Derventa
Grad
Grad Derventa
Grb
Grad Derventa u Bosni i Hercegovini
Derventa Lokacija u Bosni i Hercegovini
Koordinate: 44°58′45.0″N 17°54′24.0″E  /  44.979167°N 17.906667°E  / 44.979167; 17.906667
Dr?ava	Bosna i Hercegovina
Entitet	Republika Srpska
Vlada
?  Gradona?elnik	Milorad Simi? [1] ( SNSD )
Povr?ina
? Grad	516,60 km 2
? Naseljeno mjesto	16,64 km 2
Stanovni?tvo  ( 2013 )
? Grad	27.404
?  Grad (gusto?a)	53,05 /km 2
? Naseljeno mjesto	11.631
?  Naseljeno mjesto (gusto?a)	698,98 /km 2
Vremenska zona	CET ( UTC+1 )
? Ljeti ( DST )	CEST ( UTC+2 )
Po?tanski broj	74 400
Pozivni broj	(+387) 53
Mati?ni broj	207446 [2]
Mati?ni broj grada	20133
Veb-sajt	www .derventa .ba

Derventa je grad ^[3] i sredi?te istoimene op?ine na sjeveru Bosne i Hercegovine . Grani?i sa op?inama Brod , Modri?a , Doboj , Prnjavor , a na sjeveru je rijeka Sava , koja predstavlja deset kilometara dugu granicu sa Republikom Hrvatskom . Na prostoru povr?ine 517 km ² u 56 naselja i gradu Derventi po popisu iz 1991. godine, ?ivjelo je 56.489 stanovnika, od toga u samom gradu Derventi - 17.748. Prema nezvani?nim rezultatima popisa 2013. u gradu Derventi je ?ivjelo 12.680 stanovnika, a u op?ini Derventa 30.177.

Historija

Derventa je nastala u XVI vijeku. Pouzdano se zna da je postojala prije austrijskog napada na Bosnu 1716. godine. Prema podacima iz XIX vijeka Derventa je imala tvrđavu sa kvadratnom osnovom i dva bedema. Pred spoljnim bedemom postojao je rov ?irine devet metara. Imala je 8 kula. U tvrđavu se ulazilo preko dva mosta. U unutra?njosti tvrđave bila je ku?a za komandanta tvrđave ? dizdara i jedan bunar. Sa Dobor-kulom zatvarala je, u to vrijeme, strategijski pravac preko Doboja ka Sarajevu.

U septembru 1688. godine 3.000 austro-ugarskih konjanika na ?elu sa Ludvigom Badenskim prodrlo je preko r. Save i u borbi oko Dervente porazili snage bosanskog pa?e. Dvadeset i osam godina kasnije komandant Broda, pukovnik Petra?, provalio je preko Save sa slavonskim Kraji?nicima, upao u Derventu i poru?io je. Turci su je opravili, ali ju je austrougarska vojska posljednji put poru?ila 1890. godine. ^[4]

Iz osmanlijskih izvora saznajemo da se na mjestu dana?njeg grada nalazilo selo Gornja Ukrina, koje je 1600 . godine imalo dvije stotine petnaest ku?a. Krajem 19. vijeka bio je to ve? grad sa 3.200 doma?instava. Prva osnovna ?kola po?ela je da radi 1864 . a gradska bolnica dvadesetak godina kasnije. Do kraja 19. vijeka ve? su razvijeni i prvi industrijski pogoni. Izgrađen je parni mlin, tka?nica, ?tamparija, vodovod, a kroz Derventu je pro?la i pruga uskog kolosjeka koja je povezivala Bosanski Brod i Sarajevo . Po?etkom 20. vijeka Derventa je ve? postala i bogato trgova?ko mjesto, a njena okolina va?ila je kao jedan od najplodnijih krajeva tada?nje Bosne. Pred Prvi svjetski rat u Derventi su otvorene gimnazija, u?iteljska i poljoprivredna ?kola. Nakon Drugog svjetskog rata u kome je ?ivot izgubilo oko 1000 ljudi sa ovog podru?ja i znatnih razaranja, Derventa 1980-ih godina dosti?e vrhunac u svom razvoju i svrstava se u gornji dio ljestvice srednje razvijenih op?ina Bosne i Hercegovine . Pred posljednji rat od 57.000 stanovnika op?ine u industriji tekstila, ko?e i obu?e, crne metalurgije i metaloprerade, poljoprivredne proizvodnje, građevinarstvu, grafi?koj industriji i drugim prate?im djelatnostima bilo je trinaest i po hiljada zaposlenih. Derventa je imala 17.000 stanovnika, a sa svim centrima mjesnih zajednica bila je povezana kategorisanim putevima. Do va?nijih centara u ?irem okru?enju i centara susjednih op?ina vodili su magistralni putevi. To je sa njenim geografskim polo?ajem ?inilo posebnu pogodnost za protok roba, ljudi i brzu komunikaciju sa ve?im regionalnim centrima biv?e Jugoslavije.

