Т?ркм?нстан

	Т?ркм?нстан ; т?ркм. Turkmenistan
Туу	Герб
	Гимн : ≪Эгеменд??л?к, бейтарап Т?ркм?нстандын мамлекеттик гимни≫
	Т?ркм?нстан д?йн?л?к картасында
Эгеменд??л?к к?н?	27-октябрь 1991-ж. ( Ке?ештер Бирлиги нен)
Расмий тили	т?ркм?нч?
Борбор шаары	Ашхабад
Ири шаарлар	Ашхабад, Т?ркм?набад , Дашогуз , Мары , Балканабад , Байрамали
Башкаруу формасы	президенттик республика
Президент	Сердар Бердымухамедов
Мам. дини	динден тышкары мамлекет
Аянты ; ? Жалпы ; ? Суу бетинин %.	53 - д?йн?д? ; 488 100 км² ; 4,9
Калкы ; ? Бааланган ( 2020 ) ; ? Жыштыгы	; 6,031 млн адам ( 113 ) ; 12.8 ад./км²
ISO коду	TM
ЭОК коду	TKM

Т?ркм?нстан ( т?ркм. Turkmenistan ) ? Орто Азияда жайгашкан т?рк мамлекеттердин бири. 1991 жылга чейин Советтер Союзунун м?ч?с? болгон жана Т?ркм?н Советтик Социалистик Республикасы деп аталып ж?рг?н. Ал т?шт?к-чыгыш тарабында Ооганстан менен чектешет, т?шт?к жана т?шт?к-батыш тарабында Иран менен, ?збекстан менен чыгышта жана т?нд?к-чыгышта, Казакстан менен т?нд?кт? жана т?нд?к-батышта жана батышта Каспий де?из менен. Де?изде ал Азербайжан , Армения , Грузия жана Орусия менен чектешет.

Совет доорунан кийин к?п убакыттан бери ? 15 жыл ? мамлекетте бир партиялык система болду ^[1] жана анын ?зг?рб?г?н башчысы Сапармурат Ниязов болду. Ал ?з?н ?м?рг? калган президент кылып, Сапармурат Т?ркм?нбашы ( т?ркм?нд?рд?н атасы) деп атап койгон. Сапармурат Ниязов 21 декабрьдын 2006 жылында кызыктай бир себептерден каза болгон. Расмий т?рд? ал ж?р?кт?н жетишсиздигинен ?лд? деген маалымат таратылган.

Ал ?лг?нд?н кийин, президенттин милдетин аткаруучусу вице-премьер-министр, Сапармурат Ниязовдун тиш доктуру Гурбангулы Бердымухамедов болду.

2007 жылдын 11 февралында эгемендик Т?ркм?нстан тарыхында экинчи гана президенттик шайлоо болду. Анда президенттин милдетин аткаруучу Гурбангулы Бердимухамедов болду.

Саясий т?з?л?ш? [ т?з?т?? | булагын т?з?т?? ]

Т?ркм?нстан ? динден тышкары мамлекет. Башкаруу формасы ? президенттик республика. ?лк? башчысы ? президент.

Совет доорунан кийин к?п убакыттан бери ? 15 жыл ? мамлекетте бир партиялык система болду ^[1] жана анын ?зг?рб?г?н башчысы Сапармурат Ниязов болду. Ал ?з?н ?м?рг? калган президент кылып, Сапармурат Т?ркм?нбашы ( т?ркм?нд?рд?н атасы) деп атап койгон. Сапармурат Ниязов 21-декабрьдын 2006-жылында кызыктай бир себептерден каза болгон. Расмий т?рд? ал ж?р?кт?н жетишсиздигинен ?лд? деген маалымат таратылган.

Ал ?лг?нд?н кийин, президенттин милдетин аткаруучусу вице-премьер-министр, Сапармурат Ниязовдун тиш доктуру Гурбангулы Бердымухамедов болду.

2007-жылдын 11-февралында эгемендик Т?ркм?нстан тарыхында экинчи гана президенттик шайлоо болду. Анда президенттин милдетин аткаруучу Гурбангулы Бердимухамедов президент болуп шайланды.

Закон чыгара турган орган ? Межлис (125 м?ч?). Депутаттар бир мандаттык аймактардан беш жылга шайланат. Межлистин иш-билгилиги ? закондорду кабыл алуу, Конституцияны кабыл алуу жана ?зг?рт??. 2013-жылга чейин ?лк?д?г? бир эле легалдуу саясий партия Межлисте к?рс?т?лг?н ? Т?ркм?нстан демократиялык партиясы.

