|
Por aliaj signifoj, bv. rigardi la apartigilan pa?on:
Konstantino
|
Konstanteno la Granda
Konstanteno la Granda kun modelo de Konstantinopolo (mozaiko el
Hagia Sofia
, ?irka? la jaro 1000
Konstanteno
[1]
la Granda
, a?
Konstantino
(
latine
Flavius Valerius Aurelius Constantinus Augustus
[2]
,
antikve-greke
Κωνστ?ντ?νο? ? Μ?γ??
, K?nstantinos ho Megas; n.
27-an de februaro
?irka?
272
[3]
en Naissus,
Ilirio
(moderne
Ni?
,
Serbio
); m.
22-an de majo
337
) konata anka? kiel
Konstanteno la 1-a
a? e?
Sankta Konstanteno
,
[4]
estis
imperiestro
de la
romia imperio
dum
306
a?
324
-
337
.
Konstanteno estis la filo de
Konstancio ?loro
, romiarmea oficiro, kaj de lia edzino
Helena
. Lia patro i?is
Caesar
, nome deputita imperiestro en okcidento en 293. Konstanteno estis sendita orienten, kie li alti?is al rango de milita tribuno sub la imperiestroj
Diokleciano
kaj
Galerio
. En 305, Konstanteno estis altigita al rango de
Augustus
, maljuna okcidenta imperiestro, kaj Konstanteno estis realvokita okcidenten por kampanji kun sia patro en
Britannia
. Aklamita kiel imperiestro fare de la armeo ?e
Eburacum
(
Jorko
) post la morto de sia patro en 306, Konstanteno aperis triumfe en serio de enlandaj militoj kontra? la imperiestroj
Maksentio
kaj
Licinio
?is i?i ununura reganto kaj de okcidento kaj de oriento ?irka? 324.
Kiel imperiestro, Konstanteno realigis multajn administrajn, financajn, sociajn, kaj armeajn reformojn por fortigi la imperion. La registaro estis restrukturita kaj la civila kaj la armea a?toritatoj disi?is. Nova
monero
, la
solido
, estis lan?ita por kontra?batali
inflacion
. ?i i?us la normo por bizancaj kaj e?ropaj
valutoj
dum pli ol mil jaroj. La estis la unua romia imperiestro kiu postulis konverti?on al
kristanismo
.
[5]
Konstanteno ludis influan rolon en la proklamo de la
Edikto de Milano
, kiu dekretis toleremon por kristanismo en la imperio. Li vokis la
Unuan koncilion de Niceo
en 325, ?e kiuj
La Kredo Nicea
estis konfesita fare de kristanoj. En armeaj aferoj, la romia armeo estis reorganizita por konsisti el mobilkampunuoj kaj garnizonsoldatoj kapablaj je kontra?atakado al internaj minacoj kaj al barbaraj invadoj. Konstanteno plenumis sukcesajn kampanjojn kontra? la triboj ?e la romiaj limoj ? la
Frankoj
, la
Alemanoj
, la
Gotoj
, kaj la
Sarmatoj
? e? translo?igante teritoriojn prirezignitajn fare de liaj anta?uloj dum la tumulto de la anta?a jarcento.
La regotempo de Konstanteno markis klaran epokon en la historio de la
Romia Imperio
.
[6]
Li konstruis novan imperian lo?ejon en
Bizanco
kaj nomis ?in
Nova Romo
. Tamen, en la honoro de Konstanteno, la romianoj nomis ?in
Konstantinopolo
, kiu poste estos la ?efurbo de kio nun estas konata kiel la
Orientromia Imperio
dum almena? unu jarmilo. Pro tio, li estas konsiderita kiel la fondinto de la Orientromia Imperio. Lia pli tuja politika hereda?o estis ke, en lasado de la imperio al liaj filoj, li anstata?igis la dioklecianan
tetrarkion
per la principo de dinastia sinsekvo. Lia
reputacio
prosperis dum la vivda?ro de liaj filoj kaj jarcentojn post lia regado. La mezepoka
eklezio
konfirmis lin kiel modela
virtulo
dum laikaj regantoj alvokis lin kiel
prototipo
, punkto de referenco, kaj la simbolo de imperia
legitimeco
kaj
identeco
.
[7]
Komenci?ante kun la
renesanco
, ekzistis pli kritikaj taksoj de lia regado pro la reeltrova?o de kontra?-konstantenaj fontoj. Kritikistoj portretis lin kiel despota
tirano
. Tendencoj en moderna kaj lastatempa studaro provis balanci la ekstrema?ojn de anta?aj studoj.
Li iel le?igis
kristanismon
en
313
kaj, anta? morto, e?
bapti?is
. Li anka? donis sian nomon al
Bizanco
?
Konstantinopolo
, helene "Konstanteno-urbo" ? kaj igis la urbon grandioza kaj la ?efurbo de la imperio, la Nova Romo. Anka? la rumana urbo
Constan?a
ricevis sian nomon honore al li.
Antikva
kameo
. La imperiestro Konstanteno estas kronita de la diino Konstantinopolo.
Konstanteno estis reganto de historia graveco, kaj li ?iam estis kontestata figuro.
[8]
La fluktuoj en la reputacio de Konstanteno reflektas la naturon de la praaj fontoj por lia regado. Tiuj estas abundaj kaj detalaj,
[9]
sed estis forte influitaj per la oficiala propagando de la periodo,
[10]
kaj ofte estas partiaj kaj unuflankaj.
[11]
Ekzistas neniuj pluvivaj historioj a? biografioj traktantaj la vivon kaj regadon de Konstanteno.
[12]
La plej proksima teksto estas
Vita Constantini
, de
E?sebio de Cezareo
, verko kiu estas miksa?o de
panegiro
kaj
hagiografio
.
[13]
Skribita inter 335 kaj ?irka? 339,
[14]
la
Vita
glorigas la moralajn kaj religiajn virtojn de Konstanteno.
[15]
La
Vita
kreas disputige pozitivan bildon de Konstanteno,
[16]
kaj modernaj
historiistoj
ofte defiis ?ian fidindecon.
[17]
La plej plena sekulara vivorakonto de Konstanteno estas la anonima
Origo Constantini
.
[18]
Verko de necerta dato,
[19]
la
Origo
temigas armeajn kaj politikajn okaza?ojn, kun neglekto de kulturaj kaj religiaj aferoj.</ref> Verko de necerta dato,
[20]
De Mortibus Persecutorum
, de
Laktancio
, politika kristana pamfleto sur la regadoj de
Diokleciano
kaj la
Tetrarkio
, disponigas valoran sed tendencan detalaron pri la anta?uloj de Konstanteno kaj ties fruan vivon.
[21]
La ekleziaj prahistorioj de
Sokrato
,
Sozomen
, kaj
Teodoreto
priskribas la klerikajn disputojn de la pli posta regado de Konstanteno.
[22]
Verkita dum la regado de
Teodozio la 2-a
(408-50), jarcenton post la regado de Konstanteno, tiuj klerikaj historiistoj obskuras la okaza?ojn kaj teologiojn de la konstantena periodo tra misdirektado, misprezento kaj konscia obskureco.
[23]
Anka? la tiutempaj verkoj de la ortodoksa kristano
Atanazio
kaj la eklezia prahistorio de la arjo
Filostorgio
pluvivas, kvankam iliaj biasoj ne estas pli firmaj.
[24]
La epitomoj de
A?relio Viktor
(
De Caesaribus
),
E?tropio
(
Breviarium
), Festus (
Breviarium
), kaj la anonima verkinto de la
Epitome de Caesaribus
proponis kunpremitajn sekularajn politikajn kaj militajn historiojn de la periodo. Kvankam ne kristanaj, la epitomoj pentras favoran bildon de Konstanteno, sed preterlasas referencon al la religiaj politikoj de Konstanteno.
[25]
La
Panegyrici Latini
, kolekto de panegiroj de la fino de la 3-a kaj komenco de la
4-a jarcentoj
, disponigas valorajn informojn pri la politiko kaj ideologio de la tetrarkia periodo kaj la frua vivo de Konstanteno.
[26]
Tiutempa
arkitekturo
, kiel ekzemple la
Arko de Konstanteno
en
Romo
kaj palacoj en
Gamzigrado
kaj
Kordovo
,
[27]
epigrafikaj resta?oj, kaj la produktado de la epoko kompletigas la literaturajn fontojn.
[28]
Monero de Konstanteno (?. 337) montrante bildon de lia
labara
standardo boranta serpenton.
Konstanteno naski?is en
Moesia
(en la nuna
Serbio
). Lia patrino, Helena, estis kristano. ?i nun estas konata kiel
Sankta Helena
.
Konstanteno ne heredis la imperion: li estis provincestro de
Britio
kaj
Ga?lio
kaj mar?is kontra?
Romo
kun sia armeo. Li venkis la imperian armeon kaj, poste, la armeojn de rivalantaj generaloj.
La
Batalo de Ponto Milvio
okazis en la
28-a de oktobro
de
312
inter la
armeoj
de la
imperiestroj
Konstanteno kaj
Maksencio
. La venko de la unua derivis en la fino de la
tetrarkio
(registara sistemo en kiu la povo estis plenumita de kvar personoj konitaj kiel tetrarkoj) kaj igis lin plej suprema a?toritato de la teritorioj
okcidentaj
de la
Imperio
, dum lia bofrato
Licinio
regis en la
provincoj
de
Oriento
.
En marto de
313
, Licinio edzi?is al
Flavia Julia Konstantia
, duonfratino de Konstanteno, en
Mediolanum
(aktuale
Milano
) kaj tiam ili proklamis la faman
Edikton de Milano
, kiu redonis poseda?ojn al la komunumoj de kristanoj. Tiu edikto la?le?igis
kristanismon
, sed ne faris ?in ankora? oficiala religio de la imperio. Licinio konsolidigis sian kontrolon en Oriento, dum Konstanteno restis kiel suprema imperiestro en Okcidento.
En
314
Licinio apogis la insurekcion de
Basiano
kontra? Konstanteno. Kiam tio diskoni?is, ekis
enlanda milito
, en kiu Konstanteno venkis en la
batalo de Cibalae
en
Panonio
(en la
8-a de oktobro
de
316
), kaj poste revenkis super Licinio du jarojn poste (post elekti
Valerio Valento
kiel kunimperiestro) en la ebena?o de
Mardia
(nome anka?
Campus Ardiensis
) en
Trakio
. La ?ajna reamiki?o lasis Licinion kun Trakio,
Malgranda Azio
,
Sirio
kaj
Egipto
, sed poste li aldonis nombrajn provincojn al la rego de Konstanteno.
En
324
Konstanteno, tentita de la "maljueco kaj nepopularaj malvirtoj" de Licinio, deklaris alian militon kontra? li kaj, malvenkinte super lia armeo en la
batalo de Adrianopolo
(
3-a de julio
de 324), kaptis lin ene de la muregoj de
Bizanco
. La malvenko de la ?iparmeo, teorie supera, de Licinio fare de
Krispo
(la plej a?a filo de Konstanteno) devigis tiun retiri?i al
Bitinio
, kie la
batalo de Krizopolo
(en la
18-a de septembro
), estis lia fino kaj okazigis lian definitivan submetadon. Licinio estis enkarcerigita en
Tesaloniko
sub ia tipo de enhejma arestado. Kiam li klopodis rekruti kelkajn barbarojn (necivitanojn) por formi armeon, Konstanteno ordonis la murdon de Licinio kaj tiun de sia iama kunimperiestro
Martiniano
.
La? postaj legendoj, je
312
, dum la anta?vespero de la
Batalo de Ponto Milvio
, li vidis oran krucon en la ?ielo kaj en la kruco la vortojn
In h?c s?gn? vinc?s
? "En ?i tiu signo vi venkos". Li ordonis meti krucan simbolon (
labaro
) sur la flagoj kaj ?ildoj de lia armeo kaj li venkis. (Multaj el liaj soldatoj estis kristanoj). En la batalo li gajnis la okcidenton de la imperio, kaj poste gajnis la orienton.
Kiel junulo, Konstanteno servis la
Sunon
kiel
dion
kaj havis
viziojn
. La vizio pri la ora kruco en 312 ne estis lia unua vizio.
Vizio a? son?o
In h?c s?gn? vinc?s
(per tiu ?i signo vi venkos) eble estis eskapilo de Konstanteno (a? Konstanteno) por flamigi sian armeon, a? aldona?o de liaj subtenantoj. Tamen pri tio, ke Konstanteno la?grade alproksimi?is al kristanismo, akordas multaj fakuloj pri tiu epoko.
[29]
Inter ili, la granda arkeologo Paul Veyne
[3]
, marksismdevena. Tiu ?i senheziteme certigas pri la historieco de la konverti?o de Konstanteno, memorigante, kun J.B. Bury, ke lia
“revolucio [...] eble estis la plej a?daca ago plenumita de a?tokrato spite la plimulton de liaj regatoj”.
Kaj tio, certe, pro tio ke kristana estis ne pli ol 10 a? 15% de la popolo.
Kvankam Konstanteno le?igis
kristanismon
, li ne faris ?in la ?tata religio ? tio okazis poste en la
4-a jarcento
? kaj ne kontra?le?igis
paganismon
.
- ↑
Nova Plena Ilustrita Vortaro de Esperanto
:
Konstanten/o
- ↑
En
klasika Latino
, la konstantena oficiala imperia titolo estis
Imperator Caesar Flavius Constantinus Pius Felix Invictus Augustus
,
Imperiestro Cezaro Flavio Konstanteno, la pia, la fortunata, la nevenkita, A?gusto
. Post 312, li aldonis
Maximus
("la plej granda"), kaj post 325 li anstata?is
Invictus
("nevenkita") per
Victor
“venkinto”, ?ar la unua rememorigis por multaj, la dion
Sol Invictus
, nome la Suna Dio.
- ↑
Naskodatoj varias sed plej modernaj historiistoj uzas ?irka? 272". Lenski, "Reign of Constantine" (CC), 59.
- ↑
Por
Bianca Ortodoksismo
,
Orienta Ortodoksismo
kaj
Orientaj katolikaj eklezioj
. La
Bizanca
liturgia kalendaro, observita de la
Orienta Ortodoksismo
kaj de la
Orientaj katolikaj eklezioj de Bizanca rito
, listigas kaj Konstantenon kaj sian patrinon
Helena
kiel sanktuloj. Kvankam li ne estas inkludita en la listo de sanktuloj de la latina liturgia ritaro, kiu ne agnoskas kelkajn aliajn Konstantenojn kiel sanktuloj, li estas adorita la? la titolo "La Granda" pro sia kontribuo al
kristanismo
.
- ↑
Kun ebla escepto de
Filipo la Arabo
(r. 244?49). I. Shahid,
Rome and the Arabs
(Washington, D.C.: Dumbarton Oaks, 1984), 65?93; H. A. Pohlsander, "Philip the Arab and Christianity", Historia 29:4 (1980): 463?73.
- ↑
Gregory,
A History of Byzantium
, 49.
- ↑
Van Dam,
Remembering Constantine at the Milvian Bridge
, 30.
- ↑
Barnes,
Constantine and Eusebius
, 272.
- ↑
Bleckmann, "Sources for the History of Constantine" (CC), 14; Cameron, 90?91; Lenski, "Introduction" (CC), 2?3.
- ↑
Bleckmann, "Sources for the History of Constantine" (CC), 23?25; Cameron, 90?91; Southern, 169.
- ↑
Cameron, 90; Southern, 169.
- ↑
Bleckmann, "Sources for the History of Constantine" (CC), 14; Corcoran,
Empire of the Tetrarchs
, 1; Lenski, "Introduction" (CC), 2?3.
- ↑
Barnes,
Constantine and Eusebius
, 265?68.
- ↑
Drake, "What Eusebius Knew," 21.
- ↑
Eusebius,
Vita Constantini
1.11; Odahl, 3.
- ↑
Lenski, "Introduction" (CC), 5; Storch, 145?55.
- ↑
Barnes,
Constantine and Eusebius
, 265?71; Cameron, 90?92; Cameron and Hall, 4?6; Elliott, "Eusebian Frauds in the "Vita Constantini"", 162?71.
- ↑
Lieu kaj Montserrat, 39; Odahl, 3.
- ↑
Bleckmann, "Sources for the History of Constantine" (CC), 26; Lieu kaj Montserrat, 40; Odahl, 3.
- ↑
Bleckmann, "Sources for the History of Constantine" (CC), 26; Lieu kaj Montserrat, 40; Odahl, 3.
- ↑
Barnes,
Constantine and Eusebius
, 12?14; Bleckmann, "Sources for the History of Constantine" (CC), 24; Mackay, 207; Odahl, 9?10.
- ↑
Barnes,
Constantine and Eusebius
, 225; Bleckmann, "Sources for the History of Constantine" (CC), 28?29; Odahl, 4?6.
- ↑
Barnes,
Constantine and Eusebius
, 225; Bleckmann, "Sources for the History of Constantine" (CC), 26?29; Odahl, 5?6.
- ↑
Odahl, 6, 10.
- ↑
Bleckmann, "Sources for the History of Constantine" (CC), 27?28; Lieu kaj Montserrat, 2?6; Odahl, 6?7; Warmington, 166?67.
- ↑
Bleckmann, "Sources for the History of Constantine" (CC), 24; Odahl, 8.
- ↑
Bleckmann, "Sources for the History of Constantine" (CC), 20?21; Johnson, "Architecture of Empire" (CC), 288?91; Odahl, 11?12.
- ↑
Bleckmann, "Sources for the History of Constantine" (CC), 17?21; Odahl, 11?14.
- ↑
Ekzemple,
Guido Clemente
[1]
, titolulo de la katedro pri romia historio, a?toro de
Guida alla storia romana
(Gvido al la romia historio);
Augusto Fraschetti
, docento pri ekonomia kaj socia historio de la antikva mondo ?e La Sapienza de Romo, a?toro de
La conversione. Da Roma a Roma cristiana
(Konverti?o. El Romo al Romo kristana);
Amaldo Marcone
, docento pri romia historio ?e la universitato de Udine, a?toro de
Pagano e cristiano. Vita e morte di Costantino
(Pagano kaj kristano. Vivo kaj morto de Konstanteno);
Robin Lane Fox
[2]
, docento pri historio antikva ?e la Oksforda universitato, a?toro de
Pagani e cristiani
(Paganoj kaj kristanoj); kaj multegaj aliaj akademie titolitaj, kiaj Andrea Alfoldi, Franchi de’ Cavalieri, Norman Baynes, Marta Sordi, Klaus Bringmann...
- Atanazio de Aleksandria
.
- Apologia contra Arianos
(
Defendo kontra? Arianoj
)
?
. 349.
- Atkinson, M., kaj Archibald Robertson, trad.
Apologia Contra Arianos
. El
Nicene and Post-Nicene Fathers
, Dua Serio, Vol. 4. Eldonia de Philip Schaff kaj Henry Wace. Buffalo, NY: Christian Literature Publishing Co., 1892. Reviziita kaj eldonita por New Advent de Kevin Knight. Rete ?e
New Advent
. Alirita la 14an de A?gusto 2009.
- Epistola de Decretis Nicaenae Synodi
(
Letero pri la Dekreto de la Koncilio de Niceo
)
?
. 352.
- Newman, John Henry, trad.
De Decretis
. El
Nicene and Post-Nicene Fathers
, Dua Serio, Vol. 4. Eldonia de Philip Schaff kaj Henry Wace. Buffalo, NY: Christian Literature Publishing Co., 1892. Reviziita kaj eldonita por New Advent de Kevin Knight. Rete ?e
New Advent
. Alirita la 28an de Septembro 2009.
- Historia Arianorum
(
Historio de Arianoj
)
?
. 357.
- Atkinson, M., kaj Archibald Robertson, trad.
Historia Arianorum
. El
Nicene and Post-Nicene Fathers
, Dua Serio, Vol. 4. Eldonia de Philip Schaff kaj Henry Wace. Buffalo, NY: Christian Literature Publishing Co., 1892. Reviziita kaj eldonita por New Advent de Kevin Knight. Rete ?e
New Advent
. Alirita la 14an de A?gusto 2009.
- Seksto Aurelio Viktor
,
Liber de Caesaribus
(
Libro de Cezaroj
)
?
. 361.
- Codex Theodosianus
(
Theodosian Code
) 439.
- Mommsen, T. kaj Paul M. Meyer, eld.
Theodosiani libri XVI cum Constitutionibus Sirmondianis et Leges novellae ad Theodosianum pertinentes
2
(Latine). Berlin: Weidmann, [1905] 1954. Kompilita de Nicholas Palmer, reviziita de Tony Honore por Oxford Text Archive, 1984. Preparita rete de R.W.B. Salway, 1999. Preface, books 1?8. Rete ?e
University College London
Arkivigite je
2009-08-26 per la retarkivo
Wayback Machine
kaj ?e
University of Grenoble
Arkivigite je
2010-06-18 per la retarkivo
Wayback Machine
. Alirita la 25an de A?gusto 2009.
- Nekonata eldono (Latine). Rete ?e
AncientRome.ru
. Alirita la 15an de A?gusto 2009.
- Codex Justinianus
(
Justiniana Kodo
a?
Kodo de Justiniano
).
- Epitome de Caesaribus
(
Epitomo pri Cezaroj
)
?
. 395.
- Banchich, Thomas M., trad.
A Booklet About the Style of Life and the Manners of the Imperatores
.
Canisius College Translated Texts
1. Buffalo, NY: Canisius College, 2009. Rete ?e
De Imperatoribus Romanis
. Alirita la 15an de A?gusto 2009.
- De Rebus Bellicis
(
On Military Matters
) 4a/5a jarcento.
- E?napio
,
Historio el Deksipo
1a eldono
?
. 390, 2a eldono
?
. 415. [Fragmenta]
- E?sebio de Cezareo
.
- Historia Ecclesiastica
(
Eklezia Historio
) unuaj sep libroj
?
. 300, 8a kaj 9a libroj
?
. 313, 10a libro
?
. 315, epilogo
?
. 325.
- Williamson, G.A., trad.
Church History
. London: Penguin, 1989.
ISBN 0-14-044535-8
- McGiffert, Arthur Cushman, trad.
Church History
. El
Nicene and Post-Nicene Fathers
, Dua Serio, Vol. 4. Eldonia de Philip Schaff kaj Henry Wace. Buffalo, NY: Christian Literature Publishing Co., 1892. Reviziita kaj eldonita por New Advent de Kevin Knight. Rete ?e
New Advent
. Alirita la 28an de Septembro 2009.
- Oratio de Laudibus Constantini
(
Oration in Praise of Constantine
, foje
Tricennial Oration
) 336.
- Richardson, Ernest Cushing, trad.
Oration in Praise of Constantine
. El
Nicene and Post-Nicene Fathers
, Dua Serio, Vol. 4. Eldonia de Philip Schaff kaj Henry Wace. Buffalo, NY: Christian Literature Publishing Co., 1892. Reviziita kaj eldonita por New Advent de Kevin Knight. Rete ?e
New Advent
. Alirita la 16an de A?gusto 2009.
- Vita Constantini
(
The Life of the Blessed Emperor Constantine
)
?
. 336?39.
- Richardson, Ernest Cushing, trad.
Life of Constantine
. El
Nicene and Post-Nicene Fathers
, Dua Serio, Vol. 4. Eldonia de Philip Schaff kaj Henry Wace. Buffalo, NY: Christian Literature Publishing Co., 1892. Reviziita kaj eldonita por New Advent de Kevin Knight. Rete ?e
New Advent
. Alirita la 9an de Junio 2009.
- Life of the Blessed Emperor Constantine
. 2009. Represo de la eldono Bagster [1845]. Evolution Publishing.
ISBN 978-1-889758-93-0
.
[4]
Arkivigite je
2015-06-07 per la retarkivo
Wayback Machine
- Cameron, Averil kaj Stuart Hall, trad.
Life of Constantine
. 1999. Oxford University Press.
ISBN 0-19-814924-7
.
- Eutropius
,
Breviarium ab urbe condita
(
Abbreviated History from the City's Founding
)
?
. 369.
- Watson, John Henry, trad.
Justin, Cornelius Nepos and Eutropius
. London: George Bell & Sons, 1886. Rete ?e
Tertullian
. Alirita la 28an de Septembro 2009.
- Rufo Festo,
Breviarium Festi
(
The Abbreviated History of Festus
)
?
. 370.
- Banchich, Thomas M., kaj Jennifer A. Meka, trans.
Breviarium of the Accomplishments of the Roman People
.
Canisius College Translated Texts
2. Buffalo, NY: Canisius College, 2001. Rete ?e
De Imperatoribus Romanis
. Alirita la 15an de A?gusto 2009.
- Sankta Hieronimo
,
Chronicon
(
Chronicle
)
?
. 380.
- Pearse, Roger,
et al.
., trad.
The Chronicle of St. Jerome
, en
Early Church Fathers: Additional Texts
. Tertuliano, 2005. Rete ?e
Tertullian
. Alirita la 14an de A?gusto 2009.
- Jordanes,
De origine actibusque Getarum
[
Getica
] (
The Origin and Deeds of the Goths
)
?
. 551.
- Mierow, Charles C., trad.
The Origins and Deeds of the Goths
. Princeton: Princeton University Press, 1915.
- Laktancio
,
Liber De Mortibus Persecutorum
(
Book on the Deaths of the Persecutors
)
?
. 313?15.
- Fletcher, William, trad.
Of the Manner in Which the Persecutors Died
. El
Ante-Nicene Fathers
, Vol. 7. Eldonita de Alexander Roberts, James Donaldson, kaj A. Cleveland Coxe. Buffalo, NY: Christian Literature Publishing Co., 1886. Reviziita kaj eldonita por New Advent de Kevin Knight. Rete ?e
New Advent
. Alirita la 9an de Junio 2009.
- Libanio
,
Orationes
(
Pre?oj
)
?
. 362?65.
- Optato,
Libri VII de Schismate Donatistarum
(
Sep libroj pri la Skismo de Donatistoj
) unua eldono
?
. 365?67, dua eldono
?
. 385.
- Vassall-Phillips, O.R., trad.
The Work of St. Optatus Against the Donatists
. London: Longmans, Green, & Co., 1917. Transskribita ?e tertullian.org de Roger Pearse, 2006. Rete ?e
Tertullian
. Alirita la 9an de Junio 2009.
- Edwards, Mark, trad.
Optatus: Against the Donatists
. Liverpool: Liverpool University Press, 1997.
- Origo Constantini Imperiatoris
(
The Lineage of the Emperor Constantine
)
?
. 340?90.
- Rolfe, J.C., trad.
Excerpta Valesiana
, en vol. 3 de traduko de Rolfe de la verko de Ammianus Marcellinus
Historio
. Loeb eld. London: Heinemann, 1952. Rete ?e
LacusCurtius
. Alirita la 16an de A?gusto 2009.
- Orosio
,
Historiarum Adversum Paganos Libri VII
(
Seven Books of History Against the Pagans
)
?
. 417.
- XII Panegyrici Latini
(
Twelve Latin Panegyircs
) el 289, 291, 297, 298, 307, 310, 311, 313 kaj 321.
- Filostorgio
,
Historia Ecclesiastica
(
Eklezia Historio
)
?
. 433.
- Walford, Edward, trad.
Epitome of the Ecclesiastical History of Philostorgius, kompilita de Focio, Patriarko de Konstantinopolo
. London: Henry G. Bohn, 1855. Rete ?e
Tertullian
. Alirita la 15an de A?gusto 2009.
- Praksagoro de Ateno
,
Historia
(
Historio de Konstanteno la Granda
)
?
. 337. [Fragmenta]
- Sokrato de Konstantinopolo
(Socrates Scholasticus),
Historia Ecclesiastica
(
Eklezia Historio
)
ca
. 443.
- Zenos, A.C., trad.
Ecclesiastical History
.El
Nicene and Post-Nicene Fathers
, Dua Serio, Vol. 4. Eldonia de Philip Schaff kaj Henry Wace. Buffalo, NY: Christian Literature Publishing Co., 1892. Reviziita kaj eldonita por New Advent de Kevin Knight. Rete ?e
New Advent
. Alirita la 14an de A?gusto 2009.
- Sozomen
,
Historia Ecclesiastica
(
Eklezia Historio
)
?
. 445.
- Hartranft, Chester D.
Ecclesiastical History
. El
Nicene and Post-Nicene Fathers
, Dua Serio, Vol. 4. Eldonia de Philip Schaff kaj Henry Wace. Buffalo, NY: Christian Literature Publishing Co., 1892. Reviziita kaj eldonita por New Advent de Kevin Knight. Rete ?e
New Advent
. Alirita la 15an de A?gusto 2009.
- Teodoreto
,
Historia Ecclesiastica
(
Eklezia Historio
)
?
. 448.
- Jackson, Blomfield, trad.
Ecclesiastical History
. El
Nicene and Post-Nicene Fathers
, Dua Serio, Vol. 4. Eldonia de Philip Schaff kaj Henry Wace. Buffalo, NY: Christian Literature Publishing Co., 1892. Reviziita kaj eldonita por New Advent de Kevin Knight. Rete ?e
New Advent
. Alirita la 15an de A?gusto 2009.
- Zosimo
,
Historia Nova
(
Nova Historio
)
?
. 500.
- Nekonata, trad.
The History of Count Zosimus
. London: Green and Champlin, 1814. Rete ?e
Tertullian
. Alirita la 15an de A?gusto 2009.
[1]
- Alfoldi, Andrew.
The Conversion of Constantine and Pagan Rome
. Translated by Harold Mattingly. Oxford: Clarendon Press, 1948.
- Anderson, Perry.
Passages from Antiquity to Feudalism
. London: Verso, 1981 [1974].
ISBN 0-86091-709-6
- Arjava, Antii.
Women and Law in Late Antiquity
. Oxford: Oxford University Press, 1996.
ISBN 0-19-815233-7
- Armstrong, Gregory T. "Church and State Relations: The Changes Wrought by Constantine."
Journal of Bible and Religion
32 (1964): 1?7.
- Armstrong, Gregory T. "Constantine's Churches: Symbol and Structure."
The Journal of the Society of Architectural Historians
33 (1974): 5?16.
- Barnes, Timothy D. "Lactantius and Constantine."
The Journal of Roman Studies
63 (1973): 29?46.
- Barnes, Timothy D.
Constantine and Eusebius
. Cambridge, MA: Harvard University Press, 1981.
ISBN 978-0-674-16531-1
- Barnes, Timothy D.
The New Empire of Diocletian and Constantine
. Cambridge, MA: Harvard University Press, 1982.
ISBN 0-7837-2221-4
- Barnes, Timothy D. "Constantine and the Christians of Persia."
The Journal of Roman Studies
75 (1985): 126?136.
- Bowman, Alan K. "Diocletian and the First Tetrarchy." In
The Cambridge Ancient History, Volume XII: The Crisis of Empire
, edited by Alan Bowman, Averil Cameron, and Peter Garnsey, 67?89. Cambridge University Press, 2005.
ISBN 0-521-30199-8
- Cameron, Averil. "The Reign of Constantine, A.D. 306?337." In
The Cambridge Ancient History, Volume XII: The Crisis of Empire
, edited by Alan Bowman, Averil Cameron, and Peter Garnsey, 90?109. Cambridge University Press, 2005.
ISBN 0-521-30199-8
- Cameron, Averil kaj Stuart G. Hall.
Life of Constantine
. Oxford: Clarendon Press, 1999. Hardcover
ISBN 0-19-814917-4
Paperback
ISBN 0-19-814924-7
- Carrie, Jean-Michel & Rousselle, Aline.
L'Empire Romain en mutation- des Severes a Constantin, 192?337
. Paris: Seuil, 1999.
ISBN 2-02-025819-6
- Christol, M. & Nony, D.
Rome et son Empire
. Paris: Hachette, 2003.
ISBN 2-01-145542-1
- Corcoran, Simon.
The Empire of the Tetrarchs: Imperial Pronouncements and Government, AD 284?324
. Oxford: Clarendon Press, 1996.
ISBN 0-19-815304-X
- Curran, John.
Pagan City and Christian Capital
. Oxford: Clarendon Press, 2000. Hardcover
ISBN 0-19-815278-7
Paperback
ISBN 0-19-925420-6
- Dagron, Gilbert.
Naissance d'une Capitale: Constantinople et ses instititutions de 330 a 451
. Paris: Presses Universitaires de France, 1984.
ISBN 2-13-038902-3
- Digeser, Elizabeth DePalma.
The Making of A Christian Empire: Lactantius and Rome
. London: Cornell University Press, 2000.
ISBN 0-8014-3594-3
- Downey, Glanville. "Education in the Christian Roman Empire: Christian and Pagan Theories under Constantine and His Successors."
Speculum
32 (1957): 48?61.
- Drake, H. A. "What Eusebius Knew: The Genesis of the "Vita Constantini"."
Classical Philology
83 (1988): 20?38.
- Drake, H. A. "Constantine and Consensus."
Church History
64 (1995): 1?15.
- Drake, H. A. "Lambs into Lions: Explaining Early Christian Intolerance."
Past & Present
153 (1996): 3?36.
- Drake, H. A.
Constantine and the Bishops: The Politics of Intolerance
. Baltimore: Johns Hopkins University Press, 2000.
ISBN 0-8018-6218-3
- Elliott, T. G. "Constantine's Conversion: Do We Really Need It?"
Phoenix
41 (1987): 420?438.
- Elliott, T. G. "Eusebian Frauds in the "Vita Constantini"."
Phoenix
45 (1991): 162?171.
- Elliott, T. G.
The Christianity of Constantine the Great
. Scranton, PA: University of Scranton Press, 1996.
ISBN 0-940866-59-5
- Elsner, Jas.
Imperial Rome and Christian Triumph
. Oxford & New York: Oxford University Press (Oxford History of Art), 1998.
ISBN 0-19-284201-3
- Fowden, Garth. "Between Pagans and Christians."
The Journal of Roman Studies
78 (1988): 173?182.
- Fowden, Garth. "The Last Days of Constantine: Oppositional Versions and Their Influence."
The Journal of Roman Studies
84 (1994): 146?170.
- Fubini, Riccardo. "Humanism and Truth: Valla Writes against the Donation of Constantine."
Journal of the History of Ideas
57:1 (1996): 79?86.
- Gibbon, Edward
.
Decline and Fall of the Roman Empire
. Chicago: Encyclopædia Britannica, 1952 ("Great Books" collection), in 2 volumes.
- Goldsworthy, Adrian.
How Rome Fell
. New Haven & London: Yale University Press, 2009. Hardcover
ISBN 978-0-300-13719-4
- Grant, Robert M. "Religion and Politics at the Council at Nicaea."
The Journal of Religion
55 (1975): 1?12.
- Guthrie, Patrick. "The Execution of Crispus."
Phoenix
20: 4 (1966): 325?331.
- Harries, Jill.
Law and Empire in Late Antiquity
. Cambridge, UK: Cambridge University Press, 2004. Hardcover
ISBN 0-521-41087-8
Paperback
ISBN 0-521-42273-6
- Hartley, Elizabeth.
Constantine the Great: York's Roman Emperor
. York: Lund Humphries, 2004.
ISBN 978-0-85331-928-3
.
- Heather, Peter J. "
Foedera
and
Foederati
of the Fourth Century." In
From Roman Provinces to Medieval Kingdoms
, edited by Thomas F.X. Noble, 292?308.
Novjorko
: eldonejo
Routledge
, 2006. Hardcover
ISBN 0-415-32741-5
Paperback
ISBN 0-415-32742-3
- Helgeland, John. "Christians and the Roman Army A.D. 173?337."
Church History
43 (June 1974): 149?163.
- Jones, A.H.M.
Constantine and the Conversion of Europe
. Buffalo: University of Toronto Press, 1978 [1948].
- Jordan, David P. "Gibbon's "Age of Constantine" and the Fall of Rome"
History and Theory
8:1 (1969), 71?96.
- Lenski, Noel, ed.
The Cambridge Companion to the Age of Constantine
. New York: Cambridge University Press, 2006. Hardcover
ISBN 0-521-81838-9
Paperback
ISBN 0-521-52157-2
- Lieu, Samuel N.C. kaj Dominic Montserrat.
From Constantine to Julian: Pagan and Byzantine Views; A Source History
. New York: Routledge, 1996.
- Mackay, Christopher S. "Lactantius and the Succession to Diocletian."
Classical Philology
94:2 (1999): 198?209.
- MacMullen, Ramsay.
Constantine
. New York: Dial Press, 1969.
ISBN 0-7099-4685-6
- MacMullen, Ramsay.
Christianizing the Roman Empire A.D. 100?400
. New Haven, CT; London: Yale University Press, 1984.
ISBN 978-0-300-03642-8
- MacMullen, Ramsay.
Christianity and Paganism in the Fourth to Eighth Centuries
. New Haven: Yale University Press, 1997.
ISBN 0-300-07148-5
- Mattingly, David.
An Imperial Possession: Britain in the Roman Empire
. London: Penguin, 2007.
ISBN 978-0-14-014822-0
- Nicholson, Oliver. "Constantine's Vision of the Cross."
Vigiliae Christianae
54:3 (2000): 309?323.
- Odahl, Charles Matson.
Constantine and the Christian Empire
. New York: Routledge, 2004. Hardcover
ISBN 0-415-17485-6
Paperback
ISBN 0-415-38655-1
- Pears, Edwin. "The Campaign against Paganism A.D. 324."
The English Historical Review
24:93 (1909): 1?17.
- Pohlsander, Hans. "Crispus: Brilliant Career and Tragic End".
Historia
33 (1984): 79?106.
- Pohlsander, Hans.
The Emperor Constantine
. London & New York: Routledge, 2004a. Hardcover
ISBN 0-415-31937-4
Paperback
ISBN 0-415-31938-2
- Pohlsander, Hans. "
Constantine I (306 ? 337 A.D.)
."
De Imperatoribus Romanis
(2004b). Retrieved 16 December 2007.
- Potter, David S.
The Roman Empire at Bay: AD 180?395
. New York: Routledge, 2005. Hardcover
ISBN 0-415-10057-7
Paperback
ISBN 0-415-10058-5
- Rees, Roger.
Layers of Loyalty in Latin Panegyric: AD 289?307
. New York: Oxford University Press, 2002.
ISBN 0-19-924918-0
- Rodgers, Barbara Saylor. "The Metamorphosis of Constantine."
The Classical Quarterly
39 (1989): 233?246.
- Scheidel, Walter. "The Monetary Systems of the Han and Roman Empires". In Scheidel, ed.,
Rome and China: Comparative Perspectives on Ancient World Empires
. Oxford: Oxford University Press, 2010,
ISBN 978-0-19-975835-7
- Seidel, Lisa. "Constantine 'and' Charlemagne."
Gesta
15 (1976): 237?239.
- Southern, Pat.
The Roman Empire from Severus to Constantine
. New York: Routledge, 2001.
ISBN 0-415-23944-3
- Storch, Rudolph H. "The "Eusebian Constantine"."
Church History
40 (1971): 1?15.
- Treadgold, Warren.
A History of the Byzantine State and Society
. Stanford: Stanford University Press, 1997.
ISBN 0-8047-2630-2
- Udoh, Fabian E. "Quand notre monde est devenu chretien", review,
Theological Studies
, June 2008
- Veyne, Paul.
L'Empire Greco-Romain
, Paris: Seuil, 2005.
ISBN 2-02-057798-4
- Veyne, Paul.
Quand notre monde est devenu chretien
, Paris: Albin Michel, 2007.
ISBN 978-2-226-17609-7
- Warmington, Brian. "Some Constantinian References in Ammianus." In
The Late Roman World and its Historian: Interpreting Ammianus Marcellinus
, edited by Jan Willem Drijvers and David Hunt, 166?177. London: Routledge, 1999.
ISBN 0-415-20271-X
- Weiss, Peter. "The Vision of Constantine." Translated by A.R. Birley in
Journal of Roman Archaeology
16 (2003): 237?59.
- Wiemer, Hans-Ulrich. "Libanius on Constantine."
The Classical Quarterly
44 (1994): 511?524.
- Williams, Stephen.
Diocletian and the Roman Recovery
. New York: Routledge, 1997.
ISBN 0-415-91827-8
- Woods, David. "On the Death of the Empress Fausta."
Greece & Rome
45 (1988): 70?86.
- Woods, David. "Where Did Constantine I Die?"
Journal of Theological Studies
48:2 (1997): 531?535.
- Wright, David H. "The True Face of Constantine the Great."
Dumbarton Oaks Papers
41 (1987): 493?507