Дзяржа?ны лад Кыргызскай Рэспубл?к? вызначаецца Канстытуцыяй, якая была прынятая
5 мая
1993
года. Ачольн?к дзяржавы?? прэз?дэнт, аб?раецца ?сенародным галасаваннем тэрм?нам на 5 гадо?. Чарговыя выбары?? у 2017. Аднапалатны
парламент
??
Жагорку Кенэш
, складаецца з 90 дэпутата?, аб?раных тэрм?нам на пяць гадо? па партыйных сп?сах. Ачольн?к урада?? прэм’ер-м?н?стр, прызначаецца прэз?дэнтам па прадста?ленн? парламента (дэпутата? ад пал?тычнай парты?, што атрымала больш 50 адсотка? мандата?).
Кыргызстан размешчаны ? межах двух горных с?стэм. Па?ночна-?сходняя яго частка (большая) ляжыць у межах
Цянь-Шаня
, па?днёва-заходняя??
Пам?ра-Алая
. Межы Кыргызстана праходзяць па горных хрыбтах ? тольк? на по?начы ? па?днёвым захадзе?? па падножжах гор ? перадгорных ра?н?нах (
Чуйская дал?на
, ускра?ны
Ферганскай дал?ны
).
Уся тэрыторыя рэспубл?к? ляжыць вышэй 500?м над узро?нем мора; больш за 1/2 яе размяшчаецца на вышынях ад 1000 да 3000?м ? прыкладна 1/3?? на вышынях ад 3000 да 4000?м. Горныя хрыбты займаюць каля 1/4 тэрыторы? ? распасц?раюцца паралельным? ланцугам? пераважна ? шыротным к?рунку. Гало?ныя хрыбты Цянь-Шаня збл?жаюцца на ?сходзе, у раёне Мерыдыянальнага хрыбта ? ствараюць магутны горны вузел. На мяжы з
К?таем
уздымаецца
п?к Перамог?
(7439 м). Мас?? Акшыйрак аддзяляе ад Цэнтральнага Цянь-Шаня Унутраны Цянь-Шань, апра?лены з по?дня хрыбтом Какшалта? (п?к Данкова, 5982 м), з по?начы?? хрыбтам? Тэрскей-Алатау ?
К?рг?зск?м
, з па?днёвага захаду?? хрыбтом Ферганск?м. Ва Унутраным Цянь-Шане?? хрыбты з альп?йск?м? формам? рэльефу; падзеленыя дал?нам? ? катлав?нам?. На по?нач ад хрыбта Тэрскей-Алатау, пам?ж ?м ? хрыбтом
Кунгей-Алатау
, знаходз?цца ?сык-Кульская катлав?на з возерам
?сык-Куль
.
Заходняя частка Кыргызстана размешчана ? межах Заходняга Цянь-Шаня. Важнейшыя араграф?чныя элементы??
Талаская дал?на
, хрыбты Таласк? Алатау ? Чаткальск?. На па?днёвым захадзе ? межы Кыргызстана ?ваходзяць па?ночная, усходняя ? па?днёвая ?скра?ны Ферганскай катлав?ны з перадгор’ям? ? прылеглым? часткам? падгорных ра?н?н (адыры). На по?дн? Кыргызстану належаць па?ночны сх?л
Туркестанскага хрыбта
,
Алайск? хрыбет
, Алайская дал?на ? па?ночны сх?л
Заалайскага хрыбта
(
п?к Лен?на
, 7134 м), як? складае па?ночную ?скра?ну Пам?ра.
Рэк? належаць басейнам
Аральскага мора
(76,5?% плошчы Кыргызстана),
Тарыма
(12,4?%),
?сык-Куля
(10,8?%) ?
Балхаша
(0,3?%). Сярэдн? гадавы сцёк ?с?х рэк 52 км³. Найбуйнейшая рака Кыргызстана??
Нарын
, якая, зл?ваючыся з ракой
Карадар’я
, утварае раку
Сырдар’я
. Гало?ныя прыток? Нарына?? Атбашы, Алабука, Кёкёмерэн, Карадар’??? Каракульджа, Ясы, Кугарт (сцякаюць з
Ферганскага хрыбта
), Тар, Куршаб (з
Алайскага хрыбта
). Буйная рака па?ночнага Кыргызстана??
Чу
, па?ночна-заходняга??
Талас
, крайняга по?дня??
Кызылсу
(цячэ па Алайскай дал?не). З рэк, як?я ?падаюць у
возера ?сык-Куль
, больш значныя?? Джэргалан ? Цюп. Рэк? Сарыджаз, Узенгугуш, Аксай (на ?сходзе рэспубл?к?) адносяцца да басейна Тарыма. Тольк? рака Каркара, якая бярэ пачатак з усходняй частк? Тэрскей-Алатау, належыць да с?стэмы рак?
?л?
