Bosanska Krupa
je
grad
i
naseljeno mjesto
u sjeverozapadnom dijelu
Bosne i Hercegovine
. Smje?tena je u dolinama rijeka
Une
i
Kru?nice
. Najve?i dio grada razvio se na niskom prevoju između brda Huma i Starog grada na nadmorskoj visini od 176 m u pro?irenom dijelu rijeke Une. Op?ina Bosanska Krupa grani?i sa op?inama:
Biha?
,
Cazin
,
Bu?im
,
Bosanski Petrovac
,
Sanski Most
,
Novi Grad
, te
Dvor
u
Republici Hrvatskoj
. Rijeka
Una
, prolazi kroz centar Bosanske Krupe. Putnim komunikacijama grad je povezan sa Zapadnom i Ju?nom
Evropom
.
[3]
Historija
Grafika sredjovjekovne Bosanske Krupe
Ime Bosanske Krupe potje?e od staroslavenske rije?i "
krupa
" koja ima vi?e zna?enja. Rije?
krupa
se sa?uvala u imenu vrste atmosferskih padavina, u jednom ?enskom pomagalu za uljep?avanje, a ozna?avala je i dolinu, te kasnije dobila zna?enje uzvi?enja u dolini, međutim jedno od najvi?e spominjanih zna?enja za naziv
krupa
jeste da je dobila ime po djevojci koja se zvala Krupana i koja je ?ivjela u sada?njoj Krupi.
Prahistorija
O naseljenosti podru?ja bosanskokrupske op?ine jo? u
prahistorijsko doba
svjedo?e lokaliteti zvani
gradine
, a kao sigurni dokazi slu?e materijalni ostaci iz tog vremena. Temelji i zidovi gradinskih ljudskih naselja otkopani su na Keki?a glavici pored Zalina, na Oblali kod Malog Radi?a i na gradini pored sela Suvaja. Podru?je Krupe i okoline bilo je periferna teritorija keltsko-ilirskog plemena
Japoda
koje su
Rimljani
pokorili 35. godine prije nove ere. Od ljudskih naselja iz rimskog doba najpoznatije je ono ?to je otkriveno na mjestu Gromila u selu Ljusina kod Krupe. Tu su otkopani temelji rimskih zgrada i razni predmeti. Mnogobrojni otkopani grobovi rimskih vojnika u kojima su pored ljudskih kostiju nađeni rimski
novac
, jedna sablja i drugi predmeti, govore o prisustvu starih rimljana na ovom podru?jima. U periodu rimske vlasti podru?je oko srednje Une pripadalo je rimskoj provinciji
Dalmaciji
. Nakon podjele Rimskog carstva 395. godine na Isto?no i Zapadno, Pounje je u?lo u sastav Zapadnog rimskog carstva. Ne postoje nikakvi pouzdani podaci o zbivanjima na ovim prostorima u vrijeme Zapadnog rimskog carstva. Poznato je samo da su u 5, 6, i 7. vijeku u pounske krajeve prodirali
Goti
i ?irila se vlast
Bizantije
da bi na kraju doselili
Avari
i
slavensko stanovni?tvo
.
Srednji vijek
Bosanska Krupa 1890. godine
U
srednjem vijeku
podru?je dana?nje krupske op?ine pripadalo je
hrvatskoj kraljevini
i
Ugarskoj dr?avi
. U 10. vijeku ulazilo je u sastav ?upe
Pset
. U 13. vijeku gubi se ime Pset, a prvi put se javlja ime Krupa. Za
tvrđavu
u Krupi ?iji se ostaci nalaze na bre?uljku zvanom Grad, zna se da je postojala u 13. vijeku, ali se ne zna ko je bio njen graditelj. Po legendi ovu tvrđavu sazidala je djevojka Krupana. Prvi poznati gospodari Krupe bili su vlastela
Baboni?i
. Od 1410. do 1429. godine Krupa je kraljevski grad kojim su upravljali
kastelani
u ime ugarskog kralja. Kasnije je Krupa darovana
Fridrihu Celjskom
da bi je 1456. godine prisvojio
Martin Frankopan
. Od 1463. do 1490. godine Krupa je opet u posjedu ugarskog vladara i njom upravljaju
senjski
kapetani. Od 1490. godine vlasnik grada je
Ivan Korvin
. Nakon toga Krupa po tre?i put postaje kraljevski grad, da bi uskoro do?la u ruke bana
Ivana Karlovi?a
. Od
1531
. godine do pada pod
osmansku vlast
Krupa je bila vlasni?tvo knezova
Zrinjski
.
