Imperio a Romano

Urnosen dagiti silpo
Manipud iti Wikipedia, ti nawaya nga ensiklopedia
Imperio a Romano
Senatvs PopvlvsQve Romanvs ( SPQR )
"Ti Senado ken dagiti Tattao iti Roma" [nb 1]
27 BC?AD 476/1453
Ti Vexillum nga adda tiaquila ken panagkauna a Romano nga estado ti Imperio a Romano
Ti Vexillum nga adda ti aquila ken panagkauna a Romano nga estado
Ti kaaduan a panaggay-at ti Imperio a Romano idi AD 117.[1]
Ti kaaduan a panaggay-at ti Imperio a Romano idi AD 117. [1]
Kapitolio Ti Roma ket isu laeng idi ti politikal a kapitolio aginggana idi AD 286
Adda pay dagiti nadumaduma a polikal a sentro idi panawen ti Tetrakia bayat a ti Roma ket agnaynayon a ti nominal, kultural, ken ideolohikal a kapitolio.
Ni Konstantino pinatakder ken binagonna manen ti siudad iti Konstantinopla a kas ti baro a kapitolio iti imperio idi 330. [2]
Ti Mediolanum (Milan) ket isu idi ti lumaud a kapadana idi agdama nga agnanayon a panagbingbingay ti Daya/Laud. Ti lumaud nga imperial a husgado ket naiyalis idi idiay Ravenna .
Sapasap a sasao Latin ? opisial laeng aginggana idi 620 AD,
Griego ? opisial idiay Dumaya nga Imperio kalpasan idi 620 AD
Relihion
Romano a paganismo ? aginggana idi 380 AD,
Kristianidad ? estado a relihion kalpasan idi 380 AD
Gobierno Autokrasia
Emperador  
? 27 BC?AD 14
Augustus
? 378?395
Teodosio I
? 475?476 / 1449?1453
Romulus Augustus / Konstantino XI
Konsul  
Lehislatura Romano a Senado
Historikal a panawen Klasiko nga antigo
2 Septiembre 31 BC
?  Oktabio naiproklama Augustus
27 BC
? Ti Dioklesiano ket ginuduana ti Imperial nga administrasion iti Daya ken Laud
285
?  Konstantino ti Natan-ok nangibangon ti Konstantinopla a kas ti baro nga imperial a kapitolio
330
? Ipupusay ni Teodosio ti Natan-ok , sinarunuan babaen ti panagbingbingay iti Imperio iti dumaya ken lumaud a gudua
395
? Panakaikkat iti Lumaud nga Emperador Romulus Augustus / Fall of Constantinople *
AD 476/1453
Kalawa
25 BC [3] [4] 2,750,000 km 2 (1,060,000 sq mi)
50 [3] 4,200,000 km 2 (1,600,000 sq mi)
117 [3] 6,500,000 km 2 (2,500,000 sq mi)
390 [3] 4,400,000 km 2 (1,700,000 sq mi)
Populasion
? 25 BC [3] [4]
56800000
? 117 [3]
88000000
Kuarta (a) 27 BC ? AD 212: 1 a balitok aureus (1/40 lb. iti balitok, napalaka iti 1/50 lb. babaen 212) = 25 a pirak denarii = 100 a gambang sesterces = 400 kobre asses .
(b) 294?312: 1 a balitok aureus solidus (1/60 lb. iti balitok) = 10 a pirak argentei = 40 a gambang folles = 1,000 nadegrado a metal denarii
(c) 312 ken dagiti sumaganad: 1 a balitok solidus (1/72 lb.) = 24 a pirak siliquae = 180 a gambang folles
Sinaruno 		Simmaruno
Republika a Romano
Lumaud nga Imperio a Romano
Imperio a Bisantino
Parte ita nga aldaw ti
Pagpagilian
* Dagitoy a napasamak ket nagmarka ti gibus iti Lumaud nga Imperio a Romano (286?476) [5] ken iti Dumaya nga Imperio a Romano (330?1453).

Ti Imperio a Romano ( Latin : IMPERIVM ROMANVM ) ket isu ti kalpasan a Republikano a paset ti panawen iti taga-ugma a sibilisasion iti Romano , a naipakadumaan babaen ti maysa a autokratiko a porma iti gobierno ken dakkel a teritorio a tinengtengngel idiay Europa ken ti Mediterraneano. [6]

Ti 500 nga agtawen a Repubika a Romano , a sinarunuanna, ket napakapsot ti yaalsa babaen dagiti nadumaduma a sibil a gubat . [nb 2] Adda dagiti nadumaduma a napaspasamak a kadawyan naidarirag anga agmarka ti panaglasat manipud iti Repaublika iti Imperio, a mairamnan ti pannakaidutok ni Julius Caesar a kas ti agnanayon a diktador (44 BC), ti Gubat iti Actium ( 2 Septiembre 31 BC), ken ti panagited ti Roman Senado iti Octabion ti honoripiko Augustus ( 16 Enero 27 BC). [nb 3]

Ti Romano panagpadakkel ket nangrugi kadagiti aldaw iti Republika, ngem ti Imperio ket nagawatna ti kalatakan a gay-at babaen ni Emperador Trajan : itipanawen ti panagturayna (98 aginggana idi 117 AD) ti Imperio a Romano ket nagtengngel kadagiti agarup a 6.5 riwriw km 2 [7] iti rabaw tidaga. Gapu ti kadakkel ti panaggay-at ti Imperio ken ti kaatiddog panag-ibtur, dagiti pagadalan kenkultura iti Roma ket adda dagiti nauneg ken nabayag nga impluensia iti panagrangrang-ay iti pagsasao, relihionn, arkitektura, pilosopia, linteg, ken dagiti porma ti gobierno kadagiti tinurayanna a teritorio, a naisangsangayan ti Europa, ken babaen ti kaibuksilan iti Europeano a panagpadakkel iti dagup ti moderno a lubong.

