Konrad Adenauer

Konrad Adenauer (1952)
Pełne imi? i nazwisko	Konrad Hermann Josef Adenauer
Data i miejsce urodzenia	5 stycznia 1876 Kolonia
Data i miejsce ?mierci	19 kwietnia 1967 Bad Honnef
Kanclerz Niemiec
Okres	od 15 wrze?nia 1949 do 16 pa?dziernika 1963
Przynale?no?? polityczna	Unia Chrze?cija?sko-Demokratyczna
Poprzednik	Lutz Schwerin von Krosigk (jako kanclerz III Rzeszy)
Nast?pca	Ludwig Erhard
Odznaczenia
Multimedia w Wikimedia Commons
Cytaty w Wikicytatach

Konrad Hermann Josef Adenauer (wym. [ ? k ? n ? a : t ? h ? ? m a n ? j o : z ? f ? a : d ? n a ? ? ] ; ur. 5 stycznia 1876 w Kolonii , zm. 19 kwietnia 1967 w Bad Honnef ) ? niemiecki polityk, m?? stanu, działacz i długoletni przywodca Unii Chrze?cija?sko-Demokratycznej (CDU) , kanclerz RFN w latach 1949?1963. Z zawodu prawnik .

W latach 1917?1933 sprawował urz?d nadburmistrza Kolonii . W okresie rz?dow nazistowskich nie brał udziału w ?yciu politycznym i jako przeciwnik nazizmu był dwukrotnie aresztowany. W 1945 ponownie został nadburmistrzem Kolonii. Był wspołzało?ycielem partii chrze?cija?sko-demokratycznej CDU , od 1950 do 1966 był jej przewodnicz?cym. W latach 1949?1963 sprawował urz?d kanclerza RFN . Doprowadził m.in. do nawi?zania stosunkow dyplomatycznych z ZSRR i do uwolnienia przez ZSRR ostatnich 10 000 je?cow wojennych w 1955 r., co społecze?stwo uznało za najwi?kszy jego sukces ^[1] . Doprowadził rownie? do odbudowy gospodarczej Niemiec oraz ich integracji z Europ? Zachodni?, od przyj?cia planu Marshalla , poprzez członkostwo w EWG i NATO .

?yciorys [ edytuj | edytuj kod ]

Młodo?? [ edytuj | edytuj kod ]

Konrad Adenauer był trzecim z pi?ciorga dzieci sekretarza S?du Apelacyjnego w Kolonii (obecnie Oberlandesgericht Koln  (inne j?zyki) ) i po?niejszego radcy kanclerskiego Johanna Konrada Adenauera i jego mał?onki Heleny z d. Scharfenberg ^[2] . 5 marca 1894 Adenauer zdał matur? w Apostelgymnasium w Kolonii, potem studiował nauki prawnicze i wiedz? o pa?stwie na uniwersytetach we Fryburgu Bryzgowijskim , Bonn i Monachium ^[2] , był członkiem katolickich organizacji studenckich, z ktorymi utrzymywał zwi?zki w ci?gu całego swojego ?ycia ^{[ potrzebny przypis ]} .

W latach 1897 i 1901 zdał egzaminy pa?stwowe kwalifikuj?ce do wykonywania zawodu prawnika. Ze wzgl?dow zdrowotnych nie musiał odbywa? słu?by wojskowej . W latach 1901?1906 był asesorem s?dowym przy prokuraturze w Kolonii, przedstawicielem kancelarii adwokackiej radcy prawnego Hermanna Kausena przy Krajowym S?dzie Najwy?szym w Kolonii, s?dzi? pomocniczym S?du Krajowego w Kolonii. W 1901 przyst?pił do Partii Centrum ^[3] . W 1906 roku został wybrany na radnego miasta Kolonii ^[4] . W 1909 r. został wybrany na stanowisko pierwszego radnego ^[4] i tym samym zast?pc? nadburmistrza Kolonii.

W 1905 r. o?enił si? z Emm? Weyer, wchodz?c w ten sposob do wy?szych sfer Kolonii. Jego pierwsza ?ona zmarła przedwcze?nie w 1916 r. w wieku 36 lat. W 1919 r. o?enił si? ponownie. Jego drug? ?on? była Augusta Zinser. Z obu mał?e?stw miał o?mioro dzieci. Swoj? drug? ?on? prze?ył o wiele lat ? zmarła w 1948 r. w Rhondorf wskutek choroby po pobycie w wi?zieniach Gestapo .

