no prepu?tena Holanđanima (poni?teno slede?e godine).

Kroz godinu [ uredi | uredi kod ]

• Visarion II Kolinovi? novi crnogorski vladika nakon Mardarija Korne?anina .
• Petar Zrinski pobjedio Turke kod Senja .
• Juraj Kri?ani? stigao u Moskvu.
• George Ghica postaje knez Vla?ke .
• Sveta Helena postaje engleska kolonija.
• Jani?arski aga preuzeo kontrolu nad Osmanskim Al?irom (do 1671).
• Izbio prvi Holandsko-hotentotski rat .

Rođenja [ uredi | uredi kod ]

Glavni ?lanak: :Kategorija:Rođeni 1659.

• 18. 7. - Hyacinthe Rigaud , slikar († 1743 )
• 1. 8. - Sebastiano Ricci , slikar († 1734 )
• sept. - Henry Purcell , kompozitor († 1695 )
• 22. 10. - Georg Ernst Stahl , hemi?ar i filozof († 1734 )
• 19. 11. - Stjepan II. Cupilli , splitski nadbiskup († 1719 )

Smrti [ uredi | uredi kod ]

Glavni ?lanak: :Kategorija:Umrli 1659.

• februar - Janko Mitrovi? , usko?ki vođa
• februar - Ilija Smiljani? , usko?ki vođa
• 10. 10. - Abel Tasman , pomorac i istra?iva? (* 1603)
• jul - Patrijarh srpski Gavrilo I Raji? (* 1595)
• 30. 9. - Giovanni Pesaro , mleta?ki du?d (* 1589 )

Reference [ uredi | uredi kod ]

Literatura

• Stanford J. Shaw. History of the Ottoman Empire and Modern Turkey: Volume 1, Empire of the Gazis: The Rise and Decline of the Ottoman Empire 1280-1808 . Cambridge University Press; 29 October 1976. ISBN 978-0-521-29163-7 .
• Kenneth Meyer Setton. Venice, Austria, and the Turks in the Seventeenth Century . American Philosophical Society; 1991. ISBN 978-0-87169-192-7 .
• Historija naroda Jugoslavije II , ?kolska knjiga Zagreb, 1959
• Istorija srpskog naroda , Tre?a knjiga, prvi tom, Srbi pod tuđinskom vla??u 1537-1699, SKZ Beograd 1993, ISBN 86-379-0383-5