'S e duthaich suidhichte ann an taobh tuath
Bhreatainn
a th' ann an
Alba
(
Beurla
is
Beurla Ghallda
: Scotland). Bha i na rioghachd neo-eisimeileach gus an 18mh linn nuair a dh'aonaich Alba agus
Sasainn
airson
Rioghachd Bhreatainn Mor
a steidheachadh anns a' bhliadhna
1707
. Anns a' bhliadhna
1801
dh'aonaich Rioghachd Bhreatainn Mor le
Rioghachd na h-Eireann
airson
an Rioghachd Aonaichte
a chruthachadh. Ann an
1999
, chaidh
Parlamaid na h-Alba
a' chur air bhonn, far am bithear a' deiligeadh ri gnothaichean poilitigeach a tha a' buntainn do dh' Alba a-mhain. Tha
Lagh na h-Alba
gu math eadar-dhealaichte bhon
Lagh
ann an Sasainn.
Alba
duthaich bhun-steidheachail na Rioghachd Aonaichte
,
Naisean
,
duthaich
Pairt de
| Duthchannan Ceilteach
|
---|
Ainm oifigeil
| Scotland
,
Alba
|
---|
Ainm duthchasach
| Scotland
,
Alba
|
---|
Canan oifigeil
| Beurla
,
Gaidhlig
,
A' Bheurla Ghallta
|
---|
Laoidh
| Flur na h-Alba
|
---|
Motto
| In My Defens God Me Defend
|
---|
Mor-roinn
| An Roinn-Eorpa
|
---|
Duthaich
| Rioghachd Aonaichte
|
---|
Priomh-bhaile
| Dun Eideann
|
---|
Sgire riaghaltais ionadail
| Rioghachd Aonaichte
|
---|
Roinn-tide
| UTC±00:00
,
UTC+01:00
|
---|
Suidheachadh cruinn-eolais
| Breatainn Mhor
|
---|
Domhan-leud is -fhad
| 57°0′0″N 5°0′0″W
|
---|
Puing as airde
| Beinn Nibheis
|
---|
Oifis aig ceann-staite
| monarc na Rioghachd Aonaichte
|
---|
Ceannard na staite
| Tearlach III
|
---|
Oifis aig ceann an riaghaltais
| Priomh-mhinistear na h-Alba
|
---|
Ceannard an riaghaltais
| Iain MacShuibhne
,
Humza Yousaf
|
---|
Executive body
| Riaghaltas na h-Alba
|
---|
Legislative body
| Parlamaid na h-Alba
|
---|
Currency
| Punnd Sasannach
|
---|
A’ gabhail a-steach
| Glamis Castle
,
Drummond Castle
|
---|
Crioch comhla ri
| Sasainn
|
---|
Na bh’ann roimhe
| Rioghachd na h-Alba
|
---|
Language used
| Beurla
,
Seulra
,
Gaidhlig
,
A' Bheurla Ghallta
|
---|
Larach-lin
| https://www.gov.scot/
|
---|
Hashtag
| scotland
|
---|
Top-level Internet domain
| .scot
|
---|
Bratach
| flag of Scotland
|
---|
Gearradh-arm
| Royal coat of arms in Scotland
|
---|
Has seal, badge, or sigil
| Great Seal of Scotland
|
---|
Geography of topic
| Cruinn-eolas na h-Alba
|
---|
History of topic
| history of Scotland
|
---|
Patron saint
| Anndra Abstol
|
---|
Related category
| Category:Scotland-related lists
|
---|
Economy of topic
| economy of Scotland
|
---|
Demographics of topic
| demographics of Scotland
|
---|
Country calling code
| +44
|
---|
Category for maps
| Category:Maps of Scotland
|
---|
Bailtean mora
Seo liosta dhe na bailtean as motha ann an Alba:
[1]
Tha Alba suidhichte ann an ceann a tuath eilean Bhreatainn, agus "s e a" chrioch le
Sasainn
taobh a deas na duthcha. A bharrachd air tir-mor, tha na ceudan de dh' eileanan ? leithid
Sealtainn
,
Arcaibh
(Na h-Eileanan a Tuath) agus
Na h-Eileanan an Iar
air an gabhail a-steach san rioghachd. Tha tir-mor na h-Alba air a roinn ann an tri pairtean chudthromach:
a' Ghaidhealtachd
,
a' Ghalldachd
agus
na Monaidhean a Deas
. Tha a’ chuid as motha den t-sluagh a' fuireach sa Ghalldachd Mheadhanaich ? no Meadhan na h-Alba, far am faighear na bailtean as motha?;
Glaschu
agus am priomh-bhaile
Dun Eideann
.
Nuair a thachair moirneasachd ann an
Lodainn an Ear
, o chionn 350 muillean bhliadhna, bha a' phairt de
Rusg na Talmhainn
air am bheil Bhreatainn suidhichte faisg air
Crios na Cruinne
agus bha e na roinn de proto-Tir-Mor a tha aithnichte dhuinn leis an ainm
Pangaea
. Tro linntean fada chaidh co-ghluasad eadar roinnean den rusg, aithnichte dhuinn mar
claran thir-mor
, agus thachair sgleog leis tir-mor
Gondwana
.
Cha tainig na pairtean mu thuath agus mu dheas na Breatainn teannta, no comhla, gu 75 muillean bliadhnan roimh toiseach na Bholcanas ann an Lodainn an Ear. Bha Alba agus pairt de cheann a tuath na Sasainn nam pairt de thir-mor Laurentian ro -laimh, far an robh
Aimearaga mu Thuath
agus a’ Ghraonlainn. Aig a h-aon am, bha an dara leth de 'n Bhreatainn torr nas fhada (mu 40° de domhainn leud) do 'n dheas, faisg air
Afraga
agus Aimearaga mu Dheas ann an tir-mor de
Gondwana
.
Eachdraidh
Ri linn nan Romanach
Anns a' bhliadhna 80 A. D. bha uachdaran
Romanach
a' riaghladh ceann a deas
Bhreatainn
dom b' ainm
Agricola
, a smaoinich air an eilean gu h-iomlan a thoirt fo chis do na Romanaich. Leis an run sin chuir e air a' bhliadhna ud aghaidh gu tuath air ceann an airm. Bha sin 135 bliadhna an deidh dhaibh sealbh a ghabhail air ceann a deas an eilein. Ghabh e air adhart le cruaidh iomairt, gus an ceann thri bliadhna (tri campachaidhean mar a theireadh iadsan), an do cheannsaich e an tir gu iomall a deas ann an aite den duthaich ris an abrar a-nis
a' Ghaidhealtachd
. 'S e sin an t-aite as cuinge den eilean gu h-iomlan. Chan eil ach 35 mile eadar ceann na
Friu
agus taobh
Abhainn Chluaidh
. Thog Agricola sreath dhaingnichean bho mhuir gu muir an siud anns am bheil mu 36 mile air fad mar chrioch eadar roinn na Roimhe agus
Tir nan Cailleannach
no
Caledonia
mar a bh' aca oirre. Ghoirteadh
Garadh Antoninus
ris, oir b' e siud ainm an
Impire
a bh' ann nuair a thogadh e. Bha e fichead troigh air airde, 's ceithir troighean fichead air tiughad, 's
dig
leathann, dhomhainn, air a cladhach ri a aghaidh. Bha
rathad
leathann airson nan saighdearan a' ruith air a thaobh deas bho cheann gu ceann; 's bha daingnichean air an togail o cheann gu ceann dheth, an uidhe dha mhile bho cheile. Cha robh siud a' cumail muinntir nam beann bho bhith an-drasta 's a-rithist a' toirt ionnsaigh air a' bhalla, 's orra-san a bha ga dhion. Thug
Gnothach Dharien
droch bhuaidh air an duthaich.
Alba ur-nodha
Tha sia bailtean mora ann an Alba:
Poileataigs
Foghlam ann an Alba
Tha coig Oilthighean aosmhor Albannach ann. 'Siad:
Tha tri oilthighean deug ann an Alba gu leir.
Na meadhanan
Ceanglaichean a-mach
- Riaghaltas na h-Alba
- Bodachan a' Gharaidh (14mh?dhen t-Samhain 1896): “
Litir a Alba
,” ann an:
Mac-Talla
, air.?5, td. 137. Air a thogail 5mh?dhen Fhaoilleach 2023.
Iomraidhean