Burmistrz Kolonii [ edytuj | edytuj kod ]

W pa?dzierniku 1917 r. został wybrany na burmistrza Kolonii ^[5] , cesarz Wilhelm II nadał mu tytuł nadburmistrza ^[4] , sprawował ten urz?d do 1933 r ^{[ potrzebny przypis ]} . Pod koniec I wojny ?wiatowej w Kolonii nast?piły problemy z zaopatrzeniem w ?ywno??, co wymagało zdecydowanych działa? ze strony władz miasta ^[5] .

W okresie powojennym jako burmistrz podj?ł si? modernizacji Kolonii. Na mocy traktatu wersalskiego fortyfikacje dookoła miasta miały by? zburzone ^[6] . Zburzenie fortyfikacji umo?liwiło rozbudow? i modernizacj? miasta ^[6] . Doprowadził do reaktywacji i rozbudowy Targow Kolo?skich i Uniwersytetu Kolo?skiego ^[7] . Znacz?cy był jego udział w utworzeniu zakładow Forda i w budowie obiektow transportowych, jak np. mostu w Muhlheim i autostrady Kolonia ? Bonn w 1932 r., pierwszej autostrady niemieckiej (obecnie A555 ) ^{[ potrzebny przypis ]} . W razie konieczno?ci negocjował tak?e ze skrajnymi politycznymi przeciwnikami (np. z KPD ), aby przeforsowa? swoje projekty w radzie miejskiej ^{[ potrzebny przypis ]} . W 1928 r. otworzył pierwsz? ?wiatow? wystaw? prasow? ?Pressa” w Kolonii.

Kolonia , tak jak inne miasta i gminy Nadrenii , nale?ała wtedy do kraju zwi?zkowego Prusy , tzw. Prowincji Nadre?skiej Prusy. W latach 1921?1933 Adenauer był prezydentem Pruskiej Rady Stanu ^[8] . Stanowisko wymagało od niego cz?stych kontaktow z władzami centralnymi Republiki Weimarskiej ^[8] . W zwi?zku z tym w latach 20. dwukrotnie sondowano, czy jest zainteresowany stanowiskiem kanclerza Rzeszy, za ka?dym razem jednak odmawiał ^[8] .

Okres III Rzeszy [ edytuj | edytuj kod ]

Negatywnie oceniał nazizm ^[9] . W 1932 roku jako prezydent Pruskiej Rady Stanu przeciwstawił si? rozwi?zaniu parlamentu krajowego Prus ^[9] . W lutym 1933 odmowił powitania na lotnisku przybywaj?cego do Kolonii Adolfa Hitlera ^[9] . Zakazał wieszania swastyk na budynkach nale??cych do administracji miasta, nakazał rownie? zdj?? z mostu wywieszone tam sztandary nazistowskie ^[9] . Wywołało to w?ciekło?? nazistow ^[9] . W wyniku wyborow komunalnych 12 marca, na skutek niezgodnych z prawem manipulacji rz?du centralnego, został odwołany ze stanowiska nadburmistrza Kolonii ^[10] . Wytoczono mu proces o korupcj?, nie znaleziono jednak ?adnych dowodow, sprawa została umorzona w 1934 roku ^[10] .

Na krotki czas schronił si? w opactwie Maria Laach w gorach Eifel ^[4] , gdzie był go?ciem kolegi szkolnego, opata Herwegena ^[11] . W 1934 r. wprowadził si? z rodzin? do domu w Neubabelsbergu, na przedmie?ciach Poczdamu ^[10] . 30 czerwca 1934 został aresztowany, w zwi?zku z puczem Rohma , jednak zwolniono go po 2 dniach ^[12] . W nast?pnych latach cz?sto zmieniał miejsce pobytu i ukrywał si? okazjonalnie u przyjacioł. W 1937 r. uzyskał, po upartej walce, emerytur? i odszkodowanie za swoj zarekwirowany przez nazistow dom w Kolonii ^[11] , Dzi?ki temu zbudował dom w Rhondorfie.

Utrzymywał kontakt z działaczami ro?nych grup ruchu oporu wobec nazizmu , głownie katolickich, nie brał jednak udziału w działaniach opozycji antyhitlerowskiej ^[13] .