Kara-Mustafa pa?a Sokolovi?
je 23. juna 1565. godine zauzeo krupsku tvrađavu i od tada je Krupa pod
osmanskom vla??u
sve do 1878. kada vladavinu u cijeloj Bosni preuzima Austo-ugarska monarhija.
Posljednji hrvatski kapetan bio je vojvoda
Matija Baki?
, koji se utopio na utoku rijeke
Kru?nice
u
Unu
. Dok se vodila presudna bitka na lijevoj obali rijeke Une, na mjestu gdje se danas nalazi ?eljezni?ka stanica nalazila se utaborena desetak dana ugarska vojska, sastavljena ve?inom od
Slavena
, pod zapovjedni?tvom Nijemca Auersperga koji nije htio pomo?i opkoljenim Krupljanima. Jedna grupa od osamdesetak Slavena je poku?ala do?i u pomo?, ali su ih
osmanski vojnici
sprije?ili.
Novi vijek i Savremeno doba
Austrijanci
su opsijedali Krupu 1581, 1690, 1692 i 1716. Krupski grad je popravljan 1783. i 1816. Godine 1833. bilo je u gradu 12 topova.
Osmanlije su u grad smjestili jaku posadu, koja je 1577. imala 300 konjanika i 400 pje?aka. U Krupi je bio
dizdar
i
kapetan
. Od druge polovine 18. vijeka dizdari i kapetani Krupe bili su Badanjkovi?i ili
Badnjevi?i
. Među poznatijim krupskim dizdarima su: Turhanaga 1627, Omeraga 1637, Red?epaga 1638 i 1641, Mehmedaga 1730, i zadnji Muharemaga (umro u Krupi 1875. u 82-oj godini ?ivota).
Prema slu?benom austrougarskom popisu Krupa je 1885. godine imala 2.096 stanovnika. 1918. godine, nakon zavr?etka
Prvog svjetskog rata
i sloma Austo-ugarske Krupa je u sastavu
Kraljevine SHS
a zatim
Jugoslavije
. Nakon zavr?etka
Drugog svjetskog rata
Bosanska Krupa se nalazila u sastavu
SFRJ
.
Rat u Bosni i Hercegovini
Bosanska Krupa nakon rata 1995.
21. aprila 1992. godine pripadnici VRS iz okolnih sela uz pomo? biv?e
JNA
napali su Bosansku Krupu i zauzeli dio grada do rijeke Une. Sve do 17. septembra 1995. godine prva borbena linija između Vojske Republike Srpske (VRS) i
Armije Bosne i Hercegovine
nalazila se u centru Bosanske Krupe. VRS je protjerala
bo?nja?ko
stanovni?tvo s teritorije koju je kontrolisala. U dijelu Bosanske Krupe pod srpskom kontrolom nalazili su se logori za Bo?njake. Oplja?kan, popaljen i poru?en grad, jedinice VRS su napustile 17. septembra 1995. godine pred ofanzivom Armije BiH i Bosanskokrupske 511. slavne brdske brigade. Od tog datuma Bosanska Krupa se nalazi u sastavu
Federacije BiH
u
Unsko sanskom kantonu
.