. Рэк?, як?я пачынаюцца ? высакагор’ях, маюць пераважна ледав?ковае ? снегавое жы?ленне, разводдзе?? гадовае. Невял?к?я рэк?, як?я бяруць пачатак у больш н?зк?х вышынных паясах, жывяцца грунтовым? водам?, а таксама талым? снежным? ? дажджавым? водам?. Рэк? маюць вял?кае энергетычнае ? ?рыгацыйнае значэнне.
У Кыргызстане каля 3 тыс. азёр. Найбольш буйныя з ?х размешчаныя ва ?падз?нах тэктан?чнага паходжання??
?сык-Куль
(адно з найвял?кшых высакагорных азёр свету), Сонкёль, Чатыркёль.
Тактагульскае вадасхов?шча
.
Адм?н?страцыйны падзел
прав?ць
Пал?тычныя парты?
прав?ць
У
2004
сукупны ВУП
дасягну? тольк? $2,4?млрд, гэта значыць $430 на душу насельн?цтва. Кыргызстан?? другая пасля
Таджык?стана
па беднасц? кра?на ? рэг?ёне. Больш паловы насельн?цтва занята
сельскай гаспадаркай
?
жывёлагадо?ляй
.
На пачатак лютага
2005
кыргызская
вонкавая дзяржа?ная запазычанасць
дасягнула $1,92?млрд. За 1990?1996 гады кыргызская эканом?ка паменшылася амаль удвая, у асно?ным з-за спынення прамысловых прадпрыемства? на по?начы кра?ны.
Прамысловасць
забясьпечвае тольк? чвэрць кыргызскага ВУП. На думку наз?ральн?ка?, прамысловасць у аграрным Кыргызстане была створаная ? савецк? час штучна ? ?жо на?рад ц? можа быць адно?леная. Прыкладна 40?% прамысловай вытворчасц? дае здабыча
золата
?? адз?ная гал?на прамысловасц? рэспубл?к?, якая акты?на разв?ваецца (у 2003 годзе Кыргызстан здабы? 22,5 т золата, заня?шы трэцяе месца ?
СНД
пасля
Рас??
?
Узбек?стана
).
У Кыргызстане, па розных ацэнках, прыватызавана больш за 70?% дзяржпрадпрыемства?. Большасць буйных прадпрыемства? кантралявалася сваякам? першага прэз?дэнта
Акаева
.
Кантрольныя пакеты холдынга? энэргетычнага сектара Кыргызстана?? ААТ ≪Электрычныя станцы?≫ ? АООТ ≪Кыргызнефтегаз≫?? знаходзяцца ? дзяржуласнасц?.
Сацыяльна-эканам?чнае станов?шча
прав?ць
Паводле аф?цыйных звестак, за рысай беднасц? жывуць 44,4?% насельн?цтва кра?ны.
Беспрацо?е, паводле аф?цыйных звестак,?? 73,4 тысячы чалавек (3,5?% эканам?чна акты?нага насельн?цтва)
[1]
.
У сакав?ку 2006 году сярэдн? заробак склада? 3057 сома? або 80 долара? ЗША
[1]
.
Насельн?цтва Кыргызстана?? 5,05?млн чалавек (звестк? за 2006 год). Гэта значна больш, чым пражывала ? кра?не ? 1959 (2,065 млн), 1970 (2,935 млн), 1979 (3,523 млн), 1989 (4,258) ? 1999 (4,823) гадах. Да 1960-х гадо? насельн?цтва рэспубл?к? хутка расло за кошт м?грацыйнага ? натуральнага прыроста, як? бы? асабл?ва значным у сельск?х кыргыза?, узбека? ? ?ншых сярэднеаз?яцк?х народа?. Асно?най крын?цай росту насельн?цтва кра?ны пасля 1970-х гадо? ста? натуральны прырост, як? паступова скарача?ся.
Ядро насельн?цтва рэспубл?к??? 58,6?% (1995)?? складаюць
кыргызы
.
Кыргызы
пражываюць на ?сёй тэрыторы? кра?ны ? пераважаюць у большасц? сельск?х раёна?.
Руск?я
складаюць 17,1?% насельн?цтва, большасць з ?х пражываюць у гарадах.
Узбек?
сканцэнтраваныя ? асно?ным у
Ошскай вобласц?
. З ?ншых значных этн?чных груп варта згадаць
дунган
,
укра?нца?
,
немца?
,
татара?
,
я?рэя?
,
казаха?
,
уйгур
ды
таджыка?
.
Кыргызы спачатку ?нтэнс??на вяртал?ся ? кра?ну з суседн?х
Таджык?стана
?
КНР
у першыя гады незалежнасц?, але пасля 2000 году ?нтэнс??на выяжджаюць за яе межы, у асно?ным па эканам?чных прычынах, у
РФ
?
Казахстан
.
Вял?кая частка насельн?цтва засяроджаная ? дал?нах??
Чуйскай
на мяжы з
Казахстанам
?
Ферганскай
на мяжы з
Узбек?станам
,?? дал?нах рэк
Нарын
?
Талас
, а таксама ?
?сык-Кульскай
катлав?не.
Дзяржа?ныя святы
прав?ць
Дачыненн? з Беларуссю
прав?ць
Зноск?