Mozambique
(uitspraak:
[moz?m?bik]
;
Portugees
:
Mocambique
), officieel de
Republiek Mozambique
(Portugees:
Republica de Mocambique
), is een
land
in het zuidoosten van
Afrika
. Het grenst aan
Tanzania
,
Malawi
,
Zambia
,
Zimbabwe
,
Zuid-Afrika
,
Swaziland
en de
Straat Mozambique
(
Indische Oceaan
), met aan de andere kant het eiland
Madagaskar
.
De kust van Mozambique is 2655 km lang. Dwars door het land stroomt de rivier de
Zambezi
vanuit het buurland
Zambia
naar de oceaan. Mozambique is bijna 20 keer zo groot als
Nederland
en 26 keer zo groot als
Belgie
.
De hoofdstad is
Maputo
.
De naam Mozambique is afgeleid van een rijke
Arabische
handelaar genaamd Moessa (Mozes) bin Bique, hij was de leider van Mozambique, voordat de Portugezen arriveerden in 1544.
[5]
[6]
In
1498
ontdekte
Vasco da Gama
Mozambique onderweg naar
India
. In
1505
kwamen de eerste militaire posten in Sofala. De Portugezen raakten al gauw geinteresseerd in het
goud
en
ivoor
uit het binnenland van Mozambique. Niet lang daarna kwamen er kleine handelsposten met een militair
garnizoen
in
Sena
,
Tete
en
Quelimane
.
De dekolonisatie in de tweede helft van de 20e eeuw verliep gewelddadig. De vruchtbaarste grond was in bezit van de blanke boeren, en voor de Mozambikanen resteerden de kleine stukken grond om in leven te blijven terwijl deze grond ook nog vaak in een slechte staat verkeerde. Er werden verzetsgroepen gevormd. Het bevrijdingsfront
FRELIMO
voerde tien jaar oorlog tegen de Portugezen. Na de
Anjerrevolutie
in 1974 verlieten de Portugezen het land vrijwel van de ene op de andere dag. De onafhankelijke Republiek Mozambique werd uitgeroepen op
25 juni
1975
.
De
marxistisch
georienteerde
FRELIMO
? inmiddels een
politieke partij
? richtte zich op de
DDR
en de
Sovjet-Unie
voor economische en ideologische steun. Binnenlands probeerde men Mozambique te veranderen in een
volksrepubliek
. Al spoedig werd FRELIMO zelf geconfronteerd met een verzetsbeweging:
RENAMO
. Deze beweging werd gesteund door het toenmalige
Rhodesie
,
Zuid-Afrika
, en, indirect, door de
Verenigde Staten
. RENAMO brandde velden plat en viel bevoorradingstrucks aan. Daarnaast had de droogte van
1983
een verwoestende uitwerking. Tegen het eind van de
jaren tachtig
was Maputo veranderd in een grote smerige ruine, terwijl
Gorbatsjov
FRELIMO liet weten dat hij het regime niet langer zou steunen. Niettemin was hij wel van mening dat de Sovjet-Unie recht had op een soort betaling, dus namen de Russen bij hun vertrek het weinige vee dat de
burgeroorlog
had overleefd mee naar Rusland.
FRELIMO, dat nu alleen stond, had geen keus dan in te binden. In 1990 verwierp de beweging haar marxistische ideologie, waarop Zuid-Afrika zijn steun aan RENAMO introk. Beide zijden sloten na jarenlange bemiddeling door de rooms-katholieke lekenbeweging
Sant'Egidio
in 1992 een vredesakkoord en in 1994 vonden nieuwe verkiezingen plaats.
Joaquim Chissano
trad naar voren als nieuwe president. Hij had echter een zware taak: het land werd geteisterd door droogte, cyclonen en miljoenen landmijnen.
Sinds 2017 zijn vooral in de noordelijke provincie
Cabo Delgado
jihadisten van de groepering
Ahlu Sunnah Wa-Jama
actief.
[7]
Het land is gelegen in Zuidoost-Afrika, grenzend aan de
Straat Mozambique
aan de
Indische Oceaan
. Het beslaat een oppervlakte van iets meer dan 800.000 km², waarvan 17.500 km² is bedekt met water. In het westen grenst het land, van noord naar zuid gezien, aan
Tanzania
(756 km),
Malawi
(1.569 km),
Zambia
(419 km),
Zimbabwe
(1231 km),
Zuid-Afrika
(491 km) en
Swaziland
(105 km).
