Historio 19ma yarcento 20ma 21ma yarcento

Yardeki: 1900a ? 1910a ? 1920a ? 1930a ? 1940a 1950a ? 1960a ? 1970a ? 1980a ? 1990a 2000a

Yari: 1901 ? 1902 ? 1903 ? 1904 ? 1905 1906 ? 1907 ? 1908 ? 1909 ? 1910 1911 ? 1912 ? 1913 ? 1914 ? 1915 1916 ? 1917 ? 1918 ? 1919 ? 1920 1921 ? 1922 ? 1923 ? 1924 ? 1925 1926 ? 1927 ? 1928 ? 1929 ? 1930 1931 ? 1932 ? 1933 ? 1934 ? 1935 1936 ? 1937 ? 1938 ? 1939 ? 1940 1941 ? 1942 ? 1943 ? 1944 ? 1945 1946 ? 1947 ? 1948 ? 1949 ? 1950 1951 ? 1952 ? 1953 ? 1954 ? 1955 1956 ? 1957 ? 1958 ? 1959 ? 1960 1961 ? 1962 ? 1963 ? 1964 ? 1965 1966 ? 1967 ? 1968 ? 1969 ? 1970 1971 ? 1972 ? 1973 ? 1974 ? 1975 1976 ? 1977 ? 1978 ? 1979 ? 1980 1981 ? 1982 ? 1983 ? 1984 ? 1985 1986 ? 1987 ? 1988 ? 1989 ? 1990 1991 ? 1992 ? 1993 ? 1994 ? 1995 1996 ? 1997 ? 1998 ? 1999 ? 2000

La yaro 1943 (MCMXLIII per Romala algarismi) esis ordinara yaro komencinta ye venerdio segun Gregoriala kalendario . Ol esis la 943ma yaro di la duesma yarmilo, la 43ma yaro di la 20ma yarcento , e la 4ma yaro di la yari 1940a .

Eventi [ redaktar | redaktar fonto ]

Mondo [ redaktar | redaktar fonto ]

• Duesma mondommilito duras. Federiti vinkas importanta batalii kontre l'Axo en Kursk , Sicilia ed en kontinental Italia , e che Pacifiko. Benito Mussolini fugas a la nordo di Italia e fondas tale nomizita Republiko Sociala Italiana , konocata kom Repubblica di Salo . Samatempe, la nova guvernerio Italiana deklaras milito kontre Naziista Germania .

Europa [ redaktar | redaktar fonto ]

• 27ma di januaro - Usana bombardoavioni B-17 e B-24 lansas l'unesma atako kontre doki uzata por fabrikar submara navi en Wilhelmshaven , Naziista Germania . To esas l'unesma bombardo Usana kontre Germana teritorio.
• 2ma di februaro - Duesma mondomilito: exhaustinta trupi Germana kapitulacas apud Stalingrad , Sovietia .
• 16ma di februaro - Duesma mondomilito: Sovietiani rikonquestas Harkiv .
• 16ma di aprilo - Suisa kemiisto Albert Hoffmann deskovras l'efekti di LSD .
• 19ma di aprilo - Holokausto : revolto dal Judi en la ghetto di Warszawa komencas.
• 17ma di mayo - Duesma mondomilito , operaco Chastise : avioni de Unionita Rejio atakas digi en la fluvii Eder e Ruhr . To efektigas granda inundado qua produktas 1000 morti. ^[1]
• 4ma di julio til la 23ma di agosto - Duesma mondomilito: Eventas la batalio di Kursk , la maxim granda batalio inter militala tanki de la historio. Sovietiani vinkas ed informas ke li kaptis 1.500 tanki e 3.700 aeroplani de Germana trupi. Germania probable perdis 170 000 soldati. ^[2]
• 9ma di julio - Duesma mondomilito : dum la nokto ca dio, westala federiti komencas invadar Sicilia .
• 24ma di julio - Duesma mondomilito : Britaniana , Kanadana e Usana aeroplani komencas intensa ataki kontre Hamburg , Germania , qui produktos plua kam 30 000 morti.
• 25ma di julio - Duesma mondomilito : Benito Mussolini renuncas.
• 27ma di julio - Duesma mondomilito : Eventas fairala burasko en Hamburg , pro aerala bombardo da Westala Federiti .
• 17ma di agosto - Operaco Husky : Westala Federiti kaptas Sicilia .
• 28ma di agosto - Duesma mondomilito: komencas generala striko en Dania kontre Germana okupado.
• 3ma di septembro - Duesma mondomilito: Westala federiti invadas Italia .
• 11ma di septembro - Duesma mondomilito: Germana trupi okupas Korsika e Kosovo .
• 23ma di septembro - Italiana Sociala Republiko , konocata kom Repubblica di Salo establisesas. ^[3]
• 13ma di oktobro - Italia deklaras milito kontre nacional-socialista Germania .
• 25ma di novembro - Duesma mondomilito : Josip Broz Tito liberigas Bosnia e Herzegovina de nacional-socialista okupeso.
• 29ma di novembro - Demokrata Uniono di Yugoslavia fondesas en Jajce.
• 30ma di novembro - Duesma mondomilito : Eventas la konfero di Tehran . Franklin Roosevelt ( Usa ), Winston Churchill ( Unionita Rejio ) e Iosif Stalin ( Sovietia ) decidas atakar Germana armeo en Normandia
• 4ma di decembro - Josip Broz Tito proklamas provizora Yugoslaviana guvernerio en exilo.