W sierpniu 1944 został aresztowany wspolnie z ?on? ^[4] . Sp?dził w areszcie w Kolonii 3 miesi?ce ^[4] . Z ko?cem wrze?nia udało mu si? zbiec, ale wkrotce potem został ponownie uj?ty i jako pojedynczy wi?zie? został zamkni?ty w wi?zieniu Gestapo w Brauweiler  (inne j?zyki) (gmina w powiecie Kolonia), ale traktowano go tam stosunkowo łagodnie. Jego syn Max uzyskał umorzenie aresztu ojca, poniewa? w Berlinie nie było ?adnych dowodow przeciwko niemu. O jego dossier po prostu zapomniano, o jego uwolnieniu te?. 26 listopada 1944 opu?cił wi?zienie Gestapo, nie wolno mu jednak było przebywa? w Kolonii. Koniec wojny zastał go wraz z, ju? wcze?niej zwolnion? i ci??ko chor?, ?on? w domu w Rhondorfie, ktory to dom znalazł si? pod ostrzałem artyleryjskim i został powa?nie uszkodzony.

Po II wojnie ?wiatowej (1945-1949) [ edytuj | edytuj kod ]

W maju 1945 69-letni Adenauer został wyznaczony przez ameryka?ski rz?d wojskowy na stanowisko burmistrza Kolonii ^[14] . Znajdował si? na ameryka?skiej, tzw. Białej Li?cie (dla całych Niemiec) na pierwszym miejscu ^{[ potrzebny przypis ]} . Po przej?ciu Kolonii przez brytyjskie władze okupacyjne został jednak zwolniony 6 pa?dziernika 1945 z urz?du burmistrza ^[14] . 2 wrze?nia został członkiem zało?ycielem i członkiem zarz?du Partii Chrze?cija?sko-Demokratycznej (CDP) w Nadrenii ^[14] . Partia została zało?ona przez byłych działaczy Partii Centrum ^[14] .

W grudniu 1945 wzi?ł udział w zje?dzie CDU w Bad Godesberg ^[15] . W marcu 1946 został przewodnicz?cym CDU w brytyjskiej strefie okupacyjnej ^[14] . W 1947 r. mianowano go przewodnicz?cym CDU we wszystkich trzech strefach okupacyjnych ^[16] .

W okresie powojennym Adenauer uwa?ał, ?e najwi?kszym zagro?eniem dla Niemiec jest ZSRR i komunizm ^[17] . Uznawał zacie?nienie wspołpracy z pa?stwami Europy zachodniej i sojusz z USA za skuteczn? form? obrony przed wpływami ZSRR ^[17] . Za najwi?kszego sojusznika Niemiec uwa?ał Francj? ^[17] . W odro?nieniu od owczesnych politykow SPD s?dził, ?e zjednoczenie Niemiec nie jest mo?liwe dopoki ZSRR pozostaje supermocarstwem ^[18] . Spraw? rewizji granic Niemiec z Polsk? uwa?ał za drugorz?dn?, nie po?wi?cał jej uwagi ^[18] .

W 1948 roku powstała Rada Parlamentarna , ktorej celem było stworzenie nowej konstytucji Niemiec ^[19] . Dzi?ki kompromisowi z SPD Adenauer został jej przewodnicz?cym i odgrywał decyduj?c? rol? w pracach nad konstytucj? ^[19] . Dzi?ki temu stanowisku udało mu si? zyska? du?? popularno?? w niemieckim społecze?stwie ^[20] . Konstytucja została uchwalona 8 maja 1949 roku ^[20] .

Kanclerz Niemiec (1949-1963) [ edytuj | edytuj kod ]

14 sierpnia 1949 miały miejsce wybory do Bundestagu . Koalicja CDU/CSU zdobyła 31% głosow i okazała si? najsilniejszym ugrupowaniem w parlamencie, nie miała jednak samodzielnej wi?kszo?ci ^[21] . Wi?kszo?? posłow CDU i CSU chciała wielkiej koalicji z SPD ^[22] . Adenauer utworzył jednak koalicj? z FDP i DP ^[22] . 15 wrze?nia 1949 roku został wybrany kanclerzem Niemiec, w głosowaniu miał przewag? tylko jednego głosu ^[22] . W 1953 roku CDU/CSU ponownie wygrała wybory. Adenauer utworzył koalicj? z parti? zrzeszaj?c? niemieckich uchod?cow ze wschodu i DP, co dało mu wi?kszo?? 2/3, umo?liwiaj?c? zmian? konstytucji. Pragn?ł zmieni? konstytucj?, by umo?liwi? budow? armii ^[23] . W 1957 r. CDU/CSU wygrała wybory po raz kolejny, zdobywaj?c 50,2% głosow, co dawało bardzo mocn? wi?kszo?? bezwzgl?dn? ^[23] . W 1961 roku ponownie stan?ł na czele rz?du po wygranych wyborach. W pa?dzierniku 1963 roku podał si? do dymisji z urz?du kanclerza, a? do 1966 roku pozostał jednak szefem CDU i deputowanym do Bundestagu ^[24] .