Geografija
Op?ina Bosanska Krupa je prije rata 1992. godine zauzimala prostor od 778 km
2
. U toku
proteklog rata
do?lo je do otcjepljenja op?ina
Bu?im
i
Krupa na Uni
, kojima granicu ?ini rijeka
Una
, tako da op?ina Bosanska Krupa danas zauzima prostor od 556 km
2
. Prema popisu stanovnika iz 1991. op?ina Bosanska Krupa imala je 58.212 stanovnika, a danas je taj broj smanjen i iznosi 32.465 stanovnika. Sam grad Bosanska Krupa danas ima oko 15.400 stanovnika.
Geografski polo?aj
Op?ina Bosanska Krupa se nalazi u sjeverozapadnom dijelu Bosne i Hercegovine. Grani?i sa op?inama:
Biha?
,
Cazin
,
Bu?im
,
Bosanski Petrovac
,
Sanski Most
,
Novi Grad
i
Dvor
u
Republici Hrvatskoj
. Međunarodna, a ujedno i najve?a rijeka kantona,
Una
, prolazi kroz centar Bosanske Krupe. Također, putnim komunikacijama op?ina je povezana sa
Zapadnom
i
Ju?nom Evropom
. Bosanska Krupa se teritorijalno smjestila u dolinama rijeka Une i Kru?nice. Najve?i dio grada razvio se na niskom prevoju između Huma i Starog grada na nadmorskoj visini od 176 metara u pro?irenom dijelu rijeke Une.
Klimatske karakteristike
U bosanskokrupskoj op?ini vlada
kontinentalna klima
?to se ogleda po visokim temperaturama u ljetnim mjesecima, a srednja godi?nja temperatura iznosi 11,3 °C. Također postoji vrlo skokovit prelazak temperatura između zime i prolje?a (mjesec
mart
7 °C ? mjesec
april
11 °C). Jesen je godi?nje doba s najve?om koli?inom padavina, zatim prolje?e, tako da jesen i prolje?e predstavljaju vla?ne dijelove godine i zajedno imaju prosje?no 723 mm/m
2
padavina. Ki?e koje se izliju tokom proljetnih i jesenjih mjeseci su dugotrajne, tihe, obilne i veoma ?esto izazivaju poplave. Snje?ni period traje u prosjeku 127 dana godi?nje. Bosanska Krupa je podru?je s visokim procentom relativne i apsolutne
vla?nosti zraka
. Dolina Une uvjetuje i pojavu i pravce regionalnih i lokalnih vjetrova. Aproksimativni pokazatelji pokazuju da su naju?estaliji vjetrovi iz:
- jugozapadnog kvadranta 13,8%,
- sjeverozapadnog kvadranta 22,90%.
Olujnih vjetrova nema, a najja?i vjetrovi javljaju se u
februaru
.
| Klimatske karakteristike op?ine
Bosanska Krupa
|
|---|
| Jan
| Feb
| Mar
| Apr
| Maj
| Jun
| Jul
| Aug
| Sep
| Okt
| Nov
| Dec
| | |
|---|
| Prosje?na temperatura (°C)
| 1,2
| 2,7
| 7
| 11
| 15,3
| 18,8
| 20,9
| 20,3
| 17,1
| 12
| 6,7
| 2,9
| Ø
| 11,3
|
|---|
| Najvi?a prosje?na temperatura (°C)
| 4,7
| 7
| 12,1
| 16,2
| 20,9
| 24,6
| 27,3
| 26,7
| 23,2
| 16,9
| 10,4
| 6,1
| Ø
| 16,3
|
|---|
| Najni?a prosje?na temperatura (°C)
| ?2,2
| ?1,5
| 2
| 5,9
| 9,8
| 13,1
| 14,6
| 14
| 11,1
| 7,2
| 3
| ?0,3
| Ø
| 6,4
|
|---|
| Temperatura u °C ? padavine u mm
| Dijagram:
|
|---|
| Temperatura
| | | | | | | | | | | | | | | jan
| feb
| mar
| apr
| maj
| jun
| jul
| aug
| sep
| okt
| nov
| dec
|
|
|
| Izvor:
climate-data.org