Azia [ redaktar | redaktar fonto ]

• 16ma di januaro - Irak deklaras milito kontre l'Axo.
• 9ma di februaro - Duesma mondomilito: finas oficale la batalio di Guadalcanal , pos retreto di lasta Japoniana trupi du dii ante.
• 13ma di septembro - Chiang Kai-shek elektesas prezidanto di Chinia .
• 22ma di novembro - Libano divenas nedependanta de Francia .

Afrika [ redaktar | redaktar fonto ]

• 23ma di januaro - Duesma mondomilito : Westala federiti konquestas Tripoli , lasta Italiana urbo en Nord- Afrika .

Sud-Amerika [ redaktar | redaktar fonto ]

• 1ma di marto - Juan Jose de Amezaga divenas prezidanto di Uruguay .
• 7ma di aprilo - Bolivia deklaras milito kontre l' Axo Roma-Berlin-Tokio .
• 26ma di novembro - Kolumbia deklaras milito kontre l'Axo.

Oceania [ redaktar | redaktar fonto ]

• 15ma di januaro - Duesma mondomilito : Usani ekpulsas Japoniani de Guadalcanal .
• 5ma di oktobro - Duesma mondomilito: Sucesoza atako da Usan avioni kontre Japoniani che insulo Wake .

Naski [ redaktar | redaktar fonto ]

• 1ma di januaro - John Bourne , Britaniana piktisto
• 14ma di januaro - Ralph Marvin Steinman , Kanadana biologiisto, Nobel-laureato (m. 2011)

• 17ma di januaro - Rene Preval , prezidanto e chefministro di Haiti (m. 2017)
• 19ma di januaro - Janis Joplin , Usana kantistino (m. 1970)
• 20ma di januaro - Armando Emilio Guebuza , prezidanto di Mozambik
• 22ma di januaro - Marilia Pera , Brazilian aktorino (m. 2015)
• 3ma di februaro - Dennis Edwards , Usana kantisto e muzikisto ( The Temptations ) (m. 2018)
• 5ma di februaro - Michael Mann , Usana filmifisto
• 9ma di februaro - Joseph E. Stiglitz , Usan ekonomikisto, Nobel-laureato
• 9ma di februaro - Joe Pesci , Usan aktoro
• 19ma di februaro - Richard Timothy Hunt , Britaniana biokemiisto, Nobel-laureato
• 22ma di februaro - Horst Kohler , prezidanto di Germania
• 24ma di februaro - Pablo Milanes , Kubana muzikisto

