Engl?s?? t?m k? ?nd?-Er?p? Caamaniki k?n?ŋ. K?t? l? Angleterre, k?n? lila k?
Er?p?
n? hay? k?ŋ k?n?m?ŋ taa, t?t? ŋd? t?t? Angles n? Saxons n? Frisons. Frans?? t? n? Normand t? yebi na se Englis?? t?m y??k?? n? t?-t?z?? ?w?? cam?y?. Roma taa k?n?m?ŋ w?zii Englis?? mb? p?y?? y?,
Lat?ŋ
mas? n?
Arab??
mas? palakina t?m?y?.
Englis?? t?m k? k?n?ŋ s?s?? k?
Kewiya? K?kp?nda? (Royaume-Uni)
?ja?? taa n? Irland? ?ja?? taa n? aj?y? sak?y? wena l?m c?y? n? p?ta y? a-daa ?z? Man l?m taa ?ja?? n? Anglo-N?r?mand?? l?m taa ?ja?? y?. Englis?? t?m k? k?n?ŋ ŋg? mba pal?l?-w? ?ja?? nd? ??taa y? p?y??d??. N? ??c?ŋna y? ??na? se k?-k? k?n?m?ŋ s?s?ŋ taa k?n?ŋ s?s?? k? aj?y? naay? taa, ?z? doo cana? yoma kpa? al?waat? taa aj?y? wena Britaanik?? mba kaa-?? ay? nes? y?, a-daa k?y?
Etaazuunii
n?
Kanadaa
n?
Ositraalii
n?
Seeland?-K?fal?? (Nouvelle-Zelande)
, p?kp?nd?? y? l? payaa-y? se anglo-saxon ?ja??, ?l? padal?z? h??? nd? ??-t?b?? n?? ka?.
Englis?? t?m k? k?n?ŋ s?s?? yaa k?l??z?? taa k?n?ŋ k? aj?y? sak?y? taa p?l?na cana? Britaanik?? ?ja?? y? paa aj?y? ana ada anglo-saxon taa n?ma ?f?y? k?y?, ana y??
Keniya
n?
Naajeeriya
n? H?ŋk?ŋ n?
??nd?
n?
Pakis?tan??
. Aj?y? sak?y? wena Englis?? t?m k? k?n?ŋ s?s?? y? agb?nda ?ama k? Commonwealth taa, pa yee l??na taa p?t?k? k?yeke k?k?na k?n?ŋ s?s?? k?y?. K?k? ???? k?n?ŋ s?s?? k? n??l? n? naaŋza weyi ?k? k?n?m?ŋ s?s?ŋ k?
Eer?p?
aj?y? k?gb?nd?? n?? k???ma? taa.
Kedeŋga kpeekpe taa k?n?m?ŋ weyi pak?l? y??d?? y? ?taa l? Engl?s?? k? naadozo ŋg? yee ??kpa? mba pal?l?w? n? p?y??d?? k? y?, Siin?? k?n? kajala? ŋg? n?
?s?paan?l?
k? naal? ŋg?. Pama?z? se n?n? taa k?k? aj?y? t?ŋga k?n?ŋ mb? l? papaaz?? k? w?l??? ?ja?? kpeekpe taa ?z? k?n?ŋ k?fal??. K?-k? k?n?ŋ ŋg? pak?l? k? lab?na? t?m?y? ?nt?r?n?t?? y?? y?. Englis?? k? k?n?ŋ siŋ k? k?n?m?ŋ s?s?ŋ lo?o taa n? t?m?y? taa k?n?m?ŋ s?s?ŋ naal? k?-n?
Frans??
k? kedeŋga kpeekpe aj?y? k?gb?nd? n?? k???ma? t?m?y? taa.
A TRADUIRE: Kab?y? t?m kpou taa, il y a 36 mots empruntes a l’anglais :
[1]
Kab?y?
|
Engl?s??
|
caama
|
German, Germany
|
cika
|
pickaxe
|
c??c?
|
church
|
c?k?
|
chalk
|
??k?t?
|
doctor, hospital
|
fada
|
Catholic priest (p?l?na ‘father’)
|
filiki
|
brick
|
hama
|
hammer
|
hulisi
|
chief’s delegate (p?l?na ‘police’)
|
kaan?
|
can
|
ka?as?m
|
petrol (p?l?na ‘kerosene’)
|
ka??ka
|
office worker (p?l?na ‘clerk’)
|
kafinda
|
carpenter
|
kan??
|
hurricane lamp (p?l?na ‘candle’)
|
katap?la
|
bulldozer (p?l?na ‘Caterpillar’)
|
k?f?
|
coffee
|
k?la
|
collar
|
k?na
|
corner
|
laatriki
|
electricity
|
l????y?
|
car, lorry, truck
|
l?yaa
|
lawyer
|
m?l?
|
boat, ship (p?l?na ‘mail’)
|
m?nj?s?
|
matches
|
paaf?
|
basin (p?l?na ‘bath’)
|
payaa
|
avocado (p?l?na ‘pear’)
|
p??l?
|
ball
|
p????
|
talcum powder
|
p?y?
|
househelp (p?l?na ‘boy’)
|
r?ba
|
bucket (p?l?na ‘rubber’)
|
siliba
|
metal basin (p?l?na ‘silver’)
|
s?s?taa
|
nun (p?l?na ‘sister’)
|
s??ja
|
soldier
|
sukuli
|
school
|
t?la
|
tailor
|
waac?
|
watch
|
wisikii
|
whisky
|
- ↑
CLNK & SIL-Togo. 1999. T?m kpou kab?y?-frans?? (Dictionnaire kabiye-francais). Lome: Ministere de l'Education Nationale et de la Recherche, Comite de Langue Nationale Kabiye et SIL-Togo.