Iti naladaw a maikatlo a siglo AD, ni Dioklesiano ket nagipatakder ti pannakasanay iti panagbingbingay ti turay a nagbaetan dagiti uppat a kumaduaan nga emperadopr (makunkuna a kas ti tetrakia ) tapno mapasayaat ti panaksalaknib kadagiti nawatiwat a teritorio, a nagpakabael daytoy ti panagtatingga iti Didigra iti Maikatlo a Siglo . Iti panawen dagiti sumaganad a dekada ti Imperio ket agnanayon a nabingbingay iti Daya/Laud a pagtayyekan. Kalpasan ti ipupusay ni Teodosio I idi 395 naminsan pay daytoy a nabingbingay. [8]

Ti marmarba a Lumaud nga Imperio a Romano ket nalpas idi 476 idi napilit ni Romulus Augustus nga agibbet babaen ti Hermaniko daulo ti gubat a ni Odoakro . [9] Ti Dumaya a Romano wenno Imperio a Bisantino ket nalpas idi 1453 iti ipupusay ni Konstantino XI ken ti pannakatiliw iti Konstantinopla babaen ni Mehmed II , daulo dagiti Otomano a Turko . [10]

Dagiti pakaammo [ urnosen | urnosen ti taudan ]

  1. ^ Ta dagiti klasiko ken moderno a konsepto iti estado ket saan nga agpada, dagiti dadduma pay a mabalin ket mairaman ti Res publica Romana , Imperium Romanum wenno Romanorum (iti pay Griego: Βασιλε?? τ?ν ?ωμα?ων ? Basilei? ton Rh?mai?n ? ["Dominion (Literal a ti 'pagarian') dagiti Romano"]) ken Romania . Res publica , a kas ti termino a mangitudtudo ti Romano a "mankomunidad" iti sapasap, ket mabalin a mangitudo iti Republikano ken ti Imperial a panawen, bayat a ti Imperium Romanum (wenno, sagpaminsan, Romanorum ) ket maus-usar a mangitudo ti teritorio nga igayatan ti Romano a turay. Ti Populus Romanus , "t Tattao a Romano", ket kanayon a maus-usar par aiti Romano nga estado maitulag kadagiti dadduma a pagilian. Ti termino a Romania , ket naipakauna a lokal a termino para iti teritorio ti imperio ken dagiti para dagiti pay agtaeng, ket agparang iti Griego ken Latin a nagtaudan manipud iti maikapat a siglo ken dagiti sumaganada ken daytoy ket naiyawit iti Imperio a Bisantino . (Kitaen ti Wolff, R.L. "Romania: Ti Latin Imperio iti Konstantinopla". Iti: Speculum , 23 (1948), pp. 1?34 (pp. 2?3).)
  2. ^ Iti panawen ti panagsagsagaba iti Naladaw a Republika adda dagiti ginasot a napatay wenno natay a senador, ken ti Romano a Senado ket nasukatan kadagitipasurot iti Umuna a Triunbirato ken kalpasan daytoy ket dagiti Maikadua a Triunbirato .
  3. ^ Oktabio/Augustus opisial a nangirangarang nga isu ket nagisalakan ti Republika a Romano ken nagannad a nagpanglimo ti kabileganna babaen ti republikano a porma; dagiti konsul ket agtultuloyda a nabutosan, dagiti tribuna dagiti plebeio ket agtultoloyda nga agidaton kadagiti lehislasion, ken dagiti senador ket agsupsuppiatda pay laeng idiay Romano a Kuria . Nupay kasta, ni Oktabio, ken dagiti epektibo nga emperador a simmaruno, a nakaimpluensia kadagiti amin ken nagtengngel kadagiti nalpas a keddeng, ken iti nalpas a panagusig, adda dagiti sangaarbanan a makatulong kaniana, no nasken datoy.

Dagiti nagibasaran [ urnosen | urnosen ti taudan ]

  1. ^ Bennett, J. Trajan: Optimus Princeps . 1997. Fig. 1
  2. ^ Konstantino I (306?337 AD) babaen ni Hans A. Pohlsander. De Imperatoribus Romanis. Naisurat idi 2004-1-8. Naala idi 2007-3-20.
  3. ^ a b c d Taagepera, Rein (1979). "Kadakkel ken Kabayag dagiti Imperio: Dagiti Panagrang-ay ken Panagapday a Killo, 600 B.C. aginggana idi 600 A.D.". Siensia Sosial a Pakasaritaan . Unibersidad a Pagmalditan ti Duke. 3 (3/4): 125. doi : 10.2307/1170959 . JSTOR   1170959 .
  4. ^ John D. Durand, Naipakasaritaan a Karkulo iti Populasion ti Lubong: Maysa nga Ebaluasion , 1977, pp. 253?296.
  5. ^ "Roman Empire ? Britannica Online Encyclopedia" . www.britannica.com . Naala idi 2008-07-09 .
  6. ^ "Imperio a Romano", Microsoft Encarta Online nga Ensiklopedia 2008
  7. ^ Parker, Philip, "Ti Imperio ket Agsardeng Ditoy". p.2.
  8. ^ Chester G. Starr, Ti Pakasaritaan ti Taga-ugma a Lubong, Maikadu a nga Edision. Oxford Unibersidad a Pagmalditan, 1974. pp. 670?678.
  9. ^ Isaac Asimov. Kronolohia iti Lubong ni Asimov. Harper Collins, 1989. p. 110.
  10. ^ Asimov, p. 198.
Naala manipud iti " https://ilo.wikipedia.org/w/index.php?title=Imperio_a_Romano&oldid=334691 "