Komunistyczna Partia Niemiec

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Kommunistische Partei Deutschlands
Ilustracja
Pa?stwo

  Niemcy

Skrot

KPD

Data zało?enia

1918

Data rozwi?zania

1946 (Poł?czenie KPD z SPD w SED ) 1956 ( Niemcy Zachodnie )

Ideologia polityczna

komunizm , leninizm

Pogl?dy gospodarcze

gospodarka planowa

Liczba członkow

360 000 (1932)

Członkostwo
mi?dzynarodowe

Mi?dzynarodowka Komunistyczna

Młodzie?owka

Komunistyczny Zwi?zek Młodych Niemiec

Barwy

       czerwony

Multimedia w Wikimedia Commons
Karl-Liebknecht-Haus w Berlinie na Bulowplatz ? siedziba KPD w latach 1926?1933
Członkowie KPD w Essen w marcu 1925 roku

Komunistyczna Partia Niemiec , KPD ( niem.   Kommunistische Partei Deutschlands ) ? niemiecka partia komunistyczna . Powstała na bazie Zwi?zku Spartakusa , pocz?tkowo znajdowała si? pod ideowym wpływem luksemburgizmu , od ktorego odst?piła po ?mierci Ro?y Luksemburg . Stopniowo przechodziła na pozycje leninizmu , a w 1920 r. przyj?ła centralizm demokratyczny . W Republice Weimarskiej regularnie uczestniczyła w wyborach, uzyskuj?c mi?dzy 10 a 15 procent poparcia. Na pocz?tku lat 30. toczyła walki uliczne przeciwko nazistom . W 1933 r. została zdelegalizowana. Ponownie zalegalizowana w powojennych Niemczech. W radzieckiej strefie okupacyjnej w 1946 r. została przekształcona w Socjalistyczn? Parti? Jedno?ci Niemiec , obejmuj?c władz? w NRD . W RFN działała natomiast do 1956 r., kiedy to została zdelegalizowana przez Federalny Trybunał Konstytucyjny .

Powstanie i wczesna działalno?? [ edytuj | edytuj kod ]

KPD powstała z 31 grudnia 1918 r. na 1 stycznia 1919 r. w Berlinie [1] [2] . Jej podwaliny stanowił Zwi?zek Spartakusa [2] , wywodz?cy si? z mniejszo?ciowych frakcji Socjaldemokratycznej Partii Niemiec (SPD), oraz Internationale Kommunisten Deutschlands (IKD). Obie frakcje były przeciwne popieranej przez SPD wojennej polityce rz?du [3] . Do grona zało?ycieli partii nale?eli czołowi działacze Zwi?zku Spartakusa: Karl Liebknecht , Ro?a Luksemburg , Heinrich Brandler , August Thalheimer , Franz Mehring i Wilhelm Pieck . Do nowego ugrupowania doł?czyli tak?e m.in.: Leon Jogiches , Clara Zetkin , Ruth Fischer , Paul Levi , Paul Frolich , Willi Munzenberg oraz Ernst Meyer . W 1919 r. KPD stała si? członkiem Mi?dzynarodowki Komunistycznej .

Działalno?? w Republice Weimarskiej [ edytuj | edytuj kod ]

Wyst?pienia rewolucyjne 1919 roku i rozłam w 1920 roku [ edytuj | edytuj kod ]

KPD odegrała znacz?c? rol? w okresie rozruchow rewolucyjnych w latach 1919?1923. Jej oddziały paramilitarne 12 stycznia 1919 r. w Berlinie wyst?piły zbrojnie ( powstanie Spartakusa ) przeciwko rz?dowi Friedricha Eberta . Komuni?ci powołali Komitet Rewolucyjny maj?cy stanowi? przeciwwag? dla istniej?cego rz?du [4] . Wyst?pienia zostały rozbite przez ?ołnierzy korpusow ochotniczych , a ich przywodcy: Liebknecht i Luksemburg ? zamordowani [2] . Wraz ze ?mierci? Ro?y Luksemburg, ktora była krytyczk? bolszewikow i Włodzimierza Lenina , partia przyj?ła pogl?dy bliskie leninizmowi [5] [6] . W Monachium komuni?ci wraz z anarchistami proklamowali na pocz?tku kwietnia tego samego roku powstanie krotkotrwałej Bawarskiej Republiki Rad z Eugenem Levine na czele. Republika rad została rozbita na pocz?tku maja w wyniku pacyfikacji wojskowej [2] [7] .