• 25ma di februaro - George Harrison , Britaniana gitaristo ( The Beatles ) (m. 2001)
• 4ma di marto - Lucio Dalla , Italiana kantisto, kompozisto, muzikisto ed aktoro (m. 2012)
• 6ma di marto - Bobby Fischer , Usana shakoludisto (m. 2008)
• 17ma di marto - Bakili Muluzi , prezidanto di Malawi
• 19ma di marto - Mario Jose Molina , Mexikiana kemiisto, Nobel-laureato
• 19ma di marto - Mario Monti , chefministro di Italia ^[4]
• 22ma di marto - George Benson , Usana muzikisto e kantisto
• 23ma di marto - Nils-Aslak Valkeapaa , Finlandana skriptisto e muzikisto (m. 2001)
• 29ma di marto - John Major , chefministro di Unionita Rejio ^[5]
• 29ma di marto - Eric Idle , Britanian aktoro
• 4ma di aprilo - Howardena Pindell , Usana piktistino
• 10ma di aprilo - Tomoriyn Artag , Mongoliana luktisto (m. 1993)
• 15ma di aprilo - Robert Joseph Lefkowitz , Usana kemiisto, Nobel-laureato
• 23ma di aprilo - Frans Koppelaar , Nederlandana piktisto
• 23ma di aprilo - Danzandarjaagiyn Sereeter , Mongoliana luktisto
• 30ma di aprilo - Frederick Chiluba , prezidanto di Zambia (m. 2011)

• 5ma di mayo - Michael Palin , Britanian aktoro
• 6ma di mayo - Andreas Baader , Germana teroristo, fondinto dil grupo Rote Armee Fraktion (m. 1977)
• 10ma di mayo - Liu Chao-shiuan , prezidanto di Republiko Chinia
• 13ma di mayo - Kurt Trampedach , Dana piktisto (m. 2013)
• 14ma di mayo - Olafur Ragnar Grimsson , prezidanto di Islando
• 17ma di mayo - Tuanku Syed Sirajuddin , rejulo di Malaizia
• 20ma di mayo - Imata Kabua , prezidanto di Insuli Marshall (m. 2019)
• 22ma di mayo - Betty Williams , Usana politikal aktivistino, Nobel-laureato pri paco
• 29ma di mayo - Ion Ciubuc , chefministro di Moldova (m. 2018)
• 2ma di junio - Blinky Palermo , Germana piktisto (m. 1977)
• 6ma di junio - Richard Errett Smalley , Usana kemiisto, Nobel-laureato pri kemio (m. 2005)
• 13ma di junio - Pureviyn Dagvasuren , Mongoliana judoisto (m. 2014)

• 13ma di junio - Malcolm McDowell , Angla cinem-aktoro
• 15ma di junio - Johnny Hallyday , Franca kantisto ed aktoro (m. 2017)
• 15ma di junio - Poul Nyrup Rasmussen , chefministro di Dania
• 22ma di junio - John Michael Kosterlitz , Britaniana fizikisto, Nobel-laureato
• 28ma di junio - Klaus von Klitzing , Germana fizikisto, Nobel-laureato
• 30ma di junio - Daniel Kablan Duncan , chefa ministro di Ivora Rivo
• 19ma di julio - Thomas John Sargent , Usan ekonomikisto, Nobel-laureato

• 26ma di julio - Mick Jagger , Britaniana kantisto ( Rolling Stones )
• 30ma di julio - Giovanni Goria , chefministro di Italia (m. 1994)
• 11ma di agosto - Pervez Musharraf , prezidanto di Pakistan
• 13ma di agosto - Roberto Micheletti , prezidanto di Honduras
• 15ma di agosto - Barbara Bouchet , Germana cinem-aktorino

• 17ma di agosto - Robert De Niro , Usan aktoro e filmifisto
• 21ma di agosto - Perry Christie , chefministro di Bahama
• 22ma di agosto - Nahas Angula , chefministro di Namibia
• 23ma di agosto - Raul Cubas Grau , prezidanto di Paraguay
• 25ma di agosto - Damirangiyn Baatarjav , Mongoliana judoisto
• 28ma di agosto - Surayud Chulanont , chefministro di Tailando