|
Vodotokovi
Rijeka Una u Bosanskoj Krupi
Pored toka
Une
i
Kru?nice
za razvoj naselja Bosanske Krupe karakteristi?ne su i eta?e izvora na kontaktu kre?nja?kog okvira pa se javljaju izvori i vrela razli?itog intenziteta. Tok Une je jako razvođen u bosanskokrupskom pro?irenju ?to je posljedica izrazito intezivne bo?ne
erozije
i pojave naplavina sedre. U Bosanskoj Krupi u Unu se uljeva vi?e potoka i rijeka, a na periferiji grada se u Unu ulijeva rjeka Kru?nica. Maksimalan vodostaj se javlja sa intenzitetom i do 5 m relativne visinske razlike, tako visoke vode izazivaju poplavu sa du?im ili kra?im intervalima. Srednji mjese?ni nivo vodostaja na Uni iznosi cca 1,84 m, a srednji godi?nji cca 1,15 m. U podru?ju Bosanske Krupe, odnosno njene najbli?e okoline, javljaju se izvori, karakteristi?ni u dvije eta?e. Izvori zna?ajni za ovu eta?u u podru?ju Bosanske Krupe javljaju se u dolini Kru?nice. Djelimi?no su izvori vezani za gravitacijsku vodu koja kao podzemna voda cirkulira kroz kre?njake kontinentalnog okolnog prostora. Na udaljenosti cca 5 km od grada nalazi se izvor rijeke Kru?nice koji je jedan od najja?ih u
Evropi
. Na izvoru je smje?tena hidrocentrala koja je u funkciji a u vlasni?tvu je elektrodistribucije
Biha?
.
Pedolo?ke karakteristike zemlji?ta
Okvir doline
Une
i bosanskokrupskog pro?irenja sastavljen je od triarskih
dolomita
i
kre?njaka
sa primjesama ro?nica i gline. Tako je bosansko-krupsko pro?irenje uokvireno kre?nja?kim anfiteatrima jurske starosti.
U kontinetalnom okviru bosanskokrupske op?ine formiraju se bregovita tla i to:
U prostornom dijelu dna bosanskokrupskog pro?irenja na vrlo debelim pleistocenskim i aluvijalnim naslagama razvila su se dolinska tla i to:
Putevi
Podru?je op?ine je povezano sa susjednim op?inama mre?om magistralnih asfaltnih cesta. Ukupna du?ina cesta na podru?ju op?ine Bosanska Krupa iznosi 150 km od ?ega je 100 km asfaltnih. Osnovna cestovna komunikacija je
Magistralni put M14
. Op?inom Bosanska Krupa prolaze i regionalni putevi:
- Bosanska Krupa - Sanski Most
- Bosanska Otoka - Bu?im - Velika Kladu?a
- Ljusina - Pi?taline - Cazin
Stanovni?tvo
Po popisu stanovni?tva iz 1991. godine, op?ina Bosanska Krupa imala je 58.320 stanovnika, raspoređenih u 48 naselja. Iz sastava op?ine Bosanska Krupa u februaru 1995. godine izdvojeno je sedam naselja:
Bag
,
Bu?im
,
Dobro Selo
,
Konjodor
,
Lubarda
,
Mrazovac
i
Varo?ka Rijeka
, od kojih je formirana op?ina
Bu?im
. Poslije potpisivanja
Dejtonskog sporazuma
, najve?i dio op?ine Bosanska Krupa je u?ao u sastav
Federacije BiH
. U sastav
Republike Srpske
u?la su naseljena mjesta: Donji Dubovik, Donji Petrovi?i, Osredak i dijelovi naseljenih mjesta: Gornji Bu?evi?, Ha?ani, Mali Dubovik, Srednji Bu?evi? i Srednji Dubovik. Od ovih naselja formirana je op?ina
Krupa na Uni
.