Pierwszy rozłam w KPD miał miejsce w kwietniu 1920 r. Z szeregow partii wyst?piła wowczas cz??? działaczy pochodz?cych z IKD, opowiadaj?cych si? za komunizmem rad ( Ratekommunismus ), tworz?c konkurencyjn? Niemieck? Komunistyczn? Parti? Robotnicz? (KAPD) [8] . KAPD pocz?tkowo konkurowała z KPD w ramach Mi?dzynarodowki Komunistycznej, zerwała z ni? jednak w 1921 r. [9]

Kryzys w partii w latach 1923?1929 [ edytuj | edytuj kod ]

W latach 1921?1924 przewodnicz?cym KPD był Heinrich Brandler , przeciwny zbrojnemu powstaniu komunistow. Za czasow kadencji Brandlera komuni?ci w pa?dzierniku 1923 r. doł?czyli do rz?dow koalicyjnych socjaldemokratow w Saksonii i Turyngii . Zostali jednak zmuszeni do odej?cia ze stanowisk po interwencji antykomunistycznie nastawionej armii [10] . Upadek tych koalicyjnych rz?dow zradykalizował ?rodowisko komunistyczne. W pa?dzierniku 1923 r. lokalni komuni?ci z Hamburga zorganizowali zbrojne powstanie . Odosobnione wyst?pienie zostało zako?czone kl?sk? i policyjnymi represjami. Po upadku powstania cz??? działaczy jawnie popieraj?cych działania zbrojne zostało usuni?tych z partii [11] [10] .

W 1924 r. Komitet Centralny partii został zdominowany przez frakcj? ultralewicow?, na czele ktorej stan?ła Ruth Fischer i Arkadij Masłow . Fischer i Masłow doprowadzili do odsuni?cia od władzy umiarkowanego Brandlera [12] . W 1925 r. przewodnicz?cym Komitetu Centralnego partii został przywodca powstania hamburskiego Ernst Thalmann [13] [11] , ktory odsun?ł ultralewic? na boczny tor [12] . Wyboru Thalmanna na stanowisko przewodnicz?cego KC nie zaakceptował Brandler. Brandler w 1928 r., wraz ze swoimi zwolennikami z partyjnej prawicy, utworzył rozłamow? parti? o nazwie Kommunistische Partei-Opposition (Komunistyczna Partia-Opozycja). Rozłamowcy byli ideologicznymi zwolennikami tendencji Nikałaja Bucharina [14] [15] . Ci?gła zmiana partyjnego kierownictwa spowodowała kryzys, ktory doprowadził do znacznego spadku liczby członkow ? z 180 tysi?cy w 1924 do 130 w ko?cu 1928 r. [12]

W latach 1921?1924 działalno?? rozpocz?ły wspołtworzone przez parti? masowe organizacje paramilitarne, m.in. 18 lipca 1924 roku utworzono w Halle Zwi?zek Bojowy Czerwonego Frontu ( Roter Frontkampferbund , RFB) [12] . Oprocz tego do KPD nale?ał zało?ony w 1925 roku Komunistyczny Zwi?zek Młodych Niemiec [16] .

Jeszcze przed 1933 r. wielu członkow partii rozpocz?ło działalno?? poza granicami kraju. Otto Braun jako doradca z ramienia Kominternu został działaczem Komunistycznej Partii Chin [17] [18] .

W dobie wielkiego kryzysu [ edytuj | edytuj kod ]

Wraz z narastaniem skutkow wielkiego kryzysu KPD umacniała wpływy w społecze?stwie ? liczba członkow wzrosła ze 150 tysi?cy w 1924 r. do około 360 tysi?cy w 1932 r. [19] W tym czasie relacje mi?dzy komunistami a socjaldemokratami uległy jeszcze wi?kszemu kryzysowi. Spowodowane to było delegalizacj? przez rz?d socjaldemokratow w 1929 r. komunistycznego Zwi?zku Bojowego Czerwonego Frontu i walkami ulicznymi jakie wybuchły po ogłoszeniu tej decyzji [20] . Wspołprac? z SPD utrudniało rownie? przyj?cie przez parti? ocen Mi?dzynarodowki Komunistycznej uznaj?cych socjaldemokracj? za socjalfaszyzm [21] .