• 29ma di agosto - Arthur Bruce McDonald , Kanadan astrofizikisto, Nobel-laureato
• septembro - Negaso Gidada , prezidanto di Etiopia (m. 2019)
• 6ma di septembro - Roger Waters , Britaniana muzikisto ( Pink Floyd )
• 6ma di septembro - Richard John Roberts , Britaniana biologiisto, Nobel-laureato
• 9ma di septembro - Mohammad Khatami , prezidanto di Iran
• 20ma di septembro - Sani Abacha , prezidanto di Nigeria (m. 1998)
• 22ma di septembro - Robert Ballagh , Irlandana piktisto
• 23ma di septembro - Julio Iglesias , Hispana kantisto
• 29ma di septembro - Mohammad Khatami , prezidanto di Iran

• 29ma di septembro - Lech Wał?sa , sindikatano, prezidanto di Polonia, Nobel-laureato pri paco
• 30ma di septembro - Johann Deisenhofer , Germana biokemiisto, Nobel-laureato
• 1ma di oktobro - Jean-Jacques Annaud , Franca filmifisto
• 18ma di oktobro - Andrej Bajuk , chefministro di Slovenia (m. 2011)
• 18ma di oktobro - Edison Chenfil James , chefministro di Dominika
• 21ma di oktobro - Tariq Ali , Britaniana-Pakistanana historiisto e jurnalisto
• 21ma di oktobro - Herman Gvardjan?i? , Sloveniana piktisto

• 22ma di oktobro - Catherine Deneuve , Franca aktorino
• 24ma di oktobro - Theodor Stolojan , chefministro di Rumania
• 5ma di novembro - Sam Shepard , Usan aktoro, filmifisto e skriptisto por cinemo (m. 2017)
• 7ma di novembro - Petr Bavor , Chekoslovakiana hokeisto (m. 2011)
• 7ma di novembro - Andrew Michael Spence , Usana ekonomikisto, Nobel-laureato
• 13ma di novembro - Clement Mouamba , chefa ministro di Republiko Kongo (m. 2021)
• 14ma di novembro - Rafael Leonardo Callejas , prezidanto di Honduras (m. 2020)
• 19ma di novembro - Fred Lipsius , Usana muzikisto ( Blood, Sweat & Tears )
• 1ma di decembro - Finn E. Kydland , Norvegian ekonomikisto, Nobel-laureato
• 5ma di decembro - Nicolae V?c?roiu , chefministro di Rumania

• 8ma di decembro - Jim Morrison , Usana kantisto e muzikisto di rock ( The Doors ) (m. 1971)
• 11ma di decembro - John Kerry , Usana politikisto
• 12ma di decembro - Grover Washington Jr. , Usana saxofonisto (m. 1999)
• 23ma di decembro - Rejino Silvia de Suedia
• 24ma di decembro - Tarja Halonen , prezidanto di Finlando
• 27ma di decembro - Joan Manuel Serrat , Hispana kantisto
• 31ma di decembro - Yawovi Agboyibo , chefministro di Togo (m. 2020)

Morti [ redaktar | redaktar fonto ]

• 7ma di januaro - Nikola Tesla , Austrian-Usana fizikisto (n. 1876)
• 11ma di januaro - Agustin Pedro Justo , prezidanto di Arjentinia (n. 1876) ^[6]
• 21ma di januaro - Aimo Cajander , chefministro di Finlando (n. 1879)
• 22ma di januaro - Gyula Peidl , chefministro di Hungaria (n. 1873)
• 14ma di februaro - David Hilbert , Germana matematikisto (n. 1862)
• 23ma di februaro - Thomas Madsen-Mygdal , chefministro di Dania (n. 1876)
• 28ma di marto - Sergei Rahmaninov , Rusa kompozisto (n. 1873)
• 29ma di marto - Ann Brockman , Usana piktistino (n. 1899)
• 6ma di aprilo - Alexandre Millerand , prezidanto di Francia (n. 1859)
• 18ma di aprilo - Isoroku Yamamoto , Japonian admiralo (n. 1884)
• 21ma di aprilo - Rihard Jakopi? , Sloveniana piktisto (n. 1869)