Demografija stanovni?tva op?ine Bosanska Krupa (Broj stanovnika prikazan u hiljadama)
Grad Bosanska Krupa
Bo?njaci
su na popisima stanovni?tva
1971
,
1981
. i
1991
. godine ozna?avani kao
Muslimani
, jer im nije bilo dozvoljeno izja?njavanje u izvornom obliku Bo?njak. Modalitet Musliman (pripadnost narodu) mije?an je lahko sa modalitetom
musliman
(pripadnost vjeri). Prema izbornom zakonu, Ustavu Bosne i Hercegovine i drugim zakonskim aktima, kada se govori o popisu i kada se navodi termin Muslimani mijenja se sa terminom Bo?njaci, jer se novo-staro nacionalno ime odnosi na tada?nji termin Muslimani.
Po posljednjem slu?benom popisu stanovni?tva iz
2013
. godine, op?ina Bosanska Krupa imala je 25.545 stanovnika raspoređenih u 37 naselja.
[4]
| Sastav stanovni?tva ? grad Bosanska Krupa
|
|---|
| 2013.
[5]
| 1991.
[6]
| 1981.
[7]
| 1971.
[8]
| 1961.
[9]
|
| Osoba
| 25 545 (100,0%)
| 58 320 (100,0%)
| 55 229 (100,0%)
| 50 856 (100,0%)
| 46 020 (100,0%)
|
| Bo?njaci
| 23 578 (92,30%)
| 43 104 (73,91%)
1
| 37 381 (67,68%)
1
| 31 842 (62,61%)
1
| 23 721 (51,54%)
1
|
| Srbi
| 1 260 (4,932%)
| 13 841 (23,73%)
| 15 029 (27,21%)
| 18 230 (35,85%)
| 20 453 (44,44%)
|
| Muslimani
| 142 (0,556%)
| ?
| ?
| ?
| ?
|
| Bosanci
| 136 (0,532%)
| ?
| ?
| ?
| ?
|
| Romi
| 118 (0,462%)
| ?
| 3 (0,005%)
| ?
| ?
|
| Nisu se izjasnili
| 106 (0,415%)
| ?
| ?
| ?
| ?
|
| Hrvati
| 66 (0,258%)
| 139 (0,238%)
| 173 (0,313%)
| 286 (0,562%)
| 453 (0,984%)
|
| Nepoznato
| 41 (0,161%)
| ?
| ?
| ?
| ?
|
| Bosanci i Hercegovci
| 30 (0,117%)
| ?
| ?
| ?
| ?
|
| Ostali
| 30 (0,117%)
| 528 (0,905%)
| 249 (0,451%)
| 211 (0,415%)
| 61 (0,133%)
|
| Albanci
| 23 (0,090%)
| ?
| 13 (0,024%)
| 13 (0,026%)
| 10 (0,022%)
|
| Jugoslaveni
| 5 (0,020%)
| 708 (1,214%)
| 2 314 (4,190%)
| 239 (0,470%)
| 1 271 (2,762%)
|
| Pravoslavci
| 5 (0,020%)
| ?
| ?
| ?
| ?
|
| Slovenci
| 3 (0,012%)
| ?
| 9 (0,016%)
| 11 (0,022%)
| 19 (0,041%)
|
| Makedonci
| 1 (0,004%)
| ?
| 7 (0,013%)
| ?
| 5 (0,011%)
|
| Turci
| 1 (0,004%)
| ?
| ?
| ?
| ?
|
| Crnogorci
| ?
| ?
| 49 (0,089%)
| 19 (0,037%)
| 12 (0,026%)
|
| Mađari
| ?
| ?
| 2 (0,004%)
| 5 (0,010%)
| 15 (0,033%)
|
- 1
Modalitet
Muslimani
se danas ozna?ava kao modalitet
Bo?njaci
.
Naselje Bosanska Krupa
| Sastav stanovni?tva ? naselje Bosanska Krupa
|
|---|
| 2013.
[10]
| 1991.
[6]
| 1981.
[7]
| 1971.
[8]
| 1961.
