"Guinea" uun oler spriikwiisen
Flag faan
Guinea
Guinea
uun Aafrika
Guinea
[gi?neːa], amtelk det
Republiik Guinea
(uub
Fraansoosk
:
La Guinee
[gi?ne] an
Republique de Guinee
) as en
stoot
uun a waast faan
Aafrika
. Uun a nuurdwaast leit
Guinea-Bissau
, uun a nuurd
Seenegal
, uun a nuurd an nuurduast
Maali
, uun a suuduast
Elfenbiankust
, uun a suud
Libeeria
an uun a suudwaast
Sierra Leone
. At lun hee 10.523.261 lidj (2014)
[1]
. At hoodsteed as
Conakry
 Guinea (Guinea)
|
Koord faan
Guinea
|
Guinea leit twesken 12° 41' an 07° 12' (faan a nuurd tu a suud) an 15° 03' an 7° 45' (faan a waast tu a uast). At lun as amanbi so grat uus Tjiisklun.
At lun dialt grensen ma seeks lunen. Det lingst grens (1062 km) faan Guinea wurt ma
Maali
an det kurtst (363 km) ma
Seenegal
diald. At lun dialt uk en 816 km lung grens ma
Elfenbiankust
, en 794 km lung ma
Sierra Leone
, en 590 km lung ma
Libeeria
an en 421 km lung ma
Guinea-Bissau
.
Berger uun Guinea san: de
Nimba Berig
(of de Richard-Molard Berig; 1752 m), de
Kakoulima Berig
(1011 m), de
Kambo Berig
(836 m), de
Belakaniare Berig
(751 m), de
Bonkoui Berig
(719 m), de
Kankhare Berig
(682 m), de
Moinahi Berig
(681 m), de
Sinbann Berig
(654 m), de
Dandomakhoure Berig
(642 m) an de
Taban Berig
(630 m).
Ian faan don grat struumer faan Aafrika, de
Niger Struum
, hee sin hood uun Guinea, nai bi a grens ma
Sierra Leone
. Bistruumer faan deheer struum san: de
Mafou Struum
, de
Niantan Struum
, de
Milo Struum
, de
Dion Struum
an de
Sankarani Struum
. Donheer al bistruumer haa horens hood uk uun Guinea. De Sankarani Struum leept iin uun de Niger Struum uun
Maali
. Oler struumer uun Guinea san: de
Kogon Struum
, de
Konkoure Struum
(en bistruum as de
Kakrima Struum
), de
Tomine Struum
, de
Koulountou Struum
, de
Gambie Struum
, de
Bafing Struum
, de
Bakoy Struum
an de
Loffa Struum
.
Guinea hee aacht regiuunen, wat iin uun prefektuuren diald wurd.
Det amtelk spriik faan Guinea as
Fraansoosk
an 40% faan’t befolkring spreecht
Fula
.
At lun, iar en fraansoosk kolonii, wurd
1958
suwereen. De iarst president faan
1958
tu
1984
wiar
Ahmed Sekou Toure
, diar
1960
sin Demokraatisk Partei faan Guinea (
Parti democratique de Guinee
of
PDG
) tu iansig legaal partei uun't lun ferklaaret an faan do uun uus diktaator regiaret. Toure bleew president bit dat hi 26. Marts
1984
uun don
Ferianigt Stooten
uun en hartslach stoorew. Premier-minister
Louis Lansana Beavogui
wurd do stelfertreeden president, man wurd 3. April
1984
uun en putsch stortet. A putsch wiar letjet stunjen foor a wool faan en nei feerer faan det poliitisk buroo faan det PDG. Beavogui, diar en naar frinj faan Toure wiar, wurd faan don miast lidj ufteft, dat hi san efterfulger wurd ded.
Lansana Conte
, foormaan faan't armee, wurd do president. Conte bleew uk president ap tu sin duas 23. Deetsember
2008
. Kurt diarefter wiar en oler putsch an wurd
Moussa Dadis Camara
president. Camara sin presidentskap kaam tu aanj, iar hi 3.
Deetsember
2009
uun en atentaat ferwundet wurd. Do wurd
Sekouba Konate
president. Hi wurd ma't bereding for don 2010 presidentskapswoolen beuubdraanjen. Don iarst frei presidentskapswoolen wiar 27.
Juune
2010
(det iarst runde) an 7.
Nofember
(det naist runde) an
Alpha Conde
wurd tu a president weelet.
At jaft sant de 5.
September
2021
en putsch oner Oberst Mamadi Doumbouya. A putschisten haa a president Alpha Conde nimen and Doumbouya hee ham tu de nei president ferklaaret. Det as tu tidj (de. 6 September) ei was, wer at regiaring faan a putschisten fol kontrol auer't lun haa.
Guinea as en republiik. At president sant 2010 as
Alpha Conde
.
Guinea as lasmoot faan don
Feriand Natschuunen
sant 12. Deetsember 1958.
At weering faan't lun as de
Guineeisk Nakfa
, wat faan det
Sentraalbeenk faan det Republiik faan Guinea
utjbroocht wurt.
- ↑
www.citypopulation.de
10.966666666667
-10.766666666667
Koordinaaten:
11°
N
,
11°
W