• 30ma di aprilo - Otto Jespersen , Dana linguisto, membro di la Ido-Delegitaro (n. 1860)
• 7ma di mayo - Ali Fethi Okyar , chefministro di Turkia (n. 1880)
• 14ma di mayo - Henri La Fontaine , Belga politikisto, Nobel-laureato (n. 1854)
• 12ma di junio - Hanns Heinz Ewers , German aktoro, poeto e skriptisto (n. 1871)
• 26ma di junio - Karl Landsteiner , Austrian-Usana mediko e biologiisto, Nobel-laureato pri Fiziologio o Medicino (n. 1868)
• 4ma di julio - Władysław Sikorski , militisto e chefministro di Polonia (n. 1881)
• 29ma di julio - Pedro Pablo Pena , prezidanto di Paraguay (n. 1864)
• 9ma di agosto - Chaim Soutine , Rusa piktisto (n. 1893)
• 21ma di agosto - Henrik Pontoppidan , Dana skriptisto, Nobel-laureato pri literaturo (n. 1857)
• 24ma di agosto - Simone Weil , Franca filozofo (n. 1909) ^[7]
• 28ma di agosto - Rejulo Boris la 3ma di Bulgaria (n. 1894)
• 1ma di septembro - Arthur Streeton , Australiana piktisto (n. 1867)
• 2ma di septembro - Marsden Hartley , Usana piktisto (n. 1877)
• 9ma di septembro - Dionis Baixeras i Verdaguer , Kataluniana piktisto (n. 1862)
• 30ma di septembro - Johan Ludwig Mowinckel , chefministro di Norvegia (n. 1870)
• 30ma di septembro - Maria Jotuni , Finlandana skriptisto (n. 1880)
• 9ma di oktobro - Pieter Zeeman , Nederlandana fizikisto, Nobel-laureato (n. 1865)
• 19ma di oktobro - Camille Claudel , Franca skultisto (n. 1864)
• 30ma di oktobro - Max Reinhardt , Austriana aktoro (n. 1873)
• 13ma di novembro - Maurice Denis , Franca piktisto (n. 1870)
• 28ma di decembro - Leopold Leau , Franca matematikisto, membro di la Delegitaro en 1907 (n. 1868)
• Jan Gotard , Polona piktisto (n. 1898)

Nobel-premiiziti [ redaktar | redaktar fonto ]

• Fiziko : Otto Stern
• Kemio : George de Hevesy
• Fiziologio o Medicino : Carl Peter Henrik Dam , Edward Adelbert Doisy , Gerhard Domagk
• Literaturo : ne premiizita
• Paco : ne premiizita

Referi [ redaktar | redaktar fonto ]

1. ↑ Operation Chastise: The Dambusters of WWII Explored in a New Documentary - Publikigita da War History Online. URL vidita ye 4ma di aprilo 2020. Idiomo: Portugalana.
2. ↑ Zetterling/Frankson Kursk 1943 pagini 117, 116 e noto di fino 18. De julio til agosto on evaluas posible 203 000 morti (Germani e Sovietiani)
3. ↑ La nascita della Repubblica di Salo - Publikigita da Il Post. Dato di publikigo: 23ma di septembro 2013. URL vidita ye 12ma di agosto 2016. Idiomo: Italiana.
4. ↑ Mario Monti|Biography - Publikigita da Encyclopaedia Britannica. URL vidita ye 15ma di februaro 2023. Idiomo: Angla.
5. ↑ John Major|Biography - Publikigita da Encyclopaedia Britannica. Idiomo: Angla.
6. ↑ Agustin Pedro Justo| president of Argentina - Publikigita da Britannica.com. URL vidita ye 12ma di oktobro 2018. 
7. ↑ Simone WEIL: Biographie - URL vidita ye 4ma di aprilo 2020. Idiomo: Franca.