[9]
|
| Osoba
| 10 196 (100,0%)
| 14 416 (100,0%)
| 12 055 (100,0%)
| 8 974 (100,0%)
| 6 191 (100,0%)
|
| Bo?njaci
| 9 658 (94,72%)
| 9 519 (66,03%)
1
| 6 858 (56,89%)
1
| 6 070 (67,64%)
1
| 3 133 (50,61%)
1
|
| Romi
| 116 (1,138%)
| ?
| ?
| ?
| ?
|
| Bosanci
| 98 (0,961%)
| ?
| ?
| ?
| ?
|
| Muslimani
| 75 (0,736%)
| ?
| ?
| ?
| ?
|
| Nisu se izjasnili
| 56 (0,549%)
| ?
| ?
| ?
| ?
|
| Srbi
| 53 (0,520%)
| 4 044 (28,05%)
| 3 142 (26,06%)
| 2 433 (27,11%)
| 2 009 (32,45%)
|
| Hrvati
| 50 (0,490%)
| 102 (0,708%)
| 109 (0,904%)
| 202 (2,251%)
| 298 (4,813%)
|
| Bosanci i Hercegovci
| 28 (0,275%)
| ?
| ?
| ?
| ?
|
| Albanci
| 21 (0,206%)
| ?
| ?
| ?
| 7 (0,113%)
|
| Ostali
| 19 (0,186%)
| 200 (1,387%)
| 182 (1,510%)
| 86 (0,958%)
| 16 (0,258%)
|
| Nepoznato
| 16 (0,157%)
| ?
| ?
| ?
| ?
|
| Jugoslaveni
| 2 (0,020%)
| 551 (3,822%)
| 1 764 (14,63%)
| 183 (2,039%)
| 697 (11,26%)
|
| Makedonci
| 1 (0,010%)
| ?
| ?
| ?
| 4 (0,065%)
|
| Slovenci
| 1 (0,010%)
| ?
| ?
| ?
| 11 (0,178%)
|
| Turci
| 1 (0,010%)
| ?
| ?
| ?
| ?
|
| Pravoslavci
| 1 (0,010%)
| ?
| ?
| ?
| ?
|
| Mađari
| ?
| ?
| ?
| ?
| 13 (0,210%)
|
| Crnogorci
| ?
| ?
| ?
| ?
| 3 (0,048%)
|
- 1
Modalitet
Muslimani
se danas ozna?ava kao modalitet
Bo?njaci
.
Nacionalni sastav stanovni?tva po naseljenim mjestima
- Legenda
Ve?insko stanovni?tvo u naselju su:
Bo?njaci
Ve?insko stanovni?tvo u naselju su:
Srbi
Popis stanovni?tva u Bosni i Hercegovini 1971.
sproveden je 1971. Prema popisu stanovni?tva 1971. op?ina Bosanska Krupa imala je 50.856 stanovnika raspoređenih u 48 naselja.
[8]
Popis stanovni?tva u Bosni i Hercegovini 1981.
sproveden je u martu 1981. Prema popisu stanovni?tva 1981. op?ina Bosanska Krupa imala je 55.229 stanovnika raspoređenih u 48 naselja.
[7]
Popis stanovni?tva u Bosni i Hercegovini 1991.
sproveden je u martu 1991. Prema popisu stanovni?tva 1991. op?ina Bosanska Krupa imala je 58.320 stanovnika raspoređenih u 48 naselja.
[11]
Popis stanovni?tva u Bosni i Hercegovini 2013.
sproveden je u periodu od 1. do 15. oktobra 2013. Prema popisu stanovni?tva 2013. op?ina Bosanska Krupa imala je 25.545 stanovnika raspoređenih u 37 naselja.