W 1930 r. wydali program narodowego i społecznego wyzwolenia Niemiec w ktorym opowiedzieli si? za antyfaszyzmem , przeciwko istniej?cemu rz?dowi i przeciwko planowi Younga , ktory uznali za upokorzenie Niemiec . Wraz ze wzrostem znaczenia NSDAP we wrze?niu tego samego roku z inicjatywy partii utworzono Zwi?zek Walki Przeciwko Faszyzmowi, stanowi?cy w zało?eniach organ broni?cy KPD przed atakami ze strony ruchow skrajnej prawicy . Do 1932 roku unikano jednak otwartej walki [20] .

Zwyci?stwo NSDAP w wyborach do Landtagow w maju 1932 r. spowodowało, ?e kierownictwo KPD coraz cz??ciej zacz?ło wzywa? robotnikow do otwartej walki z nazistami . Komitet Centralny partii powołał Komitet Akcji Antyfaszystowskiej pod kierownictwem Ernsta Schnellera , ktorego programem było stworzenie szerokiego frontu opartego na KPD, SPD i zwi?zkach zawodowych oraz zwalczanie ruchu hitlerowskiego. Odbyły si? liczne wiece, demonstracje, powołano lokalne Komitety Akcji Antyfaszystowskiej, doszło te? do kolejnych potyczek pomi?dzy bojowkami komunistycznymi a SA i SS [13] . Do walk ulicznych z nazistami wł?czyli si? rownie? przedstawiciele młodzie?owki komunistycznej [22] . Pomimo wrogo?ci i walk mi?dzy KPD i NSDAP, w listopadzie 1932 r. oddziały paramilitarne konkuruj?cych partii wspolnie wzi?ły udział w akcji strajkowej pracownikow berli?skiej komunikacji miejskiej [23] .

W wyborach do parlamentu w listopadzie 1932 r. na KPD oddano ponad 16% głosow, daj?cych 100 mandatow w Reichstagu . W pierwszej turze wyborow prezydenckich w marcu tego samego roku Thalmann zdobył 13,2% głosow (dla porownania Adolf Hitler zdobył 30,1% głosow) [19] .

Flaga partyjna

Działalno?? w III Rzeszy [ edytuj | edytuj kod ]

Wkrotce po obj?ciu przez Hitlera stanowiska kanclerza KPD została zdelegalizowana, a wielu jej członkow aresztowano i osadzono w obozach koncentracyjnych . Aby uzyska? pretekst do likwidacji partii, NSDAP oskar?yła komunistow o podpalenie gmachu Reichstagu . Rzekomych sprawcow po?aru s?dzono w procesie lipskim . Aresztowanie komunistycznych deputowanych [24] ułatwiło wprowadzenie ustawy ?O ochronie narodu i pa?stwa” ( Zum Schutz von Volk und Staat ), okre?lanej jako Ermachtigungsgesetz (? ustawa o pełnomocnictwach ”), co spowodowało faktyczne zawieszenie praw obywatelskich, jak i konstytucji Republiki Weimarskiej i umo?liwiło Hitlerowi sprawowanie totalitarnej władzy [25] [26] . Lider partii, były kandydat na prezydenta Rzeszy Ernst Thalmann i jego przyboczni zostali aresztowani 3 marca 1933 w tajnej siedzibie partii w berli?skiej dzielnicy Charlottenburg . Ernst Torgler , przewodnicz?cy partii w Reichstagu, 28 lutego sam oddał si? w r?ce policji w celu odparcia oskar?e? rz?du, ?e to on i kierownictwo partii zlecili podpalenie gmachu Reichstagu. Do 15 marca uwi?ziono dziesi?? tysi?cy komunistow. Oficjalne dokumenty wskazuj?, ?e w Nadrenii i Zagł?biu Ruhry w samym tylko marcu i kwietniu 1933 r. aresztowano osiem tysi?cy osob [27] . Rz?d zamkn?ł 33 pisma komunistyczne i zakazał wydawania kolejnych o takim profilu ideowym. W tym samym czasie przeprowadzono zawłaszczenie własno?ci partyjnej [28] .