44% van het land bestaat uit laagland (lager dan 200 m). Het laagland bestaat in Cabo Delgado en Nampula uit niet meer dan een kustvlakte van circa 60 km breed maar strekt zich rond de
delta
van de
Zambezi
uit tot diep in het binnenland.
De 2655 km lange kust wordt in het noorden gekenmerkt door
kliffen
en rond de Zambezidelta (8000 km²) door uitgestrekte
mangrovemoerassen
. In het zuiden zijn de riviermondingen zeldzamer, ook hier is er een afwisseling van ondiepten en mangrovemoerassen met een aantal naar het noorden geopende baaien. Ten zuiden van Ponta Da Barra kenmerkt de kust zich door duinen en lagunes. Het laagland gaat in het binnenland van Noord- en Midden-Mozambique langzaam over in een zacht glooiend plateau dat langzaam oploopt van 200 tot 1000 m.
43% van het land bestaat uit een plateau (200-1000 m). Vooral in het noorden komen veel "
inselberge
" voor, bergen die helemaal afgezonderd liggen van de andere. Op het plateau liggen enkele markante bergruggen zoals het
Gorongosagebergte
ten zuiden van de Zambezi. Ten slotte is er nog het Malkondegebergte in het uiterste noordoosten. In het zuiden is het
Lebombogebergte
tot 1000 m hoog.
Circa 13% van het land bestaat uit bergland (1000-1500 m). De
Binga
is de hoogste berg van Mozambique, deze is 2436 m hoog en ligt in het Chimanimanigebergte ten zuidoosten van de stad Beira in het stroomgebied van de rivier de
Buzi
.
Het land wordt van oost naar west doorkruist door twee grote rivieren, de
Limpopo
en de
Zambezi
. In de lagere delen van het land kunnen deze een breedte bereiken van 3 kilometer en aan de kust is een
delta
gevormd van 80 kilometer breed. De rivier de
Ruvuma
vormt over een afstand van ruim 700 kilometer de grens met
Tanzania
. Het grootste
meer
is de
Cahora Bassa
. Dit stuwmeer is het resultaat van de aanleg van een
waterkrachtcentrale
in de jaren zeventig van de vorige eeuw.
Mozambique heeft een
tropisch
tot subtropisch klimaat met een
regenseizoen
van oktober tot maart.
Het laagland en de plateaus hebben een
savanneklimaat
met een droge periode in de winter. De Indische Oceaan verhoogt de luchtvochtigheid in de kuststreken. Desondanks zijn deze kuststreken in het noorden toch droger dan het binnenland, omdat het binnenland ook neerslag uit stijgingsregens ontvangt. In het zuiden is de kuststrook wel vochtiger dan in het binnenland.
Naar het zuiden toe wordt de invloed van de seizoenen steeds sterker: in
Maputo
ligt de gemiddelde temperatuur in juli, de koudste maand, nog net boven de 18 graden
Celsius
, in het noorden boven de 22 graden Celsius.
Ook in het bergland zijn de gemiddelde temperaturen lager; de hoogste delen hebben een gematigd klimaat. Het zuidelijke binnenland heeft een steppeklimaat. De
neerslag
neemt af van de kust richting het zuiden. In Beira valt 1429 mm per jaar, in Maputo 768 mm per jaar.
Maputo
is de hoofdstad van Mozambique. Er wonen ongeveer 1 miljoen mensen. Deze stad heette in de tijd dat Mozambique nog bij
Portugal
hoorde
Lourenco Marques
, naar een Portugese ontdekkingsreiziger.
Xai-Xai
(uitgesproken als: Sjai-sjai) ligt aan de noordoever van de rivier de
Limpopo
. Xai-Xai staat bekend om het 'big game'-vissen en de vele duik- en snorkelmogelijkheden bij de verschillende riffen die binnen 6 kilometer van de kust liggen.
In de oude koloniale stad
Inhambane
hadden de Portugezen vanaf 1534 een permanente handelspost. Dit maakt Inhambane een van de oudste steden van zuidelijk Afrika. In de 18e eeuw bouwden de Portugezen hier een kathedraal. Maar de voornaamste toeristische attracties zijn de kustlijn, de stranden en de natuur van het achterland.
Beira
is de tweede grootste stad van Mozambique. Er waren in 2003 ongeveer 400.000 inwoners en het is de grootste havenstad. Er wordt veel aan garnalenvisserij gedaan en er zijn talloze
suikerplantages
. Pogingen om het toerisme te promoten zijn volop begonnen. Het
nationaal park Gorongosa
, dat veel geleden heeft onder de burgeroorlog, wordt stilaan klaargemaakt om opnieuw bezocht te kunnen worden. Belangrijkste bevolkingsgroepen in Beira zijn de Sena en Ndau.