Тарыхы [ т?з?т?? | булагын т?з?т?? ]

III жана II ми? жылдыктарда б з. ч. Т?ркм?нстандын азыркы аймагында Маргиан цивилизациясы жайгашкан.
VI?IV кылымдарда б. з. ч. Ахемениддер династиясынын падышаларынын, кийин Искендер 3улкарнайндын бийлигинде болгон.
III кылымда Парфян падышалыгынын курамында (борбор шаары ? Ниса), кийин Сасанийлер мамлкетинин курамында болгон.
V?VIII кылымдарда аймакты ак гунндар , арабдар басып алган. 776?783-жылдары Муканна жетектеген араб бийлигине каршы чыккан к?т?р?л?шк? жергиликт?? эл катышкан.
IX?X кылымдарда Тахирлер, Саманийлер мамлекеттеринде.
XI кылымда Т?ркм?нстандын аймагын огуздар басып алып, жергиликт?? перстер менен аралашып т?ркм?н этносу жаралат. XI?XIII кылымдарда алгачкы Селжуктар т?ркм?н мамлекети т?пт?л?т, борбору ? Мерв шаары болгон.
XIII кылымдын башында Т?ркм?нстан Хорезмшахтар Мамлекетинин курамына кирет.
Ошол эле кылымда мо?голдор басып алат, кийин Ильхандар мамлекетинин курамына, андан со? Тимурийлер мамлекетинин курамына кирет.
XVI?XVII кылымдарда Хива жана Бухара хандыктарынын курамында.
1869?1885 жж. Т?ркм?нсандын азыркы аймагы Орусияга кошулат (Закаспий облусу).
1917-жылдын ноябрь?декабрь айларында Совет бийлиги орнотулган. 1921-жылдын 7-августунда Т?ркм?нстандын аймагынын негизги б?л?г? Т?ркстан АССРнин курамына Т?ркм?н облусу катары кирген. 1924-жылдын 27-октябрында Т?ркм?н ССР болуп негизделген.
1948-жылдын 6-октябрында Ашхабадда жер титир?? болуп, 60 ми?ден 100 ми?ге чейин адам каза тапкан.
1990-жылдын октябрь айында Т?ркм?н ССРнин Жогорку Ке?еши республиканын президентинин кызмат ордун негиздеген.
1991-жылдын 26-октябрында Т?ркм?нстандын эгеменд??л?г? ж?н?нд? референдум ?тк?р?лг?н. Референдумду Т?ркм?н ССРнин 93% жараны колдогон. Кийинки к?н? республиканын Жогорку Ке?еши эгеменд??л?к ж?н?нд? Декларациясын кабыл алып, Т?ркм?нстан деп ?лк?н?н жа?ы атын бекиткен.

Баш?а шилтемелер [ т?з?т?? | булагын т?з?т?? ]

расмий маалымат агенттиги: Т?ркм?нстан. Алтын ?ылым (жеткиликсиз шилтеме)

↑ ^1.0 ^1.1 бир партиялык система (Англисче) (жеткиликсиз шилтеме)

[:0-1] 1.0 ^1.1 бир партиялык система (Англисче) (жеткиликсиз шилтеме)

[1]

Азия ?лк?л?р?
Эгеменд?? мамлекеттер	Азербайжан ¹ • Армения • Бангладеш • Бахрейн • БАЭ • Бруней • Бутан • Вьетнам • Грузия ¹ • Жапония • Израиль • Индия • Индонезия ³ • Иордания • Ирак • Иран • Йемен ² • Казакстан ¹ • Камбожа • Катар • Кипр ¹ • Кыргызстан • Кытай • КЭДР • Кувейт • Лаос • Ливан • Малайзия • Мальдивдер • Мисир ² • Монголия • Мьянма • Непал • Оман • Ооганстан • Орусия ⁴ • ?збекстан • Пакистан • Сауд Арабиясы • Сингапур • Сирия • Тажикстан • Тайланд • Т?ркм?нстан • Т?ркия ⁴ • Т?шт?к Корея • Филиппиндер • Чыгыш Тимор • Шри-Ланка
Таанылбаган жана жарым-жартылай таанылган мамлекеттер	Абхазия • Азад Кашмир • Ва Мамлекети • Вазиристан • Ирак К?ртстаны • Палестина Мамлекети ( Газа секторунун жана Иордан дарыясынын батыш жээгинин ) аймагы • Тайвань • Тамил-Илам • Т?нд?к Кипр Т?рк Республикасы • Шан Мамлекети • Т?шт?к Осетия
К?з каранды аймактар	Акротири жана Декелия • Гонконг (Сянган) • Макао (Аомынь) • Инди океанындагы Британ аймагы (Чагос арх.)
¹ Европа менен Азиянын ортосундагы чек аранын ?т?ш?н? байланыштуу, жарым-жартылай Европада же толугу менен Азияда. ² Ошондой эле Африкада. ³ Ошондой эле Океанияда. ⁴ ошондой эле Европада.

Постсоветтик мейкиндик
БУУ м?ч?л?р?	Азербайжан ? Армения ? Беларусь ? Грузия ? Казакстан ? Кыргызстан ? Латвия ? Литва ? Молдова ? Орусия ? Тажикстан ? Т?ркм?нстан ? ?збекстан ? Украина ? Эстония
Жарым-жартылай таанылган мамлекеттер	Абхазия ? Т?шт?к Осетия
Таанылбаган мамлекеттер	Приднестров Молдова Республикасы
Жоюлган жарым-жартылай таанылган мамлекеттер	Донецк Эл Республикасы ? Луганск Эл Республикасы
Жоюлган таанылбаган мамлекеттер	Гагаузия ? Тоолуу Карабак Республикасы ? Ичкерия Чечен Республикасы
Жоюлган таанылбаган автономиялар	Тоолуу Карабак Республикасы ? Бадахшан автономдук Республикасы ? Талыш-Муган автономдук республикасы ? Урал Республикасы
Эл аралык уюмдар	КМШ ? МААК ? ЖККУ ? ЕЭК