Komuni?ci, ktorzy zdołali unikn?? aresztowania, cz??ciowo opu?cili terytorium III Rzeszy i podj?li działalno?? za granic?, otrzymuj?c azyl polityczny mi?dzy innymi we Francji [29] , a cz??ciowo wraz z socjaldemokratami wspołtworzyli antyfaszystowski ruch oporu w kraju [30] . W 1935 roku na przewodnicz?cego emigracyjnego Komitetu Centralnego KPD wybrano Wilhelma Piecka . Działacze partii nie zdecydowali si? na utworzenie niemieckiego rz?du emigracyjnego i wyra?ne pot?pienie imperialistycznych celow III Rzeszy. W tym samym roku komuni?ci na emigracji utworzyli wraz z socjaldemokratami i przedstawicielami partii bur?uazyjnych antyfaszystowski Front Ludowy [31] . Front upadł trzy lata po?niej [32] . W 1938 r., po sporze z Walterem Ulbrichtem , z szeregow partii wykluczony zostaje jeden z jej czołowych działaczy Willi Munzenberg [33] . W trakcie wojny domowej w Hiszpanii 3000 ochotnikow wywodz?cych si? z KPD zasiliło szeregi Brygad Mi?dzynarodowych [34] , a inni z jej działaczy organizowali na Zachodzie zakup u?ywanej broni i pobor ochotnikow [35] . W latach 1933?1945 do obozow koncentracyjnych zesłano 150 000 członkow partii, a na 30 000 zapadł wyrok ?mierci [36] .

Do 1939 r. partia działała w Wolnym Mie?cie Gda?sk , regularnie zdobywaj?c w wyborach do tamtejszego parlamentu kilkuprocentowe poparcie [37] [38] .

Po rozpocz?ciu wspołpracy Zwi?zku Socjalistycznych Republik Radzieckich z Niemcami ( Pakt Ribbentrop-Mołotow ) Jozef Stalin nie podj?ł stara? o uwolnienie z obozow koncentracyjnych przywodcow KPD. Polityka wspołpracy ZSRR i III Rzeszy wzbudziła w szeregach niemieckich komunistow konsternacj? i pojawienie si? głosow krytycznych wobec ZSRR [39] .

Podczas wojny niemiecko-sowieckiej z inicjatywy komunistow niemieckich powstał w 1943 r. w ZSRR Komitet Narodowy Wolne Niemcy [40] .

Działalno?? po wojnie [ edytuj | edytuj kod ]

Niemcy wschodnie [ edytuj | edytuj kod ]

  Osobny artykuł: Socjalistyczna Partia Jedno?ci Niemiec .

Po zako?czeniu II wojny ?wiatowej partia komunistyczna w radzieckiej strefie okupacyjnej Niemiec została zalegalizowana. W pa?dzierniku 1945 roku liczyła ok. 248 tysi?cy członkow [41] . W 1946 r. KPD wraz z SPD utworzyły w radzieckiej strefie okupacyjnej Niemiec Socjalistyczn? Parti? Jedno?ci Niemiec (SED) [42] . Po zjednoczeniu Niemiec SED przekształciła si? w Parti? Demokratycznego Socjalizmu (PDS), od 2005 r. działaj?c? pod nazw? Partii Lewicowej ( Die Linkspartei ), a od 2007 r. ? Die Linke .

Niemcy zachodnie [ edytuj | edytuj kod ]

W zachodniej strefie okupacyjnej została zalegalizowana jeszcze w 1945 r. Liczyła około 130 tysi?cy członkow [43] . Po utworzeniu Republiki Federalnej Niemiec wzi?ła udział w wyborach parlamentarnych z 1949 r. , w ktorych zdobyła 1 361 706 głosow (5,7%) i 15 miejsc w parlamencie. W ramach polityki zimnowojennej skierowanej przeciwko partiom komunistycznym została zdelegalizowana w 1956 r., poprzez wyrok Zwi?zkowego Trybunału Konstytucyjnego Niemiec . W chwili delegalizacji liczyła około 78 tysi?cy członkow [44] . W 1957 roku komuni?ci pozbawieni mo?liwo?ci startu w wyborach wezwali do głosowania na SPD, w 1961 r. i 1965 r. wystartowali w wyborach jako Deutsche Friedensunion nie uzyskuj?c jednak wyniku wy?szego ani?eli 2% głosow [45] . W 1968 r. z inicjatywy dawnych członkow partii powstała, istniej?ca do dzi?, Niemiecka Partia Komunistyczna (DKP), posiadaj?ca marginalne znaczenie polityczne [46] .