[4]
Obrazovanje
Na podru?ju ovog grada radi i jedan privatni fakultet:
- IBCollege-Industry and Business-Fakultet za industriju i posao
Bosanska Krupa ima dvije
?kole
u kojima se mo?e ste?i
srednje obrazovanje
:
- JU "Op?a gimnazija" - Bosanska Krupa
- JU "Srednja mje?ovita ?kola Safet Krupi?" - Bosanska Krupa
Na podru?ju grada Bosanske Krupe se nalazi vi?e
osnovnih ?kola
:
- JU "Prva osnovna ?kola" - Bosanska Krupa
- JU "Druga osnovna ?kola" - Bosanska Krupa
- JU "Druga osnovna ?kola" - podru?na ?kola na Pilani - Bosanska Krupa
- JU "Druga osnovna ?kola" - podru?na ?kola Ostro?nica - Ostro?nica
- JU "Druga osnovna ?kola" - podru?na ?kola Veliki Badi? - Veliki Badi?
- JU "Druga osnovna ?kola" - podru?na ?kola Arapu?a - Arapu?a
- JU "Osnovna ?kola Otoka" - Bosanska Otoka
- JU "Osnovna ?kola Jezeski" - Jezerski
- JU "Prva osnovna ?kola Pi?taline" - Pi?taline
- JU "Osnovna ?kola Mahmi? selo" - Mahmi? Selo
Kultura
D?amija i tvrđava u centru grada
Katoli?ka crkva, d?amija i pravoslavna crkva u Bosanskoj Krupi
Zgrada Doma kulture u Bosanskoj Krupi je jedan od najstarijih objekata ovakve vrste i na?ina gradnje na podru?ju op?ine. Po svom specificnom arhitektonskom, te građevinskom zdanju koje je sagrađeno od kamena, vidi se i na prvim fotografijama panorame Bosanske Krupe da je izgrađen 1903. godine.
Prije izbijanja rata u Bosni i Hercegovini, zgrada Doma kulture je bila jedino zdanje u ?ijem su se prostoru svakodnevno odvijale sve kulturne aktivnosti i potrebe za duhovnu nadogradnju stanovnika op?ine Bosanska Krupa: kinofikacija, pozori?ne predstave, estradna djelatnost, gostovanje velikih muzi?kih orkestara kao npr.
zagreba?kih
filharmoni?ara, Sarajevske filharmonije, redovna gostovanja istaknutih horskih mje?ovitih grupa, knji?evni susreti po kojima smo bili poznati na cijeloj teritoriji biv?e
Jugoslavije
, te međunarodna likovna kolonija “Kru?nica” koja ima svoju tridesetogodi?nju tradiciju.
Kao i op?ina Bosanska Krupa, koja je iz rata 1992. iza?la među najporu?enijim op?inama u Bosni i Hercegovini, tako i zdanje Doma kulture je pretrpjelo velika o?te?enja i dovelo ovaj objekat u stanje op?e neupotrebljivosti. Zahvaljuju?i italijanskoj asocijaciji "Ponti di Pace" Doma kulture je obnovljen.
JU Centar za kulturu, obrazovanje i informisanje op?ine Bosanska Krupa objedinjuje sve organizacije, udru?enja graðana koja rade na polju kulture i amaterizma mladih i njihovih kreativnih organizacionih projekata, te likovne umjetnike i slikarsku koloniju “Kru?nica” koja ima tradiciju dugu 32 godine. Trenutno pri Centru za kulturu aktivno djeluju: -KUD “Grme?”, Otvorena kamerna scena, atelje likovnih umjetnika, Omladinski informativni kulturni centar (OIKC), Internet klub "Teledom" sa savremenom informati?kom opremom, Galerija Doma kulture, Kamerni teatar.
Programske aktivnosti tokom godine
- Tradicionalna manifestacija festival "Djeca pjevaju hitove"
- Septembarski
dani kulture i sporta sa mnogobrojnim kulturnim i sportskim sadr?ajima
- Međunarodna likovna kolonija “Kru?nica” koja okuplja umjetnike iz evropskih zemalja za Ljetnom ?kolom slikanja za mlade umjetnike
- Turisti?ko
,
kulturne
i
sportske
manifestacije jedinstvene po svom sadr?aju od po?etka juna do kraja augusta
- Memorijalna trka unskih lađara
- Tradicionalno takmi?enje unskih lađara
- Internacionalna
Una-regata
- Festival folklora u
Bosanskoj Otoci
- Takmi?enje pjeva?a amatera "Prvi glas Unsko-Sanske doline"
- Obilje?avanje svih zna?ajnih dr?avnih i vjerskih praznika kao i zna?ajnih datuma iz bli?e pro?losti.