Pogl?dy gospodarcze [ edytuj | edytuj kod ]

Jako kanclerz Adenauer był zwolennikiem koncepcji społecznej gospodarki rynkowej stworzonej przez Ludwiga Erharda ^[19] . Koncepcja ta ł?czyła w sobie postulaty sprawiedliwo?ci społecznej i wolnego rynku ^[19] . Adenauer był zwolennikiem pa?stwa dobrobytu , ktore na przykład finansowało budow? mieszka? komunalnych, ale jednocze?nie sprzeciwiał si? nacjonalizacji sektorow gospodarki czy wprowadzeniu gospodarki centralnie planowanej , co proponowała wowczas SPD ^[19] .

Okres rz?dow Adenauera to czas wzrostu gospodarczego, spadku bezrobocia, intensywnych inwestycji pa?stwa w infrastruktur? i mieszkalnictwo ^[19] .

Obronno?? [ edytuj | edytuj kod ]

Jako kanclerz Adenauer był zwolennikiem remilitaryzacji Niemiec i doł?czenia do NATO ^[25] . Konstytucja RFN zakazywała posiadania armii, Adenauer obawiał si? jednak agresji sowieckiej na RFN i s?dził, ?e nale?y zmieni? te zapisy ^[25] . W maju 1955 udało si? zrealizowa? te cele. Po uprzedniej zmianie konstytucji, RFN została przyj?ta do NATO ^[26] .

Około 1954 r. Adenauer rozpocz?ł starania, maj?ce na celu uzyskanie dost?pu przez Niemcy do broni nuklearnej, a nawet mo?liwo?? własnej produkcji ^{[ potrzebny przypis ]} . Cho? oficjalnie w 1954 r. odrzucił mo?liwo?? produkcji broni nuklearnej na terenie Niemiec, kanałami dyplomatycznymi wysyłał inne sygnały. Wraz z przyst?pieniem do NATO, przywodcy wojskowi i polityczni rozpocz?li debat? nad mo?liwo?ci? uzyskania przez wojska niemieckie broni zdolnej do przenoszenia ładunkow nuklearnych. Po roku 1956 Adenauer skrycie wysuwał tez?, ?e Republika Federalna Niemiec b?dzie musiała samodzielnie produkowa? bro? nuklearn?. W rezultacie Franz Josef Strauß , nowy minister Niemiec, wynegocjował sekretn? umow? wojskow? z Francj?, ktora dotyczyła rownie? wspołpracy w dziedzinie broni atomowej. We wrze?niu 1956, po przyst?pieniu do Euroatomu , kanclerz powiedział, ?e członkostwo to da Niemcom ?mo?liwo?? stworzenia broni nuklearnej w normalny sposob”.

Integracja europejska [ edytuj | edytuj kod ]

W polityce zagranicznej Adenauer był zwolennikiem integracji europejskiej i sojuszu z Francj? ^[27] . W maju 1950 roku z entuzjazmem przyj?ł propozycje Roberta Schumana , francuskiego ministra spraw zagranicznych, ktory postulował stworzenie Europejskiej Wspolnoty W?gla i Stali ^[27] . W kwietniu 1951 Adenauer był jednym z sygnatariuszy traktatu paryskiego , ktory powoływał do ?ycia wspolnot? ^[28] . Wspolnota przekształciła si? z organu kontroluj?cego niemiecki przemysł w zwi?zek gospodarczy, ktory był poprzednikiem Europejskiej Wspolnoty Gospodarczej i dzisiejszej Unii Europejskiej .

Umowa z Izraelem [ edytuj | edytuj kod ]

  Głowny artykuł: Umowa mi?dzy Pa?stwem Izrael a Republik? Federaln? Niemiec .

Adenauer uznał zobowi?zanie Niemiec Zachodnich wzgl?dem Izraela , jako głownego przedstawiciela ?ydow, do rekompensaty za Holocaust ^[29] . 10 wrze?nia 1952 oba pa?stwa zawarły Luksembursk? Umow? Reparacyjn?, na mocy ktorej Niemcy Zachodnie zgodziły si? na wypłat? odszkodowa? ^[30] . Kanclerz RFN d??ył do porozumienia zarowno w imi? moralnego obowi?zku, jak i politycznego pragmatyzmu ^{[31] [32]} . Uregulowanie sprawy odszkodowa? dla ofiar Holocaustu było dla Niemiec warunkiem uznania na arenie mi?dzynarodowej, jak i dobrych stosunkow z USA ^{[33] [34]} .