Przypisy [ edytuj | edytuj kod ]

  1. ↑ Nettl, J.P. (1969). Rosa Luxemburg: Abridged Edition Oxford . s. 472, Oxford University Press.
  2. ↑ a b c d W. Czapli?ski, A. Galos, W. Korta: Historia Niemiec , s. 619?621 (1991), Zakład Narodowy Imienia Ossoli?skich.
  3. ↑ Winkler, Heinrich August (1993). Weimar, 1918-1933: Die Geschichte der ersten deutschen Demokratie . s. 55.
  4. ↑ Antoni Czubi?ski, Jerzy Strzelczyk: Zarys dziejow Niemiec i pa?stw niemieckich powstałych po II wojnie ?wiatowej s. 288, Wyd. Pozna?skie, 1986.
  5. ↑ Shub, David (1966). Lenin: A Biography (revised ed.). s. 329?330. Londyn: Pelican.
  6. ↑ Service, Robert (2000). Lenin: A Biography . s. 385, Londyn: Macmillan. ISBN  978-0-333-72625-9 .
  7. ↑ Franciszek Ryszka: Noc i mgła: Niemcy w okresie hitlerowskim s. 22, Zakład Narodowy im. Ossoli?skich, 1962.
  8. ↑ La gauche allemande: Textes du KAPD, de L’AAUD, de L’AAUE et de la KAI (1920-1922) , La Vecchia Talpa, Invariance, La Vieille Taupe, 1973, s. 2.
  9. ↑ Bernhard Reichenbach, The KAPD in Retrospect: An Interview with a Member of the Communist Workers Party of Germany .
  10. ↑ a b W. Czapli?ski, A. Galos, W. Korta: Historia Niemiec s. 637?638 (1991) Zakład Narodowy Imienia Ossoli?skich.
  11. ↑ a b Antoni Czubi?ski: Europa dwudziestego wieku: zarys historii politycznej , s. 104, Wyd. Pozna?skie, 1998.
  12. ↑ a b c d W. Czapli?ski, A. Galos, W. Korta: Historia Niemiec s. 645?647 (1991) Zakład Narodowy Imienia Ossoli?skich.
  13. ↑ a b Paul Johnson : Historia ?wiata od roku 1917 do lat 90-tych . Londyn: Puls Publications Ltd, 1992, s. 376. ISBN  0-907587-79-8 .
  14. ↑ Seria społeczno-pedagogiczna i historyczna: Historia (1998), Wydanie 7, s. 27.
  15. ↑ Zbigniew Leszczy?ski: KPD, SPD 1946: kontrowersje poł wieku po?niej s. 76, Wy?sza Szkoła Humanistyczna, 1997.
  16. ↑ Catherine Epstein. The last revolutionaries: German communists and their century . Harvard University Press, 2003. s. 38.
  17. ↑ China and intelligence history . litten.de. [dost?p 2010-02-25]. ( ang. ) .
  18. ↑ Jakub Polit: Chiny . Warszawa: Wydawnictwo Trio, 2004, s. 151. ISBN  83-88542-68-0 .
  19. ↑ a b Catherine Epstein (2003), s. 39.
  20. ↑ a b W. Czapli?ski, A. Galos, W. Korta: Historia Niemiec , s. 655?656 (1991) Zakład Narodowy Imienia Ossoli?skich.
  21. ↑ Catherine Epstein. The last revolutionaries: German communists and their century . Harvard University Press, 2003. s. 40.
  22. ↑ Catherine Epstein. The last revolutionaries: German communists and their century . Harvard University Press, 2003. s. 38?39.
  23. ↑ Paul Johnson: Historia ?wiata . s. 380.
  24. ↑ Heinrich August Winkler: Der lange Weg nach Westen . C.H.Beck, 2000, s. 9. ISBN  3-406-46002-X .
  25. ↑ Paul Johnson (2000), s. 221.
  26. ↑ Wolfgang   Benz , A concise history of the Third Reich , Thomas   Dunlap (tłum.), Berkeley, Ca [etc.]: University of California Press, 2006, s. 25, ISBN  0-520-23489-8 , OCLC   836787870 .