- Međunarodne manifestacije: Smotra folklora u Bosanskoj Otoci, Smotra folklora u Bosanskoj Krupi, Festival Horskog starala?tvaa(mje?oviti horovi) Međunarodna likovna kolonija "Kru?nica".
Sve ove aktivnosti realiziraju Kulturno umjetni?ka dru?tva: KUD “Grme?”, KUD “Mladost” - Otoka, KUD “Art Fantasy”, KUD “Jezerski”, KUD “Una” i ULU “Krusnica”.
Nacionalni spomenici
Sport
U nogometu, op?ini postoje ?etiri nogometna kluba. Najstariji su
NK Bratstvo
iz Bosanske Krupe osnovano jo? 1918. godine, zatim
NK Sloga
iz Otoke Bosanske (1922) i
NK ?eljezni?ar
iz Bosanske Krupe (1973) te
?NK ?eljezni?ar 2011
osnovan 2011. godine. Trenutno sva tri kluba igraju u istom rangu, u Drugoj nogometnoj ligi F BiH grupa "Zapad". Pored ovih nogometnih klubova gravitiraju pri istim i ?kole nogometa gdje se aktivno radi sa omladinskim pogonom. Jedini ko?arka?ki klub na op?ini je KK "Bratstvo", zatim su tu ?OK "Una", Kajak-kanu klub "Kormora", Ronila?ki klub "Slap", dva karate kluba - KK "Una" i KK "Feniks" i drugi. Nekoliko godina najzapa?eniju sportsku ulogu imao je ?enski RK "Magram" koji se takmi?io u rukometnoj Premijer ligi BiH, ali je zbog financijskih problema morao istupiti iz takmi?enja.
Poznate li?nosti
- Mehmed D?emaludin ef. ?au?evi?
, reis-ul-ulema
- Kosta Hakman
, slikar
- Enver Krupi?
, akademski slikar
- Muhamed Deli?
, akademski slikar
- Branko ?opi?
, pisac
- Bo?ko Karanovi?
, grafi?ar
- Faruk ?ehi?
, pisac
- Rizo D?afi?
, univerzitetski profesor i knji?evni kriti?ar
- Enes Ki?evi?
, pjesnik
- Murat ?uvali?
, pjesnik i knji?evnik
- Antun Golubi?
, pjesnik
- Red?o Terzi?
, pukovnik i ambasador
- Bora Drlja?a
, pjeva? narodne muzike
- grof
Martin Frankopan
- grof
Stjepan Baboni?
Krupski
- Safet Krupi?
, filozof
- Sadik ?ehi?
, novinar, knji?evnik, publicist i knji?evni historiograf
- Dr. Nermin Halki?
- Dr. Pap Ladislav, osniva? KUD-a "Grme?"
Također pogledajte
Literatura
- Radoslav Lopa?i?
, Biha? i biha?ka krajina, Matica hrvatska, Zagreb 1943, 160-177;
- Hamdija Kre?evljakovi?
, Stari bosanski gradovi, Na?e starine 1, Sarajevo 1953, 35;
- Ivan Bojanovski
, Krupa na Uni, Krupa ? srednjovjekovno i tursko utvrđenje, Arheolo?ki pregled 16, 129-132;
- Ivan Bojanovski, Neki rezultati prou?avanja srednjovjekovnih gradova u Bosni s posebnim osvrtom na transformaciju burga u artiljerijsku tvrđavu, Na?e starine 18-19, Sarajevo 1989, 114-115;
- Benedikt Kuripe?i?
, Putopis kroz Bosnu, Srbiju, Bugarsku i Rumeliju 1530, Sarajevo 1950.
Reference
Vanjski linkovi