Postawa wobec denazyfikacji [ edytuj | edytuj kod ]

  Osobny artykuł: Denazyfikacja .

Pocz?tkowo wi?kszo?? Niemcow popierała denazyfikacj?, z czasem jednak opinia publiczna zmieniła zdanie i wi?kszo?? była jej przeciwna ^[35] . W okresie rz?dow Adenauera uchwalono dwie amnestie dla byłych nazistow, w 1949 i 1954 roku ^[36]   . W latach 50. Adenauer był zwolennikiem integracji byłych nazistow ze społecze?stwem ^[36]   . Na skutek tej polityki wi?kszo?? byłych nazistow, w tym wielu zbrodniarzy i stosunkowo wysoko postawionych działaczy (np. gauleiterow ), została uniewinniona, zwolniona z wi?zienia i powrociła do pracy ^[36]   . Władze USA były oficjalnie nieprzychylnie nastawione wobec tego procesu, same jednak zatrudniały byłych naukowcow wspołpracuj?cych z nazistami czy ekspertow SS, ze wzgl?du na ich kwalifikacje (przykładem Wernher von Braun ) ^[36]   . Adenauer ostentacyjnie spotykał si? z byłymi generałami Wehrmachtu , w 1953 spotkał si? publicznie w wi?zieniu z generałem SS Kurtem Meyerem ^[36]   . Meyer był skazany na kar? ?mierci za mordowanie je?cow wojennych, na skutek zabiegow władz niemieckich wyrok został zamieniony na do?ywocie ^[36]   . W 1954 roku Meyer został zwolniony z wi?zienia ^[36]   . Bliskim wspołpracownikiem kanclerza przez wiele lat był Hans Globke , ktory wprawdzie nie nale?ał do NSDAP, ale w 1935 roku wspołpracował przy tworzeniu ustaw norymberskich ^[37] .

Relacje z PRL [ edytuj | edytuj kod ]

W okresie rz?dow Adenauera RFN nie miała granicy z PRL. Kanclerz odmawiał uznania owczesnej granicy NRD z Polsk? . Uzale?niał jej uznanie od zawarcia traktatu pokojowego z ZSRR i uregulowania kwestii zjednoczenia Niemiec ^[38] . Na relacje z PRL rzutowała kwestia uchod?cow i przesiedle?cow ze Wschodu . W latach 50. co 5. obywatel RFN był uchod?c? lub przesiedle?cem ze Wschodu. Przesiedle?cy wyznawali pogl?dy szowinistyczne, ?ywili nienawi?? wobec krajow, z ktorych zostali wysiedleni (Polski i Czechosłowacji), domagali si? przywrocenia granic Niemiec z 1937 roku ^[39] . CDU/CSU walczyło o elektorat uchod?cow , Adenauer podkre?lał prawo uchod?cow do powrotu do swoich domow na Wschodzie, uzale?niał jednak ten powrot od pokonania ZSRR i zjednoczenia Niemiec ^[18] . W praktyce jednak temat granic Niemiec na wschodzie był mu oboj?tny, poniewa? miał on ?wiadomo?? tego, ?e ich zmiana nie jest mo?liwa dopoki istnieje ZSRR ^[18] .

Adenauer był bardzo negatywnie przedstawiany w propagandzie PRL. ? Trybuna Ludu ” zarzucała mu sprzyjanie ideologii faszystowskiej i innym ruchom skrajnie prawicowym ^[40] . Zarzucano mu rownie?, ?e nie reprezentuje interesow społecze?stwa niemieckiego, ktore rzekomo popiera Komunistyczn? Parti? Niemiec , a nie CDU ^[41]   . ?Trybuna Ludu” pisała o zwi?zkach Adenauera z byłymi nazistami i pi?tnowała poparcie Ko?cioła katolickiego w Niemczech dla CDU/CSU ^[41]   .

Zobacz te? [ edytuj | edytuj kod ]

• Fundacja Konrada Adenauera

Przypisy [ edytuj | edytuj kod ]

Bibliografia [ edytuj | edytuj kod ]

• Konrad Adenauer Stiftung ? Orden und Ehrenzeichen . konrad-adenauer.de. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-05-08)].
• DW Akademie ? Konrad Adenauer ? der Alte aus Rhondorf
• Jeffrey Herf, Amnesty and Amnesia , ?The New Republic”, March 10, 2003
• Ronald Irving: Adenauer . New York ; London: 2002. ISBN  0-582-06824-X .
• Jerzy Krasuski: Historia Niemiec . Warszawa: 2008. OCLC 671268113 .