  27. ↑ Richard J.   Evans , The Coming of the Third Reich , s. 328?349 .
  28. ↑ Norbert Frei, Johannes Schmitz: Journalismus im Dritten Reich . C.H.Beck, 1999, s. 22. ISBN  3-406-45516-6 .
  29. ↑ Peter Steinbach, Johannes Tuchel, Ursula Adam: Lexikon des Widerstandes , 1933?1945. C.H.Beck, 1998, s. 143. ISBN  3-406-43861-X .
  30. ↑ Partie Socjaldemokratyczne Europy , Ksi??ka i Wiedza, 1982, s. 267.
  31. ↑ Ursula Langkau-Alex: Deutsche Volksfront 1932-1939 : Bd. Dokumente zur Geschichte des Ausschusses zur Vorbereitung einer deutschen Volksfront, Chronik und Verzeichnisse . Akademie Verlag, 2004, s. 186. ISBN  3-05-004031-9 .
  32. ↑ Jean Michel Palmier: Weimar in exile: the antifascist emigration in Europe and America . Verso, 2006, s. 208. ISBN  1-84467-068-6 .
  33. ↑ Ursula Langkau-Alex: Deutsche Volksfront 1932-1939 : Bd. Dokumente zur Geschichte des Ausschusses zur Vorbereitung einer deutschen Volksfront, Chronik und Verzeichnisse . Akademie Verlag, 2005, s. 349. ISBN  3-05-004033-5 .
  34. ↑ Thomas, Hugh. The Spanish Civil War . s. 941?945, Londyn: Penguin.
  35. ↑ Robert H.   Whealey , Hitler and Spain: The Nazi Role in the Spanish Civil War, 1936?1939 , wyd. Paperback ed, Lexington, Ky.: University Press of Kentucky, 2005, s. 20, ISBN  0-8131-9139-4 , OCLC   60533370 .
  36. ↑ Opposition and resistance in Nazi Germany Frank McDonough .
  37. ↑ Wahl zum 6. Volkstag .
  38. ↑ Danzig: Wahl zum 5. Volkstag 1933 .
  39. ↑ Jean Michel Palmier: Weimar in exile: the antifascist emigration in Europe and America . Verso, 2006, s. 314. ISBN  1-84467-068-6 .
  40. ↑ Norman M. Naimark: The Russians in Germany: A History of the Soviet Zone of Occupation , 1995, Harvard University Press, s. 586, ISBN  0-674-78405-7 .
  41. ↑ Benser, Gunter (1985). Die KPD im Jahre der Befreiung. Vorbereitung und Aufbau der legalen kommunistischen Massenpartei (Jahreswende 1944/1945 bis Herbst 1945) s. 276. Berlin: Dietz Verlag.
  42. ↑ Benz, Wolfgang; Graml, Hermman (1986). Siglo XX. II. Europa despues de la Segunda Guerra Mundial 1945-1982 . s. 117, Siglo XXI de Espana.
  43. ↑ Teichert, Olaf (2011). Die Sozialistische Einheitspartei Westberlins. Untersuchung der Steuerung der SEW durch die SED . s. 21, Kassel: Kassel University Press.
  44. ↑ Dietrich Staritz. ?Die Kommunistische Partei Deutschlands”, w: Richard Stoss (1983). Parteien-Handbuch , Opladen, s. 1666.
  45. ↑ Fulberth, Georg (1990). KPD und DKP. Zwei kommunistische Parteien in der vierten Periode kapitalistischer Entwicklung . s. 94, Heilbronn: Distel.
  46. ↑ Bjorn Hengst, Philipp Wittrock (19 lutego 2008). ?Linke zeigt Kommunisten die Rote Karte” .

Bibliografia [ edytuj | edytuj kod ]

?rodło: ? https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Komunistyczna_Partia_Niemiec&oldid=72823919 ”