Mozambique heeft een
meerpartijenstelsel
. Men ijvert voor de bescherming van de fundamentele
rechten van de mens
en voor de invoering van een vrije
markteconomie
. Er zijn parlementaire en presidentiele verkiezingen elke 5 jaar. De laatste waren in 2019, maar er heersen twijfels of deze wel eerlijk verlopen zijn.
[8]
De partij
FRELIMO
is aan de macht. FRELIMO voerde oorspronkelijk een
marxistisch
-
leninistisch
beleid maar nu niet meer. De leider van FRELIMO en huidige president is
Filipe Nyusi
. De premier is
Adriano Maleiane
. De partij bezet 184 van de 250 zetels in de
Vergadering van de Republiek
,
(Assembleia da Republica)
, het
eenkamerparlement
van het land.
Het land is verdeeld in 11 provincies:
Op lokaal niveau bestaan de municipaliteiten (
municipio
) en parallel daaraan de
districten
(
distrito
); met als uitvoeringsorganen de administratieve posten (
posto administrativo
) en daaronder de lokaliteiten (
localidad
).
De ster is het teken van de vrijheidsbeweging
FRELIMO
. Het rood en het geweer (een
Kalasjnikov AK-47
) staan voor hun vrijheidsstrijd. Het opengeslagen boek voor hun idealen: samenwerken op het land en goed onderwijs. Groen staat voor het vruchtbare land, zwart voor Afrika en geel voor goud, koper en andere bodemschatten.
Een jonge vrouw met
capulana
, Mozambique, 2010.
De mensenrechtensituatie is verbeterd sinds het einde van de burgeroorlog. Het parlement functioneert beter. Er is een redelijke mediavrijheid. De vrijheid van godsdienst en van organisatie wordt gerespecteerd. Toch is de mensenrechtensituatie niet op alle punten verbeterd want geweld tegen vrouwen komt vaak voor en het justitiele systeem werkt zeer gebrekkig. Ook zijn de omstandigheden in de gevangenissen slecht.
Eind juni 2015 kondigde het land aan dat de koloniale wetten die
homoseksualiteit
criminaliseerden ? maar die overigens sinds de onafhankelijkheid niet toegepast waren ? afgeschaft gingen worden.
[9]
De gezondheidssituatie in Mozambique is zorgelijk. Jaarlijks sterven hierdoor vele kinderen en moeders, respectievelijk 130 en 15 op de 1000. Het land kent een slechte infrastructuur in de gezondheidssector. Dit leidt, samen met het aidsprobleem, tot een levensverwachting van slechts 46 jaar. Er is beperkte toegang tot medische voorzieningen, en als die er al is, zijn de medicijnen vaak voor de bevolking niet te betalen. Verder schort het vaak aan toereikende water- en sanitaire voorzieningen. Het onderwijs in Mozambique is zeer gebrekkig door een laag opleidingsniveau van leraren en een gebrek aan infrastructuur en materiaal. De overheid ziet het onderwijs als een kernsector voor de verdere ontwikkeling van het land.
Na de burgeroorlog heeft het land een snelle economische groei doorgemaakt, maar van een heel lage basis. In de periode 1993 tot en met 2009 was de gemiddelde economische groei 7,5% per jaar.
[10]
Het
bruto nationaal product
(BNP) per hoofd van de bevolking steeg in deze periode van $ 137 naar $ 458.
[10]
Volgens het
Ontwikkelingsprogramma van de Verenigde Naties
leeft 54,1% van de bevolking onder de
armoedegrens
.
[11]
Het totale BNP was $ 14,3 miljard in 2010. Drie belangrijke factoren hebben aan deze groei bijgedragen, namelijk een herstel in de agrarische sector,
ontwikkelingshulp
en de buitenlandse investeringen in het land met name op het gebied van de winning van grondstoffen en
infrastructuur
.
[10]
De buitenlandse hulp bedroeg zo’n $ 90 per inwoner op jaarbasis en de landbouw profiteerde van goede weersomstandigheden en de aanvoer van
kunstmest
.
In 2009 leverden de landbouw en visserij een bijdrage aan de economie van 30%, de dienstensector zo’n 46% en de industrie 24%.
[10]
De mijnbouwactiviteiten gaan een grotere bijdrage leveren na de vondst van grote
steenkoolreserves
in de provincie
Tete
. In december 2011 werd de eerste steenkool geexporteerd en voor 2012 wordt al gerekend op een totale exportopbrengst van circa $ 3 miljard.
[10]
De export van goederen is nu nog beperkt en eenzijdig; de helft van de
export
bestaat uit
aluminium
en slechts 15 producten leveren meer dan $ 1 miljoen per jaar aan inkomsten op. Het land heeft een groot tekort op de
handelsbalans
.
China
heeft grote interesse en de verwachting is dat het ongeveer $ 13 miljard zal investeren in Mozambique tot het jaar 2020.
[10]
Braziliaanse
en Indiase bedrijven zijn ook actief.
De landbouw is een belangrijke bron van inkomsten en circa 80% van de bevolking is hiermee actief. Ongeveer 3,2 miljoen boerderijen met een gemiddelde omvang van 1,2
hectare
produceren 97% van al het voedsel.
[10]
Slechts 10% van de beschikbare grond geschikt voor landbouw wordt benut en 3% wordt
kunstmatig bevloeid
.
[10]
Een probleem zijn de
infrastructuur
en het ontbreken van
belastingen
, door het ontbreken daarvan zijn er minder overheidsinkomsten en kan er dus minder aan het land verbeterd worden. Aandachtspunten binnen het gevoerde beleid zijn onder andere juridische hervormingen, civil service reform, privatiseringsbeleid en belastinghervorming/inning, maar het belangrijkste is toch wel de armoedereductie.
Mozambique beschikt over veel natuurlijke hulpbronnen die ingezet kunnen worden voor de productie van
elektriciteit
. Door geldgebrek wordt hiervan maar een klein deel benut. Het opgesteld vermogen is zo’n 2.400
MW
waarvan 90% geconcentreerd is in een
waterkrachtcentrale
, die van
Cahora Bassa
in
Tete
.
[10]
Ongeveer een derde van de productie wordt geexporteerd naar de buurlanden
Zuid-Afrika
en
Zimbabwe
.
[10]
Circa 17% van de bevolking van Mozambique is op het netwerk aangesloten.
[10]
De grote
Mozal
-aluminiumsmelter, met een jaarcapaciteit van 565.000 ton
aluminium
, is de grootste binnenlandse verbruiker van de opgewekte stroom.
[10]
In 2011 zijn grote
aardgasreserves
aangeboord voor de kust van Mozambique. Het Amerikaanse energiebedrijf
Anadarko Petroleum
boorde reserves aan van meer dan 600 miljard m
3
.
[12]
In oktober van hetzelfde jaar meldde
Eni
ook een gasvondst; het
Italiaanse
bedrijf denkt 400 miljard m
3
aangeboord te hebben op circa 40 kilometer van de kust.
[12]
Vanwege het ontbreken van een lokale afzetmarkt voor het gas, moet het eerst in
LNG
worden omgezet alvorens het geexporteerd kan worden. Anadarko verwacht in 2018 het eerste vloeibaar gemaakte gas te kunnen verschepen.
In december 2014 werd een wet aangenomen die de voorwaarden van de winning van het gas vastlegt.
[13]
De wet is een belangrijke voorwaarde voor bedrijven om de gasreserves in ontwikkeling te brengen. Voor de kust ligt circa 7.000 miljard m
3
aardgas en Mozambique kan de derde exporteur van LNG ter wereld worden na
Qatar
en
Australie
.
[13]
Het aandeel van de staat in de gasopbrengsten is ook in de wet opgenomen. Deze inkomsten alleen al voor het Anadarko-deel van de gaswinning worden geraamd op $ 212 miljard over de hele levensduur van het project.
[13]
Eni heeft zelfs iets grotere reserves aangetroffen en zal de inkomsten voor de staat verder verhogen.
[13]
Mozambique heeft een belangrijke rol gespeeld in het internationale vervoer van de kust naar de door land omgeven buurlanden als
Malawi
,
Zimbabwe
en
Zambia
. De belangrijkste transportroutes lagen dan ook in oost-west richting. Het land heeft drie belangrijke havens, van noord naar zuid zijn dit
Nacala
,
Beira
en
Maputo
. Maputo heeft directe spoorverbindingen met
Zuid-Afrika
en Zimbabwe, Beira met Zimbabwe en Malawi en Nacala met Malawi. Van Beira naar
Harare
is de afstand over het spoor 600 kilometer, dit is aanzienlijk korter dan vanaf
Dar es Salaam
(circa 3.500 km) of
Richards Bay
in Zuid-Afrika (circa 2.800 km). De kortere afstand betekent ook duidelijk lagere transportkosten. In 1973 leverde de transportsector een belangrijke bijdrage aan de economie en aan de werkgelegenheid van het land. Mozambique had toen een tekort op de
goederenbalans
van $ 115 miljoen, maar dit werd meer dan volledig gecompenseerd door een overschot van $ 122 miljoen op de dienstenbalans.
[14]
Dit laatste was vooral het resultaat van het internationale vervoer. Net zoals in de buurlanden wordt in Mozambique links gereden.
Tijdens de vrijheids- en burgeroorlog leed de infrastructuur zwaar onder de gevechten. Door vernielingen en gebrek aan onderhoud en nieuwe investeringen daalde het vervoer met 70% tot 80%. De buurlanden waren gedwongen langere en dus duurdere transportroutes te gebruiken voor de ex- en import van de goederen. Na het beeindigen van de strijd hebben veel donorlanden van ontwikkelingshulp de aandacht gevestigd op het herstel van de infrastructuur, niet alleen om Mozambique te steunen maar ook de buurlanden die bij een goede uitvoering kunnen profiteren van lagere transportkosten.
- Direct langs de kust en in de riviermondingen:
Mangrovewoud
.
- Langs de Zambezi en enkele andere rivieren en rond Maputo:
Tropisch regenwoud
of tropisch bos.
- Op de plateaus in het noorden en midden heb je vooral
bossavanne
.
- In de kustvlakte en een aantal rivierdalen in het noorden, in een deel van de Zambezi-vallei en in het zuidelijk binnenland heb je vooral droge savanne(acacia’s), in het zuidelijke binnenland overgaand in steppeachtige vegetatie.
- In het bergland: Bergwouden en grassteppen.
De milieusituatie is in vergelijking met veel andere Afrikaanse landen redelijk. Mozambique is uitgestrekt en dunbevolkt. Toch is er in bepaalde gebieden wel overbelasting van het milieu. In de steden veroorzaken de slechte infrastructuur en de groeiende bevolking problemen met afvalverwerking, water en sanitair. De milieupolitiek is in Mozambique nog niet erg op gang gekomen.
- Inge Ruigrok:
Mozambique, mensen, politiek, economie, cultuur, milieu
. KIT Amsterdam, 2005.
ISBN 90-6832-410-1
- Malyn Newitt:
A History of Mozambique.
Hurst Londen, 1995.
ISBN 1-85065-172-8
Bronnen, noten en/of referenties
- ↑
Bevolkingsdata
- ↑
(
en
)
Verenigde Naties 2013
- ↑
a
b
(
en
)
Laatste census 1 augustus 2007 (via V.N.)
- ↑
Niet-officiele schatting CIA Factbook juli 2020
, berekend door US Bureau of the Census (gearchiveerd)
- ↑
??????? | ????? ????? ???????
.
africanulama.org
.
- ↑
(
fr
)
SELLIER, Jean
(
17 oktober 2019
).
Une histoire des langues et des peuples qui les parlent
. La Decouverte.
ISBN 978-2-348-05509-6
.
- ↑
'Jihadisten onthoofden tientallen mensen in Noord-Mozambique'
.
nos.nl
. Geraadpleegd op
10 november 2020
.
- ↑
Twijfels over eerlijke verkiezingen in Mozambique
VRT.be, 19 oktober 2019
- ↑
Mozambique scraps colonial era homosexuality and abortion bans.
Mail&Guardian 29 juni 2015
- ↑
a
b
c
d
e
f
g
h
i
j
k
l
African Development Bank, Mozambique: Country strategy paper 2011-2015, augustus 2011
[1]
, geraadpleegd op 2 november 2012
- ↑
UNDP: Human development indices?Table 3: Human and income poverty (Population living below national poverty line (2000-2007))
- ↑
a
b
African Development Bank, Country Study Mozambique 2012
[2]
, geraadpleegd op 4 november 2012
- ↑
a
b
c
d
(
en
)
Bloomberg
Mozambique Publishes Law Enabling Eni, Anadarko Gas Investments, 17 december 2014
, geraadpleegd op 24 maart 2015
- ↑
(
en
)
The World Bank: Beira Rransport Corridor project, 18 juli 1989, nummer 7709-MOZ, geraadpleegd op 8 november 2012
|