Okolna sela oko Dervente potresala je 1834. godine pop Jovi?ina buna kmetova protiv turskih zuluma u kojoj su se seljaci Hrvati i Srbi, zajedni?ki ≫rame uz rame≪, pomagani i od Muslimana borili i ginuli za svoja prava. U?estvovali su i u bosanskohercegova?koj buni 1875-1878. godine koja je bila zahvatila i derventski kraj.

Napredan radni?ki pokret ogla?ava se u Derventi dosta rano, osnivanjem podru?nice drvodelja, a zatim i osnivanjem Mjesne socijaldemokratske partije 1908. godine; prvim lokalnim radni?kim ?trajkom i pobunom seljaka protiv davanja tre?ine begovima godine 1910,207 kao i ?estomjese?nim ?trajkom u tvornici ≫Ukrina≪ 1936. godine i sl. Od 1940. godine u Derventi postoji organizacija KPJ i Skoja. Poslije okupacije Jugoslavije i tokom cijelog NOR-a ove organizacije su bile vrlo aktivne i njihovom zaslugom Derventa i okolna sela, posebno ona zapadno od nje, bila su od prvih dana ustanka uklju?ena u NOB i dala su dosta boraca. ^[4]

Geografija

Op?ina Derventa nalazi se na sjeveru BIH. Derventa le?i na obalama rijeke Ukrine, a sam grad je smje?ten na desnoj obali Ukrine. Derventa se nalazi na 44°55's.g.?. i 17°54'i.g.d. podru?je ove op?ine prostire se između niskih planina: Matojice na sjeverozapadu, Vu?jaka na sjeveroistoku i Krnjina na jugozapadu, a na sjeveru je rijeka Sava koja predstavlja 10 km dugu granicu sa Republikom Hrvatskom. Derventa grani?i sa op?inama Bos.Brod, Modri?a, Doboj, Stanari, Prnjavor i Srbac. U saobra?ajno-geografskom pogledu op?ina Derventa ima jako povoljan polo?aj. Smje?tena je na raskrsnici putnih pravaca za Bos. Brod, Bos. ?amac, Doboj i B.Luku. U regionalno-geografskom pogledu teritorij op?ine Derventa pripada makroregiji Peripanonske Bosne, mezoregiji Posavsko-donjovrbasko-donjobosanska. U geotektonskom pogledu prostor ove op?ine pripada unutra?njoj srednjobosanskoj fli?noj zoni. u ve?em dijelu teritorija je aluvijalna ravan koju je izgradila rijeka Sava i njene pritoke u ovom dijelu djelovanjem bo?ne erozije. ?to se ti?e geolo?ke građe na ovom prostoru najvi?e dominiraju neogene i kvartarne naslage. Prostor aluvijalne ravni izgrađen je od najmlađih sedimenata: ?ljunka, pijeska, glina. ovakav geolo?ki sastav imaju bre?uljkasta uzvi?enja Vu?jaka, za razliku od obronaka Matojice gdje vi?e dolaze do izra?aja starije eruptivne stijene graniti. U pogledu reljefa ovaj prostor pripada ju?nom obodu Panonske nizije. To je prete?no bre?uljkasto nizijski kraj, kojeg karakteri?u niski bre?uljci razli?itog pravca pru?anja od 200?250 m nadmorske visine. U klimatskom pogledu prostor op?ine Derventa ima Cfb-umjerenokontinentalnu klimu sa toplim ljetom. Prosje?na godi?ja temperatura zraka kre?e se oko 11 °C. Srednja januarska temperatura je oko -1 °C, a srednja julska iznosi 22 °C. Prosje?na godi?nja koli?ina padavina kre?e se oko 1000 mm. Od vegetacijskog pokrova prisutne su vla?ne ?ume hrasta lu?njaka i poljskog jasena, te umjereno vla?ne ?ume vrba i topola.

Stanovni?tvo

Austrougarski popisi stanovni?tva

Kotar	1879.	1885.	1895.	1910.
Derventa	39 385	43 970	53 136	65 784 [5]

Po posljednjem slu?benom popisu stanovni?tva iz 1991. godine, op?ina Derventa imala je 56.489 stanovnika, raspoređenih u 57 naselja.

Nacionalni sastav stanovni?tva ? grad Derventa

Sastav stanovni?tva ? grad Derventa
	2013. [6]	1991. [7]	1981. [8]	1971. [9]	1961. [10]
Osoba	27 404 (100,0%)	56 489 (100,0%)	57 010 (100,0%)	56 141 (100,0%)	57 267 (100,0%)
Srbi	22 349 (81,55%)	22 938 (40,61%)	22 840 (40,06%)	23 124 (41,19%)	26 680 (46,59%)
Hrvati	2 573 (9,389%)	21 952 (38,86%)	23 629 (41,45%)	25 228 (44,94%)	25 671 (44,83%)
Bo?njaci	1 895 (6,915%)	7 086 (12,54%) 1	6 034 (10,58%) 1	6 548 (11,66%) 1	3 337 (5,827%) 1
Nisu se izjasnili	252 (0,920%)	?	?	?	?
Muslimani	69 (0,252%)	?	?	?	?
Ostali	65 (0,237%)	1 165 (2,062%)	500 (0,877%)	550 (0,980%)	455 (0,795%)
Nepoznato	58 (0,212%)	?	?	?	?
Jugoslaveni	53 (0,193%)	3 348 (5,927%)	3 914 (6,865%)	575 (1,024%)	961 (1,678%)
Bosanci	33 (0,120%)	?	?	?	?
Ukrajinci	31 (0,113%)	?	?	?	?
Romi	10 (0,036%)	?	?	?	?
Bosanci i Hercegovci	5 (0,018%)	?	?	?	?
Turci	4 (0,015%)	?	?	?	?
Crnogorci	3 (0,011%)	?	35 (0,061%)	48 (0,085%)	43 (0,075%)
Pravoslavci	2 (0,007%)	?	?	?	?
Slovenci	1 (0,004%)	?	16 (0,028%)	36 (0,064%)	52 (0,091%)
Albanci	1 (0,004%)	?	20 (0,035%)	12 (0,021%)	22 (0,038%)
Makedonci	?	?	16 (0,028%)	17 (0,030%)	27 (0,047%)
Mađari	?	?	6 (0,011%)	3 (0,005%)	19 (0,033%)

1. ¹ Modalitet Muslimani se danas ozna?ava kao modalitet Bo?njaci .

Nacionalni sastav stanovni?tva ? naseljeno mjesto Derventa

Sastav stanovni?tva ? naselje Derventa
	2013. [6]	1991. [7]	1981. [8]	1971. [9]	1961. [10]
Osoba	11 631 (100,0%)	17 748 (100,0%)	14 357 (100,0%)	11 824 (100,0%)	9 843 (100,0%)
Srbi	9 667 (83,11%)	4 555 (25,66%)	2 934 (20,44%)	2 496 (21,11%)	2 961 (30,08%)
Bo?njaci	1 219 (10,48%)	5 558 (31,32%) 1	4 593 (31,99%) 1	5 065 (42,84%) 1	2 542 (25,83%) 1
Hrvati	378 (3,250%)	4 317 (24,32%)	3 727 (25,96%)	3 439 (29,08%)	3 414 (34,68%)
Nisu se izjasnili	153 (1,315%)	?	?	?	?
Muslimani	53 (0,456%)	?	?	?	?
Ostali	38 (0,327%)	695 (3,916%)	242 (1,686%)	267 (2,258%)	161 (1,636%)
Jugoslaveni	37 (0,318%)	2 623 (14,78%)	2 799 (19,50%)	459 (3,882%)	625 (6,350%)
Bosanci	29 (0,249%)	?	?	?	?
Ukrajinci	21 (0,181%)	?	?	?	?
Nepoznato	21 (0,181%)	?	?	?	?
Bosanci i Hercegovci	5 (0,043%)	?	?	?	?
Romi	4 (0,034%)	?	?	?	?
Turci	4 (0,034%)	?	?	?	?
Crnogorci	1 (0,009%)	?	21 (0,146%)	38 (0,321%)	39 (0,396%)
Albanci	1 (0,009%)	?	18 (0,125%)	11 (0,093%)	20 (0,203%)
Makedonci	?	?	12 (0,084%)	14 (0,118%)	26 (0,264%)
Slovenci	?	?	9 (0,063%)	32 (0,271%)	38 (0,386%)
Mađari	?	?	2 (0,014%)	3 (0,025%)	17 (0,173%)

1. ¹ Modalitet Muslimani se danas ozna?ava kao modalitet Bo?njaci .

Mjesne zajednice

Gradske mjesne zajednice

• MZ Derventa I
• MZ Derventa II
• MZ Derventa III
• MZ Poto?ani
• MZ Ukrina

obuhvataju naseljeno mjesto Derventa (najve?i dio)

Prigradska mjesna zajednica - MZ Bi?nja - obuhvata naseljena mjesta: Derventa (manji dio), Donja Bi?nja, Gornja Bi?nja, Osojci i Tetima

Seoske mjesne zajednice

• MZ Agi?i - obuhvata naseljena mjesta: Agi?i , Lug, Lu?ani i Rap?ani
• MZ Begluci - obuhvata naseljena mjesta: Begluci i Gradac
• MZ Bijelo Brdo - obuhvata naseljeno mjesto Bijelo Brdo
• MZ Bosanski Dubo?ac - obuhvata naseljena mjesta: Bosanski Dubo?ac i Pjevalovac
• MZ Bukovica - obuhvata naseljena mjesta: Bukovica Mala i Bukovica Velika
• MZ Bunar - obuhvata naseljena mjesta: Brezici, Bukovac, Bunar, Kova?evci, Stani?i i Velika
• MZ Cerani - obuhvata naseljeno mjesto Cerani
• MZ Crn?a - obuhvata naseljeno mjesto Crn?a
• MZ Donji Vi?njik - obuhvata dio naseljenog mjesta Donji Vi?njik
• MZ Gornji Vi?njik - obuhvata naseljeno mjesto Gornji Vi?njik i dio naseljenog mjesta Donji Vi?njik
• MZ Kalenderovci - obuhvata naseljena mjesta: Donja Lupljanica, Donji Detlak, Drijen, Gornji Detlak, Kalenderovci Donji i Kalenderovci Gornji
• MZ Kostre? - obuhvata naseljeno mjesto Kostre?
• MZ Kulina - obuhvata naseljena mjesta: Gornji Bo?inci, Kulina i Poljari
• MZ Kuljenovci - obuhvata naseljeno mjesto Kuljenovci
• MZ Lupljanica - obuhvata naseljeno mjesto Gornja Lupljanica i Vrhovi
• MZ Lu?ani Bosanski - obuhvata naseljeno mjesto Lu?ani Bosanski
• MZ Lu?ani Novi - obuhvata naseljeno mjesto Lu?ani Novi
• MZ Mi?inci - obuhvata naseljena mjesta: Gradina, Mala So?anica, Mi?inci i Tunjestala
• MZ Mi?kovci - obuhvata naseljeno mjesto Mi?kovci
• MZ Modran - obuhvata naseljena mjesta: Da?nica i Modran
• MZ Osinja - obuhvata naseljeno mjesto Osinja
• MZ Pojezna - obuhvata naseljeno mjesto Pojezna
• MZ Polje - obuhvata naseljeno mjesto Polje
• MZ Trstenci - obuhvata naseljeno mjesto Trstenci
• MZ Velika So?anica - obuhvata naseljeno mjesto Velika So?anica
• MZ Zelenike - obuhvata naseljena mjesta: ?u?njari, Zelenike i ?ivinice
• MZ ?eravac - obuhvata naseljeno mjesto ?eravac

Privreda

Mogu?e je da ovaj odlomak ne po?tuje standarde Wikipedije na bosanskom jeziku .

U posljednjem ratu koji se odvijao na ve?em dijelu podru?ja op?ine bilo je mnogo ?rtava, a razorena su i uni?tena ogromna materijalna dobra. U direktnim borbenim dejstvima o?te?en je ili uni?ten ve?i dio stambenih zgrada, industrijska oprema, posebno prerađiva?ki kapaciteti Tekstilne industrije "Ukrina", kao i materijalna dobra poljoprivrede. Prema nepotpunim podacima materijalna ratna ?teta procenjuje se na preko pet stotina miliona dolara . Po prestanku ratnih dejstava sa skromnim vlastitim materijalnim mogu?nostima pristupilo se sanaciji objekata koji su bili neophodni za uspostavljanje najva?nijih ?ivotnih funkcija. Uz pomo? donatora saniran je dio vodovoda, elektro i PTT sistema, ?kolskih objekata, obdani?te i dom zdravlja, kao i ve?i dio lokalnih puteva i saobra?ajnica magistralnog zna?aja. Pokrenut je i dio privrednih kapaciteta. Predratni privredni kapaciteti Dervente i proizvodnja ?ijih je ?ezdeset procenata bilo namjenjeno stranom tr?i?tu, te zna?ajna poljoprivredna proizvodnja, uz dobre saobra?ajne veze i kadrovski potencijal predstavljaju osnovu privredne obnove i daljeg razvoja ove op?ine.

Kada je rije? o ulaganju u privredu Dervente posebnu pa?nju svakako privla?i "Ukrina" sa devedeset godina dugom tradicijom u proizvodnji tkanina i pletenina sa uba?enom potkom. Ta proizvodnja dostigla je 1991 . godine 10 miliona metara kvadratnih tkanine, a proizvođeni su i za?titna oprema, kuhinjska galanterija i posteljina. U fabrici je radilo hiljadu 800 radnika. No, "Ukrina" je najvi?e i pogođena ratnim razaranjima. Tka?nica je potpuno uni?tena, a predionica, dorada i konfekcija djelimi?no o?te?ene. U fabrici trenutno ?etrdeset zaposlenih proizvodi za?titnu odje?u i posteljinu. Fabrika ?avnih cijevi "UNIS" imala je godi?nju proizvodnju od 40 hiljada tona cijevi, cijevnih elemenata i proizvoda finalne prerade. Trenutno se proizvodni kapaciteti ove fabrike koriste sa 25 procenata. To jasno ukazuje koje su mogu?nosti ulaganja u tu fabriku, posebno u finalnu preradu, pogotovo ?to tr?i?te za proizvode "UNIS"-a postoji, a sa?uvan je i kadrovski potencijal. U Fabrici obu?e "DEMOS" proizvođeno je prije rata 15 hiljade pari obu?e dnevno, od ?ega 90 procenata za izvoz. Fabrika danas radi sa 23 procenta kapaciteta, a ve?i dio proizvodnje namjenjen je stranim partnerima. Imaju?i u vidu infrastrukturnu opremljenost objekata i kadrovski potencijal dodatna ulaganja omogu?ila bi znatno pro?irenje proizvodnje. Potrebe za dodatnim kapitalom postoje i u ostalim preduze?ima u Derventi. Zna?ajne su mogu?nosti pove?anja proizvodnje i ?irenja proizvodnih programa u Fabrici autodijelova "Mehanika", zatim Građevinskom preduze?u "Rad", ?tampariji "Iskra", Preduze?u za proizvodnju, monta?u i projektovanje metelnih konstrukcija i opreme "Tehnorad" i nizu drugih privatnih preduze?a kojih je sve vi?e u Derventi. Ona su komplementarna ve?im industrijskim kapacitetima i dopunjuju proizvodne programe. Razvoju tih preduze?a doprinose i stimulativne olak?ice u planskoj gradnji, kako stambenog, tako i poslovnog prostora.

Oblast poljoprivrede u dru?tvenom i individualnom sektoru također predstavlja bitnu osnovu ekonomskog razvoja op?ine. Dodatnim ulaganjem u ratarsku proizvodnju, proizvodnju sto?ne hrane, doradu sjemena, tovne kapacitete, otkup i preradu mlijeka, klani?ke kapacitete i preradu mesa, mo?e se zna?ajno pove?ati obim proizvodnje, jer sirovine postoje, a plasman proizvoda je obezbjeđen. Na podru?ju op?ine postoji blizu tri stotine mini farmi za pet stotina muznih krava, tov deset hiljada junadi i ?etiri stotine hiljada pili?a. Ako se tome dodaju i prije rata izgrađeni kapaciteti fabrike sto?ne hrane koja je proizvodila 57 tona hrane u jednoj smjeni sa skladi?nim prostorom za hiljadu tona, zatim fabrika sjemena za deset tona krmnog bilja, dvadeset hiljada kartica povr?a i osam tona sjemena na liniji dorade u jednoj smjeni, te podatak da je fabrika raspolagala sa stotinu pedeset hektara uredjenog zemlji?ta i kapacitetom za tov ?est stotina junadi u turnusu, jasno je da su raspolo?ivi kapaciteti u poljoprivredi izuzetno veliki, ali neiskori?teni. Geografski polo?aj i prirodne karateristike podru?ja op?ine Derventa pru?aju zna?ajne mogu?nosti za razvoj lovnog i seoskog turizma. Cijela teritorija bogata je divlja?i niskog lova a obronci Motajice poznati su po srne?oj divlja?i. I ?ista i nezagadjena rijeka Ukrina koja proti?e kroz Derventu bogata je ribom, a u ljetnim mjesecima popularno izleti?te Derven?ana.

Mediji

• Derventski list

Kultura

Nacionalni spomenici

Sportski timovi

• FK Tekstilac,
• ?RK Demos,
• NK "MARKOVAC"

Poznate li?nosti

Reference

Vanjski linkovi

Commons ima datoteke na temu: Derventa

• Zvani?ni sajt Grada Derventa