Kalendari   p   ?   r   ?   u
	Astro · Gregorijanski · Hebrejski · Iranski · Islamski · ISO · Kineski
	Tipovi kalendara
	Lunisolarni · Solarni · Lunarni
	Asirski · Bahaisti?ki · Bengalski · Berberski · Bikram Sambat · Budisti?ki · Etiopski · Germanski · Hindu · Indijski · Irski · Japanski · Javanski . Jermenski · Juche · Julijanski (reformisani) · Julijanski (stari) · Koptski · Korejski · Litvanski · Malayalamski · Majanski · Minguo · Nanakshahi · Nepal Sambat · Pawukon · Runski · Tamilski · Tajlandski lunarni · Tajlandski solarni · Tibetanski · Vijetnamski · Xhosa · Zoroastrijanski ( Arhai?ni kalendari: ) Makedonski (anti?ki) · Burmanski · Aste?ki · Ati?ki · Babilonski · Coligny · Egipatski · Enohov · Firentinski · Francuski · Helenski · Mezoameri?ki · Otomanski · Pedesetni?ki · Rapa Nui · Rimski · Runski · Slovenski · Sovjetski · Vizantijski ( Predlo?eni kalendari: ) Abizmalni · CCC&T · Holocenski · Diskordijanski · Međunarodni fiksni · Novi zemaljski · Pax · Pozitivisti?ki · Sol · Svjetski · Svetski sezonski · Symmetry454 · Darijski (za Mars )

Vizantijski kalendar je bio kalendar zvani?no upotrebljavan u Vizantijskom carstvu (Isto?nom Rimskom carstvu) ^[1] od 988 i vladavine Vasilija II , do pada carstva 1453 . Takođe je kori??en u zemljama pod vizantijskim uticajem, npr. Srbiji.

Osobine kalendara [ uredi | uredi kod ]

Bio je identi?an Julijanskom kalendaru , osim ?to su imena meseci bila transkribovana sa latinskog na gr?ki jezik , prvi dan godine je bio 1. septembar/rujna a prva godina je naj?e??e bila po carigradskoj eri, 5509-08. pne. (verovalo se da je tada stvoren svet - vidi Datiranje postanja ). Da bi ste dobili godine carigradske ere, dodajte godini na?e ere 5508 za datume od 1. januara/sije?nja do 31. avgusta/kolovoza, odn. 5509 za ostatak godine. Pre na?e ere: godina V vizantijske ere zahvata godine (5510- V )-(5509- V ) pre nove ere, odn. u godini P pre na?e ere po?inje 5510- P godina vizantijske ere.

Od 1. ^{( jul. )} / 14. ^{( greg. )} septembra 2022 , do kraja avgusta 2023, po starom kalendaru, te?e godina vizantijske (carigradske) ere:

•    7531    ( "arapskim" brojem )
• ?ζφλα?  ( gr?kim )
• ?ЗФΛА , nadvu?eno titlom: " ? "  (→ ?irili?ni brojevi )

Po?etak godine vizantijskog indikta je oko 462 . promenjen na 1. septembar a 537 . je zvani?no usvojen kao na?in da se identifikuje vizantijska godina. Ipak, vizantijski istori?ari, poput Maksima Ispovednika , Teofana Ispovednika i đorđa Sinkela su sve do desetog veka po?injali svoju godinu 25. marta/o?ujka ( Blagovesti ) i brojali godine od tog datuma u 5493. pne. Pomenuta era se nazivala "antiohijska" ili "aleksandrijska" . Latinski meseci su transkribovani na gr?ki jo? od kako su Rimljani zauzeli isto?ni Mediteran.

Prestupni dan vizantijskog kalendara je dobijan na isti na?in kao i bisekstilni dan prvobitne rimske verzije julijanskog kalendara, udvojenjem ?estog dana pred martovske kalende, tj. udvojenjem 24. februara/velja?e (numerisanje dana u mesecu od prvog nadalje, a time i prestupni dan 29. februar/velja?e, je uvedeno u kasnom srednjem veku ).

Kalendar je kori??en i kod Srba u srednjem veku, a osim septembarskog, postojalo je i tzv. martovsko datiranje, naro?ito do Du?anovog vremena (polovina 14. veka), a izgleda i kasnije ? Zaharije Orfelin u svom "Ve?nom kalendaru" iz 1783 . obja?njava ^[2] da postoje "astronomi?eski" i "gra?danski god". Astronomska godina poti?e od kretanja Sunca du? zodijaka , i " na?inajet v mesec Mart, jako togda bilo sotvorenije vsego mira " (stvaranje sveta). Građanska godina je " ura?den(a) k upotrebljeniju hristijanskih narodov " i po?inje januarom " radi ro?destva Hristova ".

U hronologiji datoj u istoj knjizi ^[3] Orfelin smatra mart za prvi mesec leta mirobitija ("godine postojanja sveta"). Isusovo rođenje je datirano 25. decembra, ovde nazvanog "desetog meseca", godine 5508. Ako to poistovetimo sa decembrom 1. pne., to bi zna?ilo da je po martovskom datiranju po?etak godine "kasnio" ?est meseci (po ovoj varijanti) - tj. 5509. bi po?ela 1. marta 1 . godine na?e ere, umesto 1. septembra 1. godine pre na?e ere . U Rusiji bi se to nazvalo "martovskim" datiranjem, za razliku od "ultramartovskog", prema kojem godina po?inje pola godine pre vizantijske, septembarske, godine.

Takođe se u nekim najstarijim spisima ("Skazanije ob obreteniji mo?tej svetago Klimenta" i "O pismeneh ?rnorisca Hrabra") mo?e nai?i i na eru Seksta Julija Afrikanca , po kojoj je od Postanja do Isusovog rođenja pro?lo 5500 godina ^[4] (upravo, Sekst je Isusovu Inkarnaciju postavio na prvi dan 5501. godine Sveta, ?to bi odgovaralo 25. martu 1. godine pne.).

Ciklusi godina [ uredi | uredi kod ]

Za datiranje se koriste i neki ciklusi godina, pre svega pomenuti indikt (nastao kao period procenjivanja poreza).

• Indikt carigradski (takođe "indikat" ili "indiktion", poznat i kao Rimski indikt) ima 15 godina, njegov broj se odnosi na godinu u ciklusu a ne sam ciklus i dobija se kao ostatak nakon deljenja sa 15: (godina od stvorenja sveta)/15 = ne?to + ostatak koji ?ini indikt; npr. 7517/15 = 501 sa ostatkom 2, ?to je i indikt. Ako bi ostatak bio 0, indikt bi bio 15. Ako je samo od po?etka na?e ere: [(godina n.e)+3]/15 = ne?to + ostatak ; uzima se godina koja se u du?em intervalu poklapa sa carigradskom (tj. ona koja po?inje posle 1. septembra): [2009+3]/15 = 134, ostatak i indikt opet 2 (ali samo do 1. septembra po julijanskom).

Mogu biti pomenuti i pashalni elementi, koji se koriste pri izra?unavanju datuma Uskrsa i to krug sunca ( krug slncu ) i krug meseca ( krug luni ).

• Krug sunca je ciklus od 28 godina, nakon kojih se dani meseca ponavljaju u iste dane sedmice. Izra?unavanje: (godina od stvorenja sveta)/28 = ne?to + ostatak ; 7517/28 = 268 i ostatak i krug sunca je 13. Ako je ostatak 0, krug s. je 28. Od po?etka na?e ere: [(godina n.e)+20]/28 = ne?to + ostatak . Ovo je poznato i kao Sun?ev broj .
• Krug meseca je ciklus od 19 godina, nakon kojih mese?eve mene padaju u iste dane u godini (vidi Metonski ciklus ). Izra?unavanje: (godina od stvorenja sveta)/19 = ne?to + ostatak ; 7517/19 = 395 i ostatak i krug meseca je 12. Ako je ostatak 0, krug m. je 19. Od po?etka na?e ere: [(godina n.e)+17]/19 = ne?to + ostatak . Ovaj broj je poznat i kao Zlatni broj .

Mno?enjem dva pashalna ciklusa se dobija ciklus od 532 godine, koji se zove "obhod" ili "obho?denije" (pashalni krug). Ciklus se koristi u tablicama za pronala?enje datuma Uskrsa po julijanskom kalendaru, koji se ponavlja nakon navedenog perioda. Jedan prepisiva? je 1408 . n.e. (6916-17. po vizantijskoj eri) zabele?io kraj 13. i po?etak 14. pashalnog kruga:

"Va leto 6917, meseca dekemvrija 14, indiktion 2, savr?i se sija knjiga, krug slncu 1, va lune 1, je?e bist savr?enije krugovom 13-tomu obhodu. "

Slede?a smena "obhoda" je trebala biti 1940 ^[5] .

Va?ni datumi [ uredi | uredi kod ]

• 1. v.e. (vizantijske tj. carigradske ere) ( 5509-08 . pne.) - Postanje sveta

Peti milenijum

• 4755. v.e. ( 753. pne. ) - Osnovan Rim
• 4841. v.e. ( 667. pne. ) - Osnovan Bizantion (Vizantion), budu?i Carigrad
• 5000-01. v.e. ( 509. pne. ) - Tradicionalan datum Rimske republike

?esti milenijum

• 5019-20. v.e. ( 490. pne. ) - Maratonska bitka (avgust/septembar)
• 5478. v.e. ( 30. pne. ) - Bitka kod Akcija , Oktavijan , budu?i August , prvi rimski car
• 5500. v.e. ( 8. pne. - Isusovo rođenje prema [2] Arhivirano 2008-06-11 na Wayback Machine-u [mrtav link])
• oko 5502. v.e. ( 6. pne. ) - Rođen Isus (nau?na procena)
• oko 5541. v.e. ( 33 .) - Raspe?e Isusa Hrista i Uskrsnu?e
• 5838. v.e. ( 330 ) - Konstantinopolj nova prestonica Rimskog carstva
• 5888. v.e. ( 380 ) - Dekretom Teodosija I , hri??anstvo zvani?na religija carstva
• 5903. v.e. ( 395 ) - Smr?u Teodosija I carstvo se deli na isto?no i zapadno
• 5985. v.e. ( 476 -77) - Romul Augustul zba?en 6. 9. , po tradiciji kraj zapadnog carstva.

Sedmi milenijum

• 6045. v.e. ( 537 ) - Justinijan I dekretira da u oznaci godine mora biti uklju?en indikt(ion)
• 6118. v.e. ( 610 ) - Gr?ki jezik zvani?an umesto latinskog
• 6496. v.e. ( 988 ) - Vasilije II prvi put zvani?no koristi ovu eru
• 6562. v.e. ( 1054 ) - Veliki Raskol između pravoslavne i katoli?ke crkve
• 6700. v.e. (1191-92) - Rastko Nemanji? be?i na Svetu goru i postaje monah Sava ^[6] .
• 6712. v.e. ( 1204 ) - Carigrad oplja?kan u ?etvrtom krsta?kom pohodu
• 6769. v.e. ( 1261 ) - Mihajlo VIII Paleolog oslobodio Carigrad, usvojen dvoglavi orao kao simbol ^[7] .
• 6897. v.e. ( 1389 ) - Kosovska bitka 15. juna
• 6961. v.e. ( 1453 ) - Pad Carigrada 29. maja

Osmi milenijum (teku?i)

• 7001. v.e. - Kolumbovo Otkri?e Amerike (11. okt. 1492 )
• 7102. v.e - Spaljivanje mo?tiju svetog Save (27. april [7. maj] 1594 )
• 7197-98. v.e. - Slavna revolucija u Engleskoj ( 1688 -89)
• 7198-99. v.e. - Velika seoba Srba ( 1690 )
• 7301. v.e. - Prva godina francuskog revolucionarnog kalendara ( 1792 -93)
• 7400. v.e. - Rođen Josip Broz (maj 1892 )
• 7500. v.e. - Raspad SFR Jugoslavije ( 1991 - 92 ), kao i Raspad Sovjetskog Saveza (do decembra 1991). U februaru '92. potpisan Maastrichtski ugovor o osnivanju EU (na snazi od novembra).

Kasnija upotreba [ uredi | uredi kod ]

Nakon pada Vizantije, kalendar je i dalje kori??en u Rusiji , na ruskom jeziku, do 1700 . i reformi Petra Velikog , s tim ?to se Nova godina do 1492 ra?unala od 1. marta. Jo? ga u nekoj meri koriste neke pravoslavne crkve (crkvena nova godina je 1. septembra po julijanskom kalendaru).

Neki pojedinci u Srbiji misle da je ovaj kalendar stari srpski kalendar (?to je ta?no samo utoliko ?to je bio u upotrebi u srpskoj srednjovekovnoj dr?avi), iz ?ega zaklju?uju da srpska istorija traje 7500 godina ^[8] .

Povezano [ uredi | uredi kod ]

• Etos Kosmu
• Indikt

Fusnote [ uredi | uredi kod ]

Spoljne poveznice [ uredi | uredi kod ]

(na engleskom)

• Vizantijsko ra?unanje vremena (mrtav link)
• Pravoslavni timeline Arhivirano 2008-06-11 na Wayback Machine-u , od Stavros L. K. Markou, orthodoxfaith